Przygotowanie i wdrażanie projektów europejskich

Przykładowe pytania:

1. Organy europejskie

2. Kompetencje organów europejskich

3. Polityki sektorowe UE

4. Rozszyfrować skróty

5. Cele konwergencji

6. Rozporządzanie 1083 z 2006 r. definicje i wypełnianiu wniosków np. beneficjent

7. Na czym polega zasada dodatkowości

8. Składowe programu operacyjnego

9. role instytucji zarządzających programów operacyjnych

10. kamienie milowe w realizacji projektu

11. fazy cyklu projektu

12. Wskaźniki produktu

13. Etapy pracy w projekcie

14. Narysuj drzewo problemów, celów

15. Określ kategorie z jakich składa się projekt

16. Dwa przykład ewakuacji

17. Cechy dobrego kierownika produktu

18. Typy udzielania zamówień publicznych

Unia Europejska – z siedzibą w Brukseli jest dziś najważniejszym liczącym 27 członków ugrupowaniem polityczno - gospodarczym suwerennych państw narodowych na świecie.

Tworzą go państwa które postanowiły ściśle ze sobą współpracować nie rezygnując przy tym z niepodległości i odrębności narodowej

Głównym zadaniem Unii jest organizacja współpracy między krajami członkowskimi i ich mieszkańcami

Celem Unii Europejskiej jest stworzenie z krajów członkowskich jednolitego organizmu gospodarczego zdolnego do konkurencji ze Stanami Zjednoczonymi

Najważniejsze cele UE

1. Wspieranie i przyczynianie się do rozwoju gospodarczego i społecznego (jednolity rynek wewnętrzny, wspólna waluta)

2. Zapewnienie jednolitej tożsamości UE (programy pomocy humanitarnej, wspólna polityka zagraniczna, wspólne stanowiska wobec organizacji międzynarodowych)

3. Stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (rynek wewnętrzny, swoboda przemieszczania się, koordynacja wymiaru ścigania

4. Obywatelstwo europejskie (nie zastępuje obywatelstwa narodowego, nadaje nowe prawa polityczne i społeczne)

5. Europejski dorobek prawny (legislacja instytucji europejskich ,traktaty założycielskie)

Oznacza to zwłaszcza:

• swobodę wyboru miejsca zamieszkania i pracy

• zniesienie kontroli granicznej w ruchu obrotowym i towarowym między krajami UE

• eliminacje barier technologicznych przez ujednolicenie norm i standardów technologicznych

• zbliżenie ustawodawstwa

• stworzenie jednolitego systemu ochrony własności intelektualnej

Swobodne przemieszczanie się osób jest realizowane na mocy układu z Schengen

Członkowie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, (EWWiS) - organizacja europejska posiadająca osobowość prawną z siedzibą w Luksemburgu, powołana na okres 50 lat, na mocy układu międzyrządowego podpisanego w Paryżu (traktat paryski) 18 kwietnia 1951 przez przedstawicieli sześciu państw europejskich (Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN, Włoch)

EWWiS była pierwszą ze Wspólnot Europejskich (w 1958 roku powstały Europejska Wspólnota Gospodarcza i Europejska Wspólnota Energii Atomowej ) i opierała się na francuskim planie Shumana

Członkowie i założyciele EWG: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (od 1990 zjednoczone Niemcy), Włochy. W 1973 do EWG przystąpiły: Dania, Irlandia, Wielka Brytania; w 1981 Grecja; w 1986 Hiszpania i Portugalia. W 1995 członkami Wspólnoty Europejskiej zostały: Austria, Finlandia, Szwecja.

Główne cele EWG to:
- spójność ekonomiczna
- zacieśnianie stosunków między krajami EWG
- stworzenie wspólnego rynku
- stopniowe zbliżenie polityki gospodarczej krajów członkowskich
- stały i zrównoważony wzrost gospodarczy
- zwiększenie stabilności gospodarczo-walutowej
- przyspieszony wzrost stopy życiowej

Cele te realizowane są dzięki: znoszeniu w stosunkach handlowych między członkami ograniczeń celnych, ograniczeń ilościowych oraz innych opłat i barier o podobnych skutkach; ustanowieniu wspólnej zewnętrznej taryfy celnej; swobodnemu przepływowi ludzi, towarów, usług i kapitału; wspólnej polityce w zakresie handlu, rolnictwa, transportu, ochrony środowiska, energetycznej i kulturalnej; wspieraniu badań; ujednoliceniu wolnego rynku i ustawodawstwa państw członkowskich; stowarzyszeniu i szerokiej współpracy z krajami trzecimi

Po połączeniu się EWG, Euroatomu, EWWiS ( rok 1967) powstało wiele nowy organizacji m.in.

• Otwarcie na południe

• Otwarcie na północ

1990 roku obszar Wspólnoty powiękrzył się w wyniku zjednoczenia się Niemiec

Postanowienia Traktatu z Nicei

Traktat nicejski - umowa międzynarodowa parafowana w grudniu 2000 r., podpisana 26 lutego 2001 r. w Nicei. TN wszedł w życie 1 lutego 2003 roku.

Traktat nicejski był pomyślany przede wszystkim jako mający zreformować Unię Europejską, by mogła sprawnie działać po przyjęciu 10 nowych krajów z Europy Środkowej i Południowej. Z tego powodu w pracach nad TN aktywnie uczestniczyły delegacje rządowe krajów kandydackich, choć formalnie rzecz biorąc traktat podpisało tylko 15 państw członkowskich.

Komisja Europejska od następnej kadencji ma składać się z liczby komisarzy równej liczbie krajów członkowskich (1 kraj = 1 komisarz). Dopiero, gdy Unia będzie się składała z co najmniej 27 członków, liczba komisarzy będzie mniejsza od liczby członków, komisarze zaś będą wybierani według opartego na zasadzie równości systemu rotacji.

• Wzmocnienie pozycji przewodniczącego Komisji Europejskiej - może on określać podział kompetencji pomiędzy komisarzy, mianować wiceprzewodniczących, a cała Komisja działa pod jego politycznym kierownictwem.

• Poszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną w Radzie UE o 28 kolejnych dziedzin (m.in. przy wyborze przewodniczącego Komisji).

• Wprowadzenie nowych zasad głosowania większością kwalifikowaną w Radzie. Poszczególnym krajom przydzielono głosy ważone nieco bardziej proporcjonalnie do ich wielkości, jednak nadal np. Niemcy (82 mln mieszkańców) mają mieć tyle samo głosów (29), co liczące po ok. 60 mln mieszkańców Francja, Wielka Brytania i Włochy.
  Wstępnie przydzielono też głosy dla krajów kandydackich. Polska uzyskała 27 głosów, czyli tyle samo co Hiszpania i niewiele mniej od największych krajów. Postanowienia te miały tylko status deklaracji, zostały jednak potwierdzone przez Traktat ateński.

• Nowe rozdzielenie miejsc w Parlamencie Europejskim pomiędzy państwa członkowskie. Po rozszerzeniu PE składa się z 785 posłów. Ta liczba nie będzie zwiększana po przyszłych rozszerzeniach. Przewidziano więc miejsce dla Rumunii i Bułgarii, a Polsce przyznano 50 miejsc, ale w związku z nieprzystąpieniem tych państw ich miejsca zostały czasowo przejęte przez inne kraje, Polska uzyskała w ten sposób 4 dodatkowe miejsca. Obecnie Polska posiada 50 posłów w PE.

• Reforma organów sądowniczych - utworzenie trójinstancyjnego systemu sądownictwa. Sąd Pierwszej Instancji nabrał charakteru samodzielnego organu wspólnotowego, zaś w ramach SPI mogą zostać utworzone Izby Sądowe orzekające w określonych sprawach w I instancji. Od rozstrzygnięć Izb Sądowych służy środek odwoławczy do SPI.

• Usunięcie zapisu o tym, że Unia Zachodnioeuropejska stanowi integralną część rozwojową UE i służy wykonywaniu decyzji UE dotyczących działań wojskowych.

• Wysoki Przedstawiciel do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa uzyskał kompetencje w ramach wzmocnionej współpracy w zakresie WPZiB, które polegają na zapewnianiu pełnego poinformowania Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich o realizacji wzmocnionej współpracy.

• Zmiana sposobu wyznaczania specjalnego przedstawiciela, który odtąd jest wybierany kwalifikowaną większością głosów.

• Dodanie możliwości podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów przy zawieraniu porozumień międzynarodowych, gdy dotyczy to realizacji wspólnego działania lub stanowiska.

• Nadanie Radzie możliwości upoważniania Komitetu Politycznego i Polityki Bezpieczeństwa do decydowania w sprawach kontroli politycznej i kierownictwa w zmierzających do zwalczania kryzysu operacjach ustalonych przez Radę.

Traktat z Maastricht - Traktat zawarty podczas konferencji międzynarodowej w Maastricht w Holandii w grudniu 1991 roku był drugim zaraz po Jednolitym Akcie Europejskim dokumentem, który wdrążał poważne zmiany w traktatach założycielskich Wspólnot Europejskich. Podpisali go szefowie rządów oraz krajów członkowskich Wspólnot Europejskich w dniu 7 lutego 1992 roku. W życie wdrążono go 1 listopada następnego roku po ukończeniu procedury uznaniowej, która była zgodna z wymaganiami konstytucji konkretnych krajów (w Irlandii, Francji oraz Danii odbyły się referenda, natomiast w innych krajach uznania musiały dokonać zgromadzenia ustawodawcze) a także zgodę na jego uznanie musiał wyrazić Parlament Europejski

Traktat ustanowił UE opartą na wspólnotach europejskich uzupełniane o dodatkowe polityczne działania II filar – polityka zagraniczna i bezpieczeństwo III filar sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne

Najistotniejsze osiągnięcia traktatu z Maastricht

Do najważniejszych osiągnięć Traktatu o Unii Europejskiej zalicza się:

1. Wyznaczenie funkcji Unii Gospodarczej i Walutowej, utworzenie konstytucyjnych oraz instytucjonalnych warunków do jej zrealizowania oraz planu jej spełnienia.

2. Polityce zagranicznej został nadany nowy wymiar z racji tego, że to wówczas kraje członkowskie pierwszy raz prawnie zobowiązały się do kierowania Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa.

3. Poszerzono obszar funkcjonowania Wspólnot o nowe branże: przemysł, sieci transeuropejskie, ochronę konsumenta, edukację, szkolenie zawodowe (również młodzieży), ochronę zdrowia oraz kulturę a także uzupełnienie decyzji, które już istnieją o nowe dyrektywy, które tyczą się polityki społecznej oraz współpracy w obszarze rozwoju i ochrony środowiska.

4. Wzrosła współpraca w obszarze wymiaru sprawiedliwości i polityki wewnętrznej.

5. Zostały umocnione prerogatywy Parlamentu Europejskiego m.in. dzięki wprowadzeniu zasady współdecydowania, która dawała mu możliwość zawetowania decyzji, które podjęła Rada Unii Europejskiej a także powiększenie ilości wypadków przymusu wyrażania zgody przez Parlament Europejski na podjęcie przez nią decyzji, PE otrzymał szansę na udział w mianowaniu uczestników Komisji Europejskiej jak również w zawieraniu umów międzynarodowych.

6. Zostało wprowadzone obywatelstwo Unii Europejskiej co było dużym krokiem poczynionym w kierunku "upaństwowienia" Wspólnot.

Traktat Lizboński zachowuje najważniejsze postanowienia instytucjonalne eurokonstytucji, a wśród nich utworzenie stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej, którego nieco na wyrost nazywa się prezydentem UE. Na pierwszego "prezydenta" UE wybrano Belga Hermana Van Rompuya. Jego kadencja ma trwać 2,5 roku z możliwością odnowienia. Ma on przejąć rolę pełnioną obecnie przez premierów państw sprawujących półroczne przewodnictwo UE w reprezentowaniu Unii na świecie, np. na szczytach UE z Rosją czy innymi państwami trzecimi.

Najważniejsze decyzje podjęte na szczycie i zawarte w traktacie to:

• zmniejszenie liczby komisarzy europejskich do 18 (mimo, że jest 27 państw członkowskich)

• zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch

• decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich

• od 2009 Parlament Europejski będzie miał maksymalnie 750 członków (poprzednio 785)

• pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie

• niewygasalność tzw. kompromisu z Janiny

• przyznanie Polsce stałego rzecznika generalnego w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości

• wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa

• wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej

• „Karta Praw Podstawowych”

Ustanawia on nowe ramy prawne i sposób zaangażowania UE. Unia ma być bardziej demokratyczna przejrzysta i skuteczna w działaniach. Wzmocnienie roli parlamentu, obywatela wpływające na procesy decyzyjny. Instytucje europejskie w istotnym znaczeniu zostają reformowane. Zwiększenie się możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii tak jak bezpieczeństwo.

Główne instytucje UE:

• Parlament Europejski – organ doradczy a przede wszystkim kontrolny. Do czasu rozszerzenia Unii w maju 2004 Parlament Europejski liczył 626 posłów po poszerzeniu liczby posłów wybieranych w wyborach bezpośrednich – wzrosło do 754 posłów. Członkowie parlamentu nie zasiadają według przynależności narodowej lecz wg frakcji politycznej. Kadencja Parlamentu trwa 5 lat

• Rada UE – najważniejszy organ decyzyjny i legislacyjny koordynujący politykę gospodarczą UE i odgrywający kluczowe zadania w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa. Wchodzą do niej ministrowie ( po jednym przedstawicielu) państw członkowskich. Po wejściu w życie traktatu z Lizbony Rada będzie częściej głosować większością głosów a spadnie liczba spraw w których decyzje zapadają jednomyślnie.

• Komisja Europejska – niezależna od rządów kolegialnych organ wykonawczy. Do jej kompetencji m.in. należy inicjatywa ustawodawcza, reprezentacyjna interesów i koordynacji działań wspólnot bieżące negocjacje z krajami kandydującymi realizacji postanowień zawartych w traktatach i aktach prawnych

• Ponadto funkcjonuje Rada Europejska w jej skład wchodzą obsadzeni w drodze wyborów politycznych przedstawiciele państw członkowskich najwyższego szczebla – premierzy i prezydenci posiadający uprawnienia wykonawcze Rada Europejska wytycz strategiczne cele rozwoju Wspólnot Traktatu z Lizbony nadając Radzie Europejskiej pełen status UE i określa role …

Zadania Parlamentu:

• przyjmowanie akt prawa europejskiego przy użyciu decyzji legislacyjnej podejmuje z Rada UE

• demokratyczny nadzór nad pozostałymi instytucjami europejskimi

• kompetencje budżetowe

Zadania Rady

• przyjmuje budżet

• prowadzi wspólną politykę zagraniczną

• praca na rzecz bezpieczeństwa wolności i sprawiedliwości

• podpisywanie umów z krajami poza członkowskimi

• przyjmowanie aktu prawa europejskiego ( wspólnie z Parlamentem)

Zadania Komisji:

• przedstawienie wniosków prawnych

• wypełnienie wniosków

• realizowanie budżetu

• stoi na straży traktatu

• reprezentowanie Unii na arenie międzynarodowej

Dwie inne instytucje odgrywają równie ważną role Trybunału Sprawiedliwości gdzie na straży stosowania praw europejskich, zaś Trybunał Obrachunkowy kontroluje finansowanie działań Unii

Poza instytucjami Unia posiada szereg wyspecjalizowanych organów pełniących konkretne funkcje:

• Europejska Komisja Ekonomiczno-Społeczna

• Komitet Regionów

• Europejski Bank Inwestycyjny

• Europejski Bank Centralny

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

• Europejski Inspektor Ochrony Danych

• Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich

• Europejskie Biuro Selekcji Kadr

• Europejska Szkoła Administracji

Wyróżniamy agencje:

• wspólnotowe

• ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych

• wykonawcze

Unijne procesy podejmowania decyzji. Wyróżniamy trzy główne instytucje:

• Parlamentem Europejski

• Rada Unii Europejskiej

• Komisja Europejska

Procedura współdecyzji, ustanowiona Traktatem o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992) i umocniona Traktatem z Amsterdamu, przewiduje rzeczywisty podział władzy legislacyjnej między Parlamentem i Radą Unii Europejskiej. Współdecyzja stała się najważniejszą procedurą w praktyce legislacyjnej.

Traktat Lizboński nadaje procedurze współdecyzji powszechny charakter. Procedura w ramach której Parlamentem Europejski podejmuje decyzje wspólnie z Radą stosuje się „ zwykłą procedurę prawodawczą”

Będzie to oznaczać że proces podejmowania w Unii Europejskiej będzie oparty na podwójnej legitymacji ludności i państw członkowskich

Procedury prawne

Procedura zgody

Procedura współpracy

Procedura konsultacji

Prawo pochodne – stanowi trzy ważne źródła prawa międzywspólnotowego po traktatach umowach międzynarodowych. Można to określić jako całość aktów normatywnych, przyjętych przez instytucje europejskie na mocy postanowień traktatowych.

Do prawa pochodnego należą wiążące akty prawne ( rozporządzania dyrektyw i decyzje) i niewiążące akty prawne(rezolucje, opinie)

Region – pojęcie to używane jest w różnych znaczeniach. W ogólnym znaczeniu region to odpowiednie wyróżnienie terytorium cechujące się ustalonymi własnościami. Właściwości te ściśle nawiązują do rodzaju regionu który zamierzamy wyróżnić (np. regon: geograficzny, ekonomiczny, administracyjny, planistyczny a także region wynikający z tzw. podziałów specjalnych) Wspólne cechy wymienionych rodzajów regionów jest to iż są nimi jednostki przestrzenne najwyższego poziomu w strukturze podziału danego terytorium, systemu społeczno-gospodarczemu.

Region geograficzny – duża jednostka terytorialna wyróżniana w oparciu o względne jednorodność komponentów środowiska

Region administracji – jednostka terytorialna najwyższego poziomu w podziale terytorium kraju zarządzania przez określone ustrojowe władze publiczne

Region ekonomiczny – duża jednostka terytorialna wyróżnia w oparciu o komponenty społeczno – gospodarcze. Mówić możemy o następujących typach regionów ekonomicznych : strefowe, węzełkowe oraz kompleksowe.

Region funkcjonalny – cechuje się wyraźną funkcją wiodącą. Przykładem mogą być regiony turystyczne, rolnicze, przemysłowe, surowcowe czy energetyczne

Region planistyczny – jest to dużą w skali kraju jednostka terytorialna w ramach których przeprowadzane są odpowiednie studia planistyczne. Najczęściej regiony planistyczne pokrywają się z regionami administracji

Zgodnie z deklaracją konwencji Rady Europejskiej ds. Problemów Regionalizacji przyjęto w Bordeaux region jest terytorialny charakteryzuje się historią kulturową geograficzną ekonomiczną jednostek lub też wszystkimi tymi cechami łącznie dającymi zamieszkałej tam ludności poczucie wspólnoty w realizacji własnych interesów i zamierzeń.

Regiony Europejskie definiuje także decyzja jako szczebel znajdujący się tuż poniżej państw

Zgromadzenie Regionów Europy definiuje natomiast region jako jednostka polityczno-terytorialno-administracyjna usytuowana bezpośrednio po centralnej władzy państwa wyposażone w wybierane lub mianowanie przedstawicielstwo polityczne zabezpieczony istnieniem rady regionalnej ukonstrułowanie przez niższej podległej jej jednostce terytorialnej

Klasyfikacja podziału regiony : dla celów zbierania materiałów statystycznych – nomenklatus terytorialny jednostek statystycznych NUTS – została wprowadzona już w latach 70

Rozwój Regionalny

Rozwój regionalny – to systematyczna poprawa konkurencyjności podstawa gospodarki i poziomu życia mieszkańców oraz wzrost potencjału gospodarczego regionów przyczyniających się do rozwoju spoleczno-gospodarczego kraju. ( A.Klasik)

Rozwój regionalny to trwały wzrost trzech elementów potencjału gospodarczego regionu ich siły konkurencyjnej oraz poziomu i jakości życia mieszkańców przyczyniających się do rozwoju całej wspólnoty narodowej.

Rozwój regionalny – jest w dużej mierze procesem o charakterze ekonomicznym polega na transformacji czynnika i zasobów regionalnych w dobro i usługi. Jego główną cechą jest wzrost gospodarczego regionu czyli zwiększanie produkcji dóbr i usług wskutek ilościowego zwiększana wykorzystania czynników

Części składowe rozwoju regionalnego ( A.Klasik)

• wzrost gospodarczy

• wzrost dobrobytu i jakości życia

• wzrost atrakcyjności inwestycyjnej

• procesy innowacyjności, dywersyfikacja struktury gospodarczej regionów

• ekorozwój

• rozwój usług społecznych

• wzbogacenie tożsamości i procesy integralizacji regionalnej

Rozwój regionalny jest wynikiem jednoczesnej działalności wielu podmiotów władzy publicznej firm instytucji i mieszkańców regionu

Czynniki rozwoju regionalnego

I podział

• endogeniczne – stanowią że wszystkie zasoby własne regionu które oddziaływują na jego gospodarkę

• egzogeniczne – to te które pozostają zewnątrz w stosunku do regionu i wobec których nie ma żądnych możliwości decydowania o ich sile i kierunku oddziaływania

II podział

• ekonomiczne – np. tendencje zmiany na regionalnym rynku pracy zmiany dochodów ludności przedsiębiorstw i organów samorządu terytorialnego działających w regionie wzrostu kapitału zaangażowanego w gospodarkę

regionalną, napływ inwestycji krajowych i zagranicznych jakość marketingu regionalnego sytuacja makroekonomiczna w kraju

• społeczne – np. zmian w ruchu naturalnym i strukturze ludności tempo i charakter procesów urbanizacji aglomeryzacji i metropolii zmian w stratyfikacji społecznej w poziomie i stylu życia oraz w poziomie wykształcenia

• techniczne i technologiczne – rozwój zaplecza techniczno-technologicznego i wdrożeniowego jakościowo zróżnicowanie produkcji , rozwój przemysłu wysokiej technologii, poprawa jakości produkcji innowacyjność techniczną innowacje produktowe rozwój i doskonalenie infrastruktury technicznej

• ekologiczne – występowanie zasobów naturalnych racjonalnych gospodarczych zasobami środowiska przyrodniczego, świadomość i kultura ekologiczna społeczna postęp w edukacji ekologicznej skuteczność stosowanie ekonomicznych i pozaekonomicznych instrumentów ochrony środowiska

Konkurencyjność regionu – jest postrzegane jako trwała przewaga jednego regionu nad innymi lub też jako dystans jaki dzieli jeden region od drugiego

Regionalna konkurencyjność – to taki region który umożliwia tworzenie więcej nowych kombinacji struktur poprzez korzystanie z zasobów ludzkich rzeczowych dających przewagę w postaci skomercjalizowania jego wytworów.

Podnoszenie konkurencyjności regionów należy do głównych zasad politycznych gospodarczych państwa

Kwestia konkurencyjności regionów jest rozpatrzenia także na forum UE , W9 , Komisji UE.

Konkurencyjność jest potrzebna jako zdolność produkowania dóbr i usług które zdaje egzamin na rynku międzynarodowym przy równoczesnym utrzymaniu wysokiego i trwałego poziomu dochodów. W ogólnej jako zdolność przedmiotowa przemysłu regionów kraju i ponadnarodowych obszarów geograficznych wystawionych na konkurencje międzynarodową do osiągnięcia relatywnie wysokiego poziomu dochodu i zatrudnienia.

O poziomie rozwoju regionów oraz o ich sile konkurencyjnej na poziomie kraju czy też w ujęciu międzynarodowym decydują w coraz większym stopniu różnorodne zasoby i potencjału wewnętrznemu, aby przeprowadzić dokładną analizę sytuacji gospodarczej regionu.

Wskaźniki cząstkowe – opisują one głównie składowe rozwoju regionu lokalnego

Do mierników opisujących sytuacje demograficzną i społeczną:

• Podstawowe – te które ilustrują wartość bezwzględną różnych zjawisk procesów ekonomicznych i społecznych. Przykładem może być liczba ludności czy liczba zatrudnionych w przemyśle

• Relatywne – w tej grupie znajdują się mierniki które wyrażają stosunek wyróżnianych wartości względem innych wybranych wartości ekonomicznych np. udział ludności miejskie w ogólnej liczbie ludności czyli liczba zatrudnionych w przemyśle.

Miarą rozwoju lokalnego i rejonowego mające duże znaczenie aplikacyjne przede wszystkim w polityce regionu UE jest wielkość produktu PKB wytworzonego na obszarze danego regionu w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Należy jednak zaznaczyć że PKB uwzględnia 1 efekt gospodarczy.

Nową systematyczną miarą regionu gospodarczego jest wprowadzenie UNDP w 1990 jest wskaźnik HDI

Polityka regionalna – to świadome i celowe działanie podmiotów państwa w polityce inreregionalnej samorządu województwa uruchamia środki powodujące ich realizacje z uwzględnieniem potrzeb i możliwościach różnych części kraju ( regionu)

Z przyjęcia takiego określonego działania wynikają następujące warunki konieczne do zainstnienia polityki regionalnej

• świadoma i celowa działalność

• podmioty

• cele polityki regionalnej

• działalność podmiotów

Wyróżnia się:

Politykę inerregionalną -tzw polityka państwa względem regionu

Politykę intraregionalną – czyli polityka prowadzona przez podmioty poszczególnych regionów

Realizacja rozwiniętej polityki regionalnej a także lokalnej ( tak jak każdej innej polityki) wymaga:

• formułowania hipotez

• formułowania celów

• instrumentów skutecznego oddziaływania na sferę procesów realnych

• mechanizmu monitorowania przebiegu korygowanych zjawisk rozwoju i podejmowaniu stosownych interwencji

Często pojęcie „polityki regionalnej” stosowane jest zamierzeniem z pojęciem „ polityka rozwoju regionalnego”. Instrumenty polityki rozwoju regionalnego – instrumenty oznaczają wszystko za pomocą czego podmiot polityczny realizuje stawiane sobie cele.

Wyróżnia się dwie grupy instrumentów realizacji celów zakładanych w programach rozwoju których podzielone są władze publiczne:

1. Pierwszą grupą tworzą narzędzia wynikające wprost z zaakretowanych uprawnień władzy regionalnej oraz z nadanego w jej bezpośredni nadzór zasobu majątkowego i kapitałowego tzw. instrumenty twarde

2. Drugą grupę tworzą narzędzia mające w dużym stopniu charakter nieformalny. Wiąże się one ściśle z pomysłowością i inicjatywnością oparcia władz rządowych tzw. instrumenty miękkie

Wśród klasyfikacji instrumentów realizuje polityczny rozwój regionalny, warto jeszcze ich podział na:

• instrumenty administracji ( akty prawne podejmowane przez organy władzy samorządowej)

• instrumenty ekonomiczne ( środki finansujące oraz realizacja przedsięwzięcia instytucjonalnego)

• instrumenty promocyjno-informacyjne

• instrumenty instytucjonalno-organizacyjne

Polityka regionalne zajmuje istotne miejsce pośród innych rodzajów polityki gospodarczej Unii Europejskiej. Obecne jest kształt , jest wynikiem długoletniej ewolucji licznych przeprowadzonych reform w zakresie celów zasad i narzędzi jej realizacji

Nadrzędnym celem polityki regionalnej jest osiągnięcie spójności gospodarki społecznej w krajach Wspólnoty. Jest to możliwe poprzez inwestycje w infrastrukturę i otocznie przedsiębiorstw wspieranie trwałego rozwoju z uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego i zasobów, budynkiem inwestycyjnym w transferach technologi i innowacji oraz tworzenie zaplecza dla działań akcjonariuszy w procesie restrukturyzacji tradycyjnych regionów przemysłowych i rolnych.

Polityka ta wpływa na konkurencyjność regionów oraz warunki i jakość życia ich mieszkańców głównie poprzez współfinansowanie wieloletnich programów rozwojowych.

Proces kształtowania się polityki regionalnej został zapoczątkowany w połowie lat 70 XX w . W ewolucji można wyróżnić kilka charakterystycznych etapów:

1. Wykluwanie się polityki regionalnej na szczeblu wspólnoty ( 1958-1974)

2. Polityka regionalne Wspólnoty jako uzupełnienie narodowej polityki regionalnej (1975-1988)

3. Reforma funduszy strukturalnych (1989-1993)polityki regionalnej jako integralna i dominująca część polityki strukturalnej Wspólnoty, podporządkowaniej spójności ekonomicznej i społecznej

4. Polityka strukturalna po zmianach wprowadzonych przez Traktat z Maastricht(1994-1999)

5. Polityka strukturalna po dostosowaniach uzgodnionych w Agendzie 2000 (2000-2003)

6. Nowa polityka spójności (2007-2013)

Zasady polityki regionalnej Unii Europejskiej

Są wynikiem prób podporządkowania prowadzenie polityki a także doświadczeń zdobytych poprzez Komisje Europejską w traktacie koordynowania polityki regionalnej krajów członkowskich w sposób uporządkowany. Zasoby te sformułowane zostały przez Komisje Europejską w 1989roku . W następnych latach były dopracowane i uzupełniane przy okazji kolejnych reform. Od nich zależy efektywność i skuteczność działań na rzecz spójności społeczno gospodarczej.

1. Koncentracja

2. Partnerstwo

3. Programowanie (planowanie)

4. Kompatybilność ( zgodność)

5. Współfinansowanie

6. Spójność

Zadania europejskiej polityki regionalnej

Zadania generalne	Zadania subsydiarności ( pomocniczości) zadania koordynacji zadania elastyczności
Zadania organizacji politycznej regionu	Zadania programowania ( planowanie) zadania partnerstwa zadania kompatybilności ( zgodności) zadania spójności
Zadania finansowania polityki rozwoju regionu	Zadania koncentracji zadania dodawalności ( współfinansowanie) zadania komplementarności
Zadania oceny realizacji programów	Zadania monitorowania zadania dokonywania oceny zadania kontroli finansowej

Polityka struktury UE

Polityka struktury Wspólnoty Europejskiej zmierza do zapewnienia gospodarki i społecznej spójności Unii. Jej podstawowym celem jest zmniejszenia różnic w poziomie życia i rozwoju gospodarczego pomiędzy najbiedniejszymi a najbogatszymi regionami państw członkowskich

Cele polityki struktury UE

1 . Konwergencji

2. Współpraca terytorialna

3. Konkurencyjność zatrudnienia

Polityka spójności UE

Unia Europejska dąży w swojej polityce regionalnej do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej (przestrzennej). Każda z tych spójności jest analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III. Spójność gospodarcza jest mierzona za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca, uwzględniając parytet siły nabywczej. Wzrost spójności gospodarczej polega na zmniejszeniu zróżnicowań w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy obszarami bogatymi a biednymi. Spójność społeczna jest mierzona za pomocą wskaźnika stopy bezrobocia, ale coraz częściej jako miernik uwzględnia się stopę partycypacji (miernik określający, jaka część ludności w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie). Wzrost spójności społecznej polega na zmniejszaniu zróżnicowań w wykorzystaniu kapitału ludzkiego pomiędzy poszczególnymi obszarami. Spójność terytorialna (przestrzenna) jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową. Używa się także wskaźnika ilości konsumentów osiąganych w danych czasie. Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej) polega na eliminowaniu barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze powiązanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.

Jest to polityka ustanowiona Traktatem o Wspólnocie Europejskiej służąca wzmacnianiu spójności gospodarczej i społecznej w Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich.

W ramach polityki spójności realizowane będą 3 cele:

1. Celu Konwergencja

2. Celu Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie

3. Celu Europejska współpraca terytorialna

Cel 1 konwergencja – polega na wsparciu finansowym państw i regionów najmniej rozwiniętych, których poziom PKB na jednego mieszkańca wynosi poniżej 75% średniej unijnej (obliczany na 3 lata wstecz). Polska została zakwalifikowana do tego celu. W naszym kraju występuje 5 regionów zaliczanych do najbiedniejszych w Unii, jest to tzw. ściana wschodnia, czyli województwa: lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie i podlaskie. Cel ten jest ukierunkowany na poprawę wzrostu zatrudnienia, czy też przyjęcie koncepcji społeczeństwa opartego na wiedzy. Państwa zakwalifikowane do tego celu, mogą korzystać z funduszy: EFS, EFRR i FS.

Cel 2 konkurencyjność regionalna i zatrudnienie cel ten jest skierowany do państw, które przekroczyły poziom 75% PKB średniej unijnej, ale nadal nie są na tyle rozwinięte, by radzić sobie we własnym zakresie. Cel ten ukierunkowany jest na poprawę konkurencyjności regionów i państw członkowskich, jak i na promocję innowacyjnych rozwiązań. Finansowany jest on głównie z EFRR i EFS.

Cel 3 europejska współpraca terytorialna – cel ten jest współfinansowany tylko przez EFRR. Wyróżniamy tu 3 rodzaje współpracy: transgraniczną, która dotyczy regionów oddzielonych granicą, transnarodową (między państwami, które ze sobą nie sąsiadują) i międzyregionalną (dotyczy regionów, które także nie muszą ze sobą sąsiadować).

Fundusze Europejskie - Środki finansowe Unii Europejskiej gromadzone są przez państwa członkowskie i przekazywane do unijnego budżetu. Według prawa środki te stanowią zasoby własne Unii Europejskiej.

Do roku 2006 funkcjonowały następujące fundusze:

ERDF

ESF

EAGGF

FIFG

Polityka spójności UE

Fundusze strukturalne UE Fundusze spójności

EFS

EFRR

EFS - Europejski Fundusz Społeczny został powołany w 1957 roku jako pierwszy z funduszy strukturalnych na podstawie traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Jego głównym zadaniem jest walka z bezrobociem oraz zwiększenie mobilności zawodowe i geograficznej wśród pracowników oraz adaptacja do zmian przemysłowych poprzez szkolenia i doskonalenie zawodowe

EFS jest administrowany przez Komisję Europejską. Wspiera działania skierowane na zapobieganie bezrobociu oraz walkę z bezrobociem długookresowym, skupiając się szczególnie na pomocy osobom poniżej 25 roku życia lub osobami dotkniętymi zmianami strukturalnymi. EFS promuje rozwój potencjału kadrowego, a także aktywizację kobiet na rynku pracy i równouprawnienie. Skupia się ponadto na wspieraniu harmonijnego i trwałego wzrostu oraz spójności ekonomicznej i społecznej (W. Bokajło, K. Dziubka, 2003, str. 443). Strategia EFS bazuje na IV filarach i zawiera rekomendacje dla każdego kraju członkowskiego.

Celem wspierania struktur i systemów jest podnoszenie efektywności zatrudnienia, wzmocnienie i tworzenie nowych powiązań pomiędzy biznesem a ośrodkami edukacyjnym, rozwój potencjału technologicznego a także wspieranie pracodawców i MŚP

Do V najważniejszych filarów EFS należą:

• rozwój i promocja aktywnej polityki rynku pracy, mającej na celu zwalczanie bezrobocia,

• promowanie równych szans w dostępie do rynku pracy i zapobieganie wykluczaniu społecznemu,

• doskonalenie zawodowe oraz doradztwo personalne, a także promowanie mobilności zatrudnienia,

• popieranie innowacyjności oraz podwyższanie kwalifikacji zarówno kadr jak i szeregowych pracowników,

• działania zmierzające do aktywizacji i zwiększenia udziału kobiet w rynku pracy oraz przeciwdziałanie dyskryminacji

EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego został utworzony w 1975 roku w ramach działalności Unii Europejskiej. Jego podstawowym zadaniem jest zmniejszanie dysproporcji w rozwoju pomiędzy regionami Unii Europejskiej oraz wzrost konkurencyjności regionów, które z różnych powodów są poszkodowane lub opóźnione w rozwoju Do głównych celów EFRR należy również wspieranie lokalnej koniunktury oraz wzrost gospodarczy poprzez poprawę warunków zatrudnienia, jakości życia i zwiększeniu możliwości rozwojowych. EFRR powstał jako odzew na powiększają się dywergencję pomiędzy regionami po przystąpieniu do UE Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii

Wyróżnia się następującą pomoc dla regionów wspieraną inicjatywami EFRR:

• inwestycje (mające na celu wzrost atrakcyjności regionu; pobudzenie sfery B+R; zwiększenie liczby miejsc pracy),

• rozwój społeczeństwa informacyjnego,

• rozwój infrastruktury (łączenie bardziej zacofanych regionów z tymi, które prosperują lepiej; dynamizuje rozwój ekonomiczny; polepsza dywersyfikację działalności),

• wspieranie lokalnych inicjatyw rozwojowych (dofinansowuje projekty; wzmacnia potencjał endogeniczny regionów),

• ochrona środowiska (wspieranie programów ekologicznych),

• ochrona zdrowia,

• równouprawnienie na rynku pracy,

• ochrona dziedzictwa kulturowego

Fundusz spójności:

Przyczyny powstania
Fundusz Spójności powstał na mocy Traktatu z Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej z 1991 r., który wszedł w życie w 1993 r. Fundusz Spójności został powołany w celu zmniejszania różnic w poziomie gospodarczo-społecznym krajów i regionów Unii Europejskiej. Różnice w poziomie ekonomicznym pojawiły się wraz z przyjmowaniem do Unii kolejnych państw członkowskich, których wyniki gospodarcze odbiegały od państw najbardziej rozwiniętych. W dalszej perspektywie zapewnienie równowagi gospodarczej i społecznej krajów członkowskich wiązało się z planami wprowadzenia unii gospodarczo-walutowej. Fundusz Spójności miał dostarczyć wsparcia finansowego na realizację dużych inwestycji związanych z rozwojem lub modernizacją infrastruktury transportowej i ochrony środowiska.
Przed rozszerzeniem Unii Europejskiej w maju 2004 r. z pomocy w ramach Funduszu Spójności korzystały cztery kraje: Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia. Od 1 styczna 2004 r. do wsparcia z Funduszu Spójności przestała kwalifikować się Irlandia. Dzięki pomocy z Funduszu Spójności kraje te mogły osiągnąć kryteria konwergencji dla unii gospodarczej i walutowej, a także kontynuować inwestycje infrastrukturalne. Od dnia 1 maja 2004 r., oprócz wyżej wymienionych państw członkowskich, z pomocy Funduszu Spójności korzysta 10 nowych państw członkowskich, w tym Polska.
Cele
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej.

Fundusz Spójności współfinansuje projekty dotyczące ochrony środowiska i infrastruktury transportowej o wartości przekraczającej 10 mln euro. Założeniem realizacji projektów Funduszu Spójności w sektorze środowiska jest dostosowanie istniejących obiektów do norm europejskich, jak również budowa nowych elementów sprzyjających poprawie stanu środowiska naturalnego. Z udziałem środków z Funduszu Spójności realizowane są inwestycje, które służą modernizacji, przebudowie i rozbudowie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).
W skład sieci TEN-T wchodzą: wybrane linie kolejowe, główne drogi, drogi wodne oraz porty: morskie i lotnicze. Dodatkowo, po akcesji Polski do UE w roku 2004 w ramach FS kontynuowana jest realizacja projektów współfinansowanych z przedakcesyjnego funduszu ISPA.

Pomoc Unii Europejskiej dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to - kosztem przyszłych pokoleń. Wsparcie Funduszu Spójności zostało ustanowione na poziomie 50% dla każdego sektora.

Podejście do zarządzania funduszami na przykładzie wybranych państw członkowskich:

1. Podejście centralistyczne

2. Podejście hybrydowe

3. Podejście regionalne

Podejście centralistyczne	Podejście hybrydowe	Podejście regionalne
Czechy Bułgaria Rumunia Polska Cypr	Grecja Francja Niemcy Holandia	Austria

Komisja negocjuje i zatwierdza programy rozwoju zaproponowane przez państwa członkowskie przyjmuje kredyty

• państwa oraz ich regiony

• komisja monitoruje programów pokrywa kwalifikowane wydatki oraz sprawdza wdrożone systemy

Do zadań Instytucji Zarządzającej Programem należą m.in.:

• opracowanie własnych procedur działania oraz zatwierdzanie procedur Instytucji Pośredniczących,

• opracowanie opisu systemu zarządzania i kontroli dla Programu,

• przygotowanie, we współpracy z Instytucjami Pośredniczącymi, dokumentów koniecznych do realizacji Programu

• przygotowanie i przekazanie do akceptacji Komitetu Monitorującego kryteriów wyboru projektów,

• przygotowanie wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków w ramach Programu, a także wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej,

• powołanie Komitetu Monitorującego, kierowanie jego pracą,

• przygotowanie i przekazanie do akceptacji Komitetu Monitorującego sprawozdań z realizacji Programu, a następnie przekazanie zatwierdzonych sprawozdań do Komisji Europejskiej,

• przygotowywanie poświadczenia i deklaracji wydatków oraz wniosków o płatność do instytucji certyfikującej,

• dokonywanie oceny realizacji Programu,

• monitorowanie stopnia realizacji wskaźników,

• prowadzenie kontroli realizacji Programu zgodnie z zapisami Rocznego Planu Kontroli,

• opracowanie wytycznych dla Instytucji Pośredniczących dotyczących przygotowania Rocznych Planów Kontroli w ramach priorytetów, następnie ich zatwierdzenie oraz nadzorowanie wykonania,

• przygotowanie raportów o nieprawidłowościach,

• ocena Programu zgodnie planem ewaluacji oraz wymogami Unii Europejskiej, a także współpraca z Instytucjami Pośredniczącymi w przygotowaniu i wykonywaniu ich planów ewaluacji oraz ich nadzór,

