ZAGADNIENIA NA EGZAMIN
USA wobec Anschlussu Austrii i Konferencji w Monachium.
Anschluss Austrii nie przeszedł głośnym echem w prasie i mediach amerykańskich. Amerykanie uważali że wcielenie Austrii do Trzeciej Rzeszy to jest jej problem i USA nie ma zamiaru ingerować jakkolwiek by zapobiec temu zagarnięciu. Polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych była nastawiona na neutralność, co było potwierdzane kolejnymi aktami o neutralności. Z Austrii przy każdym ważniejszym wydarzeń, które niepokoiły USA jednak nie chciały one angażować się w to. Mieli jasno określoną politykę zagraniczną.
Co się tyczy natomiast stosunku Amerykanów do Konferencji w Monachium to nie były one przychylne zarówno dla Wielkiej Brytanii jak i dla Polski. Bardzo długo stosunek do Polaków był bardzo negatywny, gdyż sądzono że Polska jest sojusznikiem Hitlera i Trzeciej Rzeszy. Jednak sprawa wyglądała trochę inaczej, gdyż nasz kraj chciał jedynie odzyskać terytoria które nie dostały nam się po traktacie wersalskim. Mimo wszystko nie zmieniło to postrzegania Amerykanów przez długi czas. Powstało wiele karykatur odnoszących się do tej sytuacji ukazujących najczęściej "tort" który jest dzielony między Trzecią Rzeszę, Polskę i Węgry. Dopiero długo później stosunek do tego się zmienił.
Stosunek USA do zagrożenia wojennego w 1938r.
W 1935 r. zostaje podpisany I akt o neutralności Stanów Zjednoczonych. Kolejne dwa akty z 1936 i 1937 r. ostatecznie ukierunkowały politykę zagraniczną USA. Stany Zjednoczone mimo, że obawiały się konfliktu zbrojnego na Starym Kontynencie to zrobiły w kierunku ocieplenia stosunków niewiele. Wystosowano co najwyżej parę not czy depeszy do poszczególnych krajów. Jak wiadomo Franklin Delano Roosevelt bardzo szanował Benito Mussoliniego gdyż mieli, jak uważają niektórzy, wspólne zainteresowania. Stany Zjednoczone dążyły dalej do izolacji i nie wtrącania się w politykę krajó europejskich.
Stosunek USA do napaści III Rzeszy na Polskę.
Latem 1939 roku, kiedy rosło zagrożenie wybuchu wojny polsko-niemieckiej, Stany Zjednoczone pogrążone były jeszcze w izolacjonizmie i nie przywiązywały większej wagi do wydarzeń na Starym Kontynencie. W okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej prezydent Roosevelt ograniczył się jedynie do wydania oświadczenia wzywającego zarówno Niemcy jak i Polskę do powstrzymania się od użycia siły. Było to 24 sierpnia 1939 roku. Kiedy wybuchła wojna, USA ogłosiły neutralność, co zgodnie z obowiązującym prawem oznaczało, że Polska nie mogła zaopatrywać się w broń amerykańską. Warto zauważyć, że ogłoszenie neutralności postawiło Polskę w takiej samej sytuacji jak i Niemców, obie strony równo obdzielając odpowiedzialnością za wybuch konfliktu. W czasie trwania kampanii wrześniowej, pod naciskiem własnej opinii publicznej, FDR zdecydował się na wystosowanie jeszcze jednego oświadczenia potępiającego tym razem Niemcy, a szczególnie naloty bombowe na miasta, jednak nie poszły za tym żadne inne kroki. Dopiero po upadku Polski prezydent wystosował do Ignacego Mościckiego zaproszenie, w którym stwierdził, że ten może zamieszkać w Stanach Zjednoczonych. Dotyczyło ono jednak tylko jego, a nie całego rządu i z tego powodu nie mogło zostać przyjęte.
Pakt Ribbentrop- Mołotow – amerykańskie echa.
