Grupa I

1.Skład obornika i jego działanie na rośliny i zwierzęta

Obornik- to przefermentowana mieszanina odchodów zwierzęcych i ściółki. Zawiera wszystkie niezbędne dla roślin składniki pokarmowe makro- i mikroelementy, dlatego nazywany jest nawozem pełnowartościowym. Z obornikiem dostarcza się do gleby znaczne ilości substancji organicznej, która korzystnie oddziałuje na właściwości fizyczne, fizykochemiczne i biologiczne gleby. Nawóz ten stanowi ważne ogniwo w obiegu składników pokarmowych w gospodarstwie ,gdyż znaczna część soli mineralnych pobranych z gleby przez rośliny wraca do niej z powrotem w postaci obornika. Obornik wzbogaca glebę w próchnicę, poprawia żyzność i aktywność biologiczną gleby, nie powodując zakwaszenia.

Oprócz tego obornik jest doskonałą pożywką dla pożytecznych drobnoustrojów glebowych, wywołujących w glebie korzystne przemiany, polepsza więc żyzność i sprawność roli. Rola obficie i często nawożona obornikiem zawiera więcej próchnicy, staje się ciemniejsza i bardziej pulchna, lepiej utrzymuje wilgoć i odznacza się większą urodzajnością niż rola słabo nawożona.

Skład chemiczny obornika jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników: gatunku i wieku zwierząt, składu chemicznego paszy , rodzaju i składu chemicznego ściółki oraz od sposobu przechowywania i stopnia rozkładu.

Skład chemiczny:

*Zawartość wody-75%

*Zawartość suchej masy-25%

*N-0,5%

*P-0,3%

*K-0,7%

*Ca-0,36%

*Mg-0,15%

2.Scharakteryzuj troposferę i reakcje tam zachodzące

Troposfera – jest najniższą i najcieńszą warstwą atmosfery, w której skupia się 80% masy powietrza oraz prawie cała para wodna. W warstwie tej zachodzą procesy, które kształtują pogodę i klimat na powierzchni Ziemi. Grubość troposfery zależy od szerokości geograficznej. Nad równikiem sięga ona do 17 km, natomiast nad biegunami do 8 km. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura powietrza spada średnio o 0,6°C co 100m. 14^oC- średnia temperatura przy powierzchni ziemi.

Smog londyński- smog klasyczny

4CH+5O₂-->4CO₂+2H₂O

4CH+3O₂-->4CO+2H₂O

4CH+O₂-->C+H₂O

SO₂+H₂O-->H⁺+HSO^3-

2HSO^4- +O₂|Fe; Mn>2H⁺+2SO4^2- Kwaśny deszcz to taki którego pH< 5,65

CO²+H₂O=H₂CO₃ słaby kwas węglowy

Smog fotochemiczny- z Los Angeles

O+N₂=NO+N

N+O₂= NO+O

3.Zawartość tlenu w 1kg wody

1 kg wody= 1000g wody

M(H₂O)=18g

M(O)=16g

18 g H₂O---16 g O

1000 g H₂O---x g O

x=888,88g tlenu

4.Ile jest węgla w 1t ditlenku węgla

1t CO₂=1000 kg CO₂

M(CO₂)=44g

M(C)=12g

44 g CO₂---12 g C

1 000 000g CO₂---x g C

x=272727g=727,72kg C

Grupa II

1.Jakim reakcjom ulega azot i w jakich formach występuje

Azot występuje w glebie zarówno w formie organicznej, jak i mineralnej, przy czym zdecydowanie dominują połączenia organiczne, które mogą stanowić do 99% całkowitej zawartości azotu.

Azot występuje w formach organicznych reprezentowanych przez:

- swoiste związki próchniczne

- aminokwasy

- aminocukry

- kwasy nukleinowe

Ponadto niewielkie ilości azotu występują w glebie w postaci glicerofosforanów, amin, witamin i pestycydów oraz produktów ich rozkładu. W wodzie azot występuje w formie rozpuszczalnej, w postaci jonów: azotanowego (NO₃), azotynowego (NO₂) i amonowego (NH₄), a także w postaci cząsteczek N₂ i związków organicznych.

Reakcje jakim ulega azot :

• amonifikacja- przekształcenie związków organicznych azotu do amoniaku (NH₃). Proces ten może przebiegać zarówno w warunkach tlenowych jak też beztlenowych

• nitryfikacja- utlenianie amoniaku do azotynów przez bakterie z rodzaju Nitrosomonas, utlenienie NO₂^- do NO₃^- przez bakterie z rodzaju Nitrobacter. Do normalnego przebiegu procesu potrzebna jest dostateczna ilość w glebie P, Ca i innych makroskładników oraz odpowiedni stosunek Mn do Cu.

• denitryfikacja - redukcja azotanów do azotynów i następnie wydzielenie wolnego azotu występuje w głębszych warstwach gleby lub w wierzchnich, gdy odcięty jest dostęp tlenu. Optimum temperatury wynosi ok. 25^oC, najodpowiedniejszy jest odczyn obojętny lub słabo zasadowy.

