Jaskrowate Rannunculaceae * lub K5C5AnGn

- Ułożone skrętolegle, bez , blaszki podzielone lub silnie powcinane.

-kwiaty pojedyncze lub w gronach; w kwiatach modą wystąpić prątniczki pełniące funkcję miodników

- owoce: wielonasienne mieszki, niełupki lub orzeszki, czasami jednonasienna jagoda;

- niektóre gatunki zawierają trujące glikozydy lub alkaloidy, zanikające podczas suszenia roślin.

-UŻYTKOWANIE: Zawarte w nich substancje czynne są używane w ziołolecznictwie oraz do zatruwania strzał. Niewielkie zastosowanie w medycynie. Nasiona czarnuszki używane są jako przyprawa. Liczne gatunki ozdobne(rabaty, ogrody skalne)

-Chronione: sosanka zwyczajna i orlik pospolity- lekko trujące

Bobowate, motylkowate Fabaceae K(5)C5A(9)+1 lub (10)G(1)

- rośliny zielne, drzewa i krzewy;

- zazwyczaj pierzasto złożone.

- kwiaty grzbieciste z charakterystyczną koroną;

- korzenie współżyją z bakteriami brodawkowymi, wiążącymi wolny azot z powietrza, dlatego rośliny z tej rodziny zawierają dużo białka (w nasionach 20-50%).

- -, suchy, wielonasienny, pękający dwoma szwam(strąk przewęzisty rozpadający się na jednonasienne fragmenty np. ) lub jednonasienny niepękający owoc – orzeszek (np. ).

-Gatunki chronione: ostrołódka kosmata, wilżyna ciernista.

-ZASTOSOWANIE.

– np. , , .

Nasiona są źródłem cennego białka (, , , ).

– służą jako , wzbogacają glebę w azot.

– np. , .

– np. , , , .

Dostarczają cennego drewna, gum i garbników np. .

– np. , .

Selerowate, baldaszkowate Apiaceae *K5C5A5G(2)d

-głównie byliny;

- Puste i wyraźne .

- Pierzasto złożone, 2-3-krotne, często z rozdętymi . skrętoległe.

- kwiaty drobne, zebrane w baldachy złożone;

- owocem jest rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki; bogate w białko i tłuszcze;

- wiele gatunków zawiera olejki eteryczne;

- niektóre rośliny zawierają dużo alkaloidów i są trujące

- ZASTOSOWANIE jako warzywa, przyprawy, zioła lecznicze. Liczne gatunki używane w medycynie i technice.

-Gatunki chronione: arcydzięgiel litwor, mikołajek nadmorski

-Rośliny użytkowe: marchew zwyczajna, kminek zwyczajny, koper ogrodowy, pietruszka zwyczajna, seler zw.

-Chwasty: marchew zwyczajna, podagrycznik pospolity, sierpnica pospolita i inne.

-Rośliny trujące: szalej jadowity , szczwół plamisty, blekot pospolity

Astrowate, złożone Asteraceae *K0 lub n[C(5)A(5)] G(2)d

- wyłącznie rośliny zielne;

- kwiatostan w formie koszyczka – koszyczki mogą być zebrane w wiechy, grona, baldachogrona

- w koszyczkach kwiaty grzbieciste i promieniste; obcopylne;

- owocem jest niełupka, naga lub zaopatrzona w lotny puch kielichowy, a czasem w szczecinki;

- materiałem zapasowym jest inulina.

-UŻYTKOWANIE:

warzywa – sałata, wężymord, karczoch

Oleiste – słonecznik

Pastewne – topinambur

stosowane są w lecznictwie i przemyśle.

(Słonecznik- pasza, przem spożywczy. Oleje, nasiona, ozdoby,

Rumianek herbata,kosmetyki)

-Chronione: ostrożeń panoński, szarotka alpejska, wężymord stepowy

-Rośliny użytkowe: cykoria podróżnik, astry, słonecznik zwyczajny, słonecznik bulwiasty, złocienie (chryzantemy), nagietek lekarski, oraz sałata, krwawnik pospolity, kocanki piaskowe, chaber bławatek, cykoria

Kapustowate, krzyżowe Brassicaceae * K2+2C4A2+4!G(2)g

- Lirowate, tworzące rozetki, ułożone skrętolegle, bez , często siedzące.

- z liśćmi odziomkowymi.