Według pamiętników dyplomaty amerykańskiego Charlesa Bohlena i ujawnionej korespondencji dyplomatycznej ambasady USA z sekretarzem stanu Cordellem Hullem treść tajnego protokołu była znana rządowi Stanów Zjednoczonych już 24 sierpnia 1939, dzięki przekazaniu jej Bohlenowi przez Hansa von Herwartha, sekretarza ambasadora Rzeszy hrabiego Friedricha von Schulenburga. O treści tajnego protokołu i szczegółach nocnego przyjęcia na Kremlu na cześć Joachima von Ribbentropa (wraz z informacją o toaście Stalina za zdrowie Hitlera) powiadomił w konsekwencji sekretarza stanu USA Cordella Hulla ambasador USA w Moskwie Laurence Steinhardt w depeszy w dniu 24 sierpnia 1939 jeszcze przed południem. O tajnej treści traktatu niemiecko-sowieckiego Amerykanie (Cordell Hull) natychmiast powiadomili Brytyjczyków (lord Edward Halifax), a ci z kolei – Francuzów (Georges Bonnet). Mimo wszystko żaden z wyżej wymienionych państw nie kwapił się do poinformowania Polski o tymże pakcie. W Stanach Zjednoczonych pakt nie wywarł wielkiego wrażenia, lecz ważniejsze mocarstwa zostały poinformowane. USA dalej prowadziło politykę izolacjonizmu.
Współpraca USA z Wielką Brytanią przed przystąpieniem USA do wojny.
Stany Zjednoczone nie były zaangażowane zbrojnie w konflikt, wspierając jednak Wielką Brytanię i jej sojuszników (W 1941 przegłosowano ustawę Lend-Lease Act, uprawniającą prezydenta do udzielania kredytów państwom zaprzyjaźnionym i sprzedaży broni po preferencyjnej cenie). 12 sierpnia 1941 Roosevelt i Winston Churchill podpisali Kartę Atlantycką, definiującą cele i zasady polityki obu państw w trakcie i po II wojnie światowej.
Ewolucja stosunku do Związku Radzieckiego, do Wielkiej Wojny Ojczyźnianej poprzez kształtowanie opinii publicznej.
Walter Duranty był korespondentem New York Times'a w ZSRR w latach 1921-41. Był on największym propagandzistą wszystkiego co radzieckie. Próbował manipulować opinią publiczną USA poprzez relacjonowanie, że w ZSRR nie ma żadnego kryzysu nie tak jak w przypadku krajów kapitalistycznych. Pisał, że ludzie mają pracę, firmy i kopalnie się rozwijają i jest ogólne prosperity. W 1932 r. uzyskał nagrodę Pulitzera. Do jednej z najsłynniejszych jego wypowiedzi należy: "nie da się zrobić omletu bez rozbicia jaj". Był wysoko cenionym dziennikarzem, dopóki na jego opinii nie zaważyły nierzetelne opisy spowodowanego kolektywizacją powszechnego głodu w ZSRR, a w szczególności Wielkiego Głodu na Ukrainie z lat 1932-1933. Już w owym czasie podważano jego obiektywizm i poddawano w wątpliwość szczerość motywacji, nawoływano do odebrania mu Nagrody Pulitzera, którą otrzymał za relacje negujące panujący w całym kraju głód.
Atak na Pearl Harbor.
Atak na Pearl Harbor – japoński nalot w dniu 7 grudnia 1941 roku na amerykańskie bazy floty i lotnictwa na Hawajach, w tym najważniejszą bazę United States Navy na Pacyfiku w Pearl Harbor. Atak ten jest uważany za moment rozpoczęcia wojny na Pacyfiku.
Flota japońska składała się z 6 lotniskowców: "Akagi", "Kaga", "Hiryū", "Sōryū", "Zuikaku" i "Shōkaku". Na pokładach stacjonowało 380 samolotów w tym 143 torpedowe, 129 bombowców nurkujących oraz 108 myśliwców. Osłonę stanowił 3. Dywizjon Okrętów Liniowych, składający się z 2 pancerników i 8. Dywizjon Krążowników złożony z 2 ciężkich krążowników i jednego lekkiego. Ponadto wsparcia udzielało 9 niszczycieli i 8 okrętów podwodnych (3 oceaniczne jednostki strzegły podejścia do bazy USA, a 5 miniaturowych typu Ko-hyoteki płynęło do serca tejże bazy). Zaopatrywaniem zespołu uderzeniowego zajęło się 8 zbiornikowców i statków zaopatrzenia.
