ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU

Zasada suwerenności narodu należy do naczelnych zasad ustroju Polski. Wyrażona została w Konstytucji, która stanowi, że władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu, zaś Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. Zasada ta określa suwerena, a zatem wskazuje tego, komu przysługuje władza w państwie. Według Konstytucji, władzę państwową w Polsce sprawuje Naród, czyli ogół obywateli naszego państwa. Podstawą przynależności do tak rozumianego Narodu jest fakt posiadania obywatelstwa polskiego. Przyjęta przez Konstytucję zasada, nawiązuje do koncepcji suwerenności ukształtowanej w doktrynie europejskiej na przełomie XVIII i XIX w. Wskazanie Narodu, jako podmiotu najwyższej władzy w państwie, było równoznaczne z odrzuceniem koncepcji, zgodnie z którą podmiotem władzy może być jakaś grupa społeczna, czy klasa.

Bowiem, już Jeana Jacquesa Rousseau, w swoim dziele zatytułowanym „Umowa społeczna”, postawił tezę, iż władza to przejaw samoorganizacji Narodu i zarazem przywilej nadawany przez społeczeństwo określonym jednostkom. Konstytucja określa nie tylko podmiot władzy państwowej. Wskazuje także podstawowe formy sprawowania władzy przez Naród, a zatem formę bezpośrednią i pośrednią. Forma bezpośrednia jest zastrzeżona do rozstrzygania spraw szczególnej wagi państwowej lub lokalnej. W przypadku tej formy, społeczeństwo może podejmować określone decyzje w drodze referendum. Konstytucja przewiduje cztery rodzaje referendów : ogólnokrajowe – w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa, referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej przewidującej przekazanie organizacji międzynarodowej kompetencji organów władzy państwowej w pewnych sprawach oraz referendum w sprawie zatwierdzenia zmiany Konstytucji dotyczącej : postanowień określających podstawowe zasady ustroju państwa, wolności, prawa i obowiązki obywateli, a także procedury zmiany Konstytucji. Konstytucja wyróżnia także referendum lokalne – dotyczące spraw określonych społeczności lokalnych. Bezpośrednie sprawowanie władzy przejawia się ponadto także w prawie ludowej inicjatywy ustawodawczej. Jednak, podstawową i zasadniczą formą sprawowania władzy przez Naród jest forma pośrednia, która polega na sprawowaniu władzy za pośrednictwem wybieranych przedstawicieli zasiadających w Sejmie i w Senacie. Naród ma prawo wskazywania kandydatów na posłów i senatorów, a ponadto wybierania swoich reprezentantów do obu izb parlamentu. Warunkiem uznania wyborów za demokratyczne jest spełnienie przez nie warunków powszechności, równości, bezpośredniości i tajności. Przesłanka powszechności określa krąg podmiotów, które zostały uprawnione do głosowania. Ograniczenia mogą dotyczyć wieku, obywatelstwa i domicylu, czyli faktu zamieszkiwania na danym terytorium, w przypadku wyborów lokalnych. Wszystkim obywatelom powinno przysługiwać bierne i czynne prawo wyborcze. Bierne prawo wyborcze oznacza możliwość bycia wybieranym w wyborach powszechnych, przy czym w Polsce jest ono zróżnicowane ze względu na wiek i wskazuje granicę 21 lat, przy startowaniu w wyborach do Sejmu oraz 35 lat w wyborach prezydenckich. Natomiast czynne prawo wyborcze to możliwość wyboru swojego reprezentanta. Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi, który ukończył 18 lat. Z kolei, przymiot równości oznacza, iż każda osoba głosująca może oddać tylko i wyłącznie jeden głos. Zasada równości gwarantuje zatem, iż każdy oddany głos będzie miał taką samą wagę. Zasada bezpośredniości wymaga, aby obywatel oddał swój głos osobiście. Z kolei, zasada tajności oznacza, iż żaden głos nie zostanie ujawniony, co gwarantuje obywatelowi anonimowość i chroni przed ewentualnymi represjami, czy naciskami. Bezpośrednio realizacji tej zasady służą wydzielone miejsca w lokalach wyborczych za pomocą chociażby parawanów, a także urny, do których wrzucane są wszystkie arkusze do głosowań, a ponadto fakt, iż karty do głosowania są nieoznakowane i identyczne.