- charakterystyczna czterokrotna budowa kwiatów;

- kwiatostany – grona;

- owoc- pękająca łuszczyna lub łuszczynka, wyjątkowo łuszczyna przewęzista (rozłupnia);

- nasiona bezbielmowe, zawierające dużo tłuszczu;

-w tkankach wyst enzym mirozyna, powoduje rozkład glukozynolanów i powstawanie olejków gorczycznych (sinigryna i synalbina) nadających roślinom ostry, gorzki smak oraz specyficzny zapach;

-znaczenie

*w rolnictwie (rośliny olejodajne i paszowe) - rzepak.

*w ogrodnictwie () - kapusta warzywna, kalafior, brokuły, kalarepa, brukselka, rzodkiew i rzodkiewka

*gatunki zielarskie

*gat. przyprawowe: gorczyca biała i czarna, chrzan

*w Lecznictwie - wit.C

*Ozdobne, np.: lak, lewkonia, maciejka, miesiącznica roczna

-chronione w polsce: warzucha polska

-Chwasty: gorczyca polna, pszonak drobnokwiatowy, rzodkiew świrzepa, stulisz lekarski, tasznik pospolity,

Liliowate Liliaceae *P3+3A3+3 G(3)g

- przeważają byliny cebulowe, kłączowe i bulwiaste;

- liście o nerwacji równoległej lub łukowatej;

- kwiaty pojedyncze lub w gronach, baldachach, czasem w wiechach; owadopylne;

- owocem jest torebka lub jagoda;

- niektóre rośliny zawierają trujące alkaloidy lub glikozydy.

- ZASTOSOWANIE:

rośliny ozdobne: , , , ,

rośliny lecznicze, np.: , , .

rośliny użytkowe: cebula ogrodowa, czosnek pospolity- szczypiorek, por, szparag lekarski, lilia biała, aloes, dracena, jukka, tulipan, hiacynt

-Chwasty: czosnek winnic owy, złoc.

-Gatunki chronione: konwalia majowa, szachownica kostkowana, śniedek baldaszkowaty

Różowate Rosaceae

-rośliny zielne, drzewa i krzewy;

- pojedyncze lub złożone, przeważnie z przylistkami, ustawione skrętolegle.

-kwiaty zwykle obupłciowe, działek i płatków zwykle pięć;

- duża różnorodność w liczbie i budowie słupków;

- owoce różne (w zależności od liczby i budowy słupków), właściwe i rzekome.

-Liczne gatunki wykorzystywane są w medycynie.

-Gatunki chronione: jarząb brekinia, jarząb szwedzki, malina moroszka, wiśnia karłowata

-Podrodziny:

tawułowe = Spiroideae *K5C5AnG(1-5)g

- krzewy lub rośliny zielne;

- owoce złożone zwykle z 1 do 5 mieszków, torebek lub niełupek;

- np.: tawuła, tawlina, pęcherznica.

różowe = Rosoideae *K5C5AnGn

- głównie rośliny zielne;

- owoce złożone z drobnych niełupek lub orzeszków, czasem z soczystych pestkowców;

- np.: pięciornik, poziomka, malina, róża, jeżyna

jabłkowe = Pomoideae *K5C5AnG(2-5)d

- drzewa i krzewy;

- kwiaty zwykle zebrane w baldachogrona;

- owoce rzekome (szupinkowe), niepękające;

- np.: głóg, grusza, jabłoń, jarząb, pigwa, pigwowiec, świdośliwa.

śliwowe = Prunoideae *K5C5AnG(1)g

- drzewa i krzewy;

- owoce: pestkowce z jedną pestką; np.: brzoskwinia, czeremcha, czereśnia, morela, śliwa, wiśnia

Turzycowate Cyperaceae = ciborowate *PnA3 G(3)g

(wzór dla wełnianki)

- trójkrotne kwiaty o silnie uproszczonej budowie;

- przeważnie kłączowe byliny z długimi pochwiastymi, równowąskimi liśćmi;

- łodygi trójkątne, a liście w trzech prostnicach;

- rośliny zwykle jednopienne, wiatropylne;

- kwiaty przeważnie rozdzielnopłciowe, zebrane w kłosokształtny kwiatostan;

- pręciki są zwykle trzy, słupek jeden z jednym znamieniem;

- u turzyc kwiaty męskie zredukowane do trzech pręcików wyrastających w pachwinie przysadki, a kwiaty żeńskie składają się z przysadki i słupka ukrytego w pęcherzyku, posiadającego trzy lub dwa znamiona;

- owocem jest orzeszek;

- nasiona bogate w skrobię;

- rośliny występujące najczęściej w siedliskach mokrych, bagiennych;

- wartość paszowa turzyc jest mała – ściany komórkowe wysycone krzemionką, brzegi liści ostre i tnące;

- turzyce psują smak mleka i obniżają zawartość tłuszczu.

