Wykład 1
PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE
Literatura:
Jan Olszewski „Prawo gospodarcze – komparium”
Józef Opolski „Prawo handlowe”
Prawo gospodarcze wypływa w dużym stopniu z prawa cywilnego, jest to część prawa cywilnego. Prawo cywilne określa stosunki miedzy ludzkie. Prawo cywilne ukierunkowane jest na prawo gospodarcze.
Najwcześniej prawo gospodarcze rozwinęło się we Francji i Niemczech.
Pewien rodzaj ingerencji państwa w sferę gospodarki jest konieczny.
Ingerencja państwa która przejawia się:
Państwo określa prawne warunki podejmowania działalności gospodarczej.
Określa co jest działalnością gospodarczą.
Państwo wskazuje podmioty które mogą podjąć i wskazywać działalność gospodarczą.
Wskazuje formy organizacyjno-prawne.
Państwo ustala prawa i obowiązki.
Określa formy administracji czyli sposoby i skutki zakończenia działalności gospodarczej.
Państwo wprowadza ramy do wprowadzania organizacji przedsiębiorców.
Może określić prawne ograniczenia prowadzenia działalności.
3 Metody oddziaływania państwa na gospodarkę:
- metody cywilistyczne
- metody administracyjne
- metody karne
Metoda cywilistyczna – główną rolę odgrywa równorzędność stron, państwo spełnia rolę subsydialną, pomocniczą, zawiera się umowy.
Metoda administracyjna – władztwo i podporządkowywanie, nadrzędność i podporządkowywanie; praktycznie nie ma dyskusji, państwo mówi jak można uzyskiwać pozwolenie, koncesję, reglamentacja, może wystawiać certyfikaty, mówić co podlega koncesji, ustala warunki przeciwdziałania praktykom monopolistycznym; określa warunki reglamentowania działalności gospodarczej,
ustala przepisy prawa bezwzględnie obowiązującego, takie które strony nie mogą zmieniać, musimy przyjąć takie jakie są.
Ustala przepisy dwujakiego rodzaju np. przedawnienia, roszczenia
Natomiast drugi rodzaj to przepisy dyspozytywna np. odszkodowanie.
Metoda karna:
- kara umowna (np. gdy złamie umowę to płaci karę)
- odszkodowanie (musi być biegły i ocenić straty, procedura)
Wykład 2
Zasady polskiego prawa gospodarczego:
zasada społecznej gospodarki rynkowej
- zakotwiczenie w konstytucji
- dopuszcza ingerencje państwa dla ludzi w najgorszej sytuacji
wolność działalności gospodarczej
- wszelkie prowadzenie działalności jest wolne
- ale niektóre wymagają koncesji, zgłosić trzeba,
- są wyjątki: tzn. prawo przewiduje ograniczenia:
spowodowane ustawą
ważny interes publiczny
równoprawność przedsiębiorców
- oznacza równorzędność przedsiębiorców aby jedni kosztem drugich się nie rozwijali
- równość uzyskania koncesji
- równość do zdolności kredytowej (porównywalne)
- takie same zdolności do ogłoszenia upadłości
- porównywalne zdolności ubezpieczeniowe
zasada ochrony własności przedsiębiorców
- żadna z tych własności nie może być uprzywilejowana
- jest kwestia uwłaszczenia:
jeżeli jest ważny interes publiczny
zasada legalizmu działalności gospodarczej
- przedsiębiorca powinien spełniać wymogi prawne
- nie można brać innych wymogów
zasada swobody umów gospodarczych
- strony mogą zawrzeć dowolną umowę tylko aby treść tej umowy nie była sprzeczna z naturą działalności gospodarczej
- umowa musi mieć cel godziwy, musi być prawna
- urząd antymonopolowy – kontroluje czy wszystko jest zgodne
Czym jest działalność gospodarcza?:
- ujęcie określone w ustawie z 2004r o swobodzie działalności gospodarczej
- art. 2
- jest to zarobkowa działalność gospodarczą, wytwórczą, budowlaną
- jest to działalność handlowa, usługowa, poszukiwanie i wydobywanie kopalin ze złóż
- musi być w sposób zorganizowany i ciągły
- tych przepisów nie stosuje się w działalności rolniczej która w dużym stopniu jest zależna od warunków atmosferycznych
Przedsiębiorcą może być osoba fizyczna, osoba prawna, jednostki organizacyjne które są dopuszczone do obrotu.