Spośród sił amerykańskich w Pearl Harbor znajdowało się 8 pancerników, 2 ciężkie i 6 lekkich krążowników, 29 niszczycieli, 5 okrętów podwodnych, 20 okrętów pozostałych klas (stawiacze min, trałowce) oraz 24 jednostki pomocnicze. Na lotniskach osłonę powietrzną zapewniało zaś 387 samolotów wspieranych przez baterie przeciwlotnicze. Z kolei główny cel ataku – oba lotniskowce wyszły w ocean nieco wcześniej.
7 grudnia 1941 r. rozpoczął się japoński nalot na bazę Pearl Harbor, rozpoczynając tym samym wojnę na Pacyfiku. Rozkaz przygotowania się do ataku (Tenkai!) nadał o 7:40 komandor porucznik lotnictwa Mitsuo Fuchida. Hasło wzywające do właściwego ataku brzmiało To! To! To!, nadane o 7:49. Najbardziej znane z trzech haseł, Tora! Tora! Tora!, oznaczało, że wróg został zupełnie zaskoczony. Nadano je o 7:53. Niecałe trzy minuty później z pancernika USS "Oklahoma" zestrzelono japoński samolot torpedowy, który rozbił się przy hangarach na lotnisku.
Śmiały atak poprowadzili japońscy admirałowie Isoroku Yamamoto i Chūichi Nagumo. Tymczasem w porcie nie było dwóch amerykańskich lotniskowców bazujących w Pearl Harbor, czyli najbardziej wartościowych (ze względu na późniejszy przebieg działań wojennych) okrętów floty i głównych celów dla Japończyków. USS "Lexington" wypłynął z portu 5 grudnia z zadaniem dostarczenia grupy samolotów na wyspę Midway, a USS "Enterprise" wypłynął 28 listopada z podobnym zadaniem dostarczenia grupy samolotów na wyspę Wake.
Inspiracją do przeprowadzenia ataku był dla Japończyków atak samolotów z brytyjskiego lotniskowca HMS "Illustrious" na port włoski w Tarencie, w czasie którego Brytyjczycy udowodnili, że atak samolotów torpedowych na okręty jest możliwy nie tylko na pełnym morzu, lecz także w płytkim basenie portowym.
W ciągu jednego dnia zginęło w amerykańskiej bazie wojskowej 2335 żołnierzy i marynarzy oraz 68 cywilów. Rany odniosło odpowiednio 1143 i 35 osób. Jednak tego zdarzenia podobno można było uniknąć – w nocy amerykański niszczyciel USS "Ward" dostrzegł jeden z lilipucich japońskich okrętów podwodnych próbujących wślizgnąć się do Pearl Harbor, powiadomił oficera dyżurnego i rozkazano otworzyć ogień. Trafiono kiosk okrętu, po czym ten zatonął. Jednak dowódca niszczyciela pełnił swój pierwszy patrol morski jako kapitan niszczyciela, więc oficer dyżurny zignorował jego ostrzeżenie, myśląc iż zobaczono wieloryba.
Z ośmiu amerykańskich pancerników obecnych w porcie, 5 zostało zatopionych, a pozostałe 3 odniosły lekkie uszkodzenia. Ponadto, Amerykanie utracili dwa niszczyciele i jeden stary pancernik USS "Utah" służący jako okręt pomocniczy, a wiele innych mniejszych okrętów odniosło uszkodzenia. Amerykanie stracili również wiele samolotów zniszczonych na lotniskach. Zwycięstwo Japonii kosztowało ją zaledwie 29 samolotów i 5 miniaturowych okrętów podwodnych oraz 65 ludzi.
