PORĘCZENIE – postać zabezpieczenia osobistego wierzytelności

1. UMOWA PORĘCZENIA – umowa przez którą

   1. poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał

2. CECHY

   1. umowa zobowiązująca

   2. umowa jednostronnie zobowiązująca – obowiązek świadczenia ciąży tylko po 1 ze stron

   3. umowa przysparzająca

   4. umowa odpłatna lub nieodpłatna

   5. umowa kauzalna

      1. cavendi causa – przysporzenie w celu zabezpieczenia wierzytelności

   6. nie jest to umowa wzajemna

3. STRONY

   1. wierzyciel

   2. poręczyciel

4. PRZEDMIOT

   1. zabezpieczenie wierzytelności

5. ZAWARCIE

   1. umowy konsensualna – dochodzi do skutku solo consensu – przez zgodne oświadczenie woli stron (poręczyciela i wierzyciela)

   2. forma

      1. oświadczenie poręczyciela: pismo ad solemnitatem

      2. oświadczenie wierzyciela: dowolna forma (także w sposób dorozumiany)

   3. umowa poręczenia może być zawarta bez zgody, a nawet bez wiedzy dłużnika

   4. oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika głównego oraz dług główny

      1. to dług główny wyznacza treść zobowiązania wierzyciela

      2. poręczenie nie może obejmować wszystkich zobowiązań dłużnika głównego – postanowienie takie sprzeczne z ZWS i zgodnie z art. 58 KC nieważne

      3. poręczenie może obejmować

         1. cały dług główny

         2. część długu

         3. albo oznaczoną wysokość

      4. można poręczyć za

         1. dług

            1. wynikający z umowy

            2. lub innych zdarzeń prawnych, np. czyn niedozwolony

         2. dług

            1. już istniejący

            2. przyszły – wówczas

               • można poręczyć do wysokości z góry oznaczonej

               • bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie

      5. umowa poręczenia może określać czas trwania odpowiedzialności poręczyciela

      6. umowa poręczenia może zastrzegać warunek (zawieszający, rozwiązujący)

6. AKCESORYJNOŚĆ PORĘCZENIA

   1. poręczenie zawsze sprzężone jest z jakimś innym zobowiązaniem

      1. istnienie i rozmiar długu dłużnika głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu poręczyciela

   2. zakres odpowiedzialność poręczyciela

      1. o zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika

      2. poręczyciel odpowiada za dług pierwotny i skutki N/NWZ przez dłużnika głównego

      3. 2 odstępstwa od zasady akcesoryjności

         1. czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela

         2. ulgi wynikające z zawarcia układu w ramach postępowania upadłościowego nie ograniczają odpowiedzialności poręczyciela

   3. poręczenie powoduje powstanie po stronie poręczyciela

      1. odpowiedzialności osobistej

      2. i długu – obowiązku świadczenia

   4. poręczyciel który spełnia świadczenie wykonuje własne zobowiązanie

      1. świadczenie to zaspokajając interes wierzyciela pozbawia go prawa dochodzenia wierzytelności od poręczyciela i od dłużnika głównego

   5. z zasady akcesoryjności wynika, że poręczyciel nie będzie odpowiadał, gdy dług główny jest nieważny

      1. wyjątek: KC

         1. w razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła zaciągnąć zobowiązania z powodu braku zdolności do czynności prawnych

         2. poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny

         3. jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

   6. niedopuszczalne jest udzielenie poręczenia za dług niezaskarżalny

7. RÓWNORZĘDNOŚĆ ODPOWIEDZIALNOŚCI

   1. ius dispositivum - jeżeli strony nie postanowiły inaczej poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny

      1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że

         1. wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia

            1. od wszystkich dłużników łącznie

            2. od kilku z nich

            3. lub od każdego z osobna,

         2. a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych-

      2. aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani

   2. dług poręczyciela staje się wymagalny z chwilą, gdy dłużnik główny opóźni się ze spełnieniem świadczenia

   3. w prawie polskim poręczenie nie ma charakteru subsydiarnego - dług poręczyciela nie staje się wymagalny dopiero po bezskutecznym podjęciu wobec dłużnika głównego działań zmierzających do uzyskania od niego świadczenia

   4. KC - ius dispositivum

      1. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela

      2. spór w doktrynie co do charakteru zawiadomienia

         1. Radwański – jest to oświadczenie wiedzy

            1. jego brak nie tamuje realizacji uprawnień wierzyciela wobec poręczyciela

         2. Szpunar – jest to oświadczenie woli wierzyciela że zamierza on uzyskać świadczenie od poręczyciela

            1. stanowi konieczną przesłankę wymagalności roszczenia przeciw poręczycielowi

      3. jeżeli wierzyciel nie dopełni tego obowiązku - ponosi odpowiedzialność wobec poręczyciela za szkodę, jaką w wyniku tego on poniósł, np.

