Zarządzanie Środowiskiem ( na podst. Prezentacji z wykładu wprowadzenie, z 74 slajdów). WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI,OCHRONY ŚRODOWISKA Problematyka ochrony środowiska. Uniwersalne znaczenie: a)Złożoność b)Związek z warunkami gospodarczymi c)Problematyka ochrony środowiska
Zagadnienia z dziedziny ochrony środowiska nabierają coraz większego znaczenia na całym świecie, w krajach o najróżniejszych systemach ekonomicznych: wysokorozwiniętych, rozwijających się, kapitalistycznych i socjalistycznych. Choć poszczególne problemy w różnych krajach mogą mieć mniejsze lub większe znaczenie, to wielu przypadkach mają charakter uniwersalny. Zanieczyszczenie powietrza jest problemem aktualnym zarówno w Sao Paulo, w Seulu jaki w Londynie. Zagadnienia ochrony środowiska uzmysławiają wzajemną zależność wszystkich narodów świata. Podczas gdy zarówno Brazylia, Korea jaki Wielka Brytania mają swoje problemy z natężeniem ruchu samochodowego, tylko w Brazylii występują unikalne lasy tropikalne. Jednak to, czy lasy tropikalne przetrwają będzie mieć znaczenie także dla Korei i Wielkiej Brytanii. Problematyka ochrony środowiska jest problematyką złożoną – znalezienie prostych, jedynie słusznych rozwiązań może okazać się niemożliwe. Zagadnień ochrony środowiska nie można rozpatrywać w oderwaniu od spraw gospodarczych – istnieje ścisły związek między środowiskiem a poziomem rozwoju gospodarczego zarówno w odniesieniu do stosunków międzynarodowych, formułowania polityki wewnętrznej jak i zarządzania poszczególnymi przedsiębiorstwami.
Zagadnienia ochrony środowiska uszeregowane w kolejności od najbardziej istotnych w skali globalnej do problemów o bardziej istotnym znaczeniu: Ubytek warstwy ozonowej, Ocieplenie globalne, Zanik bioróżnorodności, Zanieczyszczenie powietrza, Zanieczyszczenie wód, Toksyczne substancje chemiczne, Zużycie zasobów bogactw naturalnych, Jakość życia.
Przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym zabezpiecza Ziemię powłoka ozonowa znajdująca się w górnych warstwach atmosfery, która pełni rolę filtra. Warstwa ta jest bezustannie odtwarzana i niszczona w dynamicznym cyklu o naturalnej równowadze. W 1985 roku Britisch Antarctic Survey pierwszy doniósł o fakcie przerzedzania się warstwy ozonowej nad Antarktydą. Od tamtego czasu na dużymi obszarami Ziemi zwiększyło się tempo przerzedzania się powłoki ozonowej, a na półkuli północnej zaobserwowano około 6 – 8% ubytek tej warstwy. „Na górze za mało, na dole za dużo”. W miesiącach letnich oprócz zmniejszania się stężenia ozonu w stratosferze, można zaobserwować wzrost stężenia ozonu w troposferze, czyli warstwie powietrza znajdującej się blisko powierzchni Ziemi. Od roku 1970 wzrosło on o o połowę. Ubytek warstwy ozonowej. Ozon w atmosferze działa dwojako: W wyższych partiach atmosfery ziemskiej – pasie ozonosfery – pełni funkcję ochronną zatrzymując zabójcze dla organizmów żywych promienie ultrafioletowe (UV) długofalowe, Jednocześnie jednak jego obecność w najniższych warstwach atmosfery (biosfery) jest dla organizmów żywych bardzo szkodliwe. Ozon znajdujący się blisko Ziemi działa jak trucizna komórkowa, która w roślinach poprzez aparaty szparkowe przenika do komórek liścia, uszkadza błony komórkowe, zakłóca pobieranie i transportowanie wody wewnątrz rośliny, zaburza fotosyntezę niszcząc chlorofil, wpływając w ten sposób negatywnie na wzrost rośliny. U ludzi i zwierząt wpływa negatywnie na układ oddechowy i samopoczucie. Powstawanie ozonu w troposferze (rysunek).Tlenek azotu (NO) wypuszczany przez rury wydechowe samochodów jest nietrwały i przechodzi w obecności tlenu atmosferycznego w dwutlenek azotu (NO2).Przy dużym nasłonecznieniu latem, pod wpływem promieniowania ultrafioletowego