2. UDZIAŁ TECHNOLOGII W CHEMII ŚRODOWISKA

Niekorzystny wpływ na środowisko:

• Zabiegi agrotechniczne, kultywacja lądu, herbicydy, insektycydy

• Wydobycie minerałów

• Produkcja energii (zanieczyszczenie powietrza)

• Transport (zanieczyszczenie powietrza)

• Odpady produkcyjne

Rozwiązania proponowane przez chemię środ:

• Kontrola produkcji w celu optymalnego zużycia materiałów i surowców (min. odpadów)

• Recykling

• Biotechnologie

• Stosowanie katalizatorów

• Nowe materiały

Przykłady tych niektórych proponowanych rozwiązań podała pani:

• Nowe produkty: poliacetylen trans przewodzi prąd lepiej niż cis

• Procesy biokatalityczne - był przykład ze skrobią

• Cis-platyna - wykorzystywana w chemioterapii -------- zahamowanie replikacji DNA, aby popsute DNA się nie odnawiało. Jej wiązanie do DNA zapobiega odnawianiu się

• Nadprzewodniki - związek, który ma dobrze uporządkowaną strukturę do przewodzenia prądu elektrycznego.

Wykorzystujemy przewodniki, którymi najczęściej jest miedź, żelazo, stal. Wszystkie jednak przewodniki charakteryzują się pewną opornością, która sprawia, że część energii przesyłanej za pomocą przewodników zostaje wydzielona na nim w postaci ciepła, przez co bezpowrotnie utracona. Są jednak pewne szczególne materiały (nadprzewodniki) które w określonych warunkach zachowują się tak, jakby były pozbawione takiej oporności.

• Biopaliwa

• Biotechnologia

• Biotworzywa

• Zanieczyszczenia

3. Zielona chemia (wolne tłumaczenie z ang. green chemistry) to dział chemii środowiska zajmujący się optymalizacją procesów technologii chemicznej w celu zmniejszenia ryzyka związanego z zanieczyszczeniem (zmianą stanu) środowiska.

Dwanaście zasad, które są przewodnikiem „zielonej chemii”:

1. Zapobieganie - lepiej jest zapobiegać wytwarzaniu odpadów niż prowadzić utylizację po ich wytworzeniu.

2. Oszczędność - należy dążyć do zwiększenia wydajności procesu przy jak najmniejszym zużyciu substratów.

3. Ograniczenie użycia substancji niebezpiecznych - w projektowaniu produktu oraz procesu jego wytwarzania należy dążyć do wyeliminowania związków toksycznych czy szkodliwie oddziałujących na otoczenie.

4. Projektowanie produktów - istotne jest uwzględnienie wszelkiego niekorzystnego wpływu produktu na środowisko.

5. Używanie bezpiecznych reagentów - eliminowanie rozpuszczalników i odczynników mogących stanowić źródło zagrożenia.

6. Efektywne wykorzystanie energii - szukanie łagodniejszych warunków prowadzenia reakcji (niższa temperatura, ciśnienie).

7. Wykorzystanie surowców pochodzących ze źródeł odnawialnych.

8. Ograniczenie procesów derywatyzacji - stosowanie grup blokujących, ochronnych może stanowić źródło dodatkowych odpadów.

9. Wykorzystanie katalizatorów - użycie katalizatorów zwiększa wydajność reakcji, pozwala prowadzić proces w łagodniejszych warunkach.

10. Możliwość degradacji - produkty chemiczne po okresie ich używania nie powinny stanowić zagrożeń dla środowiska.

11. Kontrola procesu w czasie rzeczywistym - umożliwia na bieżąco analizę przebiegu reakcji co pozwala zapobiegać awariom wskutek nieprawidłowego kierunku procesu.