         1. niekorzystne konsekwencje dla dłużnika z tego powodu, że nie mógł zaspokoić wierzyciela wcześniej (np. narosły odsetki)

         2. dłużnik główny stał się niewypłacalny w okresie zwłoki wierzyciela roszczenie zwrotne poręczyciela staje się nieskuteczne

8. PODPORĘCZENIE

   1. umowa między podporęczycielem a wierzycielem , w której udziela on poręczenia za zobowiązanie poręczyciela

   2. podporęczyciel

      1. poręcza za dług poręczyciela - w granicach wskazanych przez zobowiązanie poręczyciela

      2. odpowiada bezpośrednio wobec wierzyciela

      3. ma przeciw poręczycielowi roszczenie regresowe

9. AWAL – poręczenie wekslowe

   1. postać zabezpieczenia wierzytelności uregulowana w prawie wekslowym (nie jest podtypem poręczenia z KC)

   2. poręczyciel zabezpiecza zapłatę całej lub części sumy wekslowej

   3. poręczycielem może być osoba 3. lub osoba podpisana na wekslu

   4. poręczenie wekslowe

      1. ma charakter samodzielny, nieakcesoryjny – odpowiedzialność poręczyciela nie jest uzależniona od istnienia zobowiązania dłużnika głównego

      2. jest to czynność prawna abstrakcyjna, niezależna od podstawy prawnej (stosunku wierzyciel – dłużnik główny)

10. ZARZUTY KTÓRE MOŻE PODNOSIĆ PORĘCZYCIEL

    1. poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi

       1. wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi

          1. np.

             1. zarzut potrącenia z wierzytelnością dłużnika

             2. wierzyciel nie spełnił świadczenia wzajemnego

          2. poręczyciel nie traci tych zarzutów, chociażby dłużnik

             1. zrzekł się ich

             2. albo uznał roszczenie wierzyciela

          3. poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie

          4. jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział

       2. zarzuty osobiste, np.

          1. upływ terminu związania poręczyciela gdy określony był czas trwania odpowiedzialności

          2. niezastosowanie się wierzyciela do żądania poręczyciela, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty

          3. przedawnienie

          4. SN: poręczyciel nie może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli z powodu błędu wywołanego podstępnie przez dłużnika co do jego wypłacalności w dniu poręczenia

    2. poręczyciel nie może podnosić zarzutów

       1. SN: wynikających z umowy zawartej przez poręczyciela z dłużnikiem głównym lub osobą 3.

       2. w razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego

11. WYGAŚNIĘCIE PORĘCZENIA

    1. sposoby

       1. zasada akcesoryjności - wygaśnięcie długu głównego

       2. jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia

          1. poręczyciel może po upływie 6 miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu

          2. żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia

          3. jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa

       3. przejęcie długu - jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę 3., poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel lub osoba 3. wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia

       4. odwołanie bezterminowego poręczenia za dług przyszły

       5. jeżeli strony określiły w umowie poręczenia okoliczności wygaśnięcia poręczenia np. warunek rozwiązujący

12. NASTĘPSTWA ZASPOKOJENIA WIERZYCIELA

    1. subrogacja ustawowa osoba 3., która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli płaci dług cudzy, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi

       1. dług główny nie wygasa

       2. poręczyciel może żądać od dłużnika zwrotu wszystkiego co sam świadczył

    2. dłużnik może podnosić przeciw poręczycielowi te same zarzuty które mu przysługiwały wobec wierzyciela

       1. ale

          1. poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie

          2. jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział

    3. wierzyciel jest zobowiązany wydać poręczycielowi wszelkie zabezpieczenia wierzytelności oraz środki dowodowe

       1. jeśli wierzyciel się ich wyzbył ponosi wyrządzoną poręczycielowi szkodę

    4. aby zapobiec podwójnemu świadczeniu na rzecz wierzyciela

       1. poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o wykonaniu przez siebie zobowiązania

          1. jeżeli tego nie zrobi, a dłużnik zobowiązanie wykona - poręczyciel nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam świadczył, chyba że dłużnik działał w złej wierze

       2. dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu przez siebie zobowiązania, ale tylko wtedy gdy poręczenie udzielone zostało za wiedzą dłużnika

          1. jeżeli tego nie zrobi, a poręczyciel zobowiązanie wykona – poręczyciel który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co świadczył, chyba że działał w złej wierze dłużnik nie może podnosić zarzutów

          2. przeciw wierzycielowi poręczyciel ma roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego

13. ROSZCZENIA ZWROTNE MIĘDZY PORĘCZYCIELAMI

    1. na podstawie przepisów o solidarności

    2. każdy z poręczycieli ma roszczenie zwrotne wobec dłużnika do wysokości spełnionego świadczenia zgodnie z zasadą subrogacji ustawowej

    3. ale zasady subrogacji ustawowej nie stosuje się między poręczycielami – prowadziłoby do absurdalnych efektów

14. PRZEDAWNIENIE - na zasadach ogólnych