Działalność musi być prowadzona w sposób:
- zarobkowy
- zorganizowany
- ciągły
Trzeba uzyskać:
- wpis do rejestru
- uzyskać REGON (numer identyfikacyjny przedsiębiorcy) uzyskane w wojewódzkim Gosie
- NIP (numer identyfikacji zarobkowej)
- trzeba zgłosić do ZUS-u ludzi którzy pracują i ile zarabiają
- do zakładu ubezpieczeń społecznych, pozwolenie od organów sanitarnych
Z punktu widzenia państwa
- charakter wolny, nie trzeba spełniać żadnych warunków tylko zgłosić że się rozpoczyna działalność gospodarczą
- wymaga konieczności zezwolenia
- wymaga uzyskania koncesji – działalność koncesjonowana
najbardziej sformalizowany
jest 6 sfer działalności koncesyjnej: (art. 46)
poszukiwanie i wydobywanie kopalin ze złóż
wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją
wytwarzanie i przetwarzanie paliw i energii
ochrony mienia i osób
rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych
przewozy lotnicze
O zgodzie na wydanie decyzji zwracamy się do właściwego ministra (resortu).
Wydaje się na czas nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy ni ż 50 lat.
Obowiązuje procedura KPA.
Można się odwołać od decyzji do tego samego ministra.
Zezwolenia:
są wydawane w tej samej sferze która nie była objęta monopolem państwa
nie wydaje pozwoleń na budowę , dowodów osobistych
jest około 30 obszarów które wymagają zezwolenia
zezwolenie może być nazywane inaczej np. pozwolenie, licencja pilota
można cofnąć zezwolenie jeżeli ktoś nie wypełnia warunków
Wykład 3
Pełnomocnictwo – upoważnieni do działania w cudzym imieniu.
Wyróżnia się:
pełnomocnictwo ogólne
pełnomocnictwo rodzajowe (upoważnienie do niektórego rodzaju)
pełnomocnictwo szczególne ( do poszczególnej, indywidualnej, ma charakter jednorazowy)
Ogólne – obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu, daje upoważnienie do wykonywania czynności zachowania majątku lub osiągnięcia maksymalnych korzyści, nie obejmuje sprzedaży i zastawienia.
Rodzajowe – obejmuje umocowanie do czynności odpowiedniego rodzaju czasem przekraczające właściwości zarządu.
Szczególne – wiąże się z umocowaniem do pewnej czynności z góry określonej.
W przypadku spółek handlowych – prokura pełnomocnictwo, każda spółka handlowa może ustanowić prokure, jest to najstarszy rodzaj pełnomocnictwa, wymaga zgody wszystkich wspólników, natomiast gdy chodzi o pełnomocnika do spraw finansów jest potrzebna zgoda wszystkich członków zarządu. Prokura pozwala na czynności przekraczającej zakres bez dodatkowej zgody lecz nie może udzielić innej osobie dalszej prokury, nie może sprzedać ani wynająć w dzierżawę kilkuletnią bez innej wydanej zgody wspólników.
Różnice między spółkami osobowymi a kapitałowymi:
w spółkach osobowych jest ważniejsza osoba (pomysł) a nie pieniądz, a przy kapitałowych najważniejsze są pieniądze a potem inne rzeczy
jeśli spółka ma osobowość prawną to ma 2 wyodrębnione majątki, tą przed spółką (majątek osobisty) i po spółce (majątek który zdobyliśmy w czasie spółki w którym wchodzi się do spółki)
jeśli nie ma osobowości prawnej to nie ma dwóch części, tylko jest jedna całość, nie
ma podziału majątku.