• zapewnienie, że beneficjenci oraz inne organy zaangażowane w realizację działań prowadzą odpowiednią i odrębną księgowość dla projektów objętych dofinansowaniem,

• przekazywanie Instytucji Certyfikującej wszystkich niezbędnych informacji o procedurach i weryfikacjach prowadzonych w odniesieniu do wydatków na potrzeby poświadczania,

• zapewnienie, że prowadzony audyt wewnętrzny jest zgodny ze wszystkimi obowiązującymi przepisami,

• udział we wdrożeniu i użytkowaniu systemów informatycznych monitoringu i kontroli,

• przekazywanie Komisji Europejskiej prognoz wydatków w ramach Programu,

• przygotowanie planu kontaktowania się i przekazywania informacji o Programie innym instytucjom i beneficjentom oraz nadzorowanie działań komunikacyjnych prowadzonych przez Instytucję Pośredniczącą,

• przechowywanie dokumentacji związanej z Programem przez 3 lata od daty zamknięcia Programu

Instytucja Zarządzająca PO KL deleguje część zadań, w tym w szczególności dotyczących zarządzania środkami funduszy strukturalnych, do Instytucji Pośredniczących. Dokonując takiej delegacji, Instytucja Zarządzająca PO KL zachowuje jednak całkowitą odpowiedzialność za całość realizacji Programu. Delegacja odbywa się w drodze odpowiedniego porozumienia/umowy, które określa:

• zadania i zakres odpowiedzialności Instytucji Pośredniczącej,

• sposób monitorowania i kontrolowania przez Instytucję Zarządzającą wykonywanych przez Instytucję Pośredniczącą zadań.

Role Instytucji Pośredniczących dla komponentu centralnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki pełnią właściwi ministrowie.

Wyjątek stanowią działania związane z realizacją Priorytetu V Dobre rządzenie, gdzie zadania są zlecane do realizacji przez instytucje wdrażające (Instytucje Pośredniczące II stopnia) (IP2 (IW)), a ich koordynację zapewnia Instytucja Zarządzająca PO KL.

Działania związane z realizacją Priorytetu X Pomoc techniczna są również koordynowane bezpośrednio przez Instytucję Zarządzającą PO KL. Dla Priorytetów VI-IX zadania Instytucji Pośredniczących są delegowane do poszczególnych samorządów województw

Instytucje Wdrażające to jednostki przyznające projektodawcom dofinansowanie na realizację projektów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Do obowiązków Instytucji Wdrażających należy m.in. ogłaszanie konkursów, przeprowadzanie oceny formalnej wniosków, organizowanie prac Komisji Oceny Projektów, podpisywanie umów z projektodawcami, monitorowanie realizacji projektów, wypłata/ zwrot kosztów poniesionych przez projektodawców.

Instytucja Płatnicza - jedna lub kilka instytucji lub organów krajowych, regionalnych lub lokalnych, wyznaczonych przez państwo członkowskie w celu przygotowania i przedkładania wniosków o płatności oraz otrzymywania płatności z Komisji Europejskiej. W Polsce Minister właściwy do spraw finansów publicznych.

Instytucja audytowa - Instytucja audytowa jest instytucją lub organem publicznym szczebla krajowego, regionalnego lub lokalnego wyznaczonym dla każdego programu operacyjnego i odpowiedzialnym za weryfikację skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli. Do jej zadań należy także monitorowanie zgodności projektu z przepisami krajowymi i europejskimi.

Państwo członkowskie wyznacza instytucję audytową (oraz instytucję zarządzającą i instytucję certyfikującą) dla każdego programu operacyjnego.

Do zadań instytucji audytowej należy kontrolowanie skuteczności funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli (audyty sytemu). Odpowiada ona również za przeprowadzanie kontroli dotyczących w szczególności deklarowanych wydatków (audyt operacyjny). Ważnym elementem tych kontroli jest zapewnienie odpowiedniego oddzielenia funkcji głównych instytucji (instytucja zarządzająca/certyfikująca, instytucje pośredniczące).

Instytucja Certyfikująca, to komórka organizacyjna utworzona przez Ministra Rozwoju Regionalnego, odpowiedzialna za certyfikację wydatków ponoszonych w ramach funduszy europejskich. Jest ona niezależna od Instytucji Zarządzających poszczególnymi programami operacyjnymi.

Obecnie funkcje Instytucji Certyfikującej pełni specjalnie w tym celu powołany departament Ministerstwa Rozwoju Regionalnego – Departament Instytucji Certyfikującej.

Zadania

Instytucja Certyfikująca odpowiada w szczególności za:

• opracowanie i przedłożenie Komisji poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatność;

• poświadczanie, że deklaracja wydatków jest dokładna, wynika z wiarygodnych systemów księgowych i jest oparta na dokumentacji, którą można zweryfikować;

• poświadczenie, że zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi oraz zostały poniesione w związku z projektami wybranymi do finansowania;

• zapewnienie, że otrzymała od Instytucji Zarządzającej odpowiednie informacje na temat procedur i weryfikacji wydatków;

• uwzględnianie wyników wszystkich audytów przeprowadzanych przez instytucję audytową lub na jej odpowiedzialność;

• utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków zadeklarowanych Komisji Europejskiej;

• uwzględnianie informacji o wykrytych nieprawidłowościach w programie operacyjnym;

• uwzględnianie wyników kontroli wydatków prowadzonych przez Instytucje Zarządzające;

• opiniowanie wydatków;

• przeprowadzanie w instytucjach zarządzających oraz instytucjach im podległych (lub ewentualnie u beneficjenta) wizyt sprawdzających.

Instytucja Koordynująca RPO odpowiedzialna jest w szczególności za:

• weryfikację regionalnych programów operacyjnych pod względem ich zgodności z NSRO;

• negocjowanie regionalnych programów operacyjnych z Komisją Europejską we współpracy z instytucjami zarządzającymi RPO;

• zapewnienie spójności podejmowanych wytycznych;

• monitorowanie efektów wdrażania RPO w regionach (analizy porównawcze);

• wzajemne relacje oraz szczegółowy zakres obowiązków i podział zadań między Instytucją Koordynującą RPO a Instytucją Zarządzającą RPO Województwa Lubelskiego (określony w porozumieniu zawartym między tymi instytucjami).

Źródła finansowania projektów:

Łączna suma w latach 2007-13 wynosi 85,6 mld euro

• 67,3 mld pochodzi z budżetu unijnego

• 11,9 mld ze środków publicznych

• ok 6.4 mld euro zostanie uzyskane ze środków prywatnych

Programy operacyjne na lata 2007-13

PO Kapitał Ludzki (PO KL)

PO Innowacyjna Gospodarka (PO IG)

PO Infrastruktura i Środowisko (PO IŚ)

PO Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)

PO Pomoc Techniczna (PO PT)

PO Europejska Współpraca Terytorialna (PO EWT)

16 Regionalnych Programów Operacyjnych - po 1 dla każdego województwa (RPO)

Podział środków finansowych:

1. PO Kapitał Ludzki – 14.4% ( 9,7mld e)

2. PO Innowacyjna Gospodarka – 12,3 (8,3 mld e )

3. PO Infrastruktura i Środowisko – 41,3 (27,8 mld e )

4. PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,4 (2,3mld e )

5. 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 23,8 (15,9 mld e)

6. PO Pomoc Techniczna – 0,8 (0,5 mld e )

7. PO Europejska Współpraca Terytorialna - (0,7 mld e)

Pozostałe środki finasowe zostaną przeznaczone na utworzenia krajowej rezerwy wykorzystania

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Główny cel programu będzie realizować dwa cele horyzontalne wymienione w NSRO:

1. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski. Cel ten będzie wspierany głównie przez duże inwestycje z zakresu rozbudowy sieci transportowej, ochrony środowiska, infrastruktury energetycznej, zwiększenia potencjału kulturowego, szkolnictwa wyższego i ochrony zdrowia.

2. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Cel ten będzie realizowany w ramach wyodrębnionej osi priorytetowej, mającej na celu włączenie w system transportowy największych ośrodków miejskich na wschodzie. Będzie to uzupełnieniem Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.

PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje się na działaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Ponad 66% wydatków będzie przeznaczonych na realizację celów Strategii Lizbońskiej.

W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie 17 osi priorytetowych:

1. Gospodarka wodno - ściekowa

2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi

3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska

4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska

5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych

6. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T

7. Transport przyjazny środowisku

8. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe

9. Infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej

10. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku

11. Bezpieczeństwo energetyczne

12. Kultura i dziedzictwo kulturowe

13. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia

14. Infrastruktura szkolnictwa wyższego

15. Pomoc techniczna – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

16. Pomoc techniczna – Fundusz Spójności

17. Konkurencyjność regionów

Instytucjami Pośredniczącym są

• Ministerstwo Środowiska (priorytety I-V);

• Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII);

• Ministerstwo Gospodarki (priorytety IX-X);

• Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (priorytet XI);

• Ministerstwo Zdrowia (priorytet XII);

• Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (priorytet XIII)

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Program ma na celu wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności. Oznacza to zarówno bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych świadczących przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości, jak i wsparcie systemowe zapewniające rozwój środowiska instytucjonalnego innowacyjnych przedsiębiorstw. W ramach PO IG wspierane są działania z zakresu innowacyjności produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej, które w sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstawania i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. W kontekście osiągania celów NSRO oraz PO IG wspierana i promowana jest innowacyjność na poziomie co najmniej krajowym i/lub międzynarodowym. Działania innowacyjne o takim charakterze i zasięgu generują najwyższą wartość dodaną dla gospodarki i przedsiębiorstw, a zatem w największym stopniu przyczyniają się do umacniania zdolności konkurencyjnej polskiej gospodarki w wymiarze międzynarodowym.

W ramach programu jest realizowanych 9 priorytetów:

I. Badania i rozwój nowoczesnych technologii
II. Infrastruktura sfery B+R
III. Kapitał dla innowacji
IV. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia
V. Dyfuzja innowacji
VI. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym
VII. Społeczeństwo informacyjne - budowa elektronicznej
VIII. Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności Gospodarki
IX. Pomoc techniczna

Funkcję Instytucji Zarządzającej PO IG pełni Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR).
Instytucjami pośredniczącymi i wdrażającymi dla poszczególnych priorytetów PO IG są:

•Ministerstwo Gospodarki (MG)  
•Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW)  
•Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA)
•Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
•Władza Wdrażająca Programy Europejskie (WWPE)
•Ośrodek Przetwarzania Informacji (OPI)
•Polska Organizacja Turystyczna (POT)
•Krajowy Fundusz Kapitałowy (KFK)
•Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK)
•Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej (FNP)

Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Nadrzędnym celem Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost poziomu zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego, wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa oraz zwiększenie spójności społecznej i terytorialnej.