• adsorpcja -jon amonowy [KS]NH₄⁺ jest adsorbowany wymiennie. Adsorpcja amoniaku niewymienna odbywa się w przestrzeniach międzypakietowych minerałów pierwotnych i wtórnych o budowie pakietowej. Posiada to wernikulit, illit, smektyt, kaolinit. Chroni to amoniak przed wymywaniem, ale zmniejsza formy przyswajalne dla roślin. Może mieć duże znaczenie dla gleb z lessu i glin.

• immobilizacja- włączenie N mineralnego pochodzącego z gleby lub z nawozów w biomasę mikroorganizmów. Bezpośrednio przy produkcji białka włączony jest azot III-wartościowy N- NH₄⁺ , ponieważ taki azot występuje również w białkach.

2.Wymień i scharakteryzuj nawozy fosforowe

Nawozy fosforowe mają duży wpływ na jakość plonu, natomiast w mniejszym stopniu zwiększają jego ilość. Ponadto wpływają na efektywność nawożenia azotem. Fosfor z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu jest pobierany przez rośliny zaledwie w 20 - 30%. Pozostałe ilości fosforu są zatrzymywane przez glebę. Przyjmuje się, że w ciągu kilku lat po zastosowaniu wykorzystanie fosforu przez rośliny dochodzi do 40-60%. Z tego względu zaleca się stosowanie nawozów fosforowych na zapas. Pod wpływem nawożenia fosforem wzrasta zawartość tego składnika w wierzchniej warstwie gleby i to zarówno jego ogólnej ilości, jak i form dostępnych dla roślin. Gromadzenie się fosforu w glebie pod wpływem nawożenia nie zależy od jej odczynu. Najbardziej rozpowszechnione są nawozy otrzymywane z fosforytów.

Nawozy fosforowe ze względu na szybkość działania dzieli się na:

• szybko działające - rozpuszczalne w wodzie; najszersze zastosowanie w rolnictwie mają superfosfaty, które różnią się między sobą zawartością fosforu i formą.

• wolno działające - rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (supertomasyna obecnie nie stosowana);

• bardzo wolno działające - słabo rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (mączki fosforytowe i kostne).

Rodzaje nawozów fosforowych:

• Superfosfat pylisty (pojedynczy),

• Superfosfat granulowany (prosty),

• Superfosfat ,,Supermag",

• Superfosfat potrójny- granulowany,

• Superfosfat potrójny- granulowany- borowany,

• Mączki fosforytowe

3.Kompostowanie na czym polega

Kompostowanie to procesy biologiczne zachodzące w warunkach tlenowych. W wyniku tych procesów następuje unieszkodliwianie i zagospodarowanie odpadów, polegające na rozkładzie substancji organicznej przy udziale mikroorganizmów (bakterie termofilne, promieniowce,

grzyby) z wytworzeniem humusu. Poza humusem powstaje dwutlenek węgla, woda, amoniak uwalniane do atmosfery oraz ciepło w pryzmie kompostowej.

W kompostowaniu zachodzą równolegle 2 procesy biochemiczne:

a) mineralizacja ( utleniania substancji organicznej do dwutlenku węgla, wody, azotanów, siarczanów, fosforanów i innych składników w najwyższym stopniu utleniania. Są to reakcje egzotermiczne, które wywołują proces samozagrzewania się pryzm)

b) humifikacja ( syntezy składników rozkładu w wielocząsteczkowe substancje próchnicze). Reakcja zachodząca podczas procesów kompostowania: materia organiczna ( Ca Hb Oc Nd Se)+O₂ z powietrza + P + N +mikroorganizmy =H₂O+CO₂+NH₃+energia cieplna +kompost (humus + związki mineralne)

4.Jak przeciwdziałać skutkom zanieczyszczenia metalami ciężkimi?

Ograniczenie wnoszenia metali ciężkich do gleby- łagodzenie skutków zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi.

Proponowane są rożne techniki zapobiegania nadmiernemu włączaniu metali ciężkich zawartych w zanieczyszczonych glebach w dalszy obieg w środowisku. W ich obrębie można wyróżnić metody chemiczne, biologiczne i fizyczne.

• metody chemiczne polegają na unieruchomieniu metali ciężkich w zanieczyszczonych glebach, poprzez wprowadzenie naturalnych lub syntetycznych substancji chemicznych. Do substancji naturalnych należy zaliczyć nawozy wapniowe i materiały organiczne

• metody fizyczne oznaczają usuwanie przynajmniej części metali ciężkich z gleby, co może odbywać się po-przez ekstrakcję, wyparowywanie lub zastosowanie metod elektrokinetycznych

• metody biologiczne to wykorzystanie roślin do oczyszczania gleby, które od niedawna (od połowy lat 90) zaczęto nazywać fitoremediacją

5.Przyczyny zakwaszenia środowiska

-złe nawożenie;

-kwaśne deszcze;

-emisja tlenków siarki;

-skała macierzysta;

-procesy glebotwórcze.