Skład osobowy spółek:
W osobowych są tylko spółki wieloosobowe
Kapitałowe mogą być również jednoosobowe (musi rozdzielić co jest majątkiem osobistym)
Cel utworzenia spółki:
Osobowe mogą być tworzone wyłącznie w celach gospodarczych
Kapitałowe w każdym prawnie dopuszczonym celu
Sposób organizacji spółki przed jej wpisaniem do rejestru
Osobowe powstają z chwilą wpisu do rejestru, nie znają instytucji spółki w organizacji
Kapitałowe do chwili rejestru są spółkami kapitałowymi w organizacji i maja ograniczoną zdolność prawną
Zgłoszenie spółki do rejestru sądowego:
W osobowych regułę stanowi że zgłoszenie spółki do rejestru jest prawem i równocześnie obowiązkiem każdego ze wspólników
Kapitałowej zgłoszenie spółki do rejestru jest prawem ale nie obowiązkiem zarządu spółki będącej jeszcze w organizacji
Wkłady do spółki:
W osobowej wkłady maga mieć trojaką postać:
Pieniężną
Aportów (wkład rzeczowy np. magazyn, samochód, itp)
Dokonywanie innych świadczeń na rzecz spółki (robocizna)
W kapitałowej wkłady mogą być wnoszone tylko w pieniądzach albo w postaci aportu
Organizacja wewnętrzna spółki:
Osobowe najczęściej nie posiadają organów wewnętrznych
W kapitałowychmuszą istnieć organy wewnętrzne
Zdolność prwana:
Osobowe nie są osobami prawnymi w świetle prawa cywilnego tzn. nie mają osobowości prawnej, mają jednak ograniczoną zdolność prawną podobną jak spółki handlowe
Kapitałowe nabywają pełną zdolność z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców, zachowują ją do wykreślenia z tego rejestru
Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja:
W osobowych każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Każdy ma prawo spółkę reprezentować
W kapitałowych prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja należy wyłącznie do zarządu spółki
Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki:
Osobowych każdy wspólnik odpowiada za zobowiązanie spółki całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką
W kapitałowym zarówno wspólnicy jak i akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki
Zmiana umowy (statutu spółki):
Osobowych z reguły zmiana umowy wymaga zgody wszystkich wspólników
W kapitałowych zmiana umowy wymaga zgody odpowiedniej większości wspólników (akcjonariuszy), określonych w umowie
Zmiana wspólnika i wstąpienie do spółki:
W osobowych zasadą jest zakaz przenoszenia praw i obowiązków wspólnika na inną osobę co oznacza że każda zmiana wspólnika wymaga reguły całej zmiany umowy spółki
Kapitałowych jest pełna zbywalność przez wspólników i akcjonariuszy udziałów i akcji
Rozwiązanie i likwidacja spółki:
W osobowych rozwiązanie spółki nie musi być poprzedzone procesem likwidacji bo wspólnicy mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki
W kapitałowych rozwiązanie spółki musi być poprzedzone procesem jej likwidacji
Wykład 4
Nowe typy umów gospodarczych
Regulowane w kodeksie cywilnym
Każda umowa zobowiązuje obie strony
Niektóre z tych umów stopniowo wchodzą do kodeksu cywilnego (umowa leasingu -została wpisana ostatnio)
Nie ma jednolitego schematu jednej umowy, nie ma gotowca
Ramowy charakter umów
Umowa deweloperska
Polega na kompleksowej realizacji projektów budowlanych
Zawierana jest pomiędzy stronami z których jedna jest inwestorem czyli podmiotem który dysponuje środkami finansowymi umożliwiającymi realizację inwestycji, a drugą stroną jest odbiorca i przyszłym użytkownikiem zrealizowanej inwestycji
Inwestor zwany deweloperem- przygotowuje inwestycje do realizacji samodzielnie bądź wspólnie z przyszłym wspólnikiem dokonuje wszelkich niezbędnych ocen (na własne ryzyko); opracowuje plan finansowania inwestycji, uzyskuje dokumentację projektową, do jego zadań należą również obsługa prawna przedsięwzięcia oraz uzyskanie potrzebnych zezwoleń i koncesję, realizuje on roboty budowlane przy czym może je wykonywać sam z pomocą różnych wyspecjalizowanych jednostek wykonawczych lub przekazać teren budowy wykonawcy i nadzorować wykonywane przez niego roboty budowlane oraz dokonywać odbioru wykonanych prac
Kontrahent dewelopera odbiera wykonane przez niego czynności i płaci mu umówione wynagrodzenie
Cecha charakterystyczną odróżniającą te umowę od innych umów inwestycyjnych jest zamiar jej realizatora przeznaczenia wykonywanej inwestycji na potrzeby innych podmiotów. Jest on ujawniony już na etapie przygotowania inwestycji
Deweloper zawiera umowy z przyszłymi użytkownikami inwestycji, najczęściej już w trakcie procesu inwestycyjnego
Przedmiotem tych umów jest zwrot kosztów poniesionych przez dewelopera oraz jego zobowiązanie do dalszej realizacji inwestycji w oparciu o środki finansowe inwestora.