– określenie suwerena, czyli tego, do kogo należy władza w państwie – art. 4 ust. 1 – naród;

– aspekt negatywny zasady oznacza, zakaz wprowadzenia monarchii, czy wyróżniania jakiś grup społecznych lub kategorii obywateli ponad naród;

– aspekt pozytywny – zdefiniowanie pojęcia narodu → bardzo trudne, gdyż to nie jest tylko etniczne pojęcie, ani też związane tylko z obywatelstwem, gdyż z jednej strony konstytucja w preambule definiuje naród jako wspólnotę wszystkich obywateli, ale w art. 6 odnosi się też do Polaków, zamieszkałych zagranicą

* z punktu widzenia wykonywania władzy decydującym kryterium jest posiadanie praw publicznych, co prawo precyzyjnie konstruuje;

* ważne jednak dla wykonywania tej władzy jest obowiązek zachowania tożsamości Rzeczypospolitej, obejmującej nie tylko aktualnych obywateli, ale i wspólnej historii i tradycji, do czego nawiązuje preambuła mówiąc o „tysiącletnim dorobku, chrześcijańskim dziedzictwie, więzach wspólnoty z rodakami rozsianymi po całym świecie” czy art. 6 ust. 1 mówiący o kulturze jako źródle tożsamości narodu, jego trwania i rozwoju, a odwołanie art. 1 „Rzeczypospolita jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli” w powiązaniu z tekstem preambuły traktuje Polskę jako historyczną wspólnotę, stanowiącą istotę dzisiejszego państwa polskiego;

– art. 4 ust. 2 określa podstawowe formy wykonywania władzy przez Naród. W przepisie tym pojęciu Naród nadaje się bardziej techniczne znaczenie.

* demokracja bezpośrednia – jej formy to: ogólne zgromadzenie wyborców (N), referendum (T), inicjatywa ludowa (T – art. 118 ust. 2) i veto ludowe (N);

→ Konstytucja przewiduje 4 rodzaje referendum:

⊗ art. 125 – ogólnokrajowe w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa;

⊗ art. 90 ust. 3 – „referendum unijne”;

⊗ art. 235 ust. 6 – referendum konstytucyjne zatwierdzające zmiany rozdziału I, II i XII;

⊗ referendum lokalne.

* demokracja pośrednia (przedstawicielska) – wskazane na pierwszym miejscu w konstytucji przez co uznane za podstawową formę sprawowania władzy.

→ Wymogi istnienia demokracji pośredniej:

⊗ istnienie parlamentu (art. 10, art. 95);

⊗ demokratyczna procedura wyłaniania izb (powszechność, bezpośredniość, równość i tajność głosowania) (art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 2);

⊗ regularnie odbywające się wybory (art. 98);

⊗ przedłużenie kadencji tylko w sytuacjach nadzwyczajnych (art. 228);

⊗ system polityczny oparty na zasadach pluralizmu (art. 11-13);

⊗ odpowiednio silna pozycja i kompetencje w systemie organów państwowych.

→ przedstawiciel Narodu:

⊗ art. 104 (art. 108) – posłowie i senatorowie przedstawicielami Narodu, ale zasada mandatu wolnego;

⊗ Konstytucja nie określa Prezydenta mianem przedstawiciela Narodu, choć materialnie jest nim, gdyż pochodzi z wyborów powszechnych, co nadaje mu szczególną pozycję;

⊗ organy przedstawicielskie to też organy samorządu lokalnego, ale ze względu na ograniczony terytorialnie zakres ich legitymacji nie są traktowani jako przedstawiciele Narodu.

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA
Formy demokracji bezpośredniej:
Referendum - (głosowanie ludowe) - forma głosowania o charakterze powszechnym, w którym udział mogą brać wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania (tj. mający czynne prawo wyborcze). W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej głosowaniu.
Inicjatywa ludowa - umożliwiający ściśle określonej przez prawo grupie obywateli, posiadających pełnię praw wyborczych (w Polsce co najmniej 100 tys.), wnieść projekt ustawy do laski marszałkowskiej, skąd będzie przechodził kolejne etapy trybu ustawodawczego. Jednak po pierwszym czytaniu, które następuje po 3 miesiącach, od wniesienia projektu do Marszałka Sejmu, nie jest określony żaden termin w którym Sejm powinien poddać projekt pod głosowanie, stąd w Polsce żaden projekt inicjatywy ustawodawczej nie został wprowadzony w życie.
Weto ludowe - jest to wyrażenie sprzeciwu wobec rozwiązań istniejących w obowiązującym systemie prawa. Procedura prawna jest podobna jak w przypadku inicjatywy ludowej. Stosowana jest przeciwko uchwalonemu aktowi prawnemu i oznacza, że określona prawnie liczba obywateli chce uchylenia tego prawa, czyli derogacji.
Recall - to prawo obywateli do odwoływania urzędników pochodzących z wyborów powszechnych do odwołania potrzebne jest zdobycie odpowiedniej ilości podpisów.