Zakwaszenie środowiska powodowane jest przez zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w glebach i wodach, a szerzej rzecz biorąc poprzez zaburzenia zdolności buforowych środowiska. W warunkach naturalnych stopień zakwaszenia środowiska zależy od szeregu czynników, w tym zwłaszcza od składu mineralnego biologicznie czynnej warstwy gleby, pokrywy roślinnej oraz lokalnych warunków klimatycznych. Zakwaszanie gleb, jednego z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego, jest powodowane przez wody glebowe i opadowe, które ługują w pierwszej kolejności wapń i magnez, uwalniane podczas wietrzenia minerałów. Zjawisko to przyspieszane jest w miarę wzrostu kwasowości środowiska oraz gdy przesiąkająca woda zawiera rozpuszczony CO₂, mocne kwasy nieorganiczne (HNO₃ i H₂SO₄), a także kwasy organiczne (np. humusowe). Kwasy organiczne powstają m.in. w wyniku zachodzących w pokrywie glebowo-roślinnej procesów biologicznych. Wzrost zakwaszenia gleb powodowany jest także przez rośliny korzeniowe (pobieranie kationów i wydzielanie jonów wodoru przez korzenie roślin) oraz mikroorganizmy glebowe (wytwarzanie kwasów organicznych i mineralnych).

6.Scharakteryzować stratosferę i reakcje w niej zachodzące.

Stratosfera - druga od dołu warstwa atmosfery ziemskiej, położony nad troposferą, a pod mezosferą. Zaczyna się od wysokości ok. 16-20 km nad powierzchnią Ziemi, a kończy na wysokości ok. 45-55 km. W dolnej części stratosfery panuje prawie stała temperatura powietrza, począwszy od

wysokości 30-50 km temperatura rośnie wraz ze wzrostem wysokości. Temperatura w górnej części wzrasta do 15^oC. W niej znajduje się warstwa ozonowa, która odpowiada za filtrowanie promieni ultrafioletowych docierających do Ziemi ze Słońca. Stratosfera skupia około 21% masy powietrza. Występują w niej chmury iryzujące (perłowe). Największe stężenie ozonu jest na 25km w stratosferze. W dolnych warstwach stratosfery jest ozon zły.

Klasyfikacja biologiczna promieniowania UV:

-UV-A-315-400nm-7%promieniowania

-UV-B-280-315nm-1,5%promieniowania

-UV-C-<280nm-0,5%promieniowania

Filtry przeciwsłoneczne:

-Salicylan lub cynamonian benzylu-abs.250-325nm SPF sun protection factor 15 pochlania 93% UV-B

-UV-A jest obojetny , nie jest szczególnie niebezpieczny

-UV-B nibezpieczny dla żywych organizmów

-UV-C szybko niszczy, każdy żywy organizm

Choroby spowodowane przez promieniowanie UV to czerniak złośliwy i rak podstawno komórkowy

Cykl Chapmana (1930)

Synteza i rozpad zachodzą w stratosferze przy udziale promieniowania słonecznego

Synteza:

O₂+hv(λ<240mm)-->O+O

O+O₂+M-->O₃+M

Rozkład:

O₃+hv( λ~290-320mm)-->O₂⁺ +O⁺

O⁺+O₃-->O₂+O₂

Grupa III

1.Wpływ metali ciężkich na biosferę

Metale ciężkie- pierwiastki niezbędne dla żywych organizmów jak i zbyteczne dla ich wzrostu o gęstości powyżej 5 g/cm3 i liczbie atomowej większej niż 20

Największe toksyczne działania: Cd, Pb, Hg, Cu, Zn, Ni, Sb, Bi

Rozproszenie związków metali ciężkich w biosferze jest zazwyczaj produktem ubocznym działalności technologicznej i eksploracyjnej człowieka. Na intensywność migracji metali ciężkich w biosferze ma wpływ wielu czynników, m.in.: geochemiczne, fizyczno-chemiczne, klimatyczne i biologiczne.

Metale ciężkie można podzielić na dwie grupy:

• metale niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów tzw. mikroelementy (należą do nich np. Zn, Cu, Fe)

• metale całkowicie zbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów, wręcz zaburzające procesy życiowe (należą do nich np. Pb, Cd, Hg, Cr, Ni)

- emisje pyłowe przemysłowe i komunalne, składowiska odpadów komunalnych, górniczych i przemysłowych

- spalanie paliw kopalnianych, rożnych materiałów znajdujących się w użytkowaniu człowieka

Zanieczyszczenia pyłowe- podstawowe źródło!!!

