84.A jak należy rozumieć ukształcalność? Będzie to taka forma organizująca treści pedagogiki, która będzie źródłem edukacji sprowadzanej do przedmiotu pedagogiki. I takim ujęciu pedagogika ogólna oprócz odnoszenia się do szeroko pojętej edukacji powinna koncentrować się na ukształcalności, jako źródle kreacji metodologii pedagogiki, teoretycznych koncepcji rzeczywistości pedagogicznej, jak i na samej ukształcalności (ukształcalnej refleksywności, czyli zwrotnej pracy ukształcalnej myśli). Ukształcalność powinna być również źródłem wypracowania przez pedagogikę swoistej dlań metodologii, co pozwoliłoby uniezależnić się pedagogice od innych dziedzin wiedzy naukowej.

110) Teoretyczny model pedagogiki ogólnej wg J. Gniteckiego

„Pedagogika ogólna jest uogólnioną i lokalną refleksją filozoficzną i naukową nad człowiekiem i jego wychowaniem, opartą na zróżnicowanych paradygmatach naukowych, zmierzającą do odkrywania i systematyzowania prawidłowości procesów wychowania, kształcenia i samokształcenia człowieka w stałym i zmiennym kontekście kulturowym oraz tworzenia ogólnej i szczególnej teorii wychowania”.

Jego próba ujęcia pedagogiki ogólnej jako wiedzy naukowej u swoich źródeł sięga do pojęcia informacji. Stwierdza on, że „We współczesnej pedagogice ogólnej mamy do czynienia z trzema typami informacji. Stanowią je kolejno: (1) informacja empiryczna, (2) informacja prakseologiczna i (3) informacja hermeneutyczna. Na tych trzech typach informacji może być nadbudowana zarówno informacja ogólna, jak i krytyczno-refleksyjna.

Nawet najbardziej radykalna refleksja krytyczna wymaga odwołania się do informacji empirycznej (tego, co jest), prakseologicznej (tego, co się staje) i hermeneutycznej (tego, co może, ale nie musi się spełnić)”.

111.Dyskursywny wymiar pedagogiki ogólnej

Dyskurs to proces formatywny, prowadzący do kreowania sądów, ich artykulacji, komunikowania idei, tworzenia problemów, pytań, hipotez, a ich ostatecznym produktem są teksty z określonymi sądami, stanowiskami, wypowiedziami, opiniami. Dyskurs to rozmowa, ale konkretnie, jest to „rozumowanie zmierzające do swojego celu poznawczego poprzez ogniwa pośrednie, połączone ze sobą logicznie”. Tak pojęty dyskurs może być traktowany jako źródło kreacji pedagogicznej świadomości edukacyjnej społeczeństwa. Jego formą są idee, wyobrażenia, poglądy, wierzenia wyrażone w języku.Wyłaniająca się zatem świadomość jest formą świadomości społeczno-kulturowej,a edukacja jest jedną z jej praktyk.

Dyskurs teoretyczny wywodzi się z uporządkowanego, zracjonalizowanego systemu

wiedzy o świecie i doświadczeń ludzkich, które dotyczą:

1) świadomej egzystencji w środowisku przyrodniczym i społeczno-kulturowym,

2) specjalistycznych działań w życiu społecznym,

3) refleksji poznawczej, głównie naukowej.

Wszystkie te dyskursy teoretyczne prowadzą do powstania dyskursu światopoglądowego, systemów działań kulturowych i czynności o charakterze poznawczym. W konsekwencji dyskursy te – zdaniem R. Schulza - przekładają się w obszarze pedagogiki teoretycznej na pedagogikę światopoglądową (myśl społeczno-filozoficzna), prakseologiczną (praktyka pedagogiczna), naukowej i metapedagogicznej.

112.Pedagogika światopoglądowa
Światopogląd to system twierdzeń, wartości, ocen, norm i dyrektyw, które tworzą syntetyczny obraz świata danej jednostki lub grupy społecznej, określają jej stosunek do świata i wyznaczają jej postępowanie. Światopogląd jest formą, w obszarze którego buduje się ontologiczny fundament edukacji. To tutaj powstają teorie aksjologiczno normatywne oraz teorie krytyki ładu rzeczywistości edukacyjnej. Teorie tego typu mają wymiar emocjonalno-poznawczy (estetyczno-etyczne) i są przejawem wewnętrznych doświadczeń praktyki edukacyjnej. Ich wytworami są doktryny, ideologie, idee filozoficzne, myśl pedagogiczna. Na szczególną uwagę zasługuje myśl pedagogiczna, której najważniejsze funkcje to: identyfikacja, orientacja, diagnostyka ewaluacyjna, regulacyjna. W obszarze światopoglądu powstają teorie pajdocentryczno -didaskalocentryczne, modernistyczno postmodernistyczne,progresywistyczno-konserwatywne.

114.Pedagogika prakseologiczna –Pedagogika zmierza do opracowania uogólnionych i modelowych systemów działania opartych na doświadczeniu. Pedagogika prakseologiczna powiązana jest z metodyką, z zarządzaniem, z działaniami typu menadżerskiego. Mamy w jej obszarze do czynienia z wiedzą praktyczną ujętą w kodzie teoretycznym, a więc poprzez ogólne pojęcia, schematy konceptualne, ogólne sądy powiązanych sprawczością. Tutaj przechodzi się od konkretu do abstrakcji, to też przechodzenie do coraz bardziej uogólnianych zasad, prawidłowości oraz norm. Intelektualizacji zatem podlega wiedza zdobywana przez praktyków w trakcie ich działań. Powstające w ramach prakseologii teorie mają wymiar wiedzy deklaratywnej (typu, że) i instrumentalną (typu, jak).

Prakseologia wywodzi się z języka greckiego i oznacza: praksis, jako „działanie” i logos,

jako „nauka”. Jest to zatem nauka o działaniu, nastawione na osiągnięcie celu. W takiej sytuacji, prakseologię będzie interesować to, co wiąże się z czynnościami i warunkami, które należy mieć na uwadze, aby osiągnąć wyznaczony cel. Realizacja tego zadania nie ma charakteru zindywidualizowanego, konkretnego, faktycznego, - jego realizacja ma wymiar ogólny w tym znaczeniu, że w jego formie zawiera się uniwersalna strategia – forma właściwego postępowania Za prakseologiczne stwierdzenia uznaje się te, w których kładzie się nacisk na działanie mające formułę powszechną, uniwersalną.

81. Edukacja może być rozumiana na wiele sposobów. Współcześnie jest odnoszona do

takich praktyk społeczno-kulturowej, które przyczynia się do kształtowania ludzkiej

osobowości (dekader Z. Kwiecińskiego). Wprowadzenie tej kategorii w obszar „produkcji”

uogólnień w sferze pedagogiki ogólnej wprowadziłoby pewien zamęt pojęciowy,

znaczeniowy. W takiej sytuacji należy odnieść się do tego, co poprzedza edukację. Tym

pojęciem w jakimś sensie mogłoby być prowadzenie (ago), ale tutaj mówimy o tym, co w

sposób uogólniający ma ukształcać treści pedagogiki i dlatego przyjmujemy, że tym

mechanizmem jest „ukształcalność”

109.Kompleksy tematyczne mają 2 cele: skoncentrować szeroką ilość wiedzy w pedagogice i każdy kompleks jest syntezą dążącą do uogólnienia tematu.