SKAŁY METAMORFICZNE

Powstają one w głębi skorupy ziemskiej przez przeobrażenie skał magmowych lub osadowych. Przebieg procesów przeobrażeniowych zależy od głębokości na jaką został dany masyw skalny pogrążony.

W zależności od tj głębokości wyróznia się trzy strefy metamorfizmu.

Strefa metamorfizmu	Głębokość [km]	Ciśnienie [MPa]	Temperatura [C]
Epi	6-10	160-270	100-300
Mezo	11 - 20	271 - 540	301 - 500
Kata	21-30	541 - 800	501 - 800

Wyróżnia się trzy rodzaje metamorfizmu

- termiczny (kontaktowy) - powstaje w miejscach zetknięcia się skał z gorącą magmą. Nastepuje wtedy przeobrażenie struktury pierwotnej i jej składu mineralnego (powstaja wtedy gnejsy, marmury i kwarcyt).

- dyslokacyjny - zachodzi podczas ruchów tektonicznych przy udziale cisnienia warstw nadległych w płytszych częściach skorupy ziemskiej (powstanie łupków dachówkowych)

- hydrotermalny - przebiega pod wpływem cieplych roztworów wodnych pochodzenia magmowego, prowadząc do powstania koncentracji mineralnych.

Ważniejsze minerały skałotwórcze skał metamorficznych

Skały metamorficzne zbudowane są z minerałów skał pierwotnych i minerałów powstałych podczas metamorfozy - na drodze nowej krystalizacji.

Do minerałów pierwotnych które nie ulegly zasadniczym zmianom należą: kwarc, miki, amfibole i pirokseny.

W większym stopniu ulegaja przeobrażeniom skalenie (bardziej sodowo-wapienne-plagioklazy). Powstają w ten sposób inne zespoły minerałów o bardzo złożonej budowie.

Struktura i tekstura skał metamorficznych

Strukturę skal metamorficznych tworzą ziarna powstałe w warunkach metamorficznych (blasty). Jeśli są one jednakowej wielkości mamy do czynienia ze strukturą homoblastyczną. W przeciwnym przypadku jest to struktura heteroblasyczna.

Tekstura skal metamorficznych jest przeważnie kierunkowa, co uwidacznia się w równoległym ułożeniu blastów. Jeśli w budowie przeważają minerały blaszkowe (np. muskowit, biotyt, serycyt) tekstura jest wtedy łupkowa. Skały takie mają doskonałą łupliwość równoległą.

Charakterystyczne dla skał metamorficznych są także tekstury:

- fałdowa - widoczna o formie drobnych sfałdowań, które powstały w wyniku dużego ciśnienia kierunkowego.

- masywna - podobna do krystalicznej struktury skał magmowych,

- warstwowa - widoczna w skałach zbudowanych z naprzemiennych warstewek o różnych minerałach.

Praktyczne znaczenie skał metamorficznych

Skały metamorficzne dzieki swoim walora dekoracyjnym i właściwością wytrzymałościowym są szeroko stosowane w budownictwie.

Najbardziej rozpowszechnione to serpentynity, nefryty, marmury i gnejsy. Niektóre odmiany gnejsów mają ponadto właściwości porównywalne ze skałami magmowymi.

Gnejsy używane są głównie jako materiał drogowy w postaci kruszywa łamanego, a niektóre jego odmiany stosuje się na elewacje i bloki budowlane.

Są doskonałym podłozem budowlanym dla budowli naziemnych (nie jest zalecane stosowanie ich w budownictwie wodnym - ponieważ jest możliwość przepływu wody między szczelinami).

---