Ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych u osób nadużywających alkoholu.

Wpływ alkoholu na zdrowie człowieka

WPŁYW ALKOHOLU NA ZDROWIE CZŁOWIEKA

Początek alkoholizmu jest trudny do uchwycenia. Bowiem granica pomiędzy piciem towarzyskim a chorobowym jest bardzo płynna. Zależy to od wielu czynników i każdy człowiek inaczej reaguje na alkohol. Stąd są osoby, które przez wiele lat nie odczuwają fizycznie skutków picia. Można wyróżnić kilka faz przebiegu tej choroby i wraz z jej rozwojem staje się ona, co raz bardziej widoczna, a skutki tej choroby stają się coraz bardziej odczuwalne i dla pijącego i dla otoczenia.

Pierwsza faza ostrzegawcza, druga krytyczna i trzecia chroniczna. Są takie pewne momenty w przebiegu tej choroby, które możemy nazwać kluczowymi lub objawami osiowymi. Oznacza to, że prawie każdy alkoholik ma (miał) te objawy.

Są to przede wszystkim: zmiana tolerancji na alkohol, początkowo zwiększenie, w ostatniej fazie zmniejszenie tolerancji, palimpsesty czyli "przerwy w życiorysie" (rodzaj krótkiej amnezji związanej z piciem bez utraty przytomności), klinowanie - czyli likwidowanie negatywnych skutków picia alkoholu - alkoholem (leczenie kaca), utrata kontroli - tzn. osoba pijąca nie może logicznie wybrać - pić, czy nie pić, a kiedy zaczyna pić, nie jest w stanie swobodnie wybrać czy przestać, czy pić dalej. Jest to proces, który uniemożliwia kontrolowanie ilości wypijanego alkoholu. Nie jest w stanie przewidzieć ilości i czasu picia.

Ciągi opilcze - najczęściej kilkudniowe do wielomiesięcznych ciągów picia dzień po dniu.

Choroba alkoholowa ma również swój koniec (tak, jak każda inna choroba), są jedynie dwa wyjścia - śmierć albo zaprzestanie picia. Nie leczona choroba zwykle prowadzi do śmierci. Mało jednak jest aktów zgonu, na których lekarz wypisuje jako przyczynę alkoholizm. Najczęściej są to inne choroby wynikające z picia. Oznacza to również, że jest to choroba chroniczna - czyli nieuleczalna. Można jedynie powstrzymać jej rozwój.

Alkoholizm jest chorobą podstawową. Oznacza to, że sam jest przyczyną wielu innych chorób. Staje się źródłem wielu problemów emocjonalnych i fizycznych osób pijących. Rozwiązanie ich musi rozpocząć się od rozwiązania spraw picia. Zaprzestanie picia.

ROZPOZNAWANIE OBJAWÓW UZALEŻNIENIA,

Ponieważ uzależnienie od alkoholu jest chorobą, to ma swoje charakterystycznie występujące u osób uzależnionych objawy.

Objawy:

I. SILNA, NATRĘTNA POTRZEBA SPOŻYWANIA ALKOHOLU (głód alkoholu).

Sformułowanie "głód alkoholowy" używane jest dla określenia stanu charakteryzującego się wzmożoną i trudną do odparcia chęcią wypicia alkoholu, czy upicia się. Może wystąpić w różnych sytuacjach, miejscach, okolicznościach kojarzonych z alkoholem, też po wypiciu niewielkiej ilości alkoholu, wraz z objawami zespołu abstynencyjnego, może też wiązać się z pragnieniem intensyfikowania przeżywanych uczuć.

II. UPOŚLEDZONA ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA PICIA ALKOHOLU (TRUDNOŚCI W UNIKANIU ROZPOCZĘCIA PICIA, TRUDNOŚCI W ZAKOŃCZENIU PICIA ALBO PROBLEMY Z KONTROLOWANIEM DO WCZEŚNIEJ ZAŁOŻONEGO POZIOMU).

Po wypiciu pierwszej porcji alkoholu pojawia się niemożność skutecznego decydowania o ilości wypijanego alkoholu i o momencie przerwania picia. Nie pojawia się ona nagle. Osoby pijące w sposób umiarkowany potrafią w pełni kontrolować ilości, częstotliwość i okoliczności spożywanego alkoholu. Dobrze wiedzą ile mogą wypić, z kim i w jakich sytuacjach. Ważnym etapem rozwijającego się upośledzenia kontroli nad piciem jest picie alkoholu w pracy. Kiedy dana osoba zauważy, iż ma problem z piciem, próbuje kontrolować swoje.

III OBJAWY ABSTYNENCYJNE

(drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, lęki).