Dzień po ataku prezydent Franklin Delano Roosevelt wygłosił orędzie do narodu amerykańskiego o treści:
| „ | Wczoraj, 7 grudnia 1941 roku – w dniu hańby – Stany Zjednoczone Ameryki zostały w nie sprowokowanym i tchórzliwym ataku z premedytacją zaatakowane przez morskie i lotnicze siły Cesarstwa Japonii. Z żalem zawiadamiam was, że wielu Amerykanów straciło życie. Wobec tego zwracam się do Kongresu, aby ogłosił stan wojny pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, a Japonią. | ” |
|---|
Naturalnie nie da się stwierdzić, kto był pierwszą ofiarą japońskiego nalotu na Pearl Harbor, jednakże pierwsza depesza wysłana do USA z informacją o zabitym w wyniku tego ataku żołnierzu amerykańskim, dotyczyła Roberta Niedźwiedzkiego - Amerykanina polskiego pochodzenia, który w ten sposób stał się pierwszym oficjalnie zarejestrowanym żołnierzem amerykańskim poległym w czasie II wojny światowej.
Konferencje Wielkiej Trójki i wizję powojennego świata.
Konferencja teherańska (28 listopada 1943–1 grudnia 1943 roku w Teheranie) – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i przywódcy ZSRR Józefa Stalina. Była to pierwsza z trzech – poświęconych walce z hitlerowską III Rzeszą – konferencji wielkiej trójki. Po niej odbyły się jeszcze dwie: konferencja jałtańska (luty 1945) oraz konferencja poczdamska (lipiec-sierpień 1945).
Postanowienia :
USA i Wielka Brytania zobowiązały się do:
utworzenia drugiego frontu we Francji, w maju 1944 roku,
udzielenia pomocy oddziałom Tito w Jugosławii, przy jednoczesnym wycofaniu poparcia dla czetników i rezygnacji z inwazji na Bałkanach (poza Grecją przydzieloną do brytyjskiej strefy operacyjnej).
Ustalono nową granicę wschodnią Polski i ZSRR na tak zwanej linii Curzona.
Rozmawiano także o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz o Europejskiej Komisji Doradczej, która miała zadecydować o powojennych losach Niemiec; Stalin zażądał dodatkowo wydzielenia sowieckiej strefy wpływów w Europie wschodniej i krajach nadbałtyckich.
Ustalono ponadto, że żadna ze stron nie zawrze separatystycznego pokoju z Niemcami, dążąc do bezwarunkowej kapitulacji i likwidacji III Rzeszy.
Dokonano podziału krajów Europy na alianckie strefy operacyjne – na mocy międzyalianckich uzgodnień Polska znalazła się w strefie operacyjnej Armii Czerwonej.
Ustalono, iż Niemcy zostaną podzielone na strefy okupacyjne, zaś radziecka strefa okupacyjna Niemiec przylegać będzie do Polski, przez którą przebiegały linie komunikacyjne do tej strefy, co de facto przesądzało losy Polski. Ze względu na odbywające się jesienią 1944 roku w USA wybory prezydenckie, na prośbę prezydenta Roosevelta liczącego na głosy Polonii amerykańskiej utajniono postanowienia wielkiej trójki w kwestii polskiej.
Konferencja jałtańska (od 4 do 11 lutego 1945), także konferencja krymska – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki): przywódca ZSRR Józef Stalin, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill oraz prezydent USA Franklin Delano Roosevelt. Wielka trójka odbyła wiele konferencji, jednak na konferencjach teherańskiej, jałtańskiej oraz poczdamskiej zapadły decyzje najwyższej wagi.
Odbyła się w pałacu Potockich w Liwadii leżącej pod Jałtą na Krymie. Miała decydujące znaczenie dla powojennego kształtu Europy.
Postanowienia :
Na konferencji rozstrzygnięto sprawę Niemiec: siły każdego z trzech mocarstw łącznie z Francją będą okupowały wyznaczone na konferencji 4 strefy Niemiec (jedna dla każdego państwa). Zgodnie z tym planem przewidziano utworzenie skoordynowanej administracji i kontroli za pośrednictwem Sojuszniczej Komisji Kontroli, złożonej z naczelnych dowódców trzech mocarstw.