powstały dwutlenek azotu rozkłada się na tlenek azotu i wolny atom tlenu, który przyłączany jest do cząsteczki tlenu(O2) tworząc w ten sposób cząsteczkę ozonu (O3). Stężenie ozonu wzrasta znacznie rano, po południu osiąga maksimum i wraz z rozpoczęciem się zwykłego ruchu samochodowego i słabnącą intensywnością promieniowania słonecznego zmniejsza się znacznie około godz. 18.00.Nocą substancje szkodliwe, jak np. tlenek azotu, rozkładają ozon. Zmniejszając jego ilość – zachodzi więc w tym czasie reakcja przeciwna. Lokalny poziom ozonu podaje się zwykle w mikrogramach na metr sześcienny powietrza (/m3), w przeciwieństwie do całkowitej ilości ozonu w troposferze\, która jest podawana w jednostkach ppb. 100 ppb ozonu odpowiada 150 /m3. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła za wskaźnik wartość progową 120 mikrogramów. Ubytek warstwy ozonowej pociąga za sobą: Skutki dla zdrowia ludzi w postaci zwiększenia zapadalności na choroby, takie jak rak skóry i katarakta; Obniżenie zdolności roślin do fotosyntezy –co może mieć dalekosiężny wpływ na rolnictwo i fitoplankton (stanowiący początkowe ogniwo łańcucha pokarmowego). Stacja, w której dokonuje się pomiarów za pomocą bioindykatorów, czyli roślinnych gatunków wskaźnikowych (specjalnie to hodowanych), które służą jako biologiczne wskaźniki wysokiego stężenia ozonu w powietrzu.
Bioindykatory stężenia ozonu w powietrzu: Liść tytoniu, Liść pokrzywy, Liść fasoli karłowej. Mechanizm niszczenia warstwy ozonowej. Jeden atom chloru może przyczynić się do zniszczenia nawet do 100000 cząsteczek ozonu. Udowodniono zależność ubytku warstwy ozonowej od obecności w atmosferze ziemskiej szeregu związków chemicznych, takich jak freony (CFCs), chlorofluorowęglowodory (HCFCs) oraz halony. Lekkie i bierne chemicznie freony, niezniszczalne w niższych warstwach atmosfer, unoszą się na wysokość 30-40 km (docierają tam właśnie na skutek owej niezniszczalności) i pod wpływem silnego promieniowania ultrafioletowego w stratosferze rozkładają się na węgiel (spalany), fluor i chlor lub uwalniają atom chloru. Uwolniony w ozonosferze chlor (atomowy) staje się katalizatorem rozpadu ozonu rozpoczynając reakcję łańcuchową: atom chloru wchodzi w reakcję z cząsteczką ozonu. W wyniku tej reakcji powstaje atom chloru (Cl) i cząsteczka tlenu (O2).Pozostaje wolny atom chloru, tak więc reakcja z cząsteczką ozonu może się ponownie rozpocząć. Następstwa niszczenia warstwy ozonowej1-procentowy ubytek ozonu w stratosferze spowoduje zwiększenie promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemni o 2%.Z tym wiązać się będzie zwiększona zachorowalność ludzi na raka skóry Schemat dziury ozonowej – droga przenikania promieniowania ultrafioletowego do powierzchni Ziemi. Schematyczny przekrój skóry(rys.) człowieka – wnikanie promieni UV-Ai UV-B w skórę. Widok nowotworu skóry. Sposoby ochrony przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych: W Niemczech tak jak w całej Unii Europejskiej wartość progowa to 110 g ozonu /m3 powietrza (wartość średnia utrzymująca się przez 8 godzin). Ważne jest, aby przez dłuższy okres czasu nie przekraczała tej wartości.Stężenie 180 g ozonu /m3 powietrza – rozpoczyna się akcję informacyjną. Stężenie 240 g ozonu /m3 powietrza – obowiązuje zakaz ruchu. Stężenie 360 g ozonu /m3 powietrza – zagrożone jest zdrowie ludzi. Na terenie Niemiec działa 300 stacji pomiarowych, federalnych i związkowych, które codziennie dostarczają danych, na podstawie których przekazuje się opinii publicznej informacje o stężeniu ozonu w powietrzu. Protokół Montrealski z 16 września 1987 roku , do Konwencji Wiedeńskiej z 22 marca 1985 roku w sprawie warstwy ozonowej jest międzynarodową umową dotyczącą strategii stopniowego ograniczania emisji