- nawozy i pestycydy produkty odpadowe stosowane do nawozów i rekultywacji

- do utwardzania plastiku sole metali ciężkich najczęściej chrom

Nawozy fosforowe produkowane są z fosforytu i aparytu zawierające metale ciężkie

Skutki:

-Toksyczne działanie niektórych pierwiastków na rośliny

-Wizualne symptomy

-Arsen-czerwono brunatne plamy nerkotyczne na starych liściach , żółtobrunatne korzenie, hamowanie wzrostu

-Kadm- brunatny brzeg liścia, chloroza, pomarszczenie liści

-Korzenie zwykle nagromadzają znacznie więcej metali a niżeli części zielone roślin

2.Podział i kryteria wyboru nawozów wapniowych do odkwaszania gleby

Nawozy wapniowe pomagają w obniżeniu kwasowości gleby zakwaszonej na skutek ubytków wapnia spowodowanego czynnikami naturalnymi bądź działalnością rolniczą.

Określenie potrzeb wapniowania

1)orientacyjna metoda Schachtschabela polegająca na pomiarze pH w ocenia wapnia o stężeniu 0,5 mola dm3 (1:2,5)

2) Metoda Kappena służąca do pomiaru kwasowości hydrolitycznej gleby

3) na podstawie pH KCL i składu granulometrycznego

Wapniowanie:

- Glaba bardzo lekka do 10

-Lekka 11-20

-Średnia 21-35

-Ciężka od 36

Zalecane dawki nawozow wapniowych ( t CaO ha)

-Bardzo lekkie 3

-Lekkie 3,5

-Średnie 4,5

-Ciężkie 6,0

5.Podział i charakterystyka nawozów potasowych

Nawozy mineralne których głównym składnikiem jest potas w formie kationu K⁺, będący makroskładnikiem pokarmowym dla roślin, niezbędny przy asymilacji dwutlenku węgla (CO₂) oraz do biosyntezy związków organicznych - jego niedobór powoduje mniejsze wytwarzanie cukrów.

Nawozami potasowymi są wydobywane i mielone sole mineralne np. saletra potasowa (azotan potasu, 45-46% K2O, 12% N2), kainit (nawóz potasowo-magnezowy), sylwin, ewentualnie produkty z ich przerobu.

Wśród nawozów potasowych możemy wydzielić:

-chlorkowe, stosowane dla roślin niewrażliwych na nadmiar chloru, gdzie potas występuje w postaci

chlorku potasu (KCl), np. kainit (8-10% K2O), sole potasowe;

-siarczanowe, tu potas występuje w postaci siarczanu potasu, może je stosować dla wszystkich roślin, np. kalimagnezja (26-30% K2O nawóz potasowo-magnezowy);

Nawozy potasowe dzieli się również na nisko- i wysokoprocentowe (32-51% K2O), np. sole potasowe, siarczan potasu, metafosforan potasu. W Polsce gleby zazwyczaj są ubogie w ten składnik pokarmowy, wprowadza się go zwykle w postaci nawozów wieloskładnikowych (nawozy potasowo-magnezowe można zaliczyć do nawozów potasowych).

6.Reakcje fosforu w glebie i formy występowania

Fosfor w glebie może występować w związkach organicznych jak i mineralnych.

Związki organiczne fosforu to przede wszystkim:

- fityna 2 - 50% P-org.,

- fosfolipidy 1 - 5% P-org.,

- kwasy nukleinowe 0,2 - 2,5% P-org.

Związki mineralne występują w formie fosforanów wapnia, żelaza i glinu.

Przy udziale mikroorganizmów oraz na skutek reakcji chemicznych nierozpuszczalne sole H₃PO₄ [np. Ca₃(PO₄)₂] przechodzą w postać soli rozpuszczalnych [np. Ca(H₂PO₄)₂], z których rośliny pobierają pokarm

Grupa IV

1.Scharakteryzuj procesy zachodzące w atmosferze

To jedna z powłok ziemskich, w tym przypadku jest to ta najbardziej zewnętrzna. Atmosfera to nic innego jak mieszanina gazów o stałym udziale do 100 km. Ta warstwa nosi nazwę powietrze i składa się z:

- % objętości azot 78,08

-tlen 20,95

-argon 0,93

-dwutlenek węgla 0,03

-krypton, ksenon, neon, hel, wodór, ozon i inne gazy 0,01

Reakcje zachodzące: O₃+hv-->O₂+O ; O+H₂O-->2OH- NO₂+OH-->HNO₃

3.Źródła metali ciężkich w środowisku

Źródła metali w środowisku przyrodniczym można podzielić na dwie podstawowe grupy: naturalne i

antropogeniczne. Należy oczekiwać, że na terenach zamieszkanych, szczególnie w ośrodkach przemysłowych oraz dużych miastach, działalność człowieka jest czynnikiem warunkującym podwyższone koncentracje metali w atmosferze, wodach czy glebach. Najważniejszymi źródłami

antropogenicznymi są w tym przypadku hutnictwo i przemysł metalurgiczny, choć z drugiej strony duże znaczenie ma również spalanie paliw kopalnych, transport czy zrzuty ścieków. O tym, który z tych czynników w największym stopniu wpływa na zanieczyszczenie środowiska decyduje

specyfika badanego obszaru (obecność lub brak dużych ośrodków przemysłowych, natężenie transportu, gęstość zaludnienia, pora roku).