Obciążono Niemcy reparacjami wojennymi
Związek Radziecki otrzymał „zwierzchnictwo” nad Polską i jedną trzecią Niemiec (Turyngią, Saksonią, Meklemburgią, Brandenburgią i Pomorzem Przednim).
Podjęto decyzje o transferze ludności pomiędzy państwami (m.in. przesiedleniu Niemców z Polski, Węgier, Czechosłowacji).
Polska utraciła Kresy Wschodnie na rzecz Związku Radzieckiego.
Ustalono rekompensatę dla Polski w postaci dotychczasowych ziem niemieckich: Ziemi Lubuskiej, Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Śląska oraz – ponadto – byłego Wolnego Miasta Gdańsk.
Mocarstwa zgodziły się na utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej urzędującego w Warszawie, który zobowiązany został do przeprowadzenia wolnych, nieskrępowanych wyborów na zasadzie powszechnego głosowania (wybory zostały sfałszowane).
Churchill i Roosevelt uznali zgodność działań NKWD z konwencją dotyczącą prowadzenia wojny na lądzie – w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa, spokoju i porządku na tyłach Armii Czerwonej na terytorium Polski. Sojusznicy dali Stalinowi carte blanche na siłowe zniszczenie podziemia zbrojnego – przede wszystkim Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych. Roosevelt zapewnił Stalina, że Stany Zjednoczone nigdy nie będą popierać tymczasowych władz polskich, które byłyby wrogie jego interesom.
Stalin zobowiązał się do przystąpienia w dwa do trzech miesięcy po kapitulacji Niemiec do wojny z Japonią, w zamian za co otrzymał obietnicę m.in. utrzymania status quo w Mongolii Zewnętrznej, przywrócenia praw utraconych przez Rosję w 1904 roku, dotyczących Południowego Sachalinu i Portu Arthur, oraz przejęcie przez ZSRR Wysp Kurylskich.
Konferencja poczdamska (17 lipca 1945 – 2 sierpnia 1945 w Poczdamie w pałacu Cecilienhof) – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej, tzw. wielkiej trójki.
W spotkaniu wzięli udział przywódca Związku Radzieckiego Józef Stalin oraz prezydent USA Harry Truman, który zastąpił zmarłego w kwietniu Franklina Delano Roosevelta. Trzecim uczestnikiem konferencji był premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, którego zastąpił od 28 lipca nowy premier tego państwa, Clement Attlee.
Zamiennie stosowana jest też nazwa "konferencja berlińska", choć określenie to nie jest jednoznaczne. Była to ostatnia z trzech konferencji wielkiej trójki, miała miejsce po konferencji teherańskiej (28 listopada – 1 grudnia 1943) i konferencji jałtańskiej (4-11 lutego 1945).
Celem konferencji było ustalenie: trybu likwidacji skutków II wojny światowej, losów Niemiec, opracowanie traktatów pokojowych i zasad organizacji powojennego świata.
Główne postanowienia zawarte w tzw. deklaracji poczdamskiej:
odpowiedzialnością za II wojnę światową obarczone zostały Niemcy.
demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja, decentralizacja oraz dekartelizacja Niemiec
odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy
wschodnia granica Niemiec nie została ustalona, dziś obowiązują: "Umowa o końcowej regulacji w sprawie Niemiec" (tzw. traktat 2+4) z 12 września 1990 roku oraz traktat polsko-niemiecki z 14 listopada 1990 roku o potwierdzeniu istniejącej granicy,
15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska
dokonanie przesiedleń ludności niemieckiej z terenów Czechosłowacji, Polski i z Węgier
Konferencja poczdamska ustaliła ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich (tzw. proces norymberski), przyjęła radziecki program w kwestiach wschodniej granicy Niemiec.
W czasie konferencji prezydent Stanów Zjednoczonych Harry Truman i brytyjski minister spraw zagranicznych Ernest Bevin domagali się od Stalina wycofania wojsk radzieckich z Polski.