Mikroekonomia – analizuje sposób podejmowania decyzji ekonomicznych przez pojedyncze podmioty gospodarcze. Sposób funkcjonowania pojedynczych rynków oraz bada wpływ decyzji rządowych na te decyzje i te rynki. Bada popyt na konkretne dobro i konkretny rynek

Makroekonomia – nauka o gospodarce jako całości, bada związki zachodzące w całej gospodarce. Bada popyt transakcyjny i inwestycyjny

Czynniki wpływające na działalność firm:

~ wzrost gospodarczy

~ ogólny poziom cen i inflacja

~ stopa procentowa

~ ogólny poziom inwestycji

~ plany co do wydatków rządowych

~ ogólne wydatki konsumpcyjne

~ ogólny poziom oszczędności

~ trendy w zatrudnieniu

~ kurs walutowy

Obszary badawcze makroekonomii

~ czynniki określające poziom i wzrost produkcji ogółem w gospodarce w krótkim i długim okresie

~ cykliczny rozwój gospodarczy, przyczyny cykli koniunkturalnych

~ przyczyny bezrobocia i sposób jego zmniejszenia

~ Ogólny poziom cen i tendencje inflacyjne ich przyczyny i polityka antyinflacyjna państwa

~ powiązania gospodarki z zagranicą, bilans płatniczy, kurs walutowy

~ rola polityki gospodarczej państwa w procesach gospodarczych –p. fiskalna i pieniężna

Inflacja – trwały wzrost cen w gospodarce w określonym czasie. Pomiar – stopa inflacyjna. Musi wzrosnąć ogólny poziom cen

Bezrobocie – osoby zdolne i chętne do pracy nie mogą jej znaleźć. Pomiar – stopa bezrobocia. Aktywne poszukują pracy

Wzrost gospodarczy – przyrost realnego PKB w danym okresie. Pomiar – tempo wzrostu, dynamika realnego PKB

PKB – całkowita wartość rynkowa dóbr i usług fiskalnych wytworzonych w danym rynku w pewnym czasie przez czynniki wytwórcze zlokalizowane w danym kraju niezależnie od tego kto jest ich właścicielem – właścicielem mogą być obcokrajowcy ale lokalizacja w Polsce

PNB – całkowita wartość rynkowa dóbr i usług finalnych wytworzonych w pewnych czasie przez czynniki wytwórcze – czynniki wytwórcze mogą być zlokalizowane gdziekolwiek na świecie, ale obywatelem musi być Polak

Pomiar wzrostu gospodarczego

~ Krótkookresowy – wzrost gospodarczy przyrost realnego PKB w danym roku w porównaniu z rokiem poprzednim

~ Długookresowy – wzrost gospodarczy – przyrost potencjalnego OKB czyli możliwości produkcyjnych – wzrost w ujęciu ekonomicznym – wzrost zasobów czynników wytwórczych oraz efektywność ich wykorzystania

Rodzaj podmiotów gospodarczych

~ Gospodarstwa domowe – właściciele czynników wytwórczych ale same nie produkują, nastawione na konsumpcje

~ Przedsiębiorstwa – firmy nastawione na zysk, ich rolą jest łączenie czynników wytwórczych aby otrzymać dobra finalne, usługi

~ Państwo – dokonuje alokacji zasobów – aby była bardziej efektywna, dystrybucja dochodów między różnymi grupami społecznymi. Funkcja stabilizacyjna – stara się doprowadzać do stabilizacji aby gospodarka nie podlegała dużym wahaniom

Wydatki:

~ G – wydatki rządu na dobra i usługi

~ B – płatności transferowe

Podatki

Y = C + I + G – Te – ceny rynkowe

Y = C + S + Td – B

I + G + B = S + Td + Te

Dopływy = odpływy

Wielkości rzeczywiste a nie planowane -> sektor prywatny = państwo -> S – I = G + B – Td – Te

G + B = Td + Te -> budżet w równowadze

G + B > Td – Te -> deficyt – zamiast inwestować ludzie pokrywają deficyt przez oszczędności

AD = C + I + G +NX / C = C_A + KSK *Y

C_A –Konsumpcja autonomiczna nie zależy od dochodu finansowane z wcześniej zgromadzonych oszczędności – może zależeć od stopy procentowej

KSK – informuje jaka część każdej jednostki dochodu przeznaczamy na konsumpcje. Jak zmieni się konsumpcja pod wpływem wzrostu dochodu o jednostkę

$\text{KSK} = \frac{C}{Y}$

$$\text{KSK} = \frac{S}{Y}$$

Produkcja potencjalna – optymalna przy optymalnym wykorzystaniu zasobów (szczególnie pracy)

