Skały okruchowe

Skały okruchowe dzieli się je według wymiarów ziaren z których zostały utworzone. Okruchy skalne mogą mieć różny kształt- jest to wynik czasu trwania ich transportu do miejsca akumulacji. W praktyce przyjmuje się cztery stopnie obtoczenia ich znajomość ma ważne znaczenie w budownictwie

- kruchy kanciaste

- słabo obtoczone

- obtoczone

- dobrze obtoczone

Podział skał okruchowych

Wymiary ziaren i ich struktura nazwa skał

	Nazwa skał
Wymiary ziaren i ich struktura	luźnych
2mm gruzowo- żwirowa	Gruz brekcja żwir
2-0,1 mm piaskowa	Piasek: rzeczny rzeczno lodowcowy morski
0,1-0,01 mm mułowcowa	Less mułki (pyły
< 0,01 mm iłowa	Lateryt boksyt skały piroklastyczne ił z dopełnieniem często nazwy regionalnej glina zwietrzelinowa i zwałowa

Przykład frakcji gruzowo- piaskowe

Skały osadowe pochodzenia chemicznego i organicznego

Skały chemiczne powstają przez wytrącanie się z różnych roztworów wodnych różnych związków chemicznych.

Skały organogeniczne tworzą się przez nagromadzenie szczątków przeważnie skorupek organizmów żyjących w wodzie morskiej. Najbardziej rozpowszechnione są skały wapienne triasu jury i kredy

Znajdują one zastosowanie głownie w przemyśle chemicznych spożywczym oraz rolnictwie. Podwyższone ciśnienie 10 -60 MPa i temperatura około 100st.C powoduje ich uplastycznienie. Do minerałów skałotwórczych skał osadowych należą minerały związku żelaza dwuwartościowego. Na ogół ułożone są one poziomymi warstwami lub nachylone są pod niewielkim kątem.

RYSUNKI PRZYKLADY UŁOŻENIA SKAŁ OSADOWYCH poziome nachylone monoklinalne fałdowe piaskowce zlepieńce wapienie iłołupki( jakby ktoś miał rysunki to niech wstawi)

Najczęściej występujące skały chemiczne i organogeniczne

Rodzaj chemiczny	Skały chemiczne	Skały organogeniczne
węglany	Wapienie , wapienie margliste, margie ilaste, kreda jeziorna, dolomity, dolomity wapienne, dolomity margliste	Wapienie oolitowe Otwornicowe rafowe kreda pisząca
siarczany	Gipsy anhydryty	-
chlorki	Halit
krzemionka	Lidyty, krzemienie i czerty	Radiolaryty ziemia okrzemkowa spongiolity geza, opoki

Środowiska powstawania skał osadowych :

Skały osadowe powstają w środowisku morskim, w dolinach rzecznych lub płytkich zbiornikach wodnych, a także na suchym lądzie tworząc wydmy i lessy. Proces ich tworzenia nazywa się sedymentacją

Właściwości skał osadowych zostały ukształtowane w rozmaitych warunkach sedymentacyjnych i różnych warunkach geologicznych,. Należą do nich akumulacja:

- morska

- rzeczna

- jeziorna

- bagienna

- lodowcowa

- eoliczna

Akumulacja morska polega na osadzaniu się rozdrobnionego materiały skalnego o różnych wymiarach ziaren naniesionego przez rzeki do mórz i oceanów. Przebiega on a w 4 sedymentacyjnych strefach

- litoralna występuje na gł. Od 40 do 60 m. p.p.m

- nerytyczna od 60 do 230

- batialna od 230 do 2500

- abysalna pow. 2500

Opisane typy sedymentacji SA charakterystyczne dla mórz geosynklinalnych tzn morza których dno uległo obniżeniu w wyniku działania procesów tektonicznych- wskutek czego tworzyły się osady u dużej miąższości.)

Akumulacja rzeczna jest wynikiem osadzania materiału okruchowego naniesionego do rzecz przez wody opadowe i w zależności od siły transportowej rzeki osadzanego w różnych częściach doliny. Rzeka może erodować w swoje podłoże do głębokości dopowiadającej poziomowi dna zbiornika do którego uchodzi (poziom podstawowy) . Natomiast profil równowagi oznacza że rzeczka nie eroduje w głąb ale tylko transportuje dostarczony jej materiał okruchowy. Można wyróżnić dwa stadia rozwojowe rzeki.

-młodociane w którym koryto jest wąskie i wcina się w podłoze

-dojrzałe kiedy koryto poszerza się i wypełnia piaszczysto żwirowymi osadami. W tym stadium rzeka ….

Przykłady sedymentacji rzecznej:

rzeka meandrująca

rzeka roztokowa

Akumulacja jeziorna odbywa się w śródlądowym zbiornikach wodnych o różnej głębokości. Przy brzegach zbiorników osadza się wtedy materiał grubszy a drobnoziarnisty dalej od brzegu. Do najważniejszych osadów Mozą zaliczyć:

- sapropel tworzy się z resztek roślinnych (gytie)

- kreda jeziorna powstaje w węglanu wapnia przenoszonego przez rzeki

- ziemia okrzemkowa tworzy się przez nagromadzenie skorupek okrzemek

- ruda darniowa powstaje przez wytracenie się koloidalnych wodorotlenków żelaza oraz kwaśnych węglanów wapnia.

Akumulacja bagienna powstaje w płytkich zbiornikach wodnych bądź w obrębie częściowo zasypanych jezior które uległy spłyceniu. Jej wynikiem może być torf węgiel brunatny i kamienny . powstają one poprzez reakcje chemiczne rozkładu materii organicznej występującej w przybrzeżnych strefach zbiornika. Miąższość ich warstw może osiągnąć kilka metrów.