REFERENDUM

Instytucja referendum

Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie albo pytania lub na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami rozwiązań

Ustawa o referendum ogólnokrajowym wyróżnia kilka rodzajów głosowań:

• Referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej

• Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa

• Referendum zatwierdzające zmianę Konstytucji RP

Zgoda na ratyfikację umowy międzynarodowej

Przykładem pierwszego z nich było przeprowadzone w roku 2003 referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. 

Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

Zgodę na ratyfikację takiej umowy może uchwalić parlament lub ogół obywateli w drodze referendum. Decyduje o tym Sejm podejmując uchwałę
bezwzględną większością głosów.

Referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej może również zarządzić Sejm lub Prezydent za zgodą Senatu. Wynik referendum jest wiążący jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.

Sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa

Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa zarządzić może Sejm uchwałą podjętą bezwzględną większością głosów ( 50% głosów +1) lub Prezydent za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów. Wynik referendum jest wiążący jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.

Sejm może postanowić o poddaniu określonej sprawy pod referendum z inicjatywy obywateli, którzy dla swojego wniosku uzyskają poparcie co najmniej 500 000 osób.

Zmiana Konstytucji

Trzeci rodzaj referendum dotyczy zmian Konstytucji. Jeżeli dotyczą one przepisów rozdziału I(Rzeczpospolita), II(Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela) lub XII (Zmiana konstytucji)- 1/5 ustawowej liczby posłów( 92 posłów),Senat lub Prezydent mogą zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.

Po 1989 roku odbyły się w Polsce trzy referenda – w sprawie powszechnego uwłaszczenia (1996), konstytucyjne (1997) i w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej (2003).

29 listopada 1995 r Prezydent RP, Lech Wałęsa, po uzyskaniu zgody Senatu RP zarządził referendum o powszechnym uwłaszczeniu obywateli. Ustalona w zarządzeniu treść karty do głosowania zawierała pytanie: "Czy jesteś za przeprowadzeniem powszechnego uwłaszczenia obywateli?". W referendum "uwłaszczeniowym" oddało głosy 32,40% uprawnionych do głosowania; głosów nieważnych było 1,68%. Odpowiedzi pozytywne ("Tak") stanowiły większość (94,54%) oddanych głosów; odpowiedzi negatywne ("Nie") – 3,78%. Z powodu frekwencji poniżej 50 proc. referendum nie było ważne.

Kolejne referendum odbyło się 25 maja 1997 roku. Pytanie brzmiało: „Czy jesteś za przyjęciem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r.. Do urn udało się 12,137 mln osób, czyli 42,86% uprawnionych. Oddano 1,40% głosów nieważnych. 52,70% głosujących opowiedziała się za przyjęciem nowej ustawy zasadniczej; przeciw było 45,90% głosujących.

Zgodnie z ustawą Konstytucja zatwierdzona przez Zgromadzenie Narodowe miała być przyjęta w referendum niezależnie od frekwencji. Natomiast sama Ustawa o referendum z 29 czerwca 1995 r mówiła, iż referendum w sprawie istotnej dla państwa (inna kategoria referendum niż referendum konstytucyjne) jest wiążące, gdy bierze w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. W związku z nadrzędnością ustaw konstytucyjnych nad zwykłymi ustawami Konstytucja została więc przyjęta. Ważność referendum stwierdziło orzeczenie Sądu Najwyższego.

Referendum w sprawie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej i ratyfikacji traktatu ateńskiego, tzw. referendum europejskie bądź akcesyjne, trwało dwa dni - 7 i 8 czerwca 2003. Polacy odpowiadali na następujące pytanie: „Czy wyraża Pan/Pani zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?” Do urn poszło 58,85% uprawnionych do głosowania (tj. 17 586 215 osób) spośród 29 868 474 uprawnionych, 77,45% z nich (tj. 13 516 612) odpowiedziało „tak” na postawione pytanie. 22,55% z nich (tj. 3 936 012) odpowiedziało „nie”. Oddano również 126 194 głosów nieważnych. Sąd Najwyższy uznał referendum za ważne.

CECHY WSPÓLNE I RÓŻNICUJĄCE

Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa Art. 60. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa referendum ma prawo zarządzić: 1) Sejm, uchwałą podjętą bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, lub 2) Prezydent Rzeczypospolitej, za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Art. 61. 1. Sejm może postanowić o poddaniu pod referendum określonej sprawy z własnej inicjatywy, a także na wniosek Senatu, Rady Ministrów lub obywateli. W przypadku gdy Sejm, w drodze uchwały, nie uwzględni wniosku o przeprowadzenie referendum, Marszałek Sejmu informuje o tym wnioskodawcę. 2. Wniosek o zarządzenie referendum powinien określać propozycje pytań lub wariantów rozwiązania w sprawie poddanej pod referendum. Art. 62.1. Sejm w uchwale o zarządzeniu referendum ustala treść pytań lub wariantów rozwiązania w sprawie poddanej pod referendum. 2. Szczegółowy tryb podejmowania przez Sejm uchwały o zarządzeniu referendum, jak również rozpatrywania wniosków, o których mowa w art. 61 ust. 1, określa regulamin Sejmu. Art. 63.1. Sejm może postanowić o poddaniu określonej sprawy pod referendum z inicjatywy obywateli, którzy dla swojego wniosku uzyskają poparcie co najmniej 500000 osób mających prawo udziału w referendum. 2. Referendum z inicjatywy obywateli nie może dotyczyć: 1) wydatków i dochodów, w szczególności podatków oraz innych danin publicznych; 2) obronności państwa; 3) amnestii. 3. Zgłoszenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, dokonuje na piśmie pełnomocnik. Pełnomocnikiem jest osoba wskazana w pisemnym oświadczeniu pierwszych 15 osób z wykazu, o którym mowa w ust. 4. 4. Do zgłoszenia wniosku załącza się wykaz obywateli popierających zgłoszenie, zawierający ich imiona, nazwiska, adresy zamieszkania, numery ewidencyjne PESEL, a także własnoręcznie złożone podpisy obywateli. Wzór wykazu ustala, w drodze uchwały, Państwowa Komisja Wyborcza. 5. W przypadku uzasadnionych wątpliwości, co do prawidłowości złożenia wymaganej liczby podpisów w sposób, o którym mowa w ust. 4, Marszałek Sejmu zwraca się do Państwowej Komisji Wyborczej o stwierdzenie, czy jest złożona wymagana liczba podpisów. 6. Jeżeli po przeprowadzeniu postępowania, o którym mowa w ust. 5, liczba prawidłowo złożonych podpisów przez osoby popierające wniosek jest mniejsza niż ustawowo wymagana, Marszałek Sejmu wyznacza termin 14 dni na uzupełnienie brakującej liczby podpisów. Postanowienie w tej sprawie wraz z uzasadnieniem doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi. 7. W przypadku nieuzupełnienia podpisów w wyznaczonym terminie Marszałek Sejmu odmawia przyjęcia wniosku. Postanowienie w tej sprawie wraz z uzasadnieniem doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi. 8. Postanowienie, o którym mowa w ust. 6 i 7, może być przez pełnomocnika zaskarżone do Sądu Najwyższego w terminie 14 dni od dnia doręczenia. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w terminie 30 dni w postępowaniu nieprocesowym, w składzie 3 sędziów. Od postanowienia Sądu Najwyższego nie przysługuje środek prawny. Art. 64.1. Prezydent Rzeczypospolitej przekazuje Senatowi projekt postanowienia o zarządzeniu referendum, zawierający treść pytań lub wariantów rozwiązania w sprawie poddanej pod referendum, a także termin jego przeprowadzenia. 2. Senat w terminie 14 dni od dnia przekazania projektu postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej, o którym mowa w ust. 1, podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na zarządzenie referendum. 3. Szczegółowy tryb wyrażania przez Senat zgody, o której mowa w ust. 2, określa regulamin Senatu. Art. 65.1. Uchwała Sejmu lub postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu referendum zawiera: 1) wskazanie podstawy prawnej zarządzenia referendum; 2) treść pytań lub wariantów rozwiązania w sprawie poddanej pod referendum; 3) termin przeprowadzenia referendum; 4) kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum. 2. Jeżeli głosowanie w referendum przeprowadza się w ciągu dwóch dni, uchwała Sejmu lub postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej, o których mowa w ust. 1, określają również terminy przeprowadzenia głosowania. 3. Uchwałę Sejmu lub postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej, o których mowa w ust. 1, ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. 4. Referendum przeprowadza się najpóźniej w 90 dniu od dnia ogłoszenia uchwały lub postanowienia, o których mowa w ust. 1. Art. 66.1. Wynik referendum jest wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. 2. Rozstrzygnięcie w referendum następuje, jeżeli: 1) w odpowiedzi na postawione pytanie oddano większość ważnych głosów pozytywnych albo negatywnych; 2) na jeden z zaproponowanych wariantów rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano najwięcej ważnych głosów. Art. 67.Właściwe organy państwowe podejmują niezwłocznie czynności w celu realizacji wiążącego wyniku referendum zgodnie z jego rozstrzygnięciem przez wydanie aktów normatywnych bądź podjęcie innych decyzji, nie później jednak niż w terminie 60 dni od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego o ważności referendum w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.	Referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej Art. 68. Referendum, o którym mowa w art. 90 ust. 3 Konstytucji, przeprowadza się w trybie i na zasadach określonych w ustawie, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozdziału. Art. 69. Prezes Rady Ministrów zawiadamia Marszałka Sejmu o podpisaniu umowy, której ratyfikacja wymaga zgody wyrażonej w trybie art. 90 ust. 2–4 Konstytucji, przesyłając jednocześnie Sejmowi tekst tej umowy wraz z załącznikami. Art. 70. 1. O wyborze trybu wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej w drodze referendum decyduje Sejm, uchwałą podjętą bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. 2. O podjęciu uchwały, o której mowa w ust. 1, Marszałek Sejmu zawiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej, Marszałka Senatu i Prezesa Rady Ministrów. Art. 70a. W przypadku nieuchwalenia, w trybie art. 90 ust. 2 Konstytucji, ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, Sejm może podjąć uchwałę o wyborze trybu wyrażenia zgody na ratyfikację takiej umowy. Przepis art. 70 ust. 2 stosuje się odpowiednio. Art. 71. 1. Referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej może zarządzić Sejm lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu na zasadach i w trybie określonych w art. 60. 2. Uchwałę o zarządzeniu referendum Sejm podejmuje z własnej inicjatywy. Do uchwały Sejmu o zarządzeniu referendum stosuje się odpowiednio przepis art. 65 ust. 1. Szczegółowy tryb podjęcia uchwały określa regulamin Sejmu. 3. Do postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu referendum przepis art. 64 i 65 ust. 1 stosuje się odpowiednio. Art. 72. Wzór karty do głosowania określa, w drodze uchwały, Państwowa Komisja Wyborcza. Art. 73. 1. Wynik referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy, o której mowa w art. 69, jest wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. 2. Jeżeli wynik referendum jest wiążący, a większość głosów ważnych oddano za odpowiedzią pozytywną, Prezydent Rzeczypospolitej uzyskuje zgodę na ratyfikację umowy, o której mowa w ust. 1. Art. 74. Jeżeli wynik referendum jest wiążący, a większość głosów ważnych oddano za odpowiedzią negatywną, Prezydent Rzeczypospolitej nie uzyskuje zgody na ratyfikację umowy, o której mowa w art. 69. Art. 75. Jeżeli wynik referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej jest niewiążący, Sejm może ponownie podjąć uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację tej umowy. Przepis art. 70 ust. 2 stosuje się odpowiednio.	Referendum zatwierdzające zmianę Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Art. 76. Referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6 Konstytucji, przeprowadza się w trybie i na zasadach określonych w ustawie, z wyłączeniem przepisów rozdziału 9 i z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozdziału. Art. 77. 1. Z wnioskiem do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6 Konstytucji, mogą wystąpić: 1) co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów; 2) Senat; 3) Prezydent Rzeczypospolitej. 2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, składa się w terminie 45 dni od dnia uchwalenia przez Senat ustawy o zmianie Konstytucji. 3. Marszałek Sejmu niezwłocznie podejmuje postanowienie o zarządzeniu referendum, o którym mowa w ust. 1. Do postanowienia przepisy art. 65 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio. 4. Marszałek Sejmu wyznacza datę przeprowadzenia referendum, o którym mowa w ust. 1, na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Art. 78. 1. Pytanie w referendum rozpoczyna się od słów: „Czy jesteś za przyjęciem zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dokonanej ustawą z dnia ... (tytuł ustawy)?”. 2. Wzór karty do głosowania określa, w drodze uchwały, Państwowa Komisja Wyborcza. Art. 79. 1. Przyjęcie w referendum zmiany Konstytucji następuje wówczas, gdy opowiedziała się za nią większość głosujących. 2. Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu ustawę o zmianie Konstytucji niezwłocznie po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej uchwały Sądu Najwyższego o ważności referendum. 3. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje przyjętą w referendum ustawę o zmianie Konstytucji w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia przez Marszałka Sejmu tej ustawy do podpisu i zarządza jej niezwłoczne ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.