Każde nadużywanie alkoholu pozostawia ślad w organizmie ludzkim. Człowiek, który nie jest uzależniony następnego dnia po upiciu czuje się ciężko chory. Ma bóle głowy, ogólne rozbicie, rozdrażnienie, kłopoty z koncentracją uwagi, niezdolność do dłuższego wysiłku fizycznego i umysłowego, nudności i wymioty. Popularnie ten stan jest nazywany kacem - medycznie są to objawy zatrucia. U osób uzależnionych do objawów zatrucia dołączają się objawy tzw. zespołu abstynencyjnego, który wykształca się na ogół po kilku latach intensywnego picia. Powstaje on wcześniej im trunki były mocniejsze i im większe ilości dana osoba spożywała. Wszelkie uszkodzenia mózgu, będące wynikiem urazów, zapaleń, czy zatruć, przyśpieszają wystąpienie zespołu abstynencyjnego. Dokuczliwe objawy pojawiają się w czasie trzeźwienia lub po wytrzeźwieniu, a więc wówczas, kiedy w organizmie osoby uzależnionej brakuje alkoholu. Organizm przyzwyczaja się do systematycznego przyjmowania alkoholu, w pewnym momencie staje się on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest, więc zrozumiałe, że po kolejnej porcji alkoholu powraca dobre samopoczucie, łagodzi cierpienie i przynosi ulgę. Człowiek uzależniony od alkoholu pije, ponieważ nie chce dopuścić do rozwinięcia się bardzo dokuczliwych objawów abstynencyjnych. Musi pić, aby nie cierpieć i cierpi, bo pije

WPŁYW ALKOHOLU NA UKŁAD POKARMOWY.

Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego u osób nadużywających alkoholu spotyka się bardzo często. Przewód pokarmowy narażony jest na bezpośredni wpływ napojów alkoholowych, a powstające w nim zmiany szczególnie przy przewlekłym lub nadmiernym piciu oddziałują pośrednio na odległe narządy. Wchłanianie alkoholu w jamie ustnej nie ma praktycznego znaczenia, jednak bardziej stężone roztwory na skutek drażnienia mechanicznego powodują przekrwienie śluzówki i stan nieżytowy. Obniża to odporność tkanek i ułatwia wtargnięcie zakażeń bakteryjnych. Dodatkowymi czynnikami działającymi niekorzystnie są: nieprzestrzeganie higieny osobistej, źle utrzymane próchnicze zęby, palenie papierosów. Istniejące w przewlekłym alkoholizmie niedobory białkowe, mineralne i witaminowe, będące skutkiem niepełnowartościowego odżywiania, pogłębiają ten stan i doprowadzają do pękania i zapalenia kącików ust, do nadżerek na śluzówce jamy ustnej.

Pojawiają się też takie dolegliwości jak: uczucie suchości, pieczenie języka, zaczerwienienie gardła, uczucie niesmaku, itp. Alkohol działa na przełyk drażniąco i odwadniająco. Poza nieprzyjemnym uczuciem palenia za mostkiem, czyli tzw. zgagą, występują wtedy zaburzenia przełykowe, bóle, a nawet krwotoki z przełyku. U alkoholików pojawiają się poranne nudności, wymioty, pobolewanie w nadbrzuszu oraz stany ogólnego rozbicia.

Alkohol jest jednym z najsilniejszych środków pobudzających w żołądku wydzielanie kwasu solnego. Wysoce niebezpieczna u nadużywających alkoholu jest choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Nadużywanie alkoholu bardzo zaostrza objawy istniejącej już choroby. Głównymi objawami choroby wrzodowej są bóle zlokalizowane w dołku podsercowym, mające pewien rytm. Pojawiają się one od pół godziny do kilku godzin po zjedzeniu posiłku. Przy owrzodzeniach dwunastnicy często są to ranne bóle głowy i bóle nocne. Nasilają się wiosną i jesienią. Towarzyszą im liczne dolegliwości, takie jak: nudności, kwaśne odbijanie, zgaga, nieobfite kwaśne wymioty, niesmak w ustach, brak apetytu, chudnięcie, spadek aktywności fizycznej i psychicznej.

WPŁYW ALKOHOLU NA WĄTROBĘ I TRZUSTKĘ.

Warunkiem prawidłowego funkcjonowania człowieka jest odpowiednie odżywianie, tzn. dostarczanie organizmowi podstawowych substancji, takich jak: białka, węglowodany, tłuszcze i witaminy oraz prawidłowe ich wchłanianie. U człowieka uzależnionego od alkoholu zaburzony jest zarówno sposób odżywiania, jak i przyswajanie tych substancji.

Narządem szczególnie narażonym na działanie alkoholu jest wątroba, w której odbywają się zasadnicze przemiany alkoholu. Uszkodzenie miąższu wątroby może we wczesnym okresie nie manifestować się żadnymi dolegliwościami i zaburzeniami, tzn. może przebiegać klinicznie, bezobjawowo, pod maską zwykłej niestrawności, przepicia czy nieżytu żołądka. Sprawia to, że w chwili zgłoszenia się do lekarza zmiany w wątrobie mogą być tak daleko posunięte, że aż nieodwracalne, mimo ogromnej zdolności regenerującej tego narządu. Przykładem tak podstępnie rozwijającej się choroby jest marskość wątroby. Wstępnym etapem tego ciężkiego schorzenia jest ostre, alkoholowe zapalenie wątroby po jednorazowym zatruciu alkoholem, następnym przy nadmiernym opilstwie lub we wstępnych fazach uzależnienia - przewlekłe zapalenie wątroby. Kolejnym etapem niewydolności wątroby jest tłuszczowe jej zwyrodnienie, które jest jeszcze stanem odwracalnym, jeżeli zachowa się pełną abstynencję oraz odpowiedni sposób odżywiania. Stłuszczenie wątroby można podejrzewać, kiedy występuje uczucie pełności, rozpieranie w nadbrzuszu, wzdęcia brzucha. brak apetytu, nudności oraz ogólne osłabienie. Wczesny okres marskości wątroby nie musi charakteryzować się żadnymi typowymi dolegliwościami. Pierwszym groźnym objawem bywa krwotok z przewodu pokarmowego, występują również silne wzdęcia brzucha, upośledzenie łaknienia. nudności, wymioty, stwierdza się też znaczny spadek wagi ciała, pojawiają się obrzęki w okolicy kostek u nóg, wątroba jest powiększona i przy obmacywaniu bolesna. Brzuch powiększa się na skutek obecności w jamie otrzewnej płynu przesiękowego, skóra na brzuchu jest napięta z widocznymi naczyniami żylnymi. Na twarzy szyi i klatce piersiowej pojawiają się gwiazdkowate naczynia, tzw.. pajączki wątrobowe. Dłonie i podeszwowe powierzchnie stóp bywają wybitnie zaczerwienione, paznokcie łamliwe i kredowo białe, włosy słabną, wypadają, pojawiają się różne zmiany skórne, rozwija się stan podżółtaczkowy albo wyraźna żółtaczka.

Tak, więc w uszkodzeniach wątroby tylko wczesna i całkowita abstynencja może uchronić od dramatycznych powikłań, często kładących kres życiu chorych. Również nadużywanie alkoholu jest istotnym czynnikiem wywołującym zapalenie trzustki. Łagodne zapalenia trzustki są skąpo-objawowe i mogą przebiegać niezauważalnie. Manifestuje się pobolewaniem w lewym nadbrzuszu, objawami niestrawności. Niekiedy zapalenie trzustki objawia się bardzo burzliwie. Początek choroby to gwałtowne bóle w lewym podbrzuszu połączone z szybko postępującym pogarszaniem stanu ogólnego aż do wystąpienia objawów ciężkiego wstrząsu. Ludzie wymagają wówczas natychmiastowej pomocy lekarskiej. Finałem choroby może być przewlekła niewydolność trzustki z upośledzeniem trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym wszystkich składników pożywienia- Prowadzi to do powstania niedoborów pokarmowych i wyniszczenia. Może też rozwinąć się w cukrzycę na skutek niedoborów insuliny, która jest produkowana przez trzustkę.

WPŁYW ALKOHOLU NA UKŁAD ODDECHOWY.

Większość ludzi nadmiernie pijących cierpi na różne schorzenia układu oddechowego. Alkohol osłabiając ogólną odporność ustroju człowieka stwarza warunki sprzyjające rozwojowi bakterii i wirusów. Powodują one przewlekłe zapalenie dróg oddechowych. Schorzeniom tym sprzyjają: palenie papierosów - często towarzyszące piciu alkoholu, niedobór witamin oraz przeziębienia, charakterystyczne dla ludzi nadużywających alkoholu. Uczucie ciepła bezpośrednio po jego wypiciu wynika stąd, że alkohol rozszerza naczynia krwionośne znajdujące się bezpośrednio pod skórą i tym samym powoduje dopływ ciepłej krwi z wnętrza organizmu do naczyń krwionośnych skóry. Tam krew ochładza się, a ponieważ krąży cały czas w naczyniach, ochłodzone jej partie wędrują z powrotem do organizmu. Efektem tej całej wymiany jest ochłodzenie ustroju, a nie rozgrzanie. Przewlekłe zapalenia błon śluzowych, będące często następstwem licznych przeziębień, powodują uszkodzenie lub wręcz zniszczenie rzęsków. Zanika, więc mechanizm samooczyszczania dróg oddechowych. Drażniące i zakaźne czynniki nieusuwane na zewnątrz powodują większą podatność alkoholików na zapalenie dróg oddechowych, oskrzeli i płuc. Nadużywający alkoholu zapadają również na ostre i przewlekłe zapalenie nosogardzieli, zatok obocznych nosa. Schorzenia te objawiają się uporczywymi bólami głowy, męczącym kaszlem, chrypką, stanami podgorączkowymi i gorączkowymi, dusznością, ogólnym osłabieniem, wzmożoną pobudliwością.

ZABURZENIA PSYCHICZNE.

Najczęściej spotykanymi zaburzeniami, które zgłaszają osoby uzależnione od alkoholu są zaburzenia pamięci. Równolegle z nimi stwierdza się u wielu osób zaburzenia zainteresowań, myślenia, szybkie męczenie się pracą umysłową, znacznie oporną koncentrację uwagi. Znamienne są ponadto takie objawy jak: zwiększona drażliwość, trudności w opanowywaniu agresji i zmienność nastroju. Wyżej wymienione objawy nie mają na ogół charakteru stałego i nie muszą występować u każdego alkoholika. Ich wspólną cechą jest jednak to, że jeśli już występują, to mają tendencję do nasilania się. Ich rozwój można zatrzymać jedynie całkowitą rezygnacją z alkoholu. U osób uzależnionych od alkoholu występują określone zespoły objawów.