Sama obecność pierwiastka w środowisku nie świadczy jeszcze o jego szkodliwości. Aby dany element mógł wywołać określony efekt (korzystny czy szkodliwy) musi znajdować się w formie biodostępnej. Wiele z metali zaliczanych do grupy metali ciężkich odgrywa bardzo ważną rolę biochemiczną w organizmie człowieka np. Zn, Fe. Także dawka określana jako bezpieczna jest

rożna dla rożnych pierwiastków – warto tu przywołać zasadę, że trująca jest nie jakość, ale ilość.

5.Podział i charakterystyka nawozów azotowych

Nawozy, których głównym składnikiem jest azot. Mają duże znaczenie gospodarcze, są powszechnie stosowane w rolnictwie.

Azot z nawozów przyswajany jest przez rośliny, mikroorganizmy, a część przedostaje się w głąb gleby wraz z wodami opadowymi. Nawozy azotowe przyczyniają się do wzrostu plonów, jednak mogą powodować zmniejszenie w roślinach ilości rożnych substancji naturalnie tam występujących i przez to obniżyć jakość upraw. Nawozy azotowe można podzielić na szybko działające (azot w formie azotanowej i amonowej) oraz wolnodziałające (azot w formie amidowej i

amonowej).

Nawozy azotowe można podzielić na:

- amonowe: siarczan (21% N), chlorek amonu (25% N), węglan amonu, ortofosforan(V) amonu, woda amoniakalna

- saletrzane (azotanowe(V)): saletra wapniowa (14% N), saletra sodowa (15% N), saletra potasowa (14% N)

- saletrzano-amonowe: mieszaniny soli amonu i saletr oraz saletra amonowa (34% N), saletrzak

- amidowe np. cyjanamid wapnia (azotniak) (20,5% N), mocznik (46% N).

Do szybko działających nawozów azotowych zaliczane są azotanowe i amonowe, do wolnodziałających amidowe i amonowe.

6.Ile kg superfosfatu potrójnego należy zastosować aby wprowadzić 30kg P/ha?

M P₂O₅= 142g/ mol

M P₂=62g/mol

0,062 kg P₂---0,142kg P₂O₅

30 kg P₂---x kg P₂O₅

x=68,7 kg P₂O₅ - tyle P₂O₅ trzeba wprowadzić

liczę ile to nawozu

100% nawozu---x kg

46% nawozu---68,7kg

x= 149 kg- należy wprowadzić 149 kg nawozu superfosfatu prostego

Grupa V

1.Scharakteryzować procesy zachodzące w hydrosferze.

Jedna z geosfer; ogół wód na Ziemi obejmujący wody podziemne i powierzchniowe: rzeki, jeziora, morza, oceany, lodowce i lądolody oraz bagna, a także zawarta w atmosferze i biosferze.

Hydrosferę można podzielić na dwie części: oceanosferę i wody na lądach. Jej zasoby wodne to około 1,4 mld km³. Corocznie przybywa około 0,3 km3 wody na skutek procesów naturalnych, takich jak gazowa synteza wody oraz wydzielanie wód juwenilnych. Rekompensowane jest to fotodysocjacją wody w górnych warstwach atmosfery, chemicznym wiązaniem wody w skałach oraz innymi procesami. Również człowiek wpływa na zmiany ilości wody w hydrosferze, m.in. w procesach chemicznych i technologicznych. Ważną rolę odgrywa również spalanie paliw kopalnianych,

które wydziela rocznie około 5 km³ pary wodnej. Hydrosferę w większości tworzą wody słone, bo aż ok. 97,5%. Woda słodka to nieco ponad 2,5%. 69% wody słodkiej skoncentrowane jest w lodowcach, stałej pokrywie śnieżnej i wiecznej zmarzlinie w Antarktyce i Arktyce oraz w wysokich partiach gór. Pozostała część wód słodkich przypada na wody podziemne, część jezior, rzeki oraz bagna. Udział wód bezpośrednio wykorzystywanych przez człowieka to zaledwie 0,4% objętości wód słodkich.

Oznaczanie alkaliczności wody:

HCO₃^-+H⁺<-->H₂O+CO₂ ;

CO₃^2- +2H⁺<-->H₂O+CO₂ i miareczkować do pH=4

6.Ile kg wapna węglanowego zawierającego 60% CaCO3 należy zastosować aby wprowadzić dawkę nawozu równą 1500kg CaO/ha?

M CaCO₃= 100g/ mol

M CaO=56g/mol

0,056 kg CaO---0,1 kg CaCO₃

1500 kg CaO---x kg CaCO₃

x= 2678 kg CaCO₃ - tyle CaCO₃ trzeba wprowadzić

liczę ile to nawozu

100% nawozu---x kg

60% nawozu---2678kg

x= 4463 kg

należy wprowadzić 4463 kg nawozu zawierającego 60% CaCO₃

Grupa VI

2.Z czego powstaje superfosfat i jaki to nawóz?

Przemysł chemiczny wytwarza superfosfat zwykły i superfosfat podwójny. Superfosfat zwykły jest nawozem najbardziej rozpowszechnionym i produkowanym w dużych ilościach. Gotowy produkt ma postać sypkiego proszku (lub granulek) o barwie szarej i podstawowym jego składnikami sa fosforan jednowapniowy Ca(H2PO4)2・H2O i siarczan wapniowy CaSO4・.H2O. W skład superfosfatu wchodzą domieszki: fosforany żelaza i glinu, krzemionka oraz kwas fosforanowy. Produkcja superfosfatu polega na działaniu kwasem siarkowym na minerały fosforanowe.

Otrzymywanie superfosfatu przez działanie kwasu siarkowego na fluoroapatyt jest procesem wielofazowym, przebiegającym głownie na obszarze dyfuzyjnym. W procesie tym wyróżnia sie dwa stadia. W pierwszym stadium zachodzi dyfuzja kwasu siarkowego do cząstek apatytu, której towarzyszy szybka reakcja chemiczna na powierzchni cząstek, co prowadzi do całkowitego przereagowania kwasu siarkowego i wytracenia sie siarczanu wapniowego wg reakcji:

Ca₅F(PO₄)₃+5H₂SO₄+2H₂O₅(CaSO₄・H₂O)+3H₃PO₄+HF+Q (1)

W drugim stadium zachodzi dyfuzja powstającego kwasu fosforowego w porach cząstek nierozłożonego surowca, której towarzyszy reakcja:

Ca₅F(PO₄)₃+7H₃PO₄+5H₂O₅Ca(H₂PO₄)・H₂O+HF+Q (2)

Powstający fosforan jednowapniowy znajduje sie początkowo w roztworze i dopiero po przesyceniu roztworu zaczyna krystalizować. Reakcja (1) dobiega końca w komorze reakcyjnej w ciągu 30-60 min. W tym czasie następuje zatężenie, a następnie zakrzepniecie masy, spowodowane stosunkowo szybka krystalizacja słabo rozpuszczalnego siarczanu wapniowego. Ostatnim stadium procesu jest dojrzewanie superfosfatu, tzn. powstawanie i krystalizacja fosforanu jednowapniowego.

Superfosfat – nawóz fosforowy składający się z mieszaniny wodorofosforanu wapnia i gipsu. Otrzymywany głownie z fosforytów i apatytów przez działanie na nie kwasem siarkowym. Jest rozpuszczalny w wodzie i łatwo przyswajalny przez rośliny. W glebie podlega sorpcji i przechodzi w

związki nierozpuszczalne w wodzie. Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ → Ca(H₂PO₄)₂ + 2CaSO₄

3.Źródła azotanów w glebie i co one powodują

Nawóz zwierzęcy jest doskonałym źródłem azotu i może znacząco przyczynić się do poprawy jakości gleby. Nawóz zwierzęcy zawiera około 5 kg N na tonę, obornik drobiowy około 10 kg; i pozostałości roślin strączkowych od 10 do 40 kg. Około połowa tego azotu organicznego może zostać zamieniona na azotany gleby.

Nadmierna aplikacja obornika może mieć toksyczny poziom azotanów w uprawach pastewnych. Dodawanie nawozów fosforanowych do obornika może zmniejszyć zawartość azotanów w wyprodukowanych roślinach. Ścieki z obiektów unieszkodliwiania odpadów zwierzęcych mogą uwolnić około 50% swojej zawartości azotu do atmosfery, podobnie gdy jest on stosowany do gleby.

Korzystanie z dodatków do paszy zwierzęcej może znacząco zwiększyć stężenie niektórych pierwiastków, takich jak miedź, cynk, arsen itp na pastwiskach lub podobnych miejscach. Takie odpady stale stosowane do gleb mogą ostatecznie doprowadzić do zbyt wysokiego poziomu toksyczności gleby dla roślin i często zwierząt. Oczyszczone odpady organiczne mogą zawierać mały procent azotu i innych niezbędnych składników odżywczych dla roślin.

Źródłem azotu w glebach uprawnych są: resztki pożniwne, nawozy zielone, obornik, nawozy mineralne oraz sole amonowe i azotany pochodzące z opadów atmosferycznych.

4.Nawozy wapniowe rodzaje i kryteria stosowania

Ubytki wapnia następują na skutek wymywania go przez wody przesiąkające w głąb profilu glebowego oraz pobierania przez rośliny jako składnika pokarmowego. Wapń niezbędny jest również w glebie do neutralizowania zakwaszającego działania niektórych nawozów sztucznych. Stosowane w

rolnictwie nawozy wapniowe zawierają wapń w formie tlenkowej, węglanowej i krzemianowej. Nawóz wapniowy tlenkowy (wapno rolnicze palone) zawiera 80% lub 60% tlenku wapniowego (CaO). Jest szczególnie dobrym nawozem na gleby ciężkie i średnie ze względu na dużą aktywność. Należy go stosować na 2-4 ty godnie przed siewem nasion. Wapno rolnicze mieszane, o zawartości 50% CaO, jest mieszaniną zmielonej skały wapiennej i wapna palonego, a zatem zawiera wapń w formie CaO i CaC0₃. Nadaje się przede wszystkim na gleby o średniej zwięzłości. Nawóz wapniowy węglanowy zwyczajny (wapniak mielony rolniczy), o zawartości 45% CaO w formie węglanowej, nadaje się na wszystkie gleby, a zwłaszcza na gleby lekkie ze względu na łagodne działanie. Nawóz wapniowy węglanowy posodowy (kreda posodowa) o zawartości 45% CaO w formie węglanowej, otrzymywany jest jako produkt uboczny w procesie produkcji sody. Nadaje się na wszystkie gleby, działa powoli, można go stosować również na krotko przed siewem roślin. Poza wymienionymi nawozami wapniowymi w handlu znajdują się też rożne produkty odpadowe, jak wapno po celulozowe, wapno poflotacyjne, wapno łąkowe, kreda jeziorna, wapno defekacyjne i inne. Większość tych surowców wtórnych dostarczana jest jako nawozy wapniowe węglanowe z domieszką innych składników, często wartościowych w żywieniu roślin, Wapna te stosuje się tak jak inne nawozy wapniowe. Dawki nawozów wapniowych określane są przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze i mieszczą się one w granicach 1-4 t CaO na 1 ha. Wapnowanie gleb przeprowadza się co 4 lata. Nawozy wapniowe należy rozsiewać w czasie suchej pogody w lecie lub jesienią, a więc przed podorywką lub przed orką przedzimową. Konieczny jest równo mierny rozsiew i staranne wymieszanie nawozów z glebą.

5.Opisać gnojówkę i gnojownice

Gnojowka jest to przefermentowany mocz zwierzęcy. Zawiera 0,2 - 0,3% azotu (N) w formach łatwo dostępnych dla roślin, 0,6% potasu (K₂ O) oraz niewielką ilość fosforu. Aby uniknąć strat azotu, należy przechowywać ją w szczelnie zamkniętych zbiornikach oraz chronić przed dostępem powietrza, a także przed nagrzewaniem się. Stosuje się ja w ilości do 10 t/ha. Rozlewając gnojówkę należy zawsze stosować nawozy fosforowe w ilości 60-80 kg P2O5, w czystym składniku. Gnojówkę można stosować bez rozcieńczenia - przedsiewnie pod rośliny okopowe, a po rozcieńczeniu wodą - pogłównie w międzyrzędzia np. buraków, lub na łąkach i pastwiskach wczesną wiosną lub zaraz po pokosie. Nawożąc pogłównie, zwłaszcza buraki, należy uważać, aby gnojówka nie dostawała się na liście, gdyż może je poparzyć, szczególnie jeżeli zawiera dużo amoniaku lub gdy jest długo przechowywana. Gnojówkę rozcieńczamy stosując na jedną jej część 2 - 3 części wody. Po zastosowaniu gnojówki na gruntach ornych, należy ją natychmiast wymieszać z glebą, aby zapobiec stratom azotu. Do rozlewania gnojówki niezbędne są specjalne urządzenia, jak beczkowozy czy rozlewacze.

Gnojowica jest nawozem zbliżonym w swoim działaniu do gnojówki, składa się z moczu, kału i wody używanej do spłukiwania stanowisk w oborach czy chlewniach bezściółkowych. Skład chemiczny

gnojowicy zależy od rodzaju zwierząt, ich wieku oraz od sposobu ich żywienia. Gnojowica w świeżej masie zawiera:

bydlęca:

– 0,31 – 0,50% N,

– 0,15 P₂O₅

– 0,33% K₂O

trzody chlewnej:

– 0,30 - 0,50% N,

– 0,11- 0,15% P₂O₅

– 0,17 - 0,25% K₂O

Około 50 - 60% azotu znajdującego się w gnojowicy występuje w formie mineralnej. Gnojowica przechowywana jest w specjalnych zbiornikach, w których ulega fermentacji. Już po kilku dniach przechowywania może być stosowana do nawożenia pól w dawkach 20000 – 40000 l na 1 ha. ( 20-30

t/ha, max 50 t/rok). Podobnie jak przy gnojowce należy równolegle stosować nawożenie fosforowe w ilości 40-60 kg P2O5. Na łąkach i pastwiskach gnojowicę stosuje się, z konieczności, pogłównie tj. wczesną wiosną lub po każdym pokosie czy wypasie, a na gruntach ornych najczęściej przedsiewnie, chociaż może też być stosowana pogłównie. Do rozlewania gnojowicy służą beczkowozy. Można ją również rozlewać za pomocą deszczowni.

6.Ile ditlenku trzeba spalić aby otrzymać 1t węgla

1t C = 1000kg C

M CO₂ = 44g

M C = 12g

44kg CO₂--- 12kg C

x kg CO₂---1000kg C

x=3666,66 kg CO₂- trzeba spalić 3666,66 CO₂ aby otrzymać 1t C

Grupa VII

2.Przyczyny i stan zakwaszenia gleb w Polsce

Zakwaszenie gleb w Polsce stanowi jeden z najważniejszych czynników ograniczających produkcję roślinną. Przyczyniają się do niego zarówno warunki klimatyczno - glebowe, jak i działalność człowieka. W ponad 90% obszarów kraju występują gleby wytworzone z kwaśnych skał osadowych, z których intensywnie następowało wymywanie kationów o charakterze zasadowych. Procesy te stymulują opady oraz niskie temperatury, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Nie bez znaczenia pozostają także procesy mikrobiologiczne. Stąd też oddziaływanie czynników naturalnych w sposób szczególny przyczynia się do zakwaszenia gleby. Natomiast niezwykle silne oddziaływanie człowieka na pogarszanie odczynu gleby polega, przede wszystkim, na stosowaniu nawożenia oraz odprowadzaniu z plonem kationów zasadowych. Szczególnie niebezpieczne jest wykorzystywanie nawozów fizjologicznie kwaśnych przy niedostatecznych dawkach nawozów wapniowych, których zużycie dalece odbiega od faktycznych potrzeb.

Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych, na których odczyn jest czynnikiem ograniczającym dobór i wielkość plonów roślin wynosi niezmiennie około 58 % powierzchni gruntów ornych, wahając się od 30 do ponad 80% w skali województw. Udział gleb o odczynie obojętnym i zasadowym, nie wymagających wapnowania, nie przekracza 18 %. To sprawia, że Polska jest jedynym krajem w Europie, w którym zakwaszenie użytków rolnych ma tak duże rozmiary.

Rozkład odczynu gleb w Polsce ma charakter wyraźnie strefowy. Bardzo silnie zakwaszone są gleby w południowej części Polski - Karpaty i Sudety. Podobne pod względem składu granulometrycznego i również silnie zakwaszone gleby występują na Pobrzeżu Południowo - Bałtyckim. Wyjątkowo silnie zakwaszone są gleby w rejonie wzniesień południowo - mazowieckich. Duże powierzchnie gleb kwaśnych występują we wschodniej i północno - wschodniej Polsce.

3.Makro i mikroelementy

Makroelementy występują w glebach w dużych stężeniach i stosunkowo duże ich ilości pobierają rośliny, których wzrost może ulegać zahamowaniu z powodu niedoboru tych składników. Nadmiar makroelementów na ogół nie jest szkodliwy dla roślin, poza niektórymi, jak np. azot. Do makroelementów należą: węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, potas, wapń, magnez, sód, siarka, żelazo.

Mikroelementy występują w glebach w znikomych ilościach. Rośliny potrzebują ich bardzo mało, ale są one niezbędne jako katalizatory procesów fizjologicznych, takich jak: fotosynteza, oddychanie, powstawanie chlorofilu itd. Niedobór i nadmiar mikroelementów jest szkodliwy dla roślin i

zwierząt. Do mikroelementów należą: mangan, cynk, miedź, bór, molibden, chlor, kobalt, jod, fluor, ołów.

5.Opisz saletrę amonową i saletrzak

Saletra amonowa- należy do nawozów azotowych amonowo-saletrzanych (N-NH4+ i N-NO3-)

Pod względem chemicznym jest azotanem (V) amonu, otrzymywanym przez działanie amoniaku na kwas azotowy (V):

NH3 + HNO3 = NH4NO3 + energia

W handlu znajduje się saletra amonowa w formie białych granulek o zawartości 34%N. Jest nawozem higroskopijnym, łatwo zbrylającym się. Zanieczyszczona materią organiczną po zetknięciu z ogniem łatwo wybucha. Należy się zachować dużą ostrożność podczas jej przechowywania, a w przypadku zbrylenia nawozu do rozdrabniania używać drewnianych narzędzi. Ze względu na zawartość dwóch form azotu należy do nawozów uniwersalnych, czyli nadaje się do stosowania zarówno przedsiewnie jak i pogłównie oraz można ją stosować do nawożenia wszystkich roślin. W przypadku stosowania pogłównego i na glebach zasadowych wskazane jest przykrycie nawozu glebą w celu uniknięcia strat azotu w wyniku ulatniania się amoniaku.

Saletrzak - należy do nawozów azotowych amonowo-saletrzanych (N-NH4+ i N-NO3-)

Powstaje przez dodanie w procesie technologicznym kamienia wapiennego do płynnej saletry amonowej. Produkowany jest w formie beżowych lub szarych granulek o zawartości 28%N i 20% CaCO3. Przez dodatek węglanu wapnia poprawia się właściwości fizyczne saletry amonowej i zwiększa bezpieczeństwo podczas przechowywania i stosowania. Ze względu na zawartość dwóch form azotu w swoim składzie jest nawozem uniwersalnym, podobnie jak saletra amonowa.

6.Ile kg wodoru znajduje się w 1t wody

1t H₂O = 1000kg H₂O

M H₂O=18g

M H₂=2g

18kg H₂O---2kg H

1000kg H₂O---x kg H

x=111,11 kg H -w tonie wody znajduje się 111,11 kg H