-Bagienne turzyce wysokie: turzyca błotna, turzyca dzióbkowata, turzyca pęcherzykowata, turzyca sztywna, turzyca zaostrzona.

-Bagienne turzyce niskie: turzyca pospolita, turzyca prosowata, turzyca siwa, turzyca żółta.

-Turzyce siedlisk średnio wilgotnych i suchych: turzyca owłosiona (zawiera kwas pruski),turzyca zajęcza.

-Inne gatunki z rodziny turzycowatych: sitowie leśne, wełnianka szerokolistna, wełnianka wąskolistna,

-Gatunek pod ochroną: turzyca piaskowa

Trawy Poaceae P(2)+2A3G(2)g

- przeważnie kłączowe byliny, rzadziej rośliny jednoroczne o korzeniach wiązkowych;

- łodyga w postaci charakterystycznego źdźbła, obła, z liśćmi w dwóch prostnicach;

- kwiaty niepozorne, o niezróżnicowanym okwiecie, wiatropylne;

- owocem jest zwykle oplewiony ziarniak;

- kwiatostanem są kłoski zebrane w kłosy lub wiechy złożone;

- kłoski są jedno- lub kilkukwiatowe; w skład kłoska wchodzą dwie plewy (dolna i górna), otulające kwiaty (lub pojedynczy kwiat) osadzone na osi kłoska;

- pod plewkami zwykle znajdują się dwie małe łuszczki pęczniejące podczas kwitnienia;

- trawy mają zdolność krzewienia się i wypuszczania licznych źdźbeł z węzłów krzewienia znajdujących się w

dolnej części łodygi;

-łodyga zwana źdźbłem jest podzielona na węzły (z merystemami interkalarnymi) i dęte międzywęźla otoczone pochwami liści;

- blaszki liściowe są równowąskie, o unerwieniu równoległym;

- w miejscu przejścia pochwy liściowej w blaszkę, znajduje się tzw. języczek (błoniasty twór przylegający do źdźbła);

- oprócz języczka, u podstawy blaszki liściowej mogą wyrastać uszka lub ostrogi;

- korzeń zarodkowy traw szybko zamiera, a jego funkcję przejmują licznie wyrastające korzenie przybyszowe

tworzące płytki (40-80 cm) wiązkowy system korzeniowy.

-Rośliny użytkowe nazywane zbożami: jęczmień zwyczajny, kukurydza zwyczajna, owies zwyczajny, proso zwyczajne, pszenica zwyczajna, pszenżyto, ryż uprawny, żyto zwyczajne.

-Wartościowe trawy łąkowe: kostrzewa łąkowa, czerwona i trzcinowata, kupkówka pospolita, stokłosa bezostna i obiedkowata, tymotka łąkowa, wiechlina łąkowa i błotna, życica trwała, westerwaldzka i wielokwiatowa.

-Gatunki chronione: ostnica Jana, ostnica piaskowa ,ostnica powabna ,ostnica włosowata, turówka leśna ,turówka wonna

Jasnotowate, wargowe Lamiaceae K(5)[C(5)A2+2!] G(2)g

- rośliny zielne, półkrzewy i krzewy;

- Zwykle 4-kanciasta, krawędzie są wzmocnione pasmami zwarcicy (kolenchymy).

- liście naprzeciwległe, nakrzyżległe;

- kwiatostany wyrastają z kątów liści w górnej części pędu i tworzą pozorne okółkowe grona;

- kwiaty grzbieciste: górna warga zrośnięta z dwóch płatków, dolna z trzech;

-kwiaty skupione w kątach liści w siedzące wierzchotki. Owadopylne

- pręciki cztery, dwusilne;

- owocem jest rozłupnia rozpadająca się na cztery rozłupki;

- wiele roślin posiada różnego rodzaju tkanki wydzielnicze produkujące olejki eteryczne.

-Rośliny użytkowe: cząber ogrodowy, lawenda lekarska, majeranek, melisa, mięta, serdecznik pospolity, szałwia brazylijska , szałwia lekarska

-Gatunek chroniony: pszczelnik wąskolistny

-ZASTOSOWANIE:

Przyprawy, herbaty ziołowe, kosmetyki

(bazylia,mieta,rozmaryn szałwia lawenda melisa,majeranek