RYNEK KAPITAŁOWY GPW

Struktura giełdy papierów wartościowych

Architektura rynku Catalyst

Instrumenty notowane na GPW

- akcje - kontrakty terminowe

- prawa - poboru Opcje

- PDA - warranty

- ETF-y - jednostki indeksowe

- produkty strukturyzowane - certyfikaty inwestycyjne

- obligacje - krótka sprzedaż

Akcje, prawa do akcji, prawa do poboru	Instrumenty pochodne	Inne instrumenty		Program Wspierania Płynności
Akcje wg indeksów - WIG20 - mWIG40 - sWIG80 - RESPECT	Akcje wg segmentów: - 250 PLUS - 50 PLUS - 5 PLUS - MINUS 5 - Lista Alertów	- kontrakty terminowe - opcje - jednostki walutowe	- certyfikaty inwestycyjne - produkty strukturyzowane - obligacje - ETFy

Segmenty na GPW

250 PLUS – segment, który skupia spółki o kapitalizacji powyżej 250 mln euro,

50 PLUS – segment, który skupia spółki o kapitalizacji od 50 do 250 mln euro,

5 PLUS – segment, który skupia spółki o kapitalizacji od 5 do 50 mln euro

MINUS 5 – segment, który skupia spółki o kapitalizacji poniżej 5 mln euro,

Lista Alertów – segment spółek o akcjach groszowych, których kurs charakteryzuje się wysoką zmiennością, spółek w stanie upadłości oraz takich, w których nastąpiło otwarcie likwidacji emitenta. Akcje w/w spółek nie wchodzą w skład indeksów.

NOTOWANIA GIEŁDOWE I SESJA

Notowania ciągłe

Notowania jednolite

W czasie notowań ciągłych kupujący i sprzedający składają zlecenia, które po przekazaniu na giełdę są realizowane na bieżąco, pod warunkiem zgodności cen, lub trafiają do arkusza zleceń i oczekują ofert przeciwnych o odpowiedniej cenie, umożliwiających zawarcie transakcji. Cena papierów wartościowych lub instrumentów finansowych nie jest sztywnie określana, lecz zmienia się pod wpływem transakcji natychmiast po wprowadzeniu zlecenia. - Przykład: zlecenie sprzedaży 10 akcji nie taniej niż po 25zł jest realizowane, gdy pojawi się zlecenie kupna 10 akcji za cenę 25zł lub więcej.

Notowania w systemie kursu jednolitego opierają się na procedurze tzw. fixingu, czyli wyznaczenia ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań Kurs jednolity określany jest na podstawie zleceń maklerskich zawierających limit ceny oraz nie zawierających tego limitu. Z chwilą ogłoszenia kursu jednolitego staje się on ceną, po której zawierane są transakcje giełdowe.

ZLECENIA GIEŁDOWE

Informacje arkuszu zleceń	Informacje w zleceniu giełdowym
kurs otwarcia kurs min kurs maks kurs zamknięcia liczba zleceń kupno – ilość sprzedaż – ilość	rodzaj oferty (kupno/sprzedaż) limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny termin ważności zlecenia nazwę instrumentu finansowego liczbę papierów wartościowych (wolumen) dodatkowe warunki wykonania zlecenia

Kolejność realizacji zleceń giełdowych

CENA – najważniejsza:	CZAS
zlecenia zakupu z wyższym limitem realizowane są przed zleceniami o niższym limicie zlecenia sprzedaży z niższym limitem są realizowane przed zleceniami o wyższym limicie	dwa zlecenia tego samego typu i z tą samą ceną są realizowane według czasu zarejestrowania w systemie giełdowym

Rodzaje zleceń giełdowych

Kryterium ceny

- Z limitem ceny

- Bez limitu ceny

- Po każdej cenie – PKC

- Po cenie rynkowej – PCR

- Po cenie rynkowej na otwarcie – PCRO

- Kryterium dodatkowych warunków realizacji

- Z warunkiem minimalnej wielkości wykonania (Wmin)

- Z wielkością ujawnioną (WUJ)

- Z limitem aktywacji (LimAkt)

- Stop loss

- Stop limit

- Kryterium termin ważności

- Wykonaj lub anuluj (WuA)

- Ważne do pierwszego wykonania (WiN)

- Ważne do końca sesji (DZIEN)

- Ważne bezterminowo – domyślnie (DOM)

JAK ZACZĄĆ INWESTOWANIE NA GIEŁDZIE PSYCHOLOGIA INWESTOWANIA

Samoocena

- Po co inwestuję? : Utrzymanie, samochód, wakacje, emerytura

- MIT: Giełda to maszynka do zarabiania dużych pieniędzy w krótkim czasie.

- Inwestorzy, którym udaje się uzyskiwać 40% zysku rocznie w ciągu kilku - kilkunastu lat należą do wyjątków.

- Jakie kwoty jestem w stanie zainwestować?

- Wartość nominalna obligacji detalicznej – 100 zł

- Ceny akcji często powyżej 200 zł

- Depozyt na kontrakