Przebieg grupowego szkolenia bhp

Proces grupowy a zadania szkoleniowe

Głównym celem szkolenia grupowego powinno być świadczenie

pomocy szkolonym w nabywaniu oraz doskonaleniu wiedzy

i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, szczególnie

w:

􀂄 osiąganiu adekwatnej oceny siebie i swojej sytuacji na stanowisku

pracy,

􀂄 podejmowaniu właściwych decyzji, których skutkiem będą

działania zgodnie z zasadami bezpieczeństwa własnego, kolegów

współpracowników i otoczenia.

Pojęcie „grupy”

Wykorzystane w metodyce szkolenia bhp pojęcie „grupy” należy

rozumieć jako dwie osoby lub więcej, które:

􀂀 współpracują ze sobą,

􀂀 są wzajemnie zależne od siebie,

􀂀 mają poczucie przynależności do grupy i odbierane są przez

resztę grupy jako należące do niej,

􀂀 przestrzegają tak samo wszystkich norm i wzorów zachowań

odnoszących się do wspólnych problemów oraz interesów

tworzących system składający się z połączonych ze sobą

praw i obowiązków,

􀂀 mają poczucie, że grupa jest wartościowa i wszyscy jej członkowie

dążą do osiągnięcia wspólnego celu.

Przebieg procesu grupowego

W każdym procesie grupowym powinny występować cztery

uniwersalne fazy, do których należy zaliczyć fazę:

􀂄 wstępną,

􀂄 konfrontacji,

􀂄 szkolenia,

􀂄 ewaluacji (tzn. kontroli, oceny i wartościowania).

www.szkoleniabhpwfirmie.pl

Przebieg grupowego szkolenia bhp 3

Faza wstępna

W fazie wstępnej następuje wzajemne poznanie się osób w grupie.

Sprzyjać temu powinna na przykład prezentacja – polegająca

na przedstawieniu krótkiej informacji na forum grupy przez

każdego uczestnika szkolenia grupowego o:

􀁺 sobie,

􀁺 problemie, który chce rozwiązać poprzez pracę w grupie,

􀁺 ustaleniu i zaakceptowaniu celu utworzenia grupy.

Tworzy to sytuację sprzyjającą pobudzeniu potrzeby przynależności

i identyfikacji z grupą i jej celami.

Prowadzący szkolenie grupowe stosuje w tej fazie najczęściej

styl instruktażowo-ekspercki. Polega on na tym, że szkolący

przede wszystkim:

􀂉 wprowadza grupę w problem przez zdefiniowanie go i wyjaśnienie,

na czym będzie polegało jego rozwiązanie,

􀂉 określa plan analizy problemu oraz zbiera niezbędne informacje

od grupy,

􀂉 kieruje pracą nad analizą danych w celu określenia rozbieżności

pomiędzy stanem aktualnym a oczekiwanym oraz określa

zakres powstałych rozbieżności, o czym informuje grupę (co

oznacza ta rozbieżność w stosunku do rozwiązania wzorcowego),

􀂉 ustala listę osób prezentujących osiągnięte wyniki oraz kieruje

dyskusją prowadzoną w trakcie prezentacji,

􀂉 wyjaśnia, w jaki sposób rezultaty osiągnięte przez grupę

mogą być wykorzystane w praktyce.

WAŻNE!

Miejcie na uwadze, że to głównie od prowadzącego szkolenie

zależy, czy stworzy właściwą atmosferę, która pomoże

uczestnikom w lepszym zrozumieniu, czego mogą

oczekiwać od innych członków grupy.

Szkolenia bhp w firmie ©

Przebieg grupowego szkolenia bhp 4

W tej fazie niezmiernie ważne jest podejmowanie działań ułatwiających

proces komunikacji interpersonalnej (komunikacji

wzajemnej pomiędzy członkami grupy).

Faza konfrontacji

W fazie konfrontacji, zwanej często fazą „wichrów i burz” ze

względu na jej burzliwy przebieg, głównym zadaniem prowadzącego

jest dążenie do stabilizacji pracy grupy. Może to osiągnąć

przez wspólne z grupą wypracowanie:

􀁺 wzorów zachowań, norm komunikacji werbalnej i niewerbalnej,

􀁺 zakresu praw i obowiązków poszczególnych członków grupy

zgodnie z pełnionymi przez nich rolami.

W fazie tej najczęściej ujawniają się różnice w postawach

członków grupy w formie konfliktów interpersonalnych,

gdyż każdy uczestnik stara się znaleźć w niej

swoje bezpieczne miejsce. Pojawia się w niej również

potrzeba przynależności i zacieśnia się więź, wzrasta

zaangażowanie i chęć do pracy.

Prowadzący szkolenie grupowe powinien w tej fazie:

􀂄 bacznie obserwować grupę, zwracając uwagę na

przebieg dyskusji,

􀂄 próbować wychodzić naprzeciw problemom,

􀂄 zachęcać i pomagać w komunikowaniu się oraz

osiąganiu porozumienia.

Działania te powinny sprzyjać:

􀂀 coraz większej integracji grupy,

􀂀 poznawaniu jej słabych i mocnych stron (ogniw).

www.szkoleniabhpwfirmie.pl

Przebieg grupowego szkolenia bhp 5

Faza szkolenia

Faza szkolenia charakteryzuje się:

− poczuciem wspólnoty,

− efektywnym podziałem zadań,

− wzajemną akceptacją.

Zasadniczym zadaniem prowadzącego szkolenie grupowe jest

przekazywanie zadań, obserwacja i ocena ich wykonania.

Tu instruktor bhp może powoli odchodzić od modelu dominującego

instruktażowego lub eksperckiego na rzecz modelu konsultanta

(trenera, mentora, opiekuna), co powinno umożliwić

grupie zyskanie większej niezależności i stworzyć możliwość

bardziej samodzielnego działania.

Istotą pracy mentora w modelu konsultanckim jest wspieranie

i ułatwianie. Mentorzy muszą uważać, by ich działania nie

wpływały niekorzystnie na stosunki pomiędzy osobą, którą się

opiekują a bezpośrednim przełożonym tej osoby. W tej sytuacji

dbałość o dobrą komunikację staje się priorytetem, dzięki niej

można skutecznie ograniczyć ryzyko wystąpienia konfliktów

pomiędzy tymi osobami.

Faza ewaluacji

W fazie ewaluacji (końcowej oceny) odbywa się szczegółowa

analiza porównawcza celu osiągniętego do założonego. Uczestnicy

oczekują od prowadzącego instruktora pomocy i zachęty do

dalszych działań, które muszą potrafić wykonać również poza

grupą. Prowadzący zatem powinien nie tylko umieć poprawnie

ocenić każdego członka grupy, ale przygotować go również do

usunięcia ewentualnych błędów czy usterek.

Szkolenia bhp w firmie ©

Przebieg grupowego szkolenia bhp 6

Proces dynamiki grupowej

Pamiętajcie, że tym, co przesądza o efektywności szkolenia grupowego

w porównaniu ze szkoleniami indywidualnymi, np. na

stanowisku pracy, jest proces dynamiki grupowej. A zatem różnica

istnieje w intensywności oraz zakresie relacji i interakcji

zachodzących pomiędzy:

􀁺 członkami grupy,

􀁺 członkiem grupy a grupą,

􀁺 prowadzącym a grupą.

Proces grupowy charakteryzuje energia i współdziałanie, które

mają wpływ na to, jak grupa pracuje, jakie osiąga wyniki oraz

jak się zachowują jej członkowie. Dynamika procesu grupowego

pomaga członkom grupy i samej grupie wykonywać

nawet najtrudniejsze zadania. Jednak, aby tak się stało, proces

grupowy powinien opierać się na analizie systemowej, gdyż

umożliwia ona lepsze zrozumienie:

􀂉 działania tak złożonej struktury,

􀂉 relacji,

􀂉 sprzężeń zwrotnych zachodzących pomiędzy jego poszczególnymi

elementami.

Elementy procesu grupowego

Do najważniejszych elementów procesu grupowego należy zaliczyć:

Komunikację pomiędzy członkami grupy, w tym umiejętność:

􀁺 porozumiewania się,

􀁺 wyjaśniania przekazywanych informacji,

􀁺 pogłębiania zrozumienia między ludźmi.

Jeśli nie ma zrozumienia, to indywidualne spojrzenie na problem

nie zmieni się tak szybko. Czasem bywa i tak, że prowadzący

musi skupić uwagę na wyjaśnianiu nieporozumień.

Wszystkie umiejętności komunikowania się, z którymi

szkolący zapoznał się w metodyce prowadzenia indywidualnych

szkoleń, stosowane są również w pracy

z grupą w celu ułatwiania powstawania właściwych

relacji między uczestnikami a prowadzącym grupę.

Wzajemne zrozumienie, budowanie zaufania do członków grupy

i liderów (lidera) oraz do podejmowanych przez nich decyzji

staje się o wiele łatwiejsze, gdy prowadzący grupę kładzie duży

nacisk na stosowanie specyficznych sposobów komunikacji,

np.:

− wyjaśnień,

− tłumaczeń,

− perswazji,

− empatii.

Tym samym prowadzący ogranicza możliwość pojawienia się

groźnych konfliktów między członkami grupy.

Normy rozumiane jako reguły lub zasady są niezbędne do efektywnej

pracy grupy. Każdy uczestnik procesu grupowego musi

odczuwać, że uczestniczy w ważnym, potrzebnym dla siebie

i innych przedsięwzięciu. Trzy kluczowe normy to:

􀂀 zagwarantowanie zaufania,

􀂀 podmiotowość prowadzącego grupę i jej członków,

􀂀 udzielanie informacji zwrotnej.

Podejmowanie decyzji ma specyficzny, często niepowtarzalny

wymiar i kontekst sytuacyjny. Prowadzący powinien pomóc

uczestnikom dostrzec zalety różnych stylów podejmowania

decyzji w różnych sprawach.

Decyzja podejmowana większością głosów zazwyczaj

sprawdza się w mniej skomplikowanych sprawach.

Podczas gdy decyzje wypracowane na podstawie porozumienia,

consensusu lub ugody mogą być najlepszymi

sposobami podejmowania decyzji ważnych dla grupy.

Działania uprzedzające, które są częścią procesu grupowego

związane z doświadczeniami, wiedzą, uczuciami lub zachowaniami

uczestników, mogą stanowić istotną przeszkodę w pracy

grupy. Działania te są najbardziej skuteczne wtedy, gdy wykorzystywana

jest w sposób efektywny informacja zwrotna odnosząca

się do podwyższania kwalifikacji i trudności z ujawnianiem

prawdziwych potrzeb.

PRZYKŁAD:

Uczestnictwo w szkoleniu jest wyróżnieniem dla danego pracownika.

Wiemy jednak, że w czasie, kiedy odbywa się szkolenie,

pracownik ma ważną uroczystość rodzinną. Powinniśmy zatem

starać się uniknąć przyznania mu tego wyróżnienia.

Sprawy drażliwe i konfliktowe należy więc w miarę możliwości

ujawniać w sposób delikatny opierając się na sprawdzonych

faktach. Powinno się je poddawać dyskusji, co może sprawić, że

określony konflikt nie będzie narastał. W tym celu można zastosować

wiele sposobów, jak np.:

􀂄 parafrazę,

􀂄 wyjaśnienie,

􀂄 szybką reakcję,

􀂄 przykład osobisty,

􀂄 rozmowę,

􀂄 wyróżnienie lub karę.

Rozwiązywanie konfliktów to umiejętność, która jest wręcz

niezbędna wtedy, gdy różnica poglądów w grupie jest zbyt duża.

Dotyczy to głównie dwóch sytuacji:

􀁺 kontrowersji wokół planowania, organizowania, rozwiązywania

i kontroli zadań;

􀁺 konfliktu interesów, kiedy potrzeby jednego z uczestników

naruszają status quo – interesy innych członków grupy.

Praca instruktora lidera

Mając na uwadze wcześniej przedstawione fazy rozwoju grupy

(Przebieg procesu grupowego), należy pamiętać, że praca jej

instruktora, jako lidera powinna skoncentrować się na następujących

zagadnieniach:

1. W fazie wstępnej – na tworzeniu warunków do udzielania

pomocy w procesie komunikacji i nadawaniu grupie struktury,

wyznaczaniu ról, zadań, wzorów zachowań.

2. W fazie konfrontacji – na ustalaniu norm, reguł i wytycznych,

które stanowią podstawę do integracji; na wychodzeniu naprzeciw

problemom oraz wspólnym podejmowaniu decyzji.

3. W fazie szkolenia – na przeniesieniu odpowiedzialności

z instruktora na członków grupy (rola instruktora polegać powinna

na przekazywaniu zadań, obserwacji i ocenie wyników).

4. W fazie ewaluacji – na doskonaleniu komunikacji i przygotowaniu

do fazy pozagrupowej samokształcenia i samorealizacji.

WAŻNE!

Pamiętajcie, że prowadzący grupę w każdej sytuacji powinien

brać pod uwagę punkt widzenia członków grupy

i starać się, o ile to możliwe, pełnić rolę konsultanta. Powinien

on również wykorzystywać posiadaną wiedzę w celu

zobrazowania pozytywnych aspektów poglądów prezentowanych

przez członków grupy.