substancji niszczących ozon atmosferyczny, ratyfikowaną przez 85 państw. Ocieplenie globalne. Zwane również efektem cieplarnianym lub szklarniowym Ocieplenie globalne jest terminem określającym stopniowe ocieplanie się atmosfery spowodowane nagromadzeniem w niej pewnych gazów – głównie dwutlenku węgla, lecz również niektórych gazów niszczących powłokę ozonową, a także metanu. Gazy cieplarniane to:Dwutlenek węgla, metan, Podtlenek azotu N2O, Ozon. Przepuszczają promienie słoneczne (krótkofalowe, pasmo widzialne fal) w stronę powierzchni Ziemi i absorbując zatrzymują promieniowanie cieplne(podczerwone, długofalowe) emitowane przez Ziemię. W ciągu następnych 50 lat temperatura globalna wzrośnie o około 1,5 do 4,5 stopnia. Doprowadzi to do: Zmian w produkcji rolniczej związanych ze zmianami klimatu w różnych regionach Ziemi. Zalania nisko - położonych obszarów wskutek stopnienia pokryw lodowych obu biegunów. Gazy szklarniowe unosząc się „zasilają” warstwę gazów szklarniowych powodując, iż zatrzymywana jest większa ilość ciepła przed „ucieczką” w Kosmos „Świecący dowód” uwalnianianie obojętnych dla klimatu gazów. Karczowanie ogniem lasów tropikalnych w okolicach równika, Wypalanie gazu ziemnego w Zatoce Perskiej i na Syberii. Uprzemysłowione ośrodki miejskie na północy. Całkowity bilans węglowy Ziemi określany jest zasobami węgla w: roślinach, oceanach zasobach paliw kopalnych oraz ilością dwutlenku węgla w atmosferze.Co zmienia bilans? Spalanie paliw kopalnych, Wycinanie lub wypalanie lasów. W ciągu ostatniego stulecia nastąpił 25 procentowy wzrost zawartości dwutlenku węgla w atmosferze. Marnotrawimy energię na ulicach, we własnych gospodarstwach, w przemyśle. Największym naturalnym źródłem metanu są obszary podmokłe, bagna i moczary (gaz błotny). Znaczącymi antropogenicznymi źródłami metanu są: Pola ryżowe. Szacuje się, że ok. 100 mln ton metanu rocznie uwalnia się z tych podmokłych obszarów. Hodowle bydła. Szacuje się, że ok. 80 mln ton metanu rocznie powstaje w wyniku procesów trawiennych zachodzących w żołądkach przeżuwaczy. Wydobywanie i dystrybucja ropy naftowej i gazu ziemnego(ok. 80 mln ton metanu). Składowiska odpadów. Szacuje się, że rocznie uwalnia się ok. 40 mln ton metanu, głównie dotyczy to starych wysypisk niekontrolowanych. Wpływ freonów na efekt cieplarniany Chlorofluorowęglowodory zwane też fluorowcopochodnymi metanu lub etanu, a najczęściej freonami, w których skład wchodzi chlor, fluor, węgiel, a niekiedy wodór, uchodzą za gazy śladowe, które mimo ich niewielkiego stężenia zagrażają równowadze w atmosferze. Ich obecny udział w wywołanym działalnością człowieka efekcie cieplarnianym szacuje się na 17-25%, a dwutlenku węgla na 50-55%, metanu – 15-19%, ozonu w troposferze – 0,8%, tlenków azotu – 4do 6%,Pary wodnej – 2%. Jednakże ze względu na to, że freony trudno wchodzą w reakcję i są lekkie, mogą one w niezmienionej postaci unosić się do stratosfery, gdzie wchodzą w reakcje łańcuchowe niszczą warstwę ozonową chroniącą nas przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Złomowisko samochodów –2/3 samochodów w Stanach Zjednoczonych posiada klimatyzację. Jedna samochodowa klimatyzacja zawiera 3 razy więcej freonu niż średniej wielkości lodówka. Freony można znaleźć w instalacjach chłodniczych i w piance izolacyjnej w starych lodówkach. Freony są także w piankach znajdujących się w wyściełanych meblach (tapicerowanych)oraz w siedzeniach samochodowych. W opakowaniach pianowych i typu „spray” freony są stosowane jako środki sprężające (gazy rozpylające). Powinny być zastąpione opakowaniami z tzw. atomizerem (urządzeniem ssąco-tłoczącym).Pralnia chemiczna, w której stosowane są rozpuszczalniki. Pola, na których stosuje się środki ochrony roślin.