12. Właściwy poziom bezpieczeństwa - projektując proces należy dążyć do zminimalizowania niebezpieczeństwa wypadków

Zasady „zielonej chemii” dla laboratoriów chemicznych:

1. Eliminacja (lub ograniczenie zużycia) odczynników chemicznych, a w szczególności rozpuszczalników organicznych .

2. Zmniejszenie emisji par i gazów oraz ilości ścieków i odpadów stałych.

3. Eliminacja odczynników o dużej toksyczności.

4. Wprowadzanie instrumentalnych metod analizy (metody spektrofotochemiczne, elektrochemiczne, itp.).

5. Zmniejszenie pracochłonności i energochłonności danego procesu.

4. Rozpuszczalniki

Akceptowane	nieakceptowane	preferowane
cykloheksan, heptan, toulen, metylocykloheksan, izooktan, ksyleny, kwas octowy, glikol etylenowy	pentan - b. niska temp. wybuchu heksan - bardziej toksyczny niż heptan eter di izopropylowy - tworzy nadtlenki eter dietylowy - niska temp.wybuchu chloroform, di chloroetan, benzen - kancerogenne CCl4 - kancerogen, niszczy ozon	Woda, aceton, etanol, 2-propanol, l-propanol, octan etylu, octan izopropylu, metanol, l-butanol, t-butanol, metylo-etylo keton

Ciecze jonowe - substancja ciekła składająca się wyłącznie z jonów. W sensie najbardziej ogólnym cieczami jonowymi są wszystkie stopione sole. Większość soli topi się jednak w wysokich temperaturach (np. chlorek sodu w 800°C). Współcześnie mówiąc o cieczach jonowych ma się zwykle na myśli sole, które topią się poniżej 100°C (373,15 K). Istnieją też sole, które topią się w temperaturach niższych niż pokojowe (poniżej 20°C) i nazywane są one "niskotemperaturowymi cieczami jonowymi"
Specjalne właściwości cieczy jonowych jako rozp. Potencjalnych ligandów w reakcjach katalitycznych:
* duża trwałość termiczna
* znikoma prężność par
* dobre rozpuszczalniki dla zw.organicznych, nieorganicznych i metaloorganicznych
* dobre rozp. Dla gazów
* polarność i hydrofilowość/liofilowość zależne od kationu i anionu
* możliwość stosowania w wukładach dwufazowych
* zdolności koordynacyjne zależne od rodzaju kationu i anionu
* zdolność tworzenia kompleksów karbonowych z metalami przejściowymi

Płyny nadkrytyczne - płynami w stanie nadkrytycznym nazywamy ciecze i gazy o temperaturze i ciśnieniu wyższym od ich temperatury krytycznej i ciśnienia krytycznego. Powyżej punktu krytycznego zanika granica faz: ciecz-para a utworzona faza wykazuje właściwości pośrednie pomiędzy właściwościami gaza i cieczy. Wysoka ściśliwość płynów nadkrytycznych w pobliżu ich punktu krytycznego powoduje, że można sterować ich gęstością i zdolnością do rozpuszczania substancji poprzez niewielką zmianę temp. lub ciśnienia, dzięki temu ciecze nadkrytyczne posiadają zdolność rozpuszczania wielu związków różniących się masą cząsteczkową i polarnością.
Zalety:
*zwiększanie szybkości transportu masy i ciepła w porównaniu do zwykłych cieczy - przyspieszenie reakcji chemicznych oraz ekstrakcji
* gęstość podobna do gęstości cieczy
*lepkość podobna do lepkości gazu
Zastosowanie:
* otrzymywanie kawy bezkofeinowej
* otrzymywanie ekstraktu z szyszek chmielu
* usuwanie substancji smolistych i nikotyny z liści tytoniu
* otrzymywanie oleju z nasion rzepaku, ekstraktów korzennych, przyprawowych, olejków eterycznych
* środowisko reakcji katalitycznych
* w zielonej chemi używane są ( bo spełnią wymagania) di tlenek węgla (scCO2) i woda (scH2O)
* scCO2 - niepalny, łatwo dostępny( źródła naturalne) i tani. Punkt krytyczny jest łatwy do osiągięcia, a ponieważ ma małe ciepło parowania, jego użycie powoduje znaczne oszczędności energii. Ma zdolność do rozpuszczania związków niepolarnych i niektórych polarnych (metanol, aceton), porównywalną z rozpuszczalnikami fluorowęglowymi

5. Zastosowanie mikrofal
Zastosowanie promieniowania mikrofalowego(2.45GHz) w syntezie organicznej ma na celu zwiększenie efektywności prowadzonych syntez, tzn. poprawienie ich wydajności, bądź skrócenia czasu ich przebiegu
Zdolność energii mikrofalowej do szybkiego zwiększania temperatur substancji organicznych.

ZASTOSOWANIA: przyspieszenie reakcji; „ogrzewanie molekularne” - nowe możliwości przemian chemicznych;

„zimne reakcje” - prowadzenie unikalnych i szybkich reakcji na obiektach wrażliwych na ciepło np. na białkach
np.

PORÓWNANIE OGRZEWANIA TRADYCYJNEGO I MIKROFALOWEGO

Ogrzewanie tradycyjne: zewnętrzne źródło ciepła⇒ ścianki naczynia ⇒ rozpuszczalnik ⇒ reagenty

minusy: długi czas nagrzewania zależny od przewodnictwa termicznego naczynia, niejednorodny rozkład temperatury, ograniczona kontrola reakcji, utrudnione chłodzenie.

Ogrzewanie mikrofalowe: Jednoczesne oddziaływanie na wszystkie cząsteczki ⇒ rotacja dipoli lub przewodnictwo jonowe ⇒ szybki wzrost temperatury reagentów

plusy: nagrzewnie nie zależy od przewodnictwa termicznego naczynia, łatwa kontrola reakcji, po wyłączeniu energii mikrofalowej pozostaje tylko wtórne ciepło.

6. Atmosfera: skład i funkcje:

Patrz wyżej:
78.1% - N2
21% - O2
0.9% - Ar
0.03% CO2
1-3% - H2O
0,002% Ne He CH4 Kr NOx Xe SO2 O3 NO2 CO

Funkcje:
* Absorbuje promieniowanie kosmiczne
* absorbuje promieniowanie elektromagnetyczne
* stabilizuje temperaturę Ziemi
* jest źródłem CO2 i N2
* Uczestniczy w cyklu hydrologicznym
* Uczestniczy w transporcie zanieczyszczeń

Reakcje:
E= hν h - stała Planca v - częstość

O2 + hνO+O
O + O2 + M O₃ + M

Smog fotochemiczny
(NO)x + węglowodory + hv smog

7. Tlen w środowisku

Tworzy tlenki: CO2 wzrost roślin; efekt cieplarniany
CO blokuje transport tlenu; wiąże się z hemoglobiną
(NO)x + „O” H2O HNO3
SO₂ + „O” H₂O H₂SO₄
(NO)x + węglowodory + hv smog fotochemiczny
SO₂ + pyły smog siarkowy
reakcje z tlenem
O₃ + hv O + O₂
↓ O+O₂ + MO₃+M
O₂ + hvO + O

2CO + O₂CO₂ {CH₂O}+O2CO₂+H₂O CO2+H₂O+hv{CH₂O}
C + O₂ CO₂ O2 + 4FeO2Fe₂O₃

Biogeochemiczny cykl tlenu w środowisku

8. Azot (Fiksacja, nitryfikacja, denitryfikacja)
Azot atmosferyczny jest trudno przyswajalny przez rośliny
fiksacja (redukcja) - umożliwia wiązanie przy pomocy bakterii, jedyny sposób efektywnego wiązania
N2 + 3H2O 2NH3 + 3/2O2
fiksacja antropogeniczna: N2+ 3H2 2NH3
Im wyższy rząd wiązania tym więcej energii potrzeba aby cząsteczkę rozerwać.
Diazot ma potrójne wiązanie, dlatego jest bierny chemicznie

Nitryfikacja (bakterie tlenowe) utlenianie
Ogólnie NITRYFIKACJA:
amoniak-------------- Azotyny( NO₂^-) -------------Azotany (NO₃ ^-)
^{Nitrosomonas Nictrobacter}

NH₄ ⁺ + 3/2O2 NO₂ ^- + 2H⁺ + H₂O (Nitrosomonas)
NO₂ ^- + 1/2O2NO₃ ^- (Nitrobacter)

Denitryfikacja (bakterie beztlenowe) redukcja
5(CH₂)_x + 4NO₃^- 2N₂+ 4HCO₃^-+ CO2 + 3H₂O

Cykl usuwania związków azotu:
- rozkład związków organicznych zaw. azot
-utlenienie azotu amonowego do azotanów (nitryfikacja)
- redukcja azotanów do tlenku azotu i azotu (denitryfikacja)

9. Ozon i dziura ozonowa
Ozonu powstaje tyle ile się go rozkłada
DU - jednostka jaka jest grubość ozonu w słupie, 300 DU w stratosferze dziura ozonowa jeśli mniej niż 150 DU
O2 + hνO+O
O + O2 + M O₃ + M M-absorbuje energię, np. N2 O2

fotochemiczny rozkład ozonu:
O3 +hvO2 + O

Rozkład ozonu katalizowany jest przez zanieczyszczenia
[kat]: NO, NO2, H, HO*, HOO*, ClO, Cl, BrO, CFC

CF2Cl +hvCl*+CClF2
Cl* +O3ClO*+O2
ClO*+ O Cl*+O2 - jeden chlor może rozłożyć bardzo dużo ozonu, umie się odtworzyć i się nie
zużywa
dezaktywacja ClO*:
ClO* + NO2ClONO2 - unieczynniony chlor
dezaktywacja Cl*:
Cl+CH4 HCl + CH3*
W stratosferze ozon jest potrzebny a w troposferze- nie

10. Freony - struktura właściwości:
Freony to pochodne chlorowcowe węglowodorów nasyconych, zawierające w cząsteczce jednocześnie atomy fluoru i chloru, niekiedy także bromu, np. CCl₂F₂ , C₂Cl₂F₄.
Gazowe freony były szeroko stosowane w urządzeniach chłodniczych oraz jako propelenty w rozpylaczach kosmetycznych i gaśnicach. Obecnie są wycofywane ze względu na niszczące działanie wywierane przez nie na warstwę ozonową (dziura ozonowa) w stratosferze, gdzie pod wpływem promieniowania UV freony ulegają fotolizie, prowadzącej do uwolnienia atomów chloru, które reagują z ozonem

Właściwości:
-przezroczyste
-trwałe
-niepalne
-bezwonne
- bierne chemicznie
- nietoksyczne
- odpowiednie właściwości termodynamiczne
Zastosowanie:
- czynnik chłodzący: w chłodnicach w domowych lodówkach, urządzeniach klimatyzacyjnych, w domach,środek czyszczący, atomizer w aerozolach, czynnik spieniający, strerylizyjący

Żeby CFC zneutralizować wystarczy dodać jeden atom H
np. HCF; HCFC
- lotne i rozp. W wodzie
- ulegają utlenieniu w atmosferze
-mają krótszy czas życia,
-mają dużo mniejsze współczynniki niszczenia ozonu

11. Smog fotochemiczny
O(g)+N2(g) NO(g) + N(g)
N)g) + )2(g) NO(g) + O(g)
-------------------------------------
N2+O22NO (smog, kwaśne deszcze)
Smog fotochemiczny
(NO)x + węglowodory + hv smog