~ Jeżeli produkcja jest zbyt niska pojawi się problem z zasobami pracy – występuje bezrobocie przymusowe

~ zaleca się interweniowanie państwa (polityka fiskalna i pieniężna) w celu zwiększenie Y do poziomu Y_p

Funkcja oszczędności

Y = C + S - oszczędności nie trafiają do przedsiębiorstw zostają w ruchu okrężnym i częściowo mogą trafić do instytucji finansowych częściowo możemy nimi finansować konsumpcję KS0- krańcowa skłonność do oszczędzania - to odsetek przyrostu dochodu przeznaczany na oszczędności.

S = - C_A + KSO * Y

Funkcja inwestycji

Y = C + I Inwestycje są traktowane jako wielkość autonomiczna więc nie zależą od dochodu

Y = C_A + KSK *Y + I

MODEL KEYNESOWSKI

~ Okres analizy krótkookresowy (płace, stałe ceny) – niewielkie zmiany

~ występuje bezrobocie przymusowe

planowane wydatki są większe niż faktyczna produkcja, (AD>Y) tam gdzie nie ma równowagi pojawiają się nieplanowane zmiany. Dlatego zaleca się interweniowanie państwa aby produkcja wzrosła i była większa od wydatków (AD<Y)

$Y = \ \frac{C_{A} + I}{1 - \text{KSK}}$ –

Planowane oszczędności = planowane inwestycje

Przyrost inwestycji

– czyli przyrost dochodu i produkcji w pkt równowagi, przyrost Y oraz produkcji będzie coraz mniejszy

$\text{\ \ \ \ \ }Y = \frac{1}{1 - \text{KSK}}*I$ ΔY = m * ΔI ΔY = m * AD

Mnożnik inwestycyjny – o ile zmieni się produkcja i dochód jeżeli poziom inwestycji zmieni się o 1 jednostkę

m = $\frac{1}{1 - \text{KSK}}$ $m = \frac{Y}{I}$

Paradoks zapobiegliwości (oszczędzania) – zwiększając oszczędności zmniejszy nam się dochód oraz konsumpcja, im dochód niższy tym przyrost oszczędności będzie coraz niższy. W okresie krótkim oszczędzanie przynosi negatywne skutki w gospodarce. Wyższe oszczędności ograniczają nam konsumpcje im niższa konsumpcja tym niższy dochód im niższy dochód tym niższe oszczędności. Mniej wydajemy w skutek czego przedsiębiorstwa zmniejszają produkcję -> powstaje bezrobocie

Maleje nam C_A a rosną nam oszczędności.

Rośnie nam KSO a maleje KSK

C_A maleją pod wpływem wzrostu oszczędności w skutek czego maleje nam także dochód i produkcja

Inwestycje = dochód

Funkcja konsumpcji

C = C_A + KSK * Y_d

RDO = Y + B – T = Y – (T-B) = Y – t*Y = Y(1-t)

Y_{d –} zależne od dochodu

S = - C_A + KSK * Y_d

m = $\frac{1}{1 - \text{KSK}}$

$$m = \frac{1}{\text{KSO}}$$

$$m = \frac{Y}{Y - C} = \frac{1}{1 - \frac{C}{Y}}$$

Polityka fiskalna (budżetowa) – ogół decyzji dotyczących podatków i wydatków

Cele polityki fiskalnej :

~ Recesja gospodarcza – niskie dochody, niska produkcja, niskie zatrudnienie, niski popyt i wysokie bezrobocie. Polityka fiskalna musi pobudzić AD aby wzrosła produkcja jak i zatrudnienie

~ Ekspansja gospodarcza – przegrzanie koniunktury, wysokie dochody, wysoka produkcja, wysokie zatrudnienie i niskie bezrobocie. Polityka fiskalna musi ograniczyć AD aby zmniejszyć przyrost cen

Pasywna polityka fiskalna

~ automatyczne stabilizatory – mechanizmy które zmniejszają skutki występowania wahań cyklicznych. Dzięki nim ograniczone są negatywne wpływy zmian w AD na produkcje i zatrudnienie

Rodzaje Automatycznych stabilizatorów

~ podatki

~ dochody

~ import

~ zasiłki

~ dywidendy

Ograniczenie aktywnej polityki fiskalnej

~ opóźnienie rozpoznawcze – rozpoznanie stanu gospodarki wymaga czasu i postawienia odpowiedniej diagnozy która musi być oparta na rzetelnych danych statystycznych

~ opóźnienie reakcji – okres czasu pomiędzy wprowadzeniem zmian a reakcją podmiotu gospodarczego

~ opóźnienie operacyjne – czas upływający pomiędzy wdrożeniem korekcyjnych instrumentów fiskalnych a ich efektami

~ Niepewność odnośnie kształtowania się podstawowych wielkości makroekonomicznych – inwestycje, konsumpcja, AD, wielkość mnożników

~ Zjawisko uciekającego horyzontu – sytuacja może być inna pod wpływem innych czynników które pierwotnie zakładaliśmy

~ Inne czynniki – koniunktura gospodarcza w innych krajach i czynniki polityczne

Wpływ wydatków rządowych na AD = C_A + I + G + KSK *Y

Przyrost produkcji jest większy niż wydatków rządowych

Wzrost podatków i G o ten sam procent

~ Zwiększa się poziom produkcji

~ G zwiększa AD o całą kwotę

~ t – zmniejsza AD tylko o część która została na konsumpcje

$\text{mG} = \frac{Y}{G}$ - informuje o ile jedn. Pieniężnych zmieni się dochód w pkt równowagi jeżeli wydatki rządowe zmienią się o 1 jedn

NT = t*Y

$$m = \frac{1}{1 - \text{KSK}(1 - t)}$$

NX = X – Imp (Z)

Imp = KSImp *Y

$\text{KSImp} = \frac{\text{Imp}}{Y}$

Krzywa Laffera – stawka podatkowa ma wpływ na wielkość wpływów do budżetu

-wysoka stawka – większa skłonność ukrywania dochodu, przenoszenie działalności gospodarczej zagranicę, coraz mniej osób podejmuje działalność gospodarczą

Finansowanie długu publicznego

- zaciągnięcie długu publicznego

- emitowanie obligacji skarbowych

- podwyższenie rentowności obligacji bo stopa % zmniejsza tę rentowność

- emisja pieniądza

- redukcja wydatków rządowych poprzez zwiększenie przychodów, wzrost podatków, prywatyzacja majątku Skarbu Państwa

Dług publiczny – wynika z finansowania deficytu poprzez zaciągnięcie długu publicznego. Nie może być szybko spłacony

Deficyt i dług mierzy się w wart. Względnych obliczając relacje wys. Deficytu do PKB

Funkcja pieniądza

-środek wymiany

-jednostka rozliczeniowa – ceny, regulujemy zobowiązania

-środek tezauryzacji

Rodzaje pieniądza

-towarowy – przyjmuje formę towaru o wartości samoistnej (nie jest pieniądzem np. złoto)

-symboliczny-pieniądz pozbawiony wart. Samoistnej który pełni swoje funkcje na podstawie dekretu państwowego lub pewnej umowy społecznej

M_o – R_g + G_i

M₁ = G + D_A –

Rola banków – firmy instytucje nastawione na zysk

$$\text{Suma}\ \text{udzielonyc}h\ \text{kredyt}ow = \ \frac{\text{depozyt}}{\text{stopa}\ \text{rezerw}\ \text{obowi}a\text{zkowyc}h} - \ \text{depozyty}$$

M_O=R*C = C_B*D = C_P*D

R=C_B*D

C=C_P*D

M₁ = C*D = C_P*D+D = (C_P+1)D

$$M_{1} = \left( C_{P} - 1 \right)\frac{M_{O}}{C_{P} + C_{B}} = \ \frac{C_{P} + 1}{C_{P} + C_{B}}*D$$

$m = \frac{1}{C_{B}}*R_{N}$ - MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA

M₁ = M_O + wkłady

$M_{1} = \ \frac{C_{P} + 1}{C_{P} + C_{B}}*M_{O}$ - Podaż pieniądza

Popyt transakcyjny – pieniądz jest nam potrzebny do zawierania codziennych transakcji,

L(Y) = k*Y – wrażliwość transakcyjnego popytu na pieniądz na zmianę dochodu

Popyt przezornościowy – mamy więcej gotówki niż nasze szacowane wydatki na codzienne transakcje - im większy dochód tym więcej gotówki trzymamy przy sobie

$$\text{cena}\ \text{obligacji} = \ \frac{\text{doc}hod\ z\ \text{obligacji}}{r}$$

L(r) = h*r -> h-nakazuje wrażliwość spekulacyjnego popytu na zmiany r

LL = L(Y) + L(r) = k*Y +hr

Bank centralny

-centralny bank państwa:

-formułuje i realizuję politykę pieniężną

-posiada monopol, emisja pieniądza

- bank banków

-kredytobiorca ostatniej instancji

Prezes NBP

-6-letnia kadencja

-przełożony pracowników NBC

-prezes Rady Polityki pieniężnej

RPP

-ustala wys. Stopy % NBP

-ustala wys. Stopy rezerw NBP

-członkami są najlepsi ekonomiści

Polityka Pieniężna

-podstawowym celem jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Stabilność cen jest niezbędna do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego

Operacje kredytowo – depozytowe

-wiążą się z funkcją BC jako banku banków. NBP może udzielać kredytów lombardowych BK pod zastaw papierów wartościowych. Kredyt ten jest bardzo krótkoterminowy spłacany w następnym dniu

-depozytowe-BK może złożyć depozyt krótkoterminowy w BC jeżeli ma nadwyżkę. Składane na koniec dnia. Oprocentowanie najniższe

Operacje otwartego rynku

-7-dniowe bony pieniężne NBP

-BC-dokonuje skupu. Do BC Ida bony a na rynek gotówka. Zwiększa się podaż pieniądza, reguluje obieg gotówki na rynku

Polityka ekspansywna M rośnie – przyczynia się do zwiększenia podaży pieniądza

-operacje otwartego rynku, stopa redyskontowa – kredyt w BC staje się tańszy i podaż pieniądza rośnie, stopa rezerw obowiązkowych maleje to podaż pieniądza rośnie

Polityka restrykcyjna – M maleje – operacje otwartego rynku – sprzedaż papierów wartościowych przez BC, podaż pieniądza maleje ; stopa redyskontowa rośnie to pieniądz staje się droższy, podaż pieniądza maleje ; stopa rezerw obowiązkowych rośnie – zaostrzenie polityki pieniężnej aby zmniejszyć podaż pieniądza

L_o + B_o = L^D+L^D – rzeczywista gotówka + rzeczywisty zasób obligacji = planowany zasób gotówki + planowany zasób obligacji

Nadwyżka podaży – rzeczywisty zasób gotówki większy niż taki jakbyśmy chcieli

Inwestycje- w majątek trwały i zapasy –np. budowa hali - koszty alternatywne – aby je wybudować musi wydać określoną kwotę. Lepiej je zainwestować czy wybudować hale

Inwestycje – zapasy – motywy

-tranzakcyjne – aby zapewnić ciągłość produkcji

-przezornościowy – utrzymanie wyrobów gotowych w zapasie

-spekulacyjny-surowce i wyroby – zapasy surowców przed wzrostem ceny

MODEL IS-LM –podsumowanie polityki makroekonomicznej w krótkim okresie

-problem równowagi makroekonomicznej – w krótkim okresie ograniczony do 2 rynków – dóbr i usług, pieniądz)

-kładzie nacisk na wzajemne oddziaływanie na siebie procesów zachodzących na rynku towarowym i finansowym

Krzywa IS –zbiór punktów będących kombinacją stopy procentowej i dochodu przy których rynek towarowy jest w równowadze. Im niższa wartość I na zmian er oraz im niższa wartość mnożnika tym krzywa IS jest bardziej stroma

Położenie krzywej IS wpływa na zmianę wielkości autonomicznej – C_A, I_A, G

Spadek stopy powoduje że krzywa staje się bardziej płaska w wyniku zmiany wartości mnożnika – przesuwa krzywa w prawo.

KRZYWA LM – zbiór punktów będących kombinacją stopy procentowej i dochodu przy których rynek pieniężny znajduje się w równowadze. Rynek finansowy jest w równowadze gdy realny popyt na pieniądz jest równy realnej podaży na pieniądz

Spadek r powoduje wzrost spekulacyjnego popytu na pieniądz

Nachylenie LM zależy od:

-tym badziej stroma im niższa jest wrażliwość spekulacyjnego popytu na pieniądz na zmianę r oraz im wyższa jest wrażliwość popytu transakcyjnego i przezornościowego na zmianę dochodu

Położenie LM zależy:

-przesuwa się w prawo pod wpływem wzrostu realej podaży pieniądza

$$\frac{M}{P} - \ \text{Realna}\ \text{poda}z\ \text{pieni}a\text{dza}$$

Punkty poza krzywą:

-pkt na prawo od krzywej LM – oznaczają nadwyżkę popytu na pieniądz

-pkt na lewo od krzywej LM – nadwyżka podaży pieniądza

Krzywa wg Keynesistów:

-stroma ponieważ I są mało wrażliwe na zmianę stopy procentowej

Krzywa LM – jest płaska ponieważ spekulacyjny popyt na pieniądz jest bardzo wrażliwy na zmianę r

Ujęcie monetarystyczne :

-IS- płaska bo I mocno reagują na zmiany r

-LM- stroma bo popyt na pieniądz jest mało wrażliwy na zmiany r

MODEL AS-MDS / AS-AD

-mds – makroekonomiczna krzywa popytu:

-rynek dóbr i usług

-rynek finansowy

-rynek prawny

Krzywa MDS

-zbiór pkt będących kombinacją poziomu cen i realnego dochodu przy których rynek dóbr i usług oraz rynek finansowy są w równowadze

Deflator – pokazuje ogólny poziom cen w gospodarce

Efekt realnych zasobów:

-zmiana C_A pod wpływem zmiany realnych zasobów majątkowych pod wpływem zmiany ceny

MDS – w prawo – pod wpływem ekspansywnej polityki fiskalnej, pieniężnej optymistycznych oczekiwać przeds. Co do przyszłych zysków – I rosną i C_A też rosną

Krzywa AS

-długookresowa krzywa podaży – ściśle związane z równowagą rynku pracy – w długim okresie jest pionowa

Rynek pracy

Aktywność zawodowa $a_{z} = \frac{S_{r}}{L_{p}}$ – Sr- zasoby siły roboczej

Stopa bezrobocia $b = \frac{B}{\text{Sr}}*100$ - B – zasób osób bezrobotnych

Typy bezrobocia

-frykcyjne – nie mamy pewnej wiedzy o wolnych miejscach pracy a przeds nie maja wiedzy że są osoby które mogą zatrudnić

-strukturalne – gospodarka się rozwija i zmienia się struktura produkcji kwalifikacje pracowników są za niskie niedostosowane terytorialnie do potrzeb przeds.

-klasyczne – zaliczane do bezrobocia dobrowolnego

-wynikające z niedostatecznego popytu

Bezrobocie dobrowolne i przymusowe

1. Dobrowolne tworzone przez osoby które nie podejmują zatrudnienia przy danych stawkach płac mimo istnienia wolnych miejsc pracy – frykcyjne, strukturalne, klasyczne

Wynikające z niedostatecznego popytu globalnego – gdyby AD się zwiększył to krzywa popytu przesunie się w prawo i bezrobocie zmaleje

1. Przymusowe – osoby które akceptują ukształtowanie na rynku płac i są gotowe do podjęcia pracy, ale nie mogą jej znaleźć

Przeciwdziałanie bezrobociu

-aktywna polityka państwa – polityka makroekonomiczna – fiskalna i monetarna przeciwdziała bezrobociu keynesowskiemu ponieważ pobudza popyt globalny

- polityka mikroekonomiczna – zespół instrumentów ma na celu poprawę funkcjonowania rynku pracy oraz redukcji bezrobocia w określonych grupach siły roboczej

Instrumenty – roboty publiczne, subsydiowanie zatrudnienia – refundowanie kosztów zatrudnienia nowych pracowników, pożyczki dla przeds. Tworzących nowe miejsca pracy, szkolenia zawodowe, zasiłki dla bezrobotnych

Skutki bezrobocia – straty ponoszone przez gospodarkę z tytułu tego że część ludzi zdolnych do pracy i gotowych je podjąć pozostają poza zasobami pracy

- koszty finansowe związane z bezrobociem

-funkcjonowanie urzędów pracy

Krzywa SAS – zmiana cen w krótkim okresie - zmienia położenie pod wpływem zmian kosztów które przyjęliśmy za stałe

Dobra finalne

 Dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika

Dobra pośrednie

 Dobra częściowo przetworzone, zużywane przy produkcji

innych dóbr

Wartość dodana

 Przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji.

Rachunek dochodu narodowego – chcemy zmierzyć jaka jest sytuacja na rynku

Ruch okrężny – wymiana między agregatami – Wielkości gospodarcze występują w postaci zasobów i strumieni

Zasoby – określony nagromadzony stan wielkości w określonym momencie – zatrudnienie, bezrobocie, majątek produkcyjny

Strumienie – wartość pewnych wielkości ekonomicznych w pewnym przedziale czasu (produkcja, dochód, wydatki)

Krańcowa skłonność do importu ( m ) obrazuje, jaką część każdej dodatkowej jednostki dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydać na dodatkowy import.

Równowaga makroekonomiczna (przy stałych cenach i płacach) występuje wówczas, gdy globalny popyt równa się globalnej podaży, tzn. gdy suma planowanych globalnych wydatków jest równa dokładnie wartości wytworzonej

produkcji.