Konsekwencje zmian klimatycznych. Między momentem emisji gazów odpowiedzialnych za efekt cieplarniany a następstwami w postaci zmian klimatycznych może nastąpić znaczne przesunięcie w czasie. Wzrost temperatury w najniższych warstwach atmosfery jest większy nad lądem niż nad morzami. Ocieplenie będzie większe nad półkulą północną niż nad półkulą południową – powodem jest większa powierzchnia lądów na półkuli północnej. Początkowo ocieplenie następuje szybciej w strefie tropikalnej niż na wyższych szerokościach geograficznych. Latem zmniejszą się prawdopodobnie opady nad poza tropikalnymi obszarami lądowymi co w konsekwencji spowoduje zmniejszenie się wilgotności gleby. Zmniejszenie się masy lodowców alpejskich od 1850 roku o około 50%.Kleska powodzi i Klęska suszy. Międzynarodowa Umowa o zapobieganiu zmianom klimatycznym podpisana w 1992 roku podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro. Zanieczyszczenie powietrza. Powietrze atmosferyczne to mieszanina gazów otaczających Ziemie w formie powłoki gazowej 0,01% to neon ,krypton, ksenon, ozon, a także metan, tlenki azotu oraz śladowe ilości amoniaku, a także para wodna. Poszczególne warstwy atmosfery ziemskiej z typowym dla nich rozkładem temperatur(rysunek). Zanieczyszczenie powietrza. Zanieczyszczenia powietrza są pochodzenia: naturalnego i antropogenicznego czyli związane z bytowaniem i działalnością gospodarczą człowieka. Jedna piata populacji świata oddycha powietrzem o poziomie zanieczyszczenia przekraczającym dopuszczalne poziomy zanieczyszczenia określone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).Zanieczyszczenia powietrza pochodzenia naturalnego: Wybuchy wulkanów (m.in.. związki siarki),Pożary lasów i stepów, Ruchy piasków pustynnych (pyły),Erozja skał, Naturalne procesy gnilne (dwutlenek węgla, siarkowodór, metan, amoniak. Zanieczyszczenie powietrza. Kwaśne emisje, zwłaszcza tlenki siarki i azotu stanowią główny składnik zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia powietrza pochodzenia antropogenicznego wywołane są bezpośrednio przez człowieka oraz związane są z działalnością człowieka. Zanieczyszczenia powietrza są tym bardziej groźne ,iż ze względu na swoją specyfikę, w tym dużą łatwość przemieszczania się, oddziaływują pośrednio i bezpośrednio na wszystkie składniki środowiska(naturalne i sztuczne), czyli wodę, glebę, rośliny i zwierzęta, a także budowle, maszyny (korozja) oraz klimat. Kwaśne emisje, zwłaszcza tlenki siarki i azotu stanowią główny składnik zanieczyszczeń. Skutki: Uszkodzenia budynków, Uszkodzenia przewodów, Zniszczenie lasów i upraw rolniczych, Zakwaszenie gleby - uwalnianie metali ciężkich, które mogą przenikać do wód gruntowych i korzeni roślin. Zwiększenie korozji metali, zużycie maszyn i urządzeń, Skutki: Zniszczenie ekosystemów wodnych – zakwaszenie wód, głównie jezior, Choroby układu oddechowego (astma) - tworzenie się smogu fotochemicznego, Zagrożenie dla zdrowia – uwalnianie się lotnych związków organicznych (VOCs), zwłaszcza rozpuszczalników, Zagrożenie dla zdrowia (choroby nowotworowe) –uwalnianie dioksyn i furanów w wyniku niekontrolowanego spalanie odpadów. Szkodliwe substancje emitowane są przez środki komunikacji takiejak samochody czy samoloty. Przemysł jest także źródłem zanieczyszczeń powietrza.