NO2 +hv O+NO
O+O2O3
O3+NONO2+O2

Katalizatory samochodowe:
zastosowanie Pt/Rh
reakcje utleniania:
2CO +O₂ 2CO₂
RH + xO2 y CO₂ + z H₂O
reakcje redukcji:
2CO + 2NO 2CO₂ +N₂ ------------------> najlepiej jest przerobić Tl.azotu na N₂)
RH + xNO y CO2 + z H2O + x/2N₂

I etap: redukcja, kat.Rh
II etap: utlenianie, kat. Pd/Pt

Najlepiej używać benzyny bezołowiowej bo ołów zatyka pory w katalizatorze:
-spieka warstwę aktywną (zmniejsza katywną powierzchnię)
- spieka warstwę pośrednią ( spieczony, nieaktywny por)

Usuwanie Tl. azotu
1. Selektywna redukcja (NH3)
4NO + 4NH₃ +O₂ 4N₂ + H2O
kat: V₂O₅, pt, Rh, Pd, MoO₃, TiO₂
2. Redukcja (H2)
NO +2,5H₂ NH₃ + H₂O
NO +H₂ 0,5N2 +H2O
3. Redukcja (CO, CH4)-katalizatory samochodowe
4NO + CH4 2N2 +CO2 + 2H2O
4. Redukcja CO(NH₂)₂ lub N₂H₄*H₂O
2NO+ CO(NH₂)₂ +0,5O₂2N2+CO₂+ 2H₂O
2NO + N₂H₄2N2 +2H2O
5. Metody sorpcyjne:
NO+NO2 + 2NaOH 2NaNO2 + H2O
2NO2+2NaOH NaNO2+NaNO3+H2O

Usuwanie Tl.azotu z gazów odlotowych polegają na katalitycznej redukcji Tl.azotu do azotu lub na wytworzeniu azotanów, azotynów lub kwasu azotowego metodami mokrymi. Nowy i tańszy spodób to KNT („kropla nasycona tlenem”) 3NO2+H2O2HNO3+NO+en

12. Kwaśne opady
Skutki:
- wzrost kwasowości gleby i wód
- wymywanie pierwiastków (mg Ca K) - zubożenie gleg
- wzrost zawartości Al3+ w wodach podziemnych
- wzrost stężenia SO4-
- rozpuszczanie pierwiastków toksycznych (Pb Cd)
- Niszczenie tkanek roślinnych
- Zubożenie gatunków organizmów wodnych
- niszczenie budowli kulturalnych i urządzeń
Ca CO3 +H2SO4 Ca²⁺ + SO₄^2- +H2O +CO2
Fe2O3+3H2SO4 2Fe³⁺ +3 SO₄^2-+3H2O

Przyczyna:
Spalanie paliw kopalnych emisja do atmosfery NOx i SOx

13. Związki węgla
CO2 - spalanie paliw, oddychanie
CO- utlenianie CH4, rozkład chlorofilu, poch. Antropogeniczne
CH4- rozkład biomasy
Cykl biogeochemiczny węgla

Tlenki węgla jako surowce:
-procesy przemysłowe z wykorzystanie CO2:
Kwas salicylowy
mocznik
cykliczne węglany
metanol
węgiel jest ważny w przemyśle
bo przetwarzanie jego związków
daje różne produkty:
„C”CO/H2CH3OH
metyloformamidkarbonylki met.
Efekt cieplarniany
Efekt cieplarniany jest zjawiskiem spowodowanym zdolnością atmosfery do przepuszczania dużej części promieniowania słonecznego (głównie światła) i zatrzymywania promieniowania Ziemi (m. in. cieplnego). Dzięki temu na powierzchni Ziemi oraz w dolnych warstwach jej atmosfery jest cieplej niż byłoby, gdyby atmosfera nie istniała. Jak wynika z wyliczeń naukowców, temperatura powierzchni Ziemi pozbawionej atmosfery utrzymywałaby się w okolicy-17°C, podczas, gdy obecnie średnia temperatura na Ziemi wynosi +15°C. Efekt cieplarniany jest zjawiskiem naturalnym i z naszego punktu widzenia - bardzo korzystnym, gdyż bez niegona Ziemi nie mogłoby powstać i rozwinąć się życie.
Efekt cieplarniany, wzrost temperatury planety spowodowany zwiększoną koncentracją dwutlenku węgla (lub innych gazów nieprzezroczystych dla podczerwonego promieniowania - tzw. gazów cieplarnianych), jeden z negatywnych skutków skażenia środowiska naturalnego.
Polega na zatrzymywaniu się w atmosferze coraz większych części promieniowania podczerwonego, co prowadzi do ogrzewania się Ziemi. Przypuszcza się, że jest to wynik zmiany zawartości gazów w powietrzu, a szczególnie gwałtownego wzrostu stężenia dwutlenku węgla. Prognozy zakładają, że jeśli tempo spalania paliw kopalnych utrzyma się, to w ciągu 40-45 lat może nastąpić nasycenie nim atmosfery, co spowodowałoby średni wzrost powierzchniowej temperatury Ziemi o ok. 1,5-4,5°C.
gazy cieplarniane: CO2, CH4, CFC, CFC-12, N2O

14. Chemia fosforu
15. Chemia siarki
główne związki siarki:
atmosfera: H2S, Cs2, (CH3)2S, SO2, H2SO4
hydrosfera: siarczany, H2S, Cs2, (CH3)2S
gleba: aminokwasy, estry fenoli i alkoholi
litosfera: siarka elementarna, FeS, FeS2

Smog siarkowy:
spalanie węgla(oleju) emisja tlenków siarki SOx i pyłów (+ stojące powietrze duża wilgotność, mgła, inwersja temperatury, zachmurzenie) smog siarkowy (szary)

Odsiarczanie gazów odlotowych:
1. Metody absorpcyjne mokre - roztwór (zawisina CaCO3 i CaO)
produkt: CaSO3*5H2O, CaSO4*2H2O
2. Metody absorpcyjne suche - rozdrobniony pył CaO
produkt: CaSO4
3. Proces Claus'a
2H2S+ SO2 3S + 2H2O
4. Metoda absorpcyjna z odłupkiem (?) SO2 i redukcją do S
Na2So3 +So2 +H2O 2NaHSO3
2NaHSO3ogrzewanie Na2SO2+ SO2 +H2O
CH4 + 2So2 CO2 + 2H2O + 2S
4CH4 + 6 SO2 4Co2 + 4H2O + 4H2S + 2S
2H2S + SO2 2H2O+3S
5. Utlenianie katalityczne
SO2 ^V2O5SO3 H2SO4
6. DeSOx
CeO2/nMgO2MgAl2O4
SO2 ^CeO2SO3
SO3+MgO (s)MgSO4
MgSO4 +H2 MgO(s)+H2S+H2O

16. Hydrosfera (patrz pkt 1)
Cylkl hydrologiczny

17. Woda - charakterystyka
związek chemiczny o wzorze H₂O, występujący w warunkach standardowych (pokojowych) w stanie ciekłym. W stanie gazowym wodę określa się mianem pary wodnej, a w stałym stanie skupienia - lodem. Słowo woda jako nazwa związku chemicznego może się odnosić do każdego stanu skupienia.Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem dla substancji polarnych. Większość występującej w przyrodzie wody jest "słona" (około 97,38%), tzn. zawiera dużo rozpuszczonych soli, głównie chlorku sodu. W naturalnej wodzie rozpuszczone są gazy atmosferyczne, z których w największym stężeniu znajduje się dwutlenek węgla.Woda naturalna w wielu przypadkach przed zastosowaniem musi zostać uzdatniona. Proces uzdatniania wody dotyczy zarówno wody pitnej jak i przemysłowej

Właściwości: Max gęstość w 4st.
-wysokie ciepło parowania
- wysokie ciepło właściwe
-tworzy wiązania wodorowe