Priorytety PO KL

I  Zatrudnienie i integracja społeczna

II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących

III Wysoka jakość systemu oświaty

IV Szkolnictwo wyższe i nauka

V Dobre rządzenie

Instytucją Zarządzającą dla Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego.

Dla komponentu regionalnego PO KL w województwie podlaskim, Instytucją Pośredniczącą jest Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, a Instytucją Pośredniczącą II stopnia jest Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku.

Program Operacyjny

Głównym celem programu jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez realizację sześciu celów szczegółowych:

• stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy;

• zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego w Polsce Wschodniej;

• rozwój wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich;

• poprawę dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej;

• zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w gospodarczym rozwoju makroregionu;

• optymalizację procesu wdrażania PO Rozwój Polski Wschodniej.

Program będzie realizowany na terenie pięciu województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego

W ramach PO RPW wyodrębniono sześć priorytetów:

1. Nowoczesna gospodarka;

2. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego;

3. Wojewódzkie ośrodki wzrostu;

4. Infrastruktura transportowa;

5. Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego;

6. Pomoc techniczna.

Zarządzanie

Zgodnie z regulaminem wewnętrznym przygotowanym przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego obowiązki Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej pełni jednostka organizacyjna w ramach Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Obecnie funkcję tą pełni Departament Koordynacji Programów Regionalnych.

Funkcję Instytucji Pośredniczącej dla wszystkich osi priorytetowych Programu, za wyjątkiem osi priorytetowej Pomoc techniczna, pełni Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Za wdrażanie osi priorytetowej Pomoc techniczna odpowiedzialna jest Instytucja Zarządzająca.

Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Celem nadrzędnym Programu jest zapewnienie sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Zostanie on osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych, mających za zadanie możliwie skuteczną neutralizację słabych stron i zagrożeń, przy jednoczesnym jak najefektywniejszym wykorzystaniu mocnych stron oraz istniejących szans.

Cele szczegółowe Program Pomoc Techniczna:

• zapewnienie sprawnej realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz wsparcie przygotowania przyszłych interwencji funduszy strukturalnych

• skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja NSRO oraz zapewnienie odpowiedniego przepływu i wymiany informacji pomiędzy uczestnikami procesu realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia

1. Wsparcie zasobów ludzkich 357 000 000 63 000 000

2. Wsparcie informatyczne realizacji NSRO

3. . Wsparcie realizacji operacji funduszy strukturalnych

4. Komunikacja i promocja

Regionalne programy operacyjne

Oprócz pięciu programów funkcjonujących na poziomie krajowym istnieją także programy dla każdego województwa, a zatem szesnaście Regionalnych Programów Operacyjnych. 16 RPO stanowi przykład znaczącej decentralizacji zarządzania procesami rozwojowymi. Takie rozwiązanie ma na celu identyfikowanie potrzeb na jak najniższym szczeblu, tak, aby działania zawarte w Regionalnych Programach Operacyjnych odpowiadały planom rozwoju każdego województwa z osobna. Samorządy województw otrzymały szerokie kompetencje związane z przygotowaniem i realizacją RPO.

Kluczową rolę w zarządzaniu i wdrażaniu RPO pełnią zarządy województw jako instytucje zarządzające programami (IZ), które odpowiadają za przygotowanie i realizację RPO, w tym za ocenę i wybór projektów do dofinansowania, dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, kontrolę projektów, monitorowanie i ewaluację realizacji programu. Ponadto IZ wydają wytyczne, zalecenia i podręczniki dotyczące różnych aspektów związanych z realizacją programu oraz prowadzą działania promocyjno-informacyjne.

Inwestycje, na które pozyskujesz środki z Regionalnego Programu Operacyjnego, musisz zrealizować na terenie danego województwa. Priorytety w poszczególnych Regionalnych Programach Operacyjnych są do siebie zbliżone. Zazwyczaj w ich ramach możesz pozyskać dofinansowanie na inwestycje związane ze zdrowiem, edukacją, rozwojem miast, turystyką, społeczeństwem informacyjnym, promocją regionu. Zawsze też odnajdziesz tam priorytet dotyczący rozwoju firm, szczególnie z sektora małych i średnich przedsiębiorstw

Sieć Regionalnych celów informacji europejskiej

Projekt – w potocznym znaczeniu krajowym jest z planowanym przedsięwzięciem które przeprowadzone w sposób właściwy powinno doprowadzić do oczekiwanego rezultatu

Projekt – jest jednorazowym przedsięwzięciem podjętym w ściśle określonym celu mającym zakres budżetu, termn rozpoczęcia i zakończenia niepowtarzalności i unikalne cechy projektu odróżniają go od procesu który w założeniu jest powtarzalny

Projekt – tymczasowe przedsięwzięcie podejmowane w celu wytworzenia unikalnego wyrobu lub dostarczenia unikalnej usługi. Pierwszym projektem była budowa kolei transkontynentalnej w USA ( 1870). Na przełomie XIX i XX Frederick W. Taylor badając w optymalizacji prace można podzielić na mniejsze elementy a najmniejszy z nich to pojedynczy ruch.

W okresie II wojny skutecznie zastosowano metody matematyczne do optymalizacji ( metoda SIMPLEX) założonych systemów i projektów militarnych oraz cywilnych. Metody te zostały po wojnie udostępnione do powszechnego stosowania w wielu dziedzinach stanowiąc podstawę nowej nazwanej badaniem operacyjnym .

Opracowano metodę ścieżki krytycznej stosowane do opracowania harmonogramów projektów

Wyróżniamy projekty:

• projekt Marshalla

• projekt lotu w kosmos

• projekt promu kosmicznego

• projekt telewizji

Po raz pierwszy po uzyskaniu wypracowanego celu zintegrowanego program badań z zarządzania m.in. projektowanie techniczne, zadania konstrukcyjne i implementacyjne, budżetowanie działania legislacyjne zabezpieczanie terenu i rekultywacja skażonego środowiska , Po wykonaniu zadania wykorzystano ogromne siły i środki w projekcie łącznym

Unikalne cechy projektów

• okres realizacji projektu

• niepowtarzalności

• problemowe podejście

• Projekt jest przedsięwizięciem które wyróżnia się

• zorientowaniem na cel

• unikalnością

• złożonością

• określonością w czasie

Zasada koncentracji - oznacza alokację ograniczonych zasobów na realizację małej liczby precyzyjnie określonych celów oraz geograficzną koncentrację zasięgu pomocy. Koncentracja przestrzenna wparcia działań w ramach polityki regionalnej odbywa się poprzez identyfikację obszarów, które mogą ubiegać się o środki Funduszy Strukturalnych. Obszary te wyznacza się na podstawie kryteriów społeczno- gospodarczych określonych w celach tej polityki, które formułuje się każdorazowo w kolejnych okresach programowania budżetu UE. Przyjęte przez Radę Europejską wskaźniki statystyczne oraz ich wartości modelowe pozwalają, przy zastosowaniu metody klasyfikacji wzorcowej, na wyróżnienie obszarów charakteryzujących się najniższym poziomem rozwoju, zacofanych i stagnujących, na obszarze których koncentrują się negatywne społecznie konsekwencje przemian gospodarczych. Wyznaczone w ten sposób obszary noszą nazwę obszarów problemowych odpowiedniego celu polityki regionalnej UE (por. Roger Tym & Partners, 1998; J. Szlachta, 2001);

zasada programowania - polega na tym, że finansowane są nie pojedyncze przedsięwzięcia, ale kompleksowe i zintegrowane programy rozwojowe o wieloletnim horyzoncie czasu. Oznacza to, że regiony wspierane ze strony UE muszą przygotować odpowiednie dokumenty planistyczne, które gwarantują standardowych wymagań określonych w dokumentach unijnych. Gwarantuje to stabilność zasilania i możliwość podejmowania działania w horyzoncie średnio- i długookresowym;

zasada partnerstwa - odnosi się do dwóch typów relacji: 1)między podmiotami publicznymi różnego szczebla (unijnego, w tym Dyrekcji Generalnej XVI Komisji Europejskiej, powołanej w 1967 r., odpowiedzialnej za koordynację polityki regionalnej, państwowego, regionalnego i lokalnego), 2) między władzami publicznymi, organizacjami społecznymi i podmiotami gospodarczymi (tzw. partnerstwo publiczno-prawne).
Zasada ta rozumiana jest bardzo szeroko i oznacza, że każdy krok w procedurze programowania powinien być wzajemnie uzgadniany, a wynikiem tych uzgodnień powinno być osiągnięcie konsensusu między wszystkimi podmiotami w regionie;

zasada dodatkowości - oznacza, że finansowanie ze strony UE nie zastępuje środków danego kraju przeznaczanych na rozwój regionalny, ale zwiększa ogólny poziom nakładów.
Przyjęto, że identyfikacja obszarów problemowych polityki regionalnej w UE prowadzona będzie w układzie jednostek NUTS, tzn. nomenklatury statystycznych jednostek terytorialnych opracowanej przez EUROSTAT. Pomimo, że system NUTS nie ma pełnych uregulowań prawnych jest on powszechnie stosowany w prawie unijnym. System ten ma za zadanie umożliwić (por. NUTS - Statistical Regions of Europa, 2002): zbieranie i przechowywanie danych statystycznych w państwach członkowskich UE przy zastosowaniu jednego układu jednostek przestrzennych, dokonywanie analiz zróżnicowania społeczno-gospodarczego regionów państw członkowskich UE w układzie jednostek przestrzennych pozwalających na porównania uzyskanych wyników, oprowadzenie unijnej polityki regionalnej, przede wszystkim poprzez identyfikację obszarów problemowych w ujednoliconym układzie jednostek przestrzennych.

Parametry projektu:

• rezultat

• produkt

• wartość dodana

• czas

• koszt

• zadanie

Zarządzanie oznacza działanie polegające na sprawowaniu funkcjonowania rzeczy organizacji lub osób podległych zarządzającemu ( kierownikowi) zgodnie z wytyczonymi przez niego celami

Istotą funkcji zarządzającej jest formułowanie celu działania pozyskiwania i rozmieszczanie potrzebnych zasobów ( ludzkich, rzeczowych, finansowych) planowanie oraz kontrolowanie realizacji celów

Dla celów organizacji jak i projektów przez pojęcie zarządzania rozumie się zastosowanie wiedzy dostępnych narzędzi i metod do prowadzenia procesów planowania i podejmowania decyzji organizowania przewodzenia i kierowania ludźmi oraz kontrolowanie.