Londyn grudzień 1952. Po raz pierwszy zjawisko ludzie ponieśli konsekwencje wynikające ze zjawiska smogu. Dymy i mgła utrudniały ruch uliczny. Smoke – dym, Fog - mgła (razem) = Smog.W ciągu 14 dni zmarło o 4.000 osób więcej niż zwykle w tym okresie. Dziesiątki tysięcy osób cierpiało z powodu podrażnienia oczu, miało trudności w oddychaniu i dolegliwości związane z układem krążenia.Pomiary powietrza potwierdziły 5-krotnie wyższe niż zwykle stężenie dymu oraz 6-krotnie wyższe stężenie dwutlenku siarki. Smog londyński powstał w wyniku jednoczesnej obecności(w dużych ilościach) na tym terenie takich składowych jak: dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, dym węglowy (w wyniku opalania mieszkań drewnem, węglem, torfem i olejem) oraz wilgotne powietrze. SO2 + H2O = H2SO3 H2SO3 + 1/2O2 = H2SO4 lub SO2 + 1/2O2 = SO3 SO3 + H2O = H2SO4
Kwas siarkowy jest bezbarwny i silnie higroskopijny i przy dużej wilgotności powietrza tworzy aerozol –mieszaninę drobnych cząstek w gazie (mieszanka heterogeniczna gazów i zawieszonych w nim stałych lub ciekłych cząstek o średnicy 0,01 m do 10 m).Substancje te drogami oddechowymi mogą dostawać się do płuc i porażać naczynia krwionośne włosowate. Dwutlenek siarki jest szkodliwy dla organizmów żywych już przy bardzo niskich stężeniach (1-2 ppm) –u człowieka poraża drogi oddechowe, powoduje m.in. skurcze i nieżyty oskrzeli. Powstawanie smogu typu londyńskiego. Przy pogodnej pogodzie duże stężenie substancji szkodliwych w powietrzu pochodzących z terenów uprzemysłowionych zmniejsza się na skutek ruchów powietrza (w poziomie przez napływające niezanieczyszczone powietrze, w pionie dzięki ruchom wywołanym zmianami temperatury powietrza).Jeżeli wymiana mas powietrza, ze względu na aktualną sytuację pogodową, zachodzi w niewielkim stopniu, następuje gromadzenie się substancji szkodliwych, takich jak tlenki siarki, tlenki węgla, tlenki azotu i pył. Substancje te gromadzą się w warstwach powietrza znajdujących się blisko gruntu.
Ograniczanie powstawania smogu typu przemysłowego. W Niemczech, zgodnie z Ustawą o ochronie imisji, kominiarze sprawdzają instalacje grzewcze, a Stowarzyszenie Nadzoru Technicznego (TÜV) sprawdza emisję spalin samochodów. Ponadto urzędy w krajach związkowych muszą nieustannie kontrolować zanieczyszczenie powietrza na obszarach uprzemysłowionych, a w razie konieczności ogłosić alarm smogowy Alarm smogowy dzieli się na stopień ostrzegawczy i dwa stopnie alarmowe. Wartości progowe w mg/m3. I stopień alarmowy i II stopień alarmowy. Dwutlenek siarki (SO2),Tlenek węgla (CO) Dwutlenek azotu (NO2) Wartość zsumowana SO2 + 2x unoszący się pył. Stopień ostrzegawczy: Niezwłoczne rozpoczęcie korzystania z komunikacji publicznej oraz zmniejszenie ogrzewania w domach i w miejscach pracy. I stopień alarmowy: Przemysł musi zmniejszyć emisję, ruch samochodowy jest znacznie ograniczony. II stopień alarmowy: Niektóre zakłady przemysłowe obowiązuje zakaz prowadzenia działalności, obowiązuje powszechny zakaz ruchu (poza samochodami uprzywilejowanymi służb medycznych, zaopatrujących apteki i przewożącymi łatwo psujące się artykuły spożywcze a także wyposażonych w katalizatory trójdrożne. Działania zapobiegawcze: Stosowanie paliw przyjaznych środowisku np. gazu, Stosowanie instalacji do odsiarczania spalin. Chiny – industralizacja i urbanizacja
Smog typu Los Angeles – smog fotochemiczny, Smog fotochemiczny tworzy się w przypadku wystąpienia dużego stężenia spalin samochodowych przy jednoczesnym dużym nasłonecznieniu. Związki zawarte w spalinach – węglowodory nienasycone, tlenki azotu (NOx) oraz czad (CO) utleniają się pod wpływem promieni słonecznych(ultrafioletowych) i tworzą silnie utleniające – wtórne zanieczyszczenia powietrza (wolne rodniki, azotany (V)nadtlenoacylowe, w tym azotan (V) nadtlenoacetylowy zwany PAN, ozon, NO2).Chłodne wiatry od morza, silne nasłonecznienie, duże stężenie spalin samochodowych, lokalizacja miasta w zagłębieniu terenu np. w kotlinie to idealne warunki do tworzenia się smogu fotochemicznego charakteryzującego się m.in. wysokim stężeniem ozonu. Smog typu Los Angeles wywołuje u ludzi łzawienie, kaszel, bóle głowy. Nie powoduje natomiast natychmiastowych zgonów, natomiast osłabia odporność na choroby. Przy dużych stężeniach niszczy się, a nawet rozpada guma, kauczuk, tkaniny syntetyczne. Smog działa też niekorzystnie na roślin. Powstaje przy poziomie temperatur 25 – 35 C, niskiej wilgotności powietrza i prędkości wiatru mniejszej niż 2 m/s. Smog fotochemiczny - sposoby zapobiegania:Samochody o napędzie elektrycznym, Samochód na etanol Samochód typu,hybryda, Samochód na gaz .Działania bardzo radykalne – zamknięta ulica z ograniczeniem czasowym. Jest też Konwencja o zapobieganiu transgranicznym zanieczyszczeniom powietrza
Zanik bioróżnorodności. Różnorodność genetyczna jest kluczowym elementem umożliwiającym ekosystemom przystosowanie się do zmiennych warunków środowiskowych Gatunki żyjące w warunkach naturalnych o bogatszej strukturze genetycznej są odporniejsze na choroby i szkodniki, niż te o ograniczonym lub zmienionym przez inżynierię genetyczną kodzie. Lasy tropikalne stanowią istotne źródło bioróżnorodności. Zespół organizmów (roślinnych, zwierzęcych, …)powiązanych ze sobą wraz z nieożywionym środowiskiem, w którym żyją, tworzą ekosystem. Biocenoza (ożywiona część ekosystemu) + biotop (nieożywiona część ekosystemu) = ekosystem. Ekosystem naturalny powstały i funkcjonujący bez udziału człowieka. Ekosystem sztuczny – (u)kształtowany przez człowieka. Zmiany krajobrazu a różnorodność gatunkowa fauny. Zestaw zwierząt, które można było spotkać w środowiskach wodnych, lądowych oraz na obrzeżach zbiorników i cieków wodnych, na miedzach i polach uprawnych zanim uległy onezmianom. Wraz z zachodzącymi w krajobrazie zmianami, czyli przekształceniem przez człowieka poszczególnych środowisk, obserwowane jest zanikanie gatunków zwierząt (coraz rzadsze ichwystępowanie) lub całkowite porzucanie przez nie dotychczaszajmowanych siedlisk. Stosowanie na terenach rolniczych upraw monokulturowychpowoduje wzrost występowania wyspecjalizowanych szkodnikówi przez to konieczność stosowania na szeroką skalę pestycydów(środków ochrony roślin).Obserwuje się również całkowite wyginięcie niektórych gatunków zwierząt.
CITES – Konwencja o międzynarodowym handlu gatunkami zagrożonymi. Jest też Konwencja o Bioróżnorodności podpisana w 1992 roku podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro
Zużywanie wody gospodarstwach domowych. Średnie dobowe zużycie wody przez mieszkańcamiasta wynosi 150 – 300litrów.Problemem Polski jest fakt, że zasoby wodne naszegokraju są nierównomiernie rozmieszczone, a ponadto cechuje je duża zmienność sezonowa. Skutkiem jest grożący nam deficyt wody. Największymi odbiorcami wody są: Przemysł i gospodarka komunalna, najmniejszą (relatywnie) grupą jest rolnictwo i leśnictwo. Prawie wszystkie gałęzie przemysłu stosują technologie z udziałem wody: Woda jest surowcem, - środkiem czyszczącym,- czynnikiem chłodzącym oraz podstawą licznych procesów chemicznych.
