SKAŁY OKRUCHOWO - PELITOWE

Do tej grupy skał należą gliny, zaliczane niekiedy również do ska³ ilastych <ily.html>. Według Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego gliny zawierają ponad 20% części spławialnych, obok których występują domieszki większych ziarn allogenicznych <osadowe.html>, widocznych często gołym okiem. Gliny są zatem utworami róznoziarnistymi. Geneza utworów gliniastych może być różna (gliny rezydualne, deluwialne i inne), jednak największe znaczenie mają gliny pochodzenia lodowcowego <transport.html>, czyli gliny zwałowe. Osadzane one były przez lodowiec plejstoceński, głównie w postaci moreny dennej. Powstały one w wyniku nagromadzenia prawie całego materiału transportowanego przez lodowiec i pozostałego po jego stopnieniu. Materiał ten obejmuje produkty <wietrzenie.html> skał sąsiadujących z lodowcem oraz fragmenty skał wyrwanych z podłoża lodowca, toteż jego skład petrograficzny w dużym stopniu zależy od budowy geologicznej terenów, przez które przesuwał się lodowiec. Tego typu geneza powoduje bardzo zróżnicowany skład osadów gliniastych. Obok materiału ilastego <ilaste.htm>, mu³owego <aleuryty.html> i piaszczystego <psamity.html> zawierają one również ¿wir <psefity.html>, otoczaki i fragmenty bloków skalnych, są więc skałami o wyjątkowo złej selekcji. Gliny zwałowe mogą niekiedy zawierać znaczne ilości węglanu wapnia. Powstające z nich gleby zaliczane są do dobrych i bardzo dobrych, a ich skład chemiczny, w porównaniu np. z utworami rezydualnymi, jest bogatszy w ważne z rolniczego punktu widzenia składniki, jak fosfor, wapń, magnez, potas. Wartość glebotwórcza glin zwałowych związana jest z różnym wiekiem osadów. Najstarsze utwory związane ze zlodowaceniem krakowskim występują na niewielkich obszarach w Kotlinie Sandomierskiej. Uległy one silnemu rozmyciu i zwietrzeniu w okresie międzylodowcowym, a podczas następnych zlodowaceń nastąpiło dalsze pogorszenie ich wartości, związane ze spiaszczeniem i odwapnieniem. Mniej zdegradowanymi utworami są gliny zlodowacenia środkowopolskiego, występujące na terenie nizin środkowo-polskich. Jednak nawet w tych osadach strefa spiaszczenia sięga często głębiej niż miąższość profilu glebowego. Najmłodsze gliny związane ze zlodowaceniem bałtyckim występują na terenie pobrzeża i w pasie pojezierzy. Najczęściej nie wykazują one spiaszczenia i odwapnienia w warstwach powierzchniowych.