Zarządzanie projektem może być rozumiane jako proces sterowania wzajemnie współzależnymi (powiązanymi) procesami niezbędnymi do pełnego zrealizowania projektu. Proces to ciąg działań prowadzących do osiągnięcia zamierzonego rezultatu.

Wg Project Management Institute – w zarządzaniu projektem chodzi o „ zastosowanie dostępnej wiedzy” umiejętności narzędzia oraz technik w celu spełnienia potrzeb i oczekiwań zleceniodawców projektu.

Zarządzanie projektem można rozumieć jako pięć wzajemnie powiązanych procesów:

• rozpoczęcie projektu – identyfikacja potrzeb, określenie wynagrodzenia, co do produktu, decyzja o zatrudnieniu, decyzja o kontynuowania

• planowanie realizacji projektu – określenia miejsca, czasu, kosztu danego projektu

• realizacja projektu – czynności które musimy zrealizować do realizacji projektu

• kontrola – polega na systematycznym mierzenia rezultatów, utwierdzenie zleceniodawcy że projekt jest dobrze realizowany

• zakończenie – akceptacja wyników, projektów, kosztów i całego projektu

Procesy występujące w ramach zarządzania projektem są ze sobą powiązane oddziałuje na siebie w ten sposób iż rezultaty poprzedzającego procesu są materiałem wejściem procesu następnego lub rozpoczęcie procesu następnego jest uzależnione od zatwierdzenia rezultatów procesu poprzedzającego.

Zarządzanie projektem rozpoczyna się z chwilą powstania potrzeby. Pojawienie się potrzeby wymaga podjęcia decyzji czyli zależy zajmować się zaspokajaniem tej potrzeby czy też nie.

Projekt wiąże zasoby których nie można zaangażować do innych projektów. Wybierając jeden projekt rezygnuje się jednocześnie z korzyści wynikających z realizacji innego projektu.

Po wstępnym rozpoczęciu potrzeb i w przypadku pozytywnej decyzji o rozpoczęciu prac nad projektem następuje powołanie osoby lub zespołu osób w celu rozpoczęcia procesu, rozpoczęcia potrzeby i definiowania wymagań odnoszących się do projektu.

Realizacja projektów wymaga odpowiednich ram działalności w postaci procesowej ( dynamicznej) i instytucjonalnej zarządzanie projektem związane są z istnieniem organizacji które może zarządzać projektem. Ramy procesu realizacji projektów w ujęciu dynamicznym dotyczą zagadnień funkcjonalnych. Funkcjonalnym problemem zarządzania projektem jest określenie struktury projektu czyli wykazem.

W procesie zarządzania i realizacji projektów podobnie jak w przypadku funkcjonowania organizacji i zarządzania nie występuje trzy rodzaje działań:

1. działania operacyjne zaliczane do działań podstawowych – polega na transformowaniu materialnych pośrednich działań w przedsiębiorstwie

2. działanie wspierające tzw pomocnicze – czynności które umożliwiaja kierowanie jak i działania operacyjne ( prawne, księgowe)

3. działania kierownicze czyli zarządcze – koordynowanie pracy operacyjnej i pomocniczej , kontrola, monitorowanie)

Cechy	Zarzadzanie przedsiębiorstwem	Zarządzanie projektem
Zadania Struktuta organizacji Złożoność działań Czas realizacji Koszty Ryzyko Kompetencje Innowacyjność Standaryzacja	Powtarzalne Trwała Mała Duża Małe Średnia Średnia Niewielka Wysoka	Niepowtarzalne ograniczone w czasie Duża, bardzo duża Krótki Duże Wysoki Wysoki Duża Niska

Skuteczność realizacji polityki pomocowej w poszczególnych państwach członkowskich jest zależne m.in. od szeregu działań:

• słabe planowanie i przygotowanie projektów UE

• niedostosowanie projektów europejskich do potrzeb beneficjentów

• niewystarczające uwzględnienie zagrożeń towarzyszących projektom europejskim

• ignorowanie czynników wpływających na trwałość korzyści uzyskiwanych dzięki projektom europejskim

• niewykorzystywanie doświadczeń wynikających z poprzednich projektów europejskich

Błędy podczas przygotowania projektów do wdrożenia

• niejasne ramy strategiczne

• niepełna analiza sytuacji

• planowanie i wdrażanie zorientowane na działania a nie na cel

• nieweryfikowalny wynik projektu

• presję wydatkowania środków

• krótkoterminowa wizja działania

• niespójne wzajemne dokumenty projektów

• brak wspólnego postrzegania problemów celów i założeń projektu.

Na początku lat 90 ubiegłego wieku zostać opracowany schemat planowania i realizacji projektów pomocowych UE określonej jako metodyka zarządzania cyklem projektu ( PCM)

UE nie narzuca projektów konkretnej metody wspomagającej zarządzanie projektem.

Metodyka zarządzania cyklem projektu (PCM) została stworzona na potrzeb realizacji opiera się one na prostym wywodzącym się z nauk zarządzania modelu działania i efektu projektów przy jednoczesnym ograniczenia ryzyka jego niepowodzenia.

Głównym celem metodyki jest dostarczenie uczestnikom projektów europejskich narzędzi pomagającego wykonać wykształcenie zamiarom działania w zaplanowanym czasie w ramach zatwierdzonego budżetu i osiągnięciem założonych rezultatów.

Postępowanie metodyczne przy projektach europejskich.

Metodyka PCM zarządza cyklem projektów – opiera się na założeniu że projekty mają cykliczny charakter tzn. są zamkniętymi całościami składającymi się z powtarzalnych faz.

W metodzie PCM cyklu projektu składa się z pięciu wyodrębnionych etapow programowania identyfikacji, formułowania ,wdrażania, ewolucji i audytu projektów.

Cykl projektu Programowanie

Ewolucja i audyt Identyfikacja

Wdrażanie Formułowanie

Fazy programowania – rozpoczyna problemy i jest diagnozowana sytuacja wyjściowa na poziomie narodowym i sektorami tak by określić obszary które można by objąć interwencja za pomocą projektów.

W fazie programowania powinny być uwzględniane następujące podstawowe zagadnienia:

• problem walki z biedą

• połączenie obszarów strategii

• wyczerpująca analiza regionu

• koncentracja na podstawie priorytetów UE

• uwzględnienie problemów przekrojowych i pozostałych aspektów polityki rozwoju UE

• uwzględnienie sprzężeń zwrotnych

• koncentracja na efekt

• zastosowanie otwartego partnerstwa

Pod koniec fazy programowania są zazwyczaj ogłaszane konkursy projektów

Faza identyfikacji

W fazie identyfikacji inicjatywy projektów są selekcjonowanie i pokazywane do dalszych opracowań. Wymaga to określenia określonych potrzeb , które zaspakajać ma projekty uwzględniane z jego beneficjentami, analizy problemów z którymi stykają się beneficjenci oraz określenia możliwości rozwiązania tych problemów.

Główne zadania

• konsultowanie się z beneficjentami projektu i grupami docelowymi w celu sprawdzenia ich mocnych i słabych stron oraz skłonności do zaangażowania się w projekt

• ujawnienie się czy warianty realizacji projektu są właściwie określane i wynikające z analizy problemu a cele projektu są osiągane i zgodne z celami programów i polityki Unii

• zdefiniowanie celów nadrzędnych, celów projektu i projektów projektu czyli jego założeń na których będzie opierał się projekt

• zdefiniowanie czynników które wpływają na długotrwałość efektów projektów umów z partnerami dotyczących okresu po zakończeniu projektu

• przygotowanie wstępnych szacunków dotyczących planowanych zasobów i kosztów projektu

• wskazanie tych obszarów projektu które będą wymagały szczegółowych analiz i dodatkowego planowany tak aby zapewnić realizacje projektu w przyszłości i przygotowanie wniosku o finansowanie

• upewnienie się czy zakres i wielkość projektu na odpowiednie biorąc pod uwagę zdolności organizacji instytucji uczestniczących w projekcie i grup docelowych

Na etapie identyfikacji definiuje się problem określić się kim są interesariusze oraz przedstawia listę możliwych rozwiązań

Najbardziej istotne elementy metodyki zarządzania

• przeprowadzenie analizy interesariuszy

• dokonanie analizy problemów i celów

• ustalenie możliwych do zaakceptowania opcji priorytetowych

• ocena tych opcji i wybór strategii

Faza formułowania

W fazie formułowania pomysł projektów występnie opisane w poprzednich fazach są rozwijane w szczegółowe plany. Beneficjenci oraz interesariusze biorą udział w dokładnym określeniu zakresu projektu, który jest analizowany pod kątem wykonalności tzn. czy ma szanse powodzenia i trwałości oraz czy będzie w stanie dostarczyć trwałych korzyści beneficjentom.

Główne zadania:

• sprawdzenie przydatności programowanego projektu do rozwiązania istniejących problemów badanie poprawności stadiów wykonalności budowy matrycy logicznej, założeń przyjętych w fazach identyfikacji

• uprawnienie się czy cele projektu są zgodne z wytycznymi programów i polityki Unii oraz powiązanie z odpowiednimi programami

• szczegółowa ocena wykonalności programowania projektu

• szczegółowa ocena trwałości rezultatu projektu opłaca się na analizie czynników jakościowych

• przygotowanie harmonogramu wdrożenia zarysu planu przebiegu czynności i wykorzystania zasobów strukturalnych instytucjonalnej projektu z określeniem odpowiednich instytucji i osób biorących udział w projekcie

• przygotowanie dodatkowych specyfikacji i planów jeśli jest to konieczne

• przygotowanie zakresu wniosku o dofinansowanie

• przygotowanie projektu

Podstawowym narzędziem metodycznym stosowanych w fazie formułowania projektu jest podejście określonej mianem matrycy logicznej.

Użycie matrycy logicznej pozwala na określenie celów i wybór strategi zgodnie z którą będzie sprawdzał założenia projektu oraz definiowanie wskaźników i dobieranie właściwe źródła weryfikowania . Po sporządzeniu matrycy logicznej jest przygotowany wniosek projektu a także harmonogram działań i budżetu

Faza wdrażania i monitorowania

W fazie wdrażania i monitorowania projekt jest uruchamiany i realizowany. Zarządzanie projektem oceniając postęp w stosunkach do zakładanych celów w razie koniczności dokonuje korekt w sposobie wdrożenia.