PSYCHOZA - Choroba rozwija się powoli lub stanowi efekt majaczenia. Zasadniczym objawem tej choroby są nasilające się zaburzenia zapamiętywania. W chorobie w pełni rozwiniętej pacjent nie jest w stanie zapamiętać niczego co się wokół niego dzieje jest zdezorientowany w czasie i w otoczeniu. Ma w pamięci lukę, która systematycznie powiększa się. Wprawia go to w coraz większe zakłopotanie oczywiście, jeśli ma jeszcze zachowany intelekt i jest, choć trochę krytyczny. Chory stara się wypełnić tę lukę mniej lub bardziej prawdopodobnymi zmyśleniami..

OTĘPIENIE ALKOHOLOWE - charakteryzuje się postępującą niewydolnością

intelektualną. Chory przestaje rozumieć, co się wokół niego dzieje, nie jest w stanie kierować

swoim postępowaniem, zaspakajać potrzeb. Wymaga pomocy przy załatwianiu najprostszych

spraw, a także w przygotowywaniu posiłków i wykonywaniu toalety osobistej. Towarzyszą temu znaczne zaburzenia pamięci. Dołączyć się mogą objawy neurologiczne oraz objawy

ogólnej niewydolności fizycznej.

W przebiegu uzależnienia od alkoholu, przy sprawnym często intelekcie, spotykamy u niektórych osób chorobę psychiczną zwaną paranoją alkoholową. Psychoza ta ma przebieg przewlekły - wymaga intensywnego leczenia. Jednak, co do wyleczenia nigdy nie można mieć pewności, gdyż pacjenci sprawnie ukrywają ich objawy. O chorobie psychicznej możemy mówić dopiero wówczas, gdy pojawi się głębokie, niepoddające się perswazji. Alkoholik, który ma tego typu zaburzenia potrafi zachowywać się poprawnie wobec innych osób, prawidłowo funkcjonować w innych grupach społecznych.

Upojenie (alkoholowe) zwykłe – ebrietas simplex, które określa się również jako upicie zwykłe, stanowi naturalną reakcję organizmu, w szczególności ośrodkowego układu nerwowego na alkohol etylowy. Alkohol ten jest przyjmowany drogą doustną w postaci wódek, win, piwa innych podobnych napojów.

Tradycyjnie wyróżnia się w upojeniu zwykłym 3 fazy, zwane również stadiami:

Faza podchmielenia, czyli ekscytacji, w której obserwuje się wzmożoną aktywność przy obniżonej jednak precyzji ruchów, zmniejszenie krytycyzmu i zdolności logicznego, przyczynowego myślenia oraz pewną nieadekwatność w reakcjach uczuciowych i zachowaniu się,

Faza właściwego upojenia, w której w której występuje chwiejny chód, bełkotliwa mowa, tendencja do rezonerstwa (myślenie, które utraciło ukierunkowanie na cel i do niczego nie prowadzi), posługiwanie się banalnymi frazesami, dalsze zmniejszenie krytycyzmu i zdolności logicznego, przyczynowego myślenia oraz pogłębienie nieadekwatności w reakcjach uczuciowych i zachowaniu się. W fazie tej występuje również cały szereg innych objawów, które łącznie określane są mianem „zachowania się pijaków”,

Faza głębokiego upojenia, zwana również porażenną, w której występują stopniowo pogłębiające się zaburzenia świadomości, zahamowania ruchowe i wreszcie sen, który może przejść w śpiączkę (coma).

Upojenie zwykłe w fazie podchmielenia, a zwłaszcza w początkowym okresie właściwego upojenia, może przybierać bardzo różnorodne postacie, których rodzaj w dużym stopniu zależy od cech osobowości, konstytucji oraz stanu ośrodkowego układu nerwowego. Do najczęstszych postaci upojenia zwykłego należą:

Postać euforyczna, którą charakteryzuje podwyższenie nastroju, gadatliwość, nadmierny optymizm, tendencja do chwalenia się i usiłowanie imponowania innym.

Postać maniakalna, w której na pierwszy plan, obok podwyższenia nastroju, występuje znaczne pobudzenie ruchowe, przyspieszenie biegu myślowego, nastawienie wielkościowe oraz w wypadkach przeciwstawiania się innych osób, tendencja do agresji słownej, a nawet fizycznej.

Postać depresyjna z tendencją do płaczu, ubolewaniem nad swoim losem, widzeniem wszystkiego w czarnych barwach. Nastrój jest obniżony.

Postać dysforyczno-eksplozywna, w której dominuje, obok nieznacznego obniżenia nastroju, drażliwość, uczucie wewnętrznego niepokoju i braku czegoś nieokreślonego, złośliwe nastawienie w stosunku do otoczenia, skłonność do gwałtownych wybuchów gniewu z tendencją do niszczenia przedmiotów (np. Demolowania mieszkania).

Postacie histeryczne (histeryczne reakcje na alkohol), których jest cały szereg, łączy je demonstracyjność, teatralność zachowania się, chęć wywołania zainteresowania otoczenia a  nawet sensacji.

Stany upojenia zwykłego mogą pozostawić po sobie jedynie fragmentaryczną pamięć doznanych przeżyć i swojego zachowania się, niekiedy jednak pamięć ta może być całkowicie zniesiona (są to tzw. Palimpsesty alkoholowe). Szczególnie często upojenie zwykłe pozostawia niepamięć w alkoholizmie przewlekłym.



Upojenie powikłane i nienormalna reakcja na alkohol.

Upojenie powikłane opisane przez H. Bindera (wg. J. Fleszar-Szumigajowej, 1961 i L. Uszkiewiczowej, 1966, s. 194) jest nietypową reakcją organizmu na alkohol etylowy, która charakteryzuje się znacznie większym nasileniem zaburzeń psychicznych w stosunku do ilości spożytych napojów alkoholowych niż występuje to przeciętnie. Zaburzenia te dotyczą najbardziej zachowania się, bełkotliwy sposób mówienia i chwiejny chód są tylko miernie nasilone.

W upojeniu powikłanym obserwuje się narastanie pobudzenia psychoruchowego, nieadekwatną w stosunku do sytuacji agresywność oraz gwałtowne zachowanie się podobne niekiedy do reakcji krótkiego spięcia.

Przyjmuje się, że w upojeniu powikłanym następuje odhamowanie istniejących „tendencji kompleksowych”, które w stanie trzeźwości nie są ujawniane. Wypowiadane są przekonania podobne do urojeń, przeważnie dotyczące rzekomo doznanych krzywd. Całokształt zachowania się jest w zasadzie obcy cechom osobowości manifestowanym w życiu codziennym, szczególnie jeżeli chodzi o brutalność i tempo reakcji.

Świadomość jest zaburzona, ale nie tak głęboko, żeby mogła powstać całkowita dezorientacja w istniejącej sytuacji. Pamięć przebytego stanu i swojego zachowania się jest najczęściej fragmentaryczna, mało precyzyjna, niekiedy jednak może być całkowicie zniesiona.

Nienormalna reakcja na alkohol (H. Hoff, 1956, s. 322-323) jest upojeniem spowodowanym alkoholem etylowym, które występuje u niektórych osobników o psychopatycznej strukturze osobowości. Istniejące u nich cechy psychopatyczne nie są przy tym uwarunkowane uchwytnymi zmianami organicznymi mózgu.

Osoby, u których wystąpiła nienormalna reakcja na alkohol, są agresywne, brutalne w stosunku do otoczenia, często demolują pomieszczenia, w których znajdują się oraz wyraźnie manifestują nastrój gniewu. Zachowanie się ich jest wyraźnie aspołeczne. Zewnętrznie widoczne są u nich wszystkie typowe objawy stanu upojenia alkoholowego.

Całokształt zachowania się ich nie jest obcy osobowości, stanowi jedynie wyolbrzymienie stale istniejących u nich tendencji, które w życiu codziennym mogą być jednak częściowo hamowane, ukrywane.

Głębszych zaburzeń świadomości, które by powodowały zerwanie kontaktu z rzeczywistością, sytuacją, nie obserwuje się. Pamięć wydarzeń może być zachowana lub nieznacznie zaburzona.

Nienormalna reakcja na alkohol z reguły stereotypowo powtarza się i jest bardzo podobna do dysforyczno-eksplozywnej postaci upojenia zwykłego. Za nienormalną reakcją na alkohol, jeżeli w ogóle uznamy za słuszne wyodrębnienie jej, przemawia istnienie podłoża psychopatologicznego oraz możliwość występowania jej po stosunkowo niewielkich dawkach alkoholu.



Upojenie patologiczne.

Upojenie patologiczne jest patologiczną rekacją organizmu, w szczególności ośrodkowego układu nerwowego, na alkohol etylowy. Jest krótkotrwałą, ostrą chorobą psychiczną, która trwa od kilku minut do kilkudziesięciu godzin. Wystąpienie jego nie jest uzależnione od ilości wprowadzonego alkoholu etylowego, najczęściej występuje po wypiciu względnie małej ilości wódki (np. kilku kieliszków).

Upojenie patologiczne występuje zwykle u osób o niepełnowartościowym układzie nerwowym (które przebyły np. uraz czaszki), u rekonwalescentów, osób wyniszczonych fizycznie, po dłuższej bezsenności, po przykrych przeżyciach psychicznych oraz gdy alkohol został skonsumowany na czczo.

Zachowanie się w stanie upojenia patologicznego jest zawsze wynikiem chorobliwych procesów psychicznych (np. urojeń, iluzji, omamów), nie zaś prostą reakcją na rzeczywistą sytuację, rzeczywiste doznania. Jest ono całkowicie niezrozumiałe dla postronnych obserwatorów. W przebiegu jego występuje całkowita zmiana osobowości. Nie obserwuje sie chwiejnego chodu, bełkotliwej mowy i innych objawów określanych mianem „zachowania się pijanych”.

Upojenie patologiczne występuje przeważnie w postaciach:

Epileptoidalnej - charakteryzują ją objawy bardzo podobne do występujących w głębokich stanach pomrocznych pochodzenia padaczkowego. Na pierwszy plan wysuwają się znaczne zaburzenia świadomości powodujące błędną orientację co do czasu, miejsca i sytuacji oraz pobudzenie psychoruchowe z wybitną tendencją do brutalnego zachowania się i agresji. Prawdopodobnie występują również omamy i iluzje wzrokowe.

