1.DEFINICJE ODPADU wg:

• Umowy ADR : „Materiały, roztwory, mieszaniny lub przedmioty, które nie są przewidziane do bezpośredniego zastosowania, ale są przewożone w celu ich utylizacji, składowania lub zniszczenia przez spalenie lub w inny sposób”

• Ustawy o odpadach: „Każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy o odpadach, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany”

1.Odpady - to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, również te nie będące ściekami substancje ciekłe, powstałe w wyniku działalności przemysłowej, gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały.

1.ODPAD - każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.
ODPADY - odpadki, uboczne produkty działalności człowieka, nieprzydatne w miejscu i czasie, w którym powstały, szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska przyrodniczego.

2.SUROWIEC – materiał przeznaczony do dalszej przeróbki. Surowce są produktami przemysłu wydobywczego, rolnictwa, leśnictwa lub powstają w wyniku przerobu odpadów.
SUROWCE WTÓRNE to odpady produkcyjne lub zużyte produkty nadające się do ponownego przerobu.

3.GOSPODARKA ODPADAMI - to wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami.
GOSPODAROWANIE ODPADAMI - to zbieranie, transport, przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.

4.W celu uporządkowania gospodarki zasobami i ochrony środowiska niezbędna jest klasyfikacja odzwierciedlająca genezę odpadów, ich właściwości, ekologiczną szkodliwość, użyteczność i masowość ich wytwarzania. Podstawą każdej klasyfikacji są odpowiednio dobrane kryteria o charakterze fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.: źródło pochodzenia – sfera powstawania, kryterium surowcowe, stan skupienia, skład chemiczny, toksyczność, stopień zagrożenia dla środowiska, stopień przydatności (branżowej) do dalszego wykorzystania.

5.KLASYFIKACJA ODPADÓW w zależności od: źródeł powstawania, stopnia uciążliwości bądź stwarzania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska.
W problematyce dotyczącej ochrony środowiska rozpatruje się i klasyfikuje odpady, jako substancje pochodzące z produkcji lub konsumpcji, które zanieczyszczają środowisko.
Z punktu widzenia ochrony środowiska bardzo ważnym kryterium podziału odpadów jest ich szkodliwość dla środowiska przyrodniczego. Według tej klasyfikacji odpady dzieli się na 3 klasy szkodliwości: odpady niebezpieczne, odpady szkodliwe, odpady uciążliwe.

6.ODPADY KOMUNALNE to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Do odpadów komunalnych zalicza się m.in.: odpady domowe, odpady uliczne zbierane w koszach, zmiotki uliczne, odpady z obiektów użyteczności publicznej: służby zdrowia, handl. itp., do tej grupy odpadów zalicza się też zgarniany z ulic śnieg.

7.ODPADY PRZEMYSŁOWE - związane z działalnością gospodarczą. Do odpadów przemysłowych zalicza się m.in.: odpady produkcyjne - powstające w trakcie procesu produkcyjnego, produkty uboczne, tzw. odpady poprodukcyjne, odpady powstające w gospodarce magazynowej, odpady powstające w wyniku oczyszczania ścieków i emitowanych do atmosfery gazów, odpady z przemysłu wydobywczego oraz ferm hodowlanych (jeżeli nie są wykorzystywane rolniczo).

Wytwory przemysłowe generują trzy kategorie odpadów:
1 - fabryczne (produkcyjne) powstające w trakcie produkcji (w przypadku samochodów w większości - ponad 70% - odpady te mogą być powtórnie wykorzystane przez tę samą fabrykę lub wytwórców zewnętrznych),
2 - części i podzespoły zużyte lub uszkodzone podczas eksploatacji ( dla samochodów np.: akumulatory, opony),
3 -wyeksploatowane wytwory.

8.REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE ODPADÓW Racjonalna gospodarka odpadami należy do priorytetowych kierunków szeroko rozumianej ochrony środowiska. Ważnym etapem na drodze do całkowitego uporządkowania problemu racjonalnego zarządzania i gospodarowania odpadami jest przyjęta z dnia 14 grudnia 2012r. ustawa o odpadach (dz. U. 2013.21 z dnia 8 stycznia 2013 r.). Ustawa ta wprowadziła klasyfikację odpadów opartą na Europejskim Katalogu Odpadów wraz z listą odpadów niebezpiecznych (Roz. Ministra Środ. z dn. 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów).
Listę odpadów niebezpiecznych ustalono poprzez oznakowanie odpadów niebezpiecznych w ww. katalogu odpadów indeksem górnym w postaci gwiazdki „*” przy kodzie rodzaju odpadu.
Ustawa ta ułatwia pozyskiwanie danych o odpadach, poprzez nałożenie obowiązku prowadzenia ewidencji zarówno przez wytwarzającego jak i odbiorcę odpadów.

Podstawowym aktem prawnym Unii Europejskiej określającym zasady postępowania z odpadami jest Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów zmieniona dyrektywami Rady: 91/156/EWG i 91/692/EWG, decyzją Komisji 96/350/WE oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1882/2003 (Dz. Urz. WE L 194 25.07.1975, str. 39, z późn. zm.).

8 lipca 2013 roku Prezydent RP podpisał NOWĄ USTAWĘ z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, która zastąpi dotychczasowe przepisy: Ustawę z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej T.J. Dz.U. 2007 roku nr 90, poz. 607 ze zmianami oraz Ustawę z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Dz. U. z 2001 roku nr 63, poz. 638 ze zmianami.
6 sierpnia 2013 roku Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw (Dz. U. 2013 poz. 888) i zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2014 roku.

9.Odzysk – rozumie się przez to jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym przypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie w gospodarce;

10.Recykling – rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk;

11.Zasady ogólne gospodarki odpadami:

• Gospodarkę odpadami należy prowadzić w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności gospodarka odpadami nie może:

• 1) powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt;

• 2) powodować uciążliwości przez hałas lub zapach;

• 3) wywoływać niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu, w tym kulturowym i przyrodniczym.

• Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:

• Zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,

• Zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,

• Zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

12.Hierarchia celów w gospodarce odpadami od najniższego stopnia do najwyższego:

Ostateczne unieszkodliwianie np.składowanie, odzysk np. energii podczas spalania odpadów recykling powtórne użycie zapobieganie.

hierarchia zapobiegania odpadom Wg dyrektyw UE:

1) unikanie powstawania odpadów

2) minimalizacja ilości odpadów

3) recykling materiałowy

4) recykling energetyczny

5) spalanie bez wykorzystania energii

6) składowanie.

Hierarchia sposobów postępowania z odpadami (Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012r)

1)zapobieganie powstawaniu odpadów;

2)przygotowywanie do ponownego użycia;

3)recykling;

4)inne procesy odzysku;

5)unieszkodliwianie.

Hierarchia sposobów postępowania z odpadami (Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012r)

• Art.18.1.Każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, aby w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko, w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użycia.

• 2.Odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec, posiadacz odpadów w pierwszej kolejności jest obowiązany poddać odzyskowi.

• 3.Odzysk, o którym mowa w ust. 2, polega w pierwszej kolejności na przygotowaniu odpadów przez ich posiadacza do ponownego użycia lub poddaniu recyklingowi, a jeżeli nie jest to możliwe z przyczyn technologicznych lub nie jest uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych - poddaniu innym procesom odzysku.

• 4.Przez recykling rozumie się także recykling organiczny polegający na obróbce tlenowej, w tym kompostowaniu, lub obróbce beztlenowej odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której powstaje materia organiczna lub metan; składowanie na składowisku odpadów nie jest traktowane jako recykling organiczny.

• 5.Odpady, których poddanie odzyskowi nie było możliwe z przyczyn, o których mowa w ust. 3, posiadacz odpadów jest obowiązany unieszkodliwiać.

• 6.Składowane powinny być wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn, o których mowa w ust. 3.

• 7.Unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku.

13. Zasada 3R:

Reduce, Reuse, Recycle ang., promuje zdrowy dla środowiska styl życia, konsumpcji dóbr i traktowania odpadów.

Spolszczone: zasada 3 U:

• Unikaj kupowania zbędnych rzeczy,

• Użyj powtórnie,

• Utylizuj.

14. Podstawowe sposoby gospodarki odpadami:

• -składowanie odpadów, co stwarza zagrożenie dla środowiska naturalnego,

Składowanie na wysypiskach

• Magazynowanie

• Spalanie

• Kompostowanie

• Piroliza

• Odzyskiwanie (Recycling)

15. Odpowiedzialność producenta:

• Odejście od zajmowania się po prostu "odpadami”

• Wzięcie pod uwagę oddziaływanie (na środowisko), jakie ma wyrób w ciągu całego cyklu życia.

• Nacisk na zapobieganie, zamiast tradycyjnej kontroli powstawania zanieczyszczeń i odpadów

• Zwiększona odpowiedzialność producenta

• Przyjęcie odpowiedzialności przez producenta oznacza jego zgodę na prawną, faktyczną i ekonomiczną odpowiedzialność za taki wpływ na środowisko, którego nie można usunąć w toku projektowania.

• Zwiększona odpowiedzialność producenta (Extended Producer Responsibility, EPR) jest zasadą polityki ochrony środowiska, której głównym przedmiotem zainteresowania jest wyrób, a nie produkcja

16.Etapy recyklingu:

• Sortowanie Polega na rozdzieleniu różnych rodzajów odpadów. Najkorzystniejsze jest, gdy sortowanie odbywa sie na etapie selektywnej zbióki odpadów. Dokonywane jest ono przez urzytkowników, a więc odbywa sie na etapie najbliższym powstawania odpadów. Odpady ze zbiórek są mniej zanieczyszczne i bardziej przydatne do obróbki.

• Rozdrabnianie Odpady gromadzone w pojemnikach do zbiórki selektywnej są zazwyczaj w formie nieprzydatnej do bezpośredniego przetwórstwa. Rozdabnianie tworzyw sztucznych odbywa się w młynach wyposażonych w noże tnące oraz sita separujące odpady o wymaganej wielkości. Rozdrobnienie odpadów ułatwia ich transport.

• Mycie Odpady ze szkła i tworzyw sztucznych zą z regóły zanieczyszczone i wymagają mycia. W tym celu stosuje się wanny myjące zawierające kąpiele wodne z detergentami. Po myciu konieczne jest odwirowanie i osuszenie odpadów.

• Wytłaczanie Stanowi zasadniczy element linii technologicznej recyklingu mechanicznego. W tym etapie wytwarzany jest produkt końcowy, który moze być granulat lub, w przypadku szkła, wyrób finalny o formie użytkowej.

• Pozostałe W linii recyklingu powinny znajdować się także elementy towarzyszące takie, jak transportery, cyklony oraz silosy, które spełniają funkcje magazynowe i homogenizujące odpady. Dodatkowo mogą występować specyficzne urządzenia pomocnicze: krystalizatory czy aglomeraty.

17.Zorientowane recyklingowo projektowanie:

• Jest to Budowa produktu z myślą o środowisku

• Branie pod uwagę aspektów środowiskowych już we wczesnej fazie projektowania jest niezmiernie ważne, ponieważ wszystkie podejmowane na tym etapie decyzje będą miały wpływ na właściwości i funkcjonowanie wyrobu oraz na koszty powstające na kolejnych etapach jego życia.

• Ustalenie możliwie wszystkich ważnych wymagań środowiskowych na początku tworzenia wyrobu odgrywa decydującą rolę w późniejszych cyklach jego życia

18.Zasady projektowania dla recyklingu:

• ograniczania ilości i różnorodności stosowanych materiałów,

• unikania materiałów kompozytowych i wielowarstwowych oraz utrudniających recykling, np. poprzez użycie materiałów niekompatybilnych, których jeden ze składników (np. etykieta na opakowaniu) może stanowić zanieczyszczenie surowca pochodzącego z recyklingu lub wręcz utrudniać recykling. 

• Wyroby muszą być projektowane tak, aby maksymalizować w nich ilość materiałów przydatnych do recyklingu oraz pochodzących z recyklingu (recyklatów).

• - przystosowanie do demontażu - przez unikanie elementów łączonych z różnych materiałów, np. ozdób ze stali i tworzywa, wprowadzenie łatwiejszych do demontażu połączeń (zatrzaski zamiast połączeń śrubowych) oraz opracowanie dla każdego pojazdu szczegółowej i przejrzystej graficznie instrukcji demontażu,

• przystosowanie do selekcji materiałów - przez wyróżnienie rodzajów tworzyw sztucznych kolorami, możliwość identyfikacji materiałów; przyjęto zasadę, że części z tworzywa sztucznego o masie powyżej 100 g powinny mieć oznaczenie typu materiału,

• - stosowanie materiałów podatnych na recykling - np. zastępowanie tworzyw utwardzalnych termoplastycznymi, wprowadzenie na większą skalę materiałów biodegradowalnych,

• - zmniejszenie liczby rodzajów materiałów - ciekawym przykładem jest japońskie tworzywo Toyota Super Olefin Polymer wprowadzone w roku 1995, obecna wersja TSOP-5 zastępuje 10 rodzajów tworzyw stosowanych poprzednio i jest podatna na recykling.

19.Plany gospodarki odpadami

• 2)prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych;

• 3)przyjęte cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągnięcia, w tym cele dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów i ograniczania ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko odpadów;

• 4)kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz kształtowania systemu gospodarki odpadami, podejmowanych dla osiągnięcia celów, o których mowa w pkt 3,

System gospodarowania odpadami obowiązujący w Polsce

Krajowy plan gospodarki odpadami wojewódzki powiatowy gminny

20.ETAPY ROZWOJU SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI W POLSCE

Etap I („przedustawowy”)

– Uchwała Nr 114 Rady Ministrów z 30 marca 1962 roku w sprawie gospodarki makulaturą oraz zwiększenia wykorzystania tego surowca przez przemysł papierniczy

– Uchwała nr 258 Rady Ministrów z dnia 8 listopada 1974 r. w sprawie gospodarowania niemetalicznymi surowcami wtórnymi (do 13. 09. 1993 r.)

Etap II - od roku 1980, czyli od ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska

• Faza IIA – do roku 1990 (podstawa: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. w sprawie ochrony środowiska przed odpadami i innymi zanieczyszczeniami oraz utrzymaniu czystości i porządku w miastach i wsiach (do 01. 01. 1998 r.).

• Faza IIB – do roku 1997 (wzrost konsumpcji, braki w infrastrukturze, pierwsze instrumenty ekonomiczne)

– Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,

– Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach,

•Faza IIC – do roku 2001 (system w fazie przebudowy, okres wstępnych przygotowań do implementacji prawa UE, rosnący udział sektora prywatnego)

Etap III - od roku 2002, czyli od wejścia przepisów wprowadzających poszerzoną odpowiedzialność producenta

• Faza IIIA – do wejścia Polski do UE

• Faza IIIB – od wejścia Polski do UE

Etap IV – od wejścia w życie przepisów zmieniających system gospodarowania odpadami komunalnymi