Z procesem realizacji nierozerwalnym są związane regularnie i zaplanowane działania z wykorzystaniem wskaźników zdefiniowanych w matrycy logicznej. Istotnym elementem fazy realizacji jest monitorowania interesariuszy i partnerów oraz śledzenia wykonania budżetu. Monitorowanie to proces kontroli który stosuje się do pomiaru postępu wdrożenie projektu i zarządzenie nim w celu zapewnienia zgodności i wykonywania z przyjętymi w planie.

Monitorowanie umożliwia mierzenie różnic pomiędzy tym co zostało zaplanowane a tym co faktycznie udało się osiągnąć. Kontrole bieżące wykonania przyczyny powstania ewentualnych rozbieżności oraz prognozy i możliwości przewodzenia m.in.

Cechą dobrego zarządzania jest przewidywanie takich sytuacji i natychmiastowe aktualizowanie planów oraz podejmowania działań zarządczych.

Faza audyt i ewaluacja

Istnieją różne podejścia do problemu oceny projektów regularnie odmienione w poszczególnych programach europejskich. Najczęściej w otocznej fazie zarządzania cyklem projektu. Określanym mianem ewaluacji jest podejmowanie końcowej ocenie projektu oraz są formułowane wniosku która zostaną dalej wykorzystane.

Ewaluacje należy przeprowadzić wtedy gdy są już widoczne ostateczne efekty projektu i można wyciągnąć z nich wnioski. Ewaluacja dokonuje najczęściej ekspert zewnętrzny co zapewnia jej obiektywizm. Wnioski z oceny i wynikające z niej zalecenia powinny być przedstawione w przejrzystej formie oraz zostać rozpowszechnione.

Zasady które podlega proces ewakuacji:

1. bezstronność i niezależność procesu ewolucji od programu i wdrożenia projektu a także osób dokonujących ewaluacji od instytucji zagranicznych w projekt

2. wiarygodność ewaluacji dzieli własnościami, dobrami eksportów

3. przejrzystość procesem ewaluacji z upowszechnienia rezultatów

4. udział interesariuszy w procesie ewaluacji w którym uwzględnia się różny punkt widzenia

5. użyteczność konkluzji płynących z ewaluacji

Kryteria ewaluacji UE

• zgodność odpowiednich celów projektu z faktycznie istniejącymi potrzebami logiką kompletność procesu planowania projektu wewnętrznego i spójność struktury projektu

• skuteczność ocenia wpływ osiągania rezultatów na realizacje celów projekt oraz wpływ założeń na projekt

• wydajność osiągniecie celów projektu rozsądnym kosztem

• wpływ projektu na szeroko rozumiane środowisko realizacji projektu układ w osiągnięciu celów nadrzędnych

• formułowanie czyli oddziaływanie projektu również po zakończeniu jego formułowania ze środków unijnych

Matryca logiczne

Etapy sporządzania matrycy logicznej

Faza analizy Faza planowania

• interesariusze - opracowanie matrycy

• problemów - opracowanie harmonogramu

• celów - opracowanie planu wykorzystania zasobów

• strategii

Odzwierciedla ona związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy różnymi poziomami celów wskazuje jak weryfikować, czy cele te zostały osiągnięte oraz określa jakie założenia poza obszarem kontrolowania przez projekt mogą wpłynąć na jego zakończenie.

Metoda planowania oraz oceny projektów które podstawową zasadą jest uporządkowanie podstawowych elementów opisanych w sekwencji logistycznych następujących po sobie kroków.

Analiza interesariuszy

Interesariusz to osoba fizyczna lub instytucja które mogą pośrednio lub bezpośrednio pozytywnie lub negatywnie wpłynąć albo podlegać wpływaniu projektu lub programu.

Określenie ona w jaki sposób realizacja projektu wpłynie na wszystkie osoby grupy oraz różne podmioty które mogą mieć jakiekolwiek powiązanie z projektem bądź jako odbiorcy projektów bądź jako podmiot zaangażowania w procesy decyzyjne warunkujące prawidłowe wdrożenie i eksploatację produktów projektu.

Celem tej analizy jest odpowiednie wprowadzenie strategii oddziaływania na odbiorców projektu oraz uwzględnienie ich oczekiwań.

Etapy analizy interesariuszy:

• identyfikacja

• grupowanie

• analizę ich przewidywanych zachowań

• analizę charakteru uczestników

W analizie interesariuszy należy dokonać ich identyfikacji czy wskazania różniących się od siebie w miarę homogenicznych grup instytucji lub osób

• na które projekt może mieć wpływ

• które mogą wpływać na projekt

• które mogą być pomocne mogą stać się partnerami w projekcie nawet jeśli projekt może być realizowany bez ich udziału

Kolejne kroki analizy:

• pogrupowanie interesariuszy zgodnie z rolami i rodzajem wpływu

• scharakteryzowanie interesariuszy z punktu widzenia społecznego i organizacyjnego biorąc pod uwagę specyfikę płci

• dokonanie analizy interesariuszy z punktu widzenia ich oczekiwań i wzajemnych powiązań

• scharakteryzowanie problemu podatności poszczególnych grup interesariuszy na problemie przekrojowe taki jak równouprawnienie płci, zmniejszenie dyskryminacji, ochrona środowiska

• ocena potencjału zasobów i umiejętności interesariuszy

• przygotowanie konkluzji i zaleceń dla projektu

Analiza problemów

Analiza ta polega na zidentyfikowaniu oraz zdefiniowaniu negatywnych czynników wpływających na bieżącą sytuacje beneficjenta lub danego społeczeństwa lokalnego. Analiza ta ma celu rozpoznanie szerokiego spektrum problemów z którymi zmaga się beneficjent

Analiza problemów definiuje 3 etapy

1. diagnozę istniejącej sytuacji

2. identyfikowanie kluczowych problemów

3. wskazanie zależności przyczynowo-skutkowych pomiędzy problemami

Pomocnym narzędziem przy tej analizie jest zobrazowanie problemów w formie diagramu nazywanego „ drzewem problemu”

Drzewo problemów powstaje w drodze poszukiwań powiązań między parami problemów

1. jeśli dany problem jest przyczyną drugiego zapisywany jest o jeden poziom niżej

2. jeśli dany problem jest skutkiem drugiego zapisywany jest o jeden poziom wyżej

3. jeśli brak jest zależności między problemami zapisywane są one na tym samym poziomie

Konieczne jest określenie problemu głównego mającego charakter towaru w stosunkach do pozostałych problemów które powinien być uzgodniony wspólnie przez różne grupy interesów biorących udział w projekcie.

W ten sposób powstaje drzewo problemów które jest odzwierciedleniem obecnej negatywnej sytuacji obszaru sektora czy grup społecznych.

Analiza celów

Analiza ta prezentuje pozytywne aspekty pożądanej sytuacji w przyszłości. Polega na przeformułowaniu określeń w drzewie problemów na cele. Jest to odwrócenie negatywnych problemowej sytuacji przedstawionej w analizie problemów na pozytywny oraz aspekty dążenie grupy docelowej.

Cele :

• osiągalne

• logiczne

• znane

• zrozumiałe

• dokumentalizowane

• mieszane

• jasno sformalizowane w kategorii korzyści grup docelowych

Etapy analizy celów

• stworzenie opisu przyszłej pozytywnej sytuacji wraz z udziałem grup docelowych

• identyfikowanie potencjalnych rozwiązań

• zamianie aspektów negatywnych w pozytywne

• weryfikacja hierarchii celów ( cele długofalowe tj. ogólne, bezpośrednie tj. szczegółowe działania)

Analiza strategii

Polega na podjęciu decyzji które cele wyodrębnione podczas analizy celów będą uwzględnione w ramach projektu ( projekt jest zawsze odpowiedzią na część problemów i w związku z tym realizuje jedynie część pożądanych przez beneficjenta celów)

Cechuje je:

1. przejrzyste kryteria wyboru

2. identyfikacja różnych możliwych strategii służących realizacji celów oraz wariantów

3. wybór optymalnej strategii dla realizacji projektu czyli sposób realizacji wybranych przez nas celów

4. opis decyzji w wyborze strategii jako punktu wyjścia szczegółowego planu projektu

Tak opracowana strategia powinna być poddana rewizji po to aby odpowiedzieć na pytanie: czy jest ona odpowiednia i wykonalna

• czy priorytety interesariuszy są priorytetami projektu

• czy czas realizacji i osiągnięcia celów jest odpowiedni

• czy budżet jest adekwatny do realizacji projektu oraz zapewnione zostały źródła finansowania

• czy istnieje prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu

Po identyfikacji przez zespół potencjalnych wariantów osiągnięcia celów należy podjąć decyzje które z nich zostaną wybrane. Uwzględniając uwarunkowania zewnętrzne ( czas, budżet, priorytet, temat programu w ramach którego będzie udzielenie wsparcia, akceptacja społeczna) wewnętrzna ( zdolności organizacyjnej posiada zasoby, doświadczenie)

Należy:

• podzielić cele na 3 grupy określenie celów nadrzędnych cel projektu oraz rezultaty

• sprawdzić czy określone grupy celów odpowiadają rozwiązaniu problemu kluczowego

• określić cele które są już zrealizowane przez istniejące lub planowane projekty partnerskie uczestniczące w rozwiązywaniu problemu kluczowego

• zidentyfikować swoje cele

Po dokonaniu analizy interesariuszy problemów celów oraz określeniu stron postępowanie można przystąpic do wypełnienia matrycy logicznej która stanie się podstawą do przygotowania karty projektu

Jest to proces którego koncepcje projektów są rozwijane i szczegółowo opracowane. Etap ten w oparciu o wyniki przeprowadzenie analiz służy określeniu wykonalności oraz trwałości projektu.

Etap ten obrazowany jest przy pomocy formułowania matrycy logicznej

Matryca składa się z 4 kolumn

A. Logika interwencji

B. Wskaźniki

C. Źródła weryfikacji

D. Założenia/Ryzyka

Oraz z 4 wierszy:

1. Działania w ramach projektu

2. produkty projektu

3. cel bezpośredni projektu

4. cele ogólne

Matryce musi charakteryzować się logiką poziomą i pionową

Matryca logiczna ma wesprzeć działania podmiotu zarządzania projektem w procesie planowania. Logika pozioma -która rozpoznaje jakie są zamierzenia projektu wyjaśnia związek przyczynowo-skutkowy między działaniami produktu celami bezpośrednimi i ogólnymi projektu

Logika pozioma która nawiązuje do podmiotu efektów projektu i zużytych przez niego zasobów poprzez określenie kluczowych wskaźników i źródeł ich weryfikacji