Eutrofizacja oznacza „bogaty w substancje odżywcze” -czyli wzrost żyzności wód wywołany nadmierną ilością substancji pokarmowych (głównie związków fosforu i azotu) znajdujących się w odprowadzanych ściekach oraz spływach zawierających wypłukane z pól nawozy. Oznacza to zakłócenie równowagi biologicznej, co szczególnie w ciepłych porach roku, w wodach stojących lub wolno płynących można rozpoznać po masowym rozwoju glonów – sinic i zielenic (tzw. „zakwit wód”). Jezioro „zdrowe” to oligotroficzne. Nie spożyte ze względu na zbytnią obfitość glony obumierają i rozkładane są przez drobnoustroje zużywające do tego znacznie większe niż zazwyczaj ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie – skutkiem jest deficyt tlenu, a co za tym idzie zahamowanie rozkładu materii organicznej, obniżenie produkcji biologicznej oraz wymieranie tlenolubnych przedstawicieli fauny wodnej. Rozwijają się natomiast gatunki o niższych wymaganiach tlenowych. Trwająca nadal eutrofizacja prowadzi do całkowitego zaniku fauny w wodzie i pełnej degradacji zbiornika lub cieku.
Metale ciężkie posiadają właściwość wchodzenia w skład łańcucha pokarmowego i kumulowania się w jego kolejnych ogniwach. Awaria tankowca doprowadziła do zagrożenia i zniszczenia wielu ogniw morskiego łańcucha troficznego. Podczas awarii tankowca „Torrey Canyon” (Brytania 1967) zginęło od 30 do 100 tys. ptaków, a do morza dostało się 117.000 ton ropy naftowej. Włoskie wybrzeże Adriatyku, na południe od Rimini – negatywnym skutkiem rozwoju turystyki jest zabudowa morskich wybrzeży, a na małej przestrzeni przebywa wielu ludzi, Rybołówstwo – morze jest dla człowieka ważnym źródłem białka Ważna jest kontrola intensywności połowów rybackich oraz podejmowanie zabiegów ochronnych. Platformy wiertnicze –służą do wydobywania z dna morskiego ropy naftowej i gazu ziemnego. Elektrownia wodna (240 MW) wykorzystująca zjawisko płynów i siłę prądów morskich powstających podczas przypływu i odpływu w St. Malo w północnej Francji.
Konwencja MARPOL o zapobieganiu zanieczyszczeniom przez statki.
Toksyczne substancje chemiczne.W latach 30-tych arszenik był jedynym znanym związkiem rakotwórczym. Dzisiaj tysiące związków chemicznych stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia.Należą do nich:Metale ciężkie takie jak: kadm, ołów, rtęć, chrom, itd. Pestycydy organiczne takie jak: DDT,Polichlrorowane dwufenyle (PCBs) (ponad 200 postaci).Większość toksycznych substancji chemicznych nie jest wydalanych z żywych organizmów, a jest kumulowana w tkankach organizmu, a potem powoli się uwalniając, wpływają na procesy metaboliczne organizmu i pracę narządów wewnętrznych: płuc, nerek, wątroby, rdzenia kręgosłupowego lub kory mózgowej.W dalszych ogniwach łańcucha pokarmowego ich stężenie wzrasta. Próbki wody pobrane z Morza Północnego zawierały 0,000002 części na milion PCBs,a w organizmach ssaków morskich znalezionojuż 160 części na milion tych substancji. Do najczęściej spotykanych toksyn należą pestycydy, polichlorowane węglowodory oraz dioksyny Źródłem toksyn są również odpady przemysłu metalowego, chemicznego, tekstylnego i skórzanego, ale też pralnie chemiczne czy ścieranie opon samochodowych w trakcie ruchu ulicznego.
Źródłem glinu są warzywa pochodzące z zakwaszonych gleb (w Polsce to ok. 60% wszystkich gleb),związki glinu występują też w niektórych lekach, pokarmach pieczonych w folii aluminiowej i naczyniach wykonanych z aluminium, puszkowanych napojach, konserwantach używanych w produkcji pieczywa i proszku do pieczenia. Podejrzewa się, że nadmierna koncentracja glinu w tkance mózgowej może prowadzić do zaburzeń pamięci, demencji, a nawet choroby Alzheimera. Kadm, którego źródłem są m.in. dym papierosowy, spaliny samochodowe i odpady przemysłu elektronicznego, doprowadza do zaburzenia czynności nerek, metabolizmu wapnia, funkcji rozrodczych oraz zmian nowotworowych. Kadm znajduje zastosowanie w rezystorach, detektorach podczerwieni, półprzewodnikach oraz starszych typach dział elektronowych – składnikach monitorów. Ołów, który długo był składnikiem benzyny, nagromadził się wzdłuż szos o dużym nasileniu ruchu. Ołów znajduje się w niektórych kosmetykach, f arbach do włosów, w środkach do polerowania mebli, można go znaleźć nawet w winach. Jego większe stężenie w organizmie działa toksycznie, uszkadzając nerki, wątrobę, szpik kostny i mózg. Zużyte lampy wyładowcze, termometry rtęciowe, urządzenia elektryczne kontrolnosterujące zawierają rtęć związki rtęci wchłaniane mogą być przez skórę, drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Wchłanianie rtęci powoduje nieodwracalne, patologiczne zmiany komórek nerwowych kory mózgowej, w tym szczególnie ośrodka wzrokowego. Rtęć metaliczna może odparować do atmosfery lub w wyniku reakcji z wszechobecnym siarkowodorem może tworzyć nierozpuszczalny siarczek Hg2S, który z kolei może podlegać biologicznej metylacji i również odparowywać do atmosfery w postaci związku organicznego rtęci. Rtęć przenikając do organizmu wraz z pożywieniem, przez skórę i podczas oddychania powoduje zatrucie organizmu. Taki kontakt z rtęcią jest szczególnie niebezpieczny w okresie wczesnego dzieciństwa, gdyż powoduje on opóźnienie rozwoju umysłowego oraz upośledzenie narządów zmysłu. Rozpuszczalniki chlorowcopochodne traktowane są jako materiały niebezpieczne dla zdrowia ludzi ze względu na ich akumulacje w tkance tłuszczowej, prowadzące do jej częściowego rozkładu oraz odtłuszczenia skóry i podrażnienia oczu, a także jako substancje rakotwórcze. Na przykład trójchloroetylen jest używany w przemyśle jako rozpuszczalnik, środek piorący, wchodzi w skład produktów użytku domowego służących do czyszczenia odzieży, ścian oraz dywanów. Najbardziej charakterystycznym skutkiem działania trójchloroetylenu jest depresja ośrodkowego układu nerwowego. Spośród innych narządów trójchloroetylen uszkadza mięsień sercowy, wątrobę i nerki. Możliwość zakupu wielu chemikaliów (alkalia, kwasy, rozpuszczalniki) jest aktualnie nieograniczona. Chemikalia w postaci odczynników chemicznych, nawet jeżeli nie należą do związków zaliczanych do grupy stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia, to mogą je powodować.
Konwencja o odpowiedzialności i odszkodowniu za szkodę w związku z przewozem substancji niebezpiecznych i szkodliwych drogą morską przyjęta w Londynie w 1996 r.
Konwencja w sprawie procedury zgody po wcześniejszym poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami, przyjęta w Rotterdamie w 1998 r.
Zużycie zasobów bogactw naturalnych. Nierównomierna dystrybucja eko-kapitału. Pustynnienie, Wzrost zaludnienia, Dystrybucja gruntów, zasobów, wody, paliw i bogactw mineralnych. Jakość życia. Problemy takie jak:- dostęp do obszarów pozamiejskich,- hałas,- zapylenie,- zaśmiecenie,- duże natężenie ruchu,- estetyka nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla przetrwania gatunku ludzkiego ale mają wpływ na ogólną jakość życia,a przede wszystkim wpływają na ogólne samopoczucie członków populacji ludzkiej. Wraz ze wzrostem uprzemysłowienia i stale wzrastającą liczbą ludności miast, politycy i osoby odpowiedzialne zagospodarkę przestrzenną musiały zacząć poświęcać coraz więcej uwagi stylowi życia w mieście, w tym takim zagadnieniom jak:• Mieszkalnictwo,• Zaopatrywanie miasta w wodę,• Zaopatrywanie miasta w energię,• Oferta pracy,• Organizacja ruchu,• Kształcenie,• Wypoczynek, Jak również harmonijne współżycie mieszkańców wramach jednej struktury organizacyjnej jaką jest miasto. W miarę zmniejszenia się eko-kapitału dochodzić będzie do nieuchronnych walki pomiędzy grupami dążącymi do objęcia kontroli na pozostałymi zasobami naturalnymi np. Wojna iracko-kuwejcka – ropa naftowa!
Brak definitywnych odpowiedzi nauki Który z samochodów jest bardziej przyjazny dla środowiska – samochód na olej napędowy, czysamochód na benzynę wyposażony w trójstopniowy katalizator? A może należy zastosować inne rozwiązania? Np. Transport , Samochód hybrydowy, Rower
Pozdrawiam
Artur Gajdacz