Wpływ właściwości wody na klimat:
1. przepuszcza promieniowanie VIS i długofalowe UV
jest bezbarwna i umożliwia dopływ światła potrzebnego do fotosyntezy do głębszych warstw
2. Wysokie ciepło parowania
określa transfer ciepła i wody między atmosferą a hydrosferą
3. Duża pojemność cieplna
stabilizuje temperaturę organizmów i regionów geograficznych

twardość
twardość stała - pozostaje po zagotowaniu
twardość przemijająca - znika po zagotowaniu
Ca(HCO3)2CaCO3 +CO2+H2O
Mg(HCO3)2 MgCO3 +CO2+H2O
MgCO3 +H2O Mg(OH)2 +CO2

Rozróżniamy twardość:
Wapniową: Ca(OH)2, CaCO3, Ca(HCO3)2, CaCl2, CaSO4, CaSiO3
Magnezową: Mg(OH)2, MgCO3, Mg(HCO3)2 jw.
Spożywanie wody twardej może być korzystniejsze dla organizmu, bo w. twarda posiada dużo magnezu, sodu - jest ich znacznie więcej.

18. Charakterystyka czystości wód:
- ch. Bakteriologiczna wody
*liczba kolonii bakterii w 1 ml wyhodowana po określonym czasie ( w wodzie pitnej <50)
* miano coli - ilość E.coli ( czysta woda 1 bakteria w 100ml wody)
-ch. Hydrobiologiczna wody - fauna i flora( zależy od zawartości P,C,N, S, Fe)
- bentos - organizmy żyjące na dnie zbiornika
- plankton - organizmy żyjące w toni wodnej (glony)
Organizmy zasiedlające zbiorniki wodne są wskaźnikami czystości

Strefy saprobowe:
polisaprobowa: dużo zw. Org. I bakterii mało tlenu
alfa-mezosaprobowa: średnio wszystkiego
beta- mezosaprobowa: więcej tlenu, niż zw.org. i bakterii
oligosaprobowa: dużo tlenu, mało zw.org. i bakterii

BZT5 - biochemiczne zapotrzebowanie na tlen, ilość tlenu w mg/l pochłoniętego w ciągu 5 dni w temp. 20st.

- umowny wskaźnik określający zużycie KMnO4 przez zawarte w wodzie łatwo utleniające się substancje organiczne i nieorganiczne

Samooczyszczanie wód:
etapy:
-osadzenie się na dnie zanieczyszczeń cięższych od wody
- równomierne wymieszanie się zanieczyszczeń z wodą
- biochemiczna mineralizacja zanieczyszczeń ( do: CO2, NO3, SO4 2-, Cl- zwykle przy udziale O2; jak mało tlenu: beztlenowe procesy, NH3, CH4, H2S)

21. Metale ważne dla człowieka:
Właściwości chemiczne:
- łatwość tworzenia, trwałość, lotność zw. Alkilowych
- właściwości redox - rozpuszczanie i strącanie związków
- trwałość i rozpuszczalność siarczków
- dysocjacja i asocjacja w wodzie, wymiana jonowa
- zdolność do tworzenia kompleksów

Wł. Biologiczne:
- toksyczność pierwiastka i jego związków
- szybkość akumulacji w łańcuchach pokarmowych
- czas życia pierwiastka i związków w org.
- mikrobiologiczne utlenianie i redukcja
- biometylacja

wł. Fizyczne:
-występowanie i zastosowanie przemysłowe
- lotność metali i związków
- wł. Adsorpcyjne i desprpcyjne
- dyfuzja przez błony kom.

Metale chalkofilne - występują w postaci siarczków, Ew. arsenków i antymonków ( Cu, Ag, Zn, Cd, Hg, Pb)
Metale Litofilne - tworzą związki tlenowe krzemiany, węglany, fosforany i tlenki( Li Na K, Rb, Mg, Ca, Al.)
Metale biofilne - wyst. W org. Żywych( Na, K, Mg, Ca, Mn, Fe, Cu)

---