Omamowo-urojeniowej, zwanej również paranoidalną – w której występują również zaburzenia świadomości, nie są jednak one tak głębokie jak w postaci epileptoidalnej. Na pierwszy plan wysuwają się urojenia (przeważnie prześladowcze), lęk, uczucie niepokoju i zagrożenia oraz ewentualne omamy i iluzje. Często występuje tendencja do ucieczki przed domniemanymi wrogami lub atakowanie ich.

Objawy upojenia patologicznego występują nagle, a kończą się zaś głębokim snem tzw. terminalnym. Sen taki nie jest jednak patognomiczny dla upojenia patologicznego, ponieważ może on występować również w upojeniu zwykłym.

Upojenie patologiczne zawsze pozostawia po sobie mniejszą lub większą niepamięć. Postać epileptoidalna pozostawia przy tym z reguły całkowitą lub prawie całkowitą niepamięć, postać zaś paranoidalna może wprawdzie pozostawić całkowitą niepamięć, ale często pozostawia tylko znaczne luki pamięciowe (niektóre fragmenty przeżyć czy epizody mogą być dość dobrze pamiętane).

Upojenie patologiczne występuje bardzo rzadko, jest zjawiskiem wyjątkowym. Poglądy dotyczące możliwości powtórnego, czy nawet kilkakrotnego występowania jego u tej samej osoby, nie są jednolite.



Upojenie na podłożu patologicznym

Upojenie na podłożu patologicznym jest przede wszystkim stanem spowodowanym alkoholem etylowym u osób chorych psychicznie, u osób wskazujących wyraźne zaburzenia psychiczne o charakterze defektu (m.in. spowodowanego przebytymi psychozami, zatruciami, organicznymi uszkodzeniami mózgu) oraz chorych na padaczkę z objawami otępienia lub charakteropatią. U wszystkich tych osób alkohol powoduje, poza typowymi objawami upojenia zwykłego, nasilenie objawów psychotycznych lub innych istniejących poprzednio zaburzeń psychicznych (np. cech charakteropatycznych) ewentualne pojawienie się objawów psychotycznych (np. zaburzeń świadomości, urojeń, omamów), których nie było w okresie bezpośrednio poprzedzającym spożycie alkoholu. Dawki alkoholu konieczne do wywołania tych skutków są zwykle stosunkowo małe, co jest wyrazem zmniejszonej tolerancji alkoholu.

Upojenie na podłożu patologicznym występuje również w tych wypadkach, gdy u osób zachowujących się w życiu codziennym tak jak ludzie normalni i przez otoczenie uważanych za zdrowych psychicznie, istnieje zmniejszona tolerancja alkoholu na skutek zmian organicznych mózgu (np. po urazach czaszki, po zapaleniach mózgu, w miażdżycy) lub padaczki. Osoby te, gdy są trzeźwe, nie wykazują żadnych wyraźnych zaburzeń psychicznych, szczególnie zaś cech charakteropatycznych oraz objawów otępienia. Istniejąca u nich zmniejszona tolerancja alkoholu może przejawiać się przede wszystkim występowaniem nasilonych objawów upojenia zwykłego nawet po małej ilości alkoholu. Może ona jednak przejawiać się również występowaniem głębokich zaburzeń świadomości nieproporcjonalnych do ilości spożytego alkoholu, występowaniem stanów paranoidalnych, nieumotywowaną agresywnością ze znacznym pobudzeniem ruchowym itp., przy obecności zewnętrznych objawów upojenia alkoholowego (np. chwiejny chód, bełkotliwa mowa).



Tradycyjna klasyfikacja alkoholizmu: alkoholizm nałogowy i alkoholizm przewlekły.

Alkoholizm nałogowy (alcoholismus habitualis) charakteryzuje się przede wszystkim istnieniem uzależnienia psychicznego od alkoholu oraz utratą kontroli picia, po pewnym okresie dołącza się również pewne uzależnienie somatyczne, które nie osiąga jednak zbyt dużego nasilenia i nie wysuwa się na pierwszy plan.

Uzależnienie psychiczne od alkoholu początkowo polega na tym, że w stanach trzeźwości występują objawy abstynenckie (głodu alkoholowego) odczuwane jako stany, w których „czegoś” brakuje do tego by czuć się dobrze. Stany te można określić jako poczucie „ dyskomfortu psychicznego”. W bardziej jednak zaawansowanym alkoholizmie nałogowym w stanach trzeźwości występuje już wyraźnie obniżenie nastroju połączone często z dużą drażliwością i niecierpliwością, które subiektywnie jest bardzo przykro odczuwane. Wszystkie te objawy doraźnie likwiduje wypicie alkoholu.

Utrata kontroli picia występująca w alkoholizmie nałogowym polega na tym, że po rozpoczęciu picia (po przysłowiowym pierwszym kieliszku) następuje nieprzerwane już picie aż do stanu głębokiego upojenia lub niemożności uzyskania alkoholu.

Rozpoczynające sie w alkoholizmie nałogowym pewne uzależnienie somatyczne manifestuje się przede wszystkim występowaniem objawów przepicia, określanych również jako „kociokwik” („kac”, „Katzenjammer”), które stanowią specyficzny rodzaj zespołu abstynenckiego.

Drżenie rąk jako objaw uzależnienia somatycznego, będące elementem zespołu abstynenckiego, w alkoholizmie nałogowym występuje jedynie sporadycznie i to przeważnie po kilka dni trwającym intensywnym piciu alkoholu. Mija ono zresztą bardzo szybko i u alkoholików nałogowych nie jest czynnikiem powodującym przymus picia, a ściślej niemożność powstrzymywania się od rozpoczęcia picia.

W alkoholizmie nałogowym początkowo występuje zwiększenie tolerancji alkoholu, tzn. Potrzeba znacznie większej dawki alkoholu do wywołania głębokiego upojenia zwykłego niż występuje to przeciętnie. Stopniowo tolerancja ta ulega zmniejszeniu i w stadium przejścia alkoholizmu nałogowego w przewlekły do wywołania upojenia zwykłego potrzebna jest coraz mniejsza dawka alkoholu.

Alkoholizm przewlekły (alcoholismus chronicus) charakteryzuje się, poza uzależnieniem psychicznym od alkoholu i utratą kontroli picia, narastającym uzależnieniem somatycznym, zmniejszoną tolerancją alkoholu, typowymi zmianami w narządach wewnętrznych i układzie nerwowym oraz pogłębiającą się degradacją psychiczną.

Uzależnienie psychiczne od alkoholu i utrata kontroli picia przedstawiają sie w alkoholizmie przewlekłym podobnie jak w alkoholizmie nałogowym, są one jednak znacznie bardziej nasilone. Uzależnienie somatyczne zaś, poza tym, że występuje zawsze, stopniowo narasta i zmienia się jakościowo.

Najczęstszym zespołem objawów abstynenckich, którym manifestuje się uzależnienie somatyczne, są występujące rano nudności i wymioty oraz wybitne drżenie rąk. Objawy te są nie tylko subiektywnie nieprzyjemne, ale również w wypadkach bardzo dużego nasilenia uniemożliwiają rozpoczęcie jakiejkolwiek pracy.

Obok drżenia rąk, które może występowac nie tylko rano, jako objawy abstynenckie pojawiające się przy obniżeniu się stężenia alkoholu we krwi, często występują również drżenie powiek i języka oraz skurcze mięśniowe. Niekiedy znów na pierwszy plan wysuwają się zwyżki ciśnienia krwi, wahania częstości tętna, napadowe poty, biegunki, bezsenność.

W alkoholizmie przewlekłym tolerancja alkoholu jest zawsze obniżona. Przejawia sie to powstawaniem stanów upojenia już po względnie małych dawkach alkoholu (np. po 2-3 butelkach piwa lub kilku kieliszkach wódki). Jest przy tym rzeczą charakterystyczną, że upojenia te często pozostawiają po sobie częściową, a nawet całkowitą niepamięć (palimpsesty alkoholowe).

W alkoholizmie przewlekłym z reguły występuje nieżyt błony śluzowej żołądka oraz uszkodzenie wątroby i mięśnia sercowego. Zmiany w obwodowym układzie nerwowym manifestują się wzmożeniem odruchów ewentualnie ich osłabieniem lub zniesieniem, jeżeli występuje zapalenie wielonerwowe. Twarz jest często obrzękła, naczynia krwionośne policzków i nosa są rozszerzone, spojówki gałek ocznych przekrwione, skóra nadmiernie wilgotna.

Przewlekłe zaburzenia psychiczne, które pojawiają się, określane są jako psychodegradacja alkoholowa, powstanie ich jest związane ze zmianami organicznymi mózgu. Psychodegradacja ta polega przede wszystkim na zaniku lub wypaczaniu uczuć etycznych, związków uczuciowych z rodziną, środowiskiem oraz społeczeństwem. Życie seksualne ulega wulgaryzacji, mogą się przy tym pojawić tendencje do perwersji seksualnych. Istniejące poprzednio zespoły uczuciowo dążeniowe zanikają a na ich miejsce pojawia się stałe pragnienie picia alkoholu. Występuje duża chwiejność uczuciowa, dominują wzruszenia doraźne, sytuacyjne. Zachowanie staje się niekonsekwentne, często na pierwszy plan wysuwa się drażliwość, niecierpliwość i wybuchowość.

Wśród zaburzeń w zakresie intelektu przede wszystkim rzuca się w oczy znaczne upośledzenie lub zanik krytycyzmu, szczególnie odnośnie do własnego nałogu i przyczyn niepowodzeń życiowych.

Alkoholicy przewlekli pierwsze porcje alkoholu piją przeważnie rano (często na czczo), a następnie pijąc co kilka godzin są właściwie cały dzień pijani.

Niekiedy alkoholicy przewlekli, nawet po kilkuletnim codziennym piciu alkoholu, zmieniają sposób picia, zaczynają pić okresowo. Przez kilka tygodni w ogóle nie piją alkoholu, a następnie zaczyna się u nich „ciąg pijaczy” trwający od kilku dni do kilku tygodni, w ciągu którego piją od rana do wieczora, często nawet w nocy. W takich przypadkach mówimy o pseudodipsomanii w przebiegu alkoholizmu przewlekłego.



Inne klasyfikacje alkoholizmu.

Poza tradycyjnym podziałem alkoholizmu na nałogowy i przewlekły, istnieje cały szereg klasyfikacji, które cieszą się mniejszą lub większą popularnością. Należy jednak stwierdzić, że jak dotychczas nie opracowano jeszcze takiego podziału alkoholizmu, który można by przyjąć bez żadnych zastrzeżeń.

J. Skála (1966, s. 16-20) wyróżnia następujące cztery fazy rozwoju alkoholizmu:

Początkowa faza alkoholizmu. Picie alkoholu ma charakter obyczaju towarzyskiego. Przyszły alkoholik dostrzega jednak, że alkohol może przynieść ulgę i zapomnienie. Coraz częściej więc sięga po alkohol i pije coraz regularniej.

Ostrzegawcza faza alkoholizmu. Napoje alkoholowe przestają być różnego rodzaju trunkami a stają się środkiem (albo raczej „lekarstwem”), który jest „potrzebny”. Picie alkoholu przestaje być czynnikiem, który wiąże osobę pijącą z pewnym określonym towarzystwem. Znacznie częściej, niż u osób pijących umiarkowanie, występują po stanach upojenia alkoholowego luki pamięciowe, tzw. palimpsesty alkoholowe. W końcowym etapie tej fazy coraz bardziej zmniejsza się kontrola nad piciem.

Krytyczna faza alkoholizmu. Następuje utrata kontroli nad piciem przejawiająca się tym, że najmniejsza nawet dawka alkoholu wyzwala potrzebę dalszego picia, która jest odczuwana jako fizyczna konieczność. Stopniowo następuje utrata krytycyzmu i zaczyna kształtować się system fałszywych przekonań dotyczący przyczyn i okoliczności, które rzekomo skłaniają do picia. Cała uwaga skupia się wokół problemu zdobycia alkoholu. Pojawia się konieczność picia rano, aby w ciągu dnia być zdolnym do pracy.

Końcowa faza alkoholizmu. Występuje stale wzmagająca się potrzeba alkoholu, która narasta stopniowo od rana do późnego wieczoru. Picie alkoholu trwa niekiedy kilka dni z rzędu, dopóki nie nastąpi całkowite wyczerpanie fizyczne. Tolerancja alkoholu jest obniżona. Pojawia się degradacja psychiczna. Dopóki alkohol nie zostanie wypity, istnieje niezdolność do wykonywania nawet najprostszych czynności, np. zapalenia papierosa lub zjedzenia zupy. U 10% alkoholików powstają w tym okresie psychozy alkoholowe.

Bardzo użyteczna jest klasyfikacja alkoholizmu opracowana przez Komitet Ekspertów dla Spraw Alkoholizmu Światowej Organizacji Zdrowia. Klasyfikacja ta znajduje się w VIII Rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn zgonów obowiązującej w Polsce od 1.I.1970 r. Przedstawia się ona następująco:

Epizodyczne picie nadmierne. Picie nadmierne nieregularne, okresy nadmiernego picia stosunkowo krótkie, oddzielone dłuższymi przerwami. Grupa pijących tego typu obejmuje pewną liczbę osób z nieprawidłowymi cechami osobowości, które przejawiają się w stanach upicia.

Nawykowe picie nadmierne. Ciągłe picie nadmierne. Pijący nadmiernie, systematycznie, regularnie. W fazie tej nie występuje jeszcze „utrata kontroli”.

Nałóg alkoholowy. Toksykomania alkoholowa. Stan psychicznego i somatycznego uzależnienia od alkoholu, w którym występuje z początku zwiększenie się tolerancji alkoholu oraz pojawiają się psychiczne i fizyczne objawy odstawienia (zespół abstynencyjny). Dla fazy tej szczególnie charakterystyczna jest utrata kontroli picia, tj. Niemożność powstrzymania się od kontynuowania picia, a w fazie nałogu dalej posuniętego – zmniejszenie się tolerancji alkoholu. W fazie najdalej zaawansowanego alkoholizmu najczęściej występują różnego rodzaju powikłania psychiczne o charakterze psychotycznym i najwyraźniej zaznaczają się fizyczne, psychiczne i socjalne skutki przewlekłej intoksykacji alkoholowej. Do tego punktu należy zaliczyć większość przypadków określanych jako alkoholizm przewlekły.

Alkoholizm inny i nieokreślony. Do tej grupy zalicza się alkoholizm, którego z różnych powodów (np. brak wiarygodnych danych) nie można zaklasyfikować do jednej z wyżej wymienionych grup alkoholizmu. Można tu zaliczyć także niektóre przypadki picia „na tle patologicznym”, tj. Towarzyszącego innym zaburzeniom psychicznym, gdy alkoholizm taki nie wysuwa się na pierwszy plan, a jego formy nie można zaklasyfikować do jednej z poprzednich trzech grup.