Umowa timesharing
Zawiera w sobie elementy różnych umów
Polega na tym że w drodze umowy nabywca uzyskuje prawo do korzystania z rzeczy w ściśle określonych regularnie powtarzających się odstępach czasu
Najczęściej zastosowanie w branży turystycznej
Umowa ta może trwać od kilku do kilkunastu lat i stosowana jest zwłaszcza w sytuacjach gdy uprawniony nie jest zainteresowany nabywaniem własności rzeczy nie zależy mu na uzyskaniu prawa do korzystania z niej w stosunkowo krótkich odcinkach czasu
Gospodarcza funkcja timesheringu wiąże się głównie z branżą turystyczną, zapoczątkowana na zachodzie w latach 70-tych ubiegłego wieku
W Polsce przyjmuje się w postaci tzw. Mieszkań lub domów wakacyjnych położonych w miejscach turystycznych
Na przedmiocie udostępniającym nieruchomości ciąży obowiązek jej i udostępnienia zaś kontrahent często podejmuje się szeregu takich usług jak wyżywienie oraz inne usługi rekreacyjne (golf, basen, tenis,itp.)
Umowa taka powinna być zawierana na co najmniej 3 lata.
Umowa menagerska
W celu wzrostu efektywności przedsiębiorstwa przewidziano wprowadzenie m.in. umowy menagerskiej (w różnych jej wariantach), podejmują się zarządzania menager zobowiązuje się do prowadzenia przedsiębiorstwa w jego imieniu i interesie oraz ze skutkiem dla niego za zapłatę stosownego wynagrodzenia
Umowa taka powinna przywidywać:
Obowiązki menagera
Zasady jego wynagrodzenia
Kryteria oceny efektywności zarządzania
Odpowiedzialność za przedsiębiorstwa
Zawiesza się wszystkie przedstawicielstwa załogi
Umowa offsetowa
Ma związek z produkcją zbrojeniową
Stosuje się wtedy gdy jest zmiana systemu uzbrojenia
Polega na tym że w zamian za zakupienie sprzętu wojskowego (np. z USA) to oni zgodzą się zainwestować taką samą sumę dział gospodarki który warto zainwestować
Wykład 5
Czynności bankowe:
Wiążą się z umowami które zawieramy z bankiem
Banki są pośrednikiem między tymi co mają nadmiar czasowy gotówki
Udzielają kredytów
Aktywa to co my dajemy, wpłacam do banku
Pasywa to co powinni zwrócić
Banki wykonują inne czynności na zlecenie takie jak opłaty rachunków
Bank musi mieć zabezpieczenie finansowe
Korzysta z przywilejów egzekucyjnych
Instytucje para-bankowe, one nie podlegają rygorystycznym ograniczeniom jak banki (np. zabezpieczenia finansowe)
Banki wykonują czynności :
Rdzenne bankowe- ściśle związane z bankiem
Uzupełniające
Inne czynności
Rdzenne bankowe:
Przyjmowanie wkładów pieniężnych oraz prowadzenie rachunku
Udzielenie kredytów
Udzielenie potwierdzenia gwarancji bankowej
A-kredytowa forma rozliczeń krajowych i zagranicznych
Emitowanie bankowych papierów bank ościowych
Przeprowadza bankowe rozliczenia pieniężne
Udzielanie pożyczek pieniężnych
Wydawać karty płatnicze
Nabywa i zbywa wierzytelności pieniężne
Przetrzymywać papiery wartościowe w sejfach może udzielać poręczeń
Istnieją innego rodzaju banki :
uniwersalne- wszystkie czynności banku
specjalistyczne- np. bank hipoteczny
banki są niezależne (muszą być!)
instytucje para-bankowe mogą jedynie udzielać kredytów
Rachunki bankowe:
za względu na rodzaj gromadzonych środków
w złotówkach
walutowe czyli dewizowe
z punktu widzenia zwrotu zgromadzonych środków
avista – można wyciągnąć w każdej chwili
terminowe- przyblokowane na jakiś czas z oprocentowaniem 4-6%
ze względu do kogo należą te rachunki
osoby fizyczne – osoby prywatne
przedsiębiorstwa
ze względu na rodzaje rachunków
rachunek bieżący- gromadzenia oraz rozliczenia
rachunek pomocniczy- albo w tym samym banku albo w oddziale innym banku, dla finansowania zamiaru, sprawy
rachunek lokat terminowych – funkcja organizacyjna
Charakter umowy rachunku bankowego:
uregulowana jest w przepisach KC art. 725-733 oraz w przepisach prawa bankowego (głównie art. 49-62)
jest czynnością prawna konsensualną, niekoniecznie musi być połączona z pisemnym poświadczeniem
forma pisemna tej czynności przewidziana jest w prawie bankowym art. 54 dla celów dowodowych
art. 725 KC stanowi że przez umowę rachunku bankowego, bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych
bank może obracać czasowo wolnymi środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku na potrzeby gospodarcze z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu do wypowiedzenia
wpłacając środki pieniężne na rachunek bankowy, posiadacz rachunku w gruncie rzeczy pożycza je bankowi a ten zobowiązany jest je zwrócić.
Oparcie konstrukcji prawnej rachunku bankowego na bazie pożyczki (depozytu nieprawidłowego) powoduje że posiadacz rachunku wpłacając pieniądze na rachunek bankowy traci ich własność na rzecz banku. Dzięki temu bank może swobodnie obracać tymi pieniędzmi we własnym imieniu. W miejsce utraconej własności środków wpłacanych do banku posiadacz nabywa wobec banku wierzytelność o zwrot takiej samej sumy środków pieniężnych ale nie tych samych które wpłacił wraz z umówionymi odsetkami.
Wykład 6
Debet- w łacinie słowo debet oznacza jest winien co w rachunkowości służy do znaczenia lewej strony konta po której rejestruje się wszelkie zadłużenia, obciążenia. W odniesieniu do rachunków bankowych, debet oznacza zadłużenie zarejestrowane w ciężar rachunku czyli po prostu ujemne saldo rachunku bankowego.
Z istoty rachunku bankowego wynika że posiadacz rachunku może domagać się od banku zwrotu depozytu lub przeprowadzenia określonych rozliczeń pieniężnych tylko w granicach środków zgromadzonych na rachunku.
Esencjonalne warunki umowy (najistotniejsze) nie dopuszczają salda ujemnego. Jeśli jednak bank wyraża zgodę na powstanie takiego salda na rachunku i wykonuje dyspozycje płatnicze lub rozliczeniowe nie mających pokrycia w środkach zgromadzonych na rachunku (co często ma miejsce) to należy w tym upatrywać odrębną umowę rachunku bankowego, umowę o charakterze kredytowym.
Umowa o udzielenie takiego kredytu może być zawarta między stronami, nie tylko w sposób wyraźny ale także dorozumiany.
Nie każdy jednak debet powstaje za zgodą chodźmy dorozumianą w banku. W praktyce często dochodzi do przekroczenia na rachunku dopuszczalnego salda debetowego, powstaje wtedy tak zwany debet nie dozwolony który nie ma charakteru kredytowego i bank mógłby dochodzić odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego od klienta
Istnieje możliwość przyblokowania rachunku przez komornika
Upadłość podmiotu gospodarczego.
Ma charakter indywidualny i na własny rachunek
Prawo upadłościowe i naprawcze obowiązuje od 01.10.2003 r. ocenia się czy temu podmiotowi już nic nie pomoże, oraz naprawcze gdy istnieje jeszcze szanse utrzymania go przez jakiś czas.
Warunki i zasady:
najlepiej wykorzystać majątek, najpełniej zabezpieczyć, rozważyć czy to jest upadłość czy nie. Upaść może każdy podmiot gospodarczy
Podstawy ogłoszenia upadłości:
Zaprzestał spłacać dłużnikom pieniędzy.
Kiedy stan zadłużenia jest większy niż suma aktywów jego przedsiębiorstwa
Lista wierzytelności
Zabezpieczyć koszty postępowania
Zabezpieczyć roszczenia ludzi którzy tam pracują, pracowników.
Zabezpieczyć hipotekę
W zależności jak długo ktoś czeka (wierzyciele)
Jeżeli można się dogadać to trzeba zrobić zebranie wierzycieli.
Zawarty układ może :
Odroczyć na rok spłatę długu
Rozłożyć spłatę długu na raty
Zmniejszyć sumę długu
Konwersja wierzytelności
Zgodzenie się na zostawienie zastawu (stosuje się w ostateczności)
Upadłość konsumencka:
Może pomóc osobie prywatnej
Korzyści:
następuje zatrzymanie bicia odsetek
o bankructwo może wyjść sam zainteresowany
może to uczynić osoba nie wypłacalna która nie prowadzi działalności gospodarczej i nie rolnicy
wszczęcie sprawy- 200zł
sąd musi zbadać czy faktycznie nie jest wypłacalny i czy nie przyczynił się do swej nie wypłacalności
postępowanie upadłościowe polega na likwidacji majątku dłużnika, nie uratuje się całego swojego majątku.
Wykład 7
Umowy konsumenckie:
są to zwykłe, typowe umowy zawierane przez każdego z konsumentów np.. kupno na raty jakiegoś sprzętu, itp.
Są wielokrotnie powtarzalne, dotyczą drobnych spraw, wystandaryzowane czyli uśrednione.
Obowiązek doręczeni wzorca (ze wzorca korzystają: banki, zakłady ubezpieczeń społecznych, operatorzy usług RTV, Linie przewozowe, linie lotnicze, etc.)
Są przepisy które nakazują aby ten wniosek był poprawnie sformułowany, powinien być napisanym prostym językiem, wytłumaczony
Jeżeli nie udowodnimy czy wzorzec został dostarczony to strony są wiązane treścią umowy
Ustawodawca chroni użytkowników wprowadzając klauzulę niedozwoloną:
takie które wyłączają potrącenie wobec konsumenta
które przewidują takie sformułowanie o których w ogóle nie było mowy i nie można by było się z tym zapoznać
sformułowania które zawierają przyrzecznie że będą zawierały takie umowy jak np. co roku trzeba kupić coś nowego w tej firmie
tam gdzie producent zastrzega sobie odstawienia od umowy
pozbawiają tylko konsumenta rozwiązania umowy
tylko na konsumenta nakładają karę umowną
art.385 (3)
Jeżeli zdarzy się taka klauzula to nie znaczy że ona przestaje obowiązywać , trzeba ja podać do sądu, gdzie następuje kontrola:
konkretna- jest dokonywana przy ocenie konkretnej , indywidualnej sprawy
abstrakcyjna- prowadzona jest w oderwaniu od konkretnej sprawy (sąd okręgowy w warszawie, sąd UOKiK)
Powództwo za uznanie wzorca za niedozwolony może wnieść każdy kto mógłby być potencjalnym klientem
Jeżeli następuje orzeczenie że klauzula jest niedozwolona to nie można jej wykorzystywać w innych umowach i może nałożyć karę
Forma zawarcia umowy:
może być dowolna aby tylko wynikała z niej forma umowy
może być zwykła forma pisemna, zachowanie tej formy jest wtedy gdy strona złoży podpis, lub własnoręcznie napisze od A do Z i złoży podpis
forma z data poświadczoną np. notariusz
forma aktu notarialnego (dla najbardziej ważnych umów)
umowa pożyczki powinna być stwierdzona na piśmie
gdy nie zauważymy pewnych sformułowań to mogą być wykorzystane przeciwko nam, powinna być umowa pisemna (jeśli nie zapisałeś w umowie że na 2 lata i mina te 2 lata to może ktoś nie wyjść z mieszkania i jest problem).
Klauzule abuzywne – to zapisy takie, które krzywdzą konsumenta