Zagadnienia na egzamin z teorii uczestnictwa w kulturze:
Kulturoznawcze ujęcie relacji jednostka a kultura
Kulturoznawcze a psychologiczne ujęcie uczestnictwa w kulturze:
2
3
4
5
6
7
8. Uczestnictwo w kulturze w kontekście społeczno –regulacyjnej koncepcji kultury:
Kultura w procesie społeczno – regulacyjnym wg teorii Jerzego Kmity.
Kultura ma charakter ideacyjny – stanowi ją swoista ponadjednostkowa rzeczywistość myślowa stanowiąca społeczno – subiektywny kontekst praktyki społecznej. Składają się na nią wyznaczone wartości oraz sposoby ich realizacji ( normy i dyrektywy ) regulujące praktyki społeczne określonych dziedzin kultury.
Normy – wyznaczają wartości ( co ? )
Dyrektywy – wyznaczają sposoby realizacji danych wartości ( norm; jak ? ,w jaki sposób? )
9
10
11
II.
1 Kultura a oobowość w etnopsychologicznej koncepcji R. Lintona
OSOBOWOŚĆ PODSTAWOWA – to taka, która obejmuje wspólne ludziom dyspozycje do zachowań, które mają podstawowe znaczenie społeczne. Czyli organizują komunikację wewnątrz grupy i koordynują działania jednostki zgodnie z przyjętymi zasadami.
Osobowość podstawowa kształtuje się pod wpływem pierwotnych instytucji kultury, czyli metod wychowawczych.
Instytucje wtórne kultury: religia, ideologia, obrzędy i rytuały, legendy, sposoby myślenia są stosowane przez osobowość podstawową wykształconą przez instytucje pierwotne.
Abraham Karbiner – autor pojęcia „podstawowa struktura osobowości”
OSOBOWOŚĆ STATUSOWA – zakładamy, że wszyscy członkowie danej kultury posiadają taka samą osobowość podstawową, nie mniej każdy członek kultury zmienia swoje grupy (np. wiekowe), każde społeczeństwo organizowane jest tak, że po przejściu z grupy każdy uczy się osobowości statusowych obowiązujących w danej podgrupie społecznej.
OSOBOWOŚĆ MODALNA – powtarzające się doświadczenia, wartości, wzorce – w danej kulturze są niektóre z nich częściej występują, próbowano wyliczyć to statystycznie – narzędzie do mierzenia częstotliwości ludzkich zachowań.
Szkoła kultury i osobowości:
wychwytywanie kształtowania się kultury.
porównywanie ze sobą różnych kultur.
autonomiczne analizowanie charakterów etnicznych, narodowych poszczególnych kultur.
Badacze tej szkoły umiejętnie połączyli wysiłki psychologów, psychoanalityków i badaczy kultury.
2 Rola kultury w formatowaniu się tożsamości jednostek w konfiguracjonistycznej koncepcji R. Benedict
RUTH FULTON BENEDICT (ur. 1887r.) We „Wzorach kultury” (1934r.) wyłożyła swoją koncepcję kultury jako konfiguracji wzorów. Poszukiwała świadectw zintegrowania systemu społecznego, argumentów świadczących za tym, że kultura stanowi konkretną całość. Była niezmiernie czuła na wszystko co mogło wskazywać na zwartość systemu kulturowego. Przyjmowała założenie, że każda kultura stanowi rezultat szeregu wyborów spośród rozmaitych alternatywnych sposobów działania w różnych sytuacjach.. Wg niej oczywiste, że kultura nie jest przypadkowym zlepkiem różnych sposobów zachowania, lecz zintegrowaną, harmonijną całością. Jej zdaniem dzięki wiedzy o wzorach kultury możemy zrozumieć człowieka, jego osobowość i jego zachowanie, możemy pojąć dlaczego w danej sytuacji zachowuje się w taki, a nie inny sposób, dlaczego dokonuje określonych wyborów spośród całego bogactwa możliwych reakcji. Kultura jest całością, która składa się ze wzorów zachowań, z których każdy stanowi kulturową reakcję na określoną sytuację. Kultura nie stanowi jednak zbioru wzorów kulturowych, lecz ich systematyczną, zintegrowaną konfigurację, swoisty układ o wyraźnym, jednolitym charakterze. Kultura jest niepowtarzalną, swoistą jakością ponadjednostkowego rzędu. W wyniku ewolucji i kontaktu kulturowego dokonuje się selekcja wzorów, ich przystosowanie i włączenie do systemu kultury według kryterium zgodności z zasadniczym, charakterystycznym dla tej kultury wątkiem, który Benedict nazywa podstawowym wzorem kultury. Jednostka jest zarówno produktem kultury, rezultatem procesu socjalizacji, jak i jej aktywnym współtwórcą. W procesie historycznego kształtowania systemu kulturowego jednostki występują z nowymi propozycjami, wersjami zachowań, z których część zostaje zaadaptowana do systemu. Jednostki te nie działają dowolnie, lecz zgodnie z tym, jak zostały przez kulturę poprzedniego pokolenia ukształtowane. Ta determinacja kulturowa dokonuje się w toku socjalizacji, mozolnego wpajania wzorów, które dziecko, a potem młody człowiek internalizuje drogą naśladownictwa i metody kar i nagród. W rezultacie powstaje osobowość członka społeczeństwa, której zasadnicze zręby są identyczne u wszystkich uczestników danej kultury, dzięki temu, że wszyscy przeszli przez podobne procesy uspołeczniania
3 M. Mead koncepcja pokoleniowego formatowania tożsamości
Kluczowe ujęcia konfliktu i więzi w kształtowaniu pokolenia połączyła w swoim opisie charakteru tzw. kultur kofiguratywnych Margaret Mead:
„Gdy znaczna liczba osób w młodym wieku znajdzie się w podobnej sytuacji, służą oni sobie wzajem za wzór i odrzucają przykłady zachowania postulowane przez dorosłych ze środowiska, do którego aspirują; nauczyciele i zwierzchnicy traktowani są jako reprezentanci obcej władzy, którą należy przechytrzyć i której nie należy się podporządkowywać” [Mead 1978, 77].
III.
1 Osobowość społeczna w ujęciu F. Znanieckiego
Kształtujące się pod wpływem kręgu społecznego. zespół cech trwałych jednostki, wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych, a wynikających z wpływu kultury istruktury zbiorowości, w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.
2 Koncepcja człowieka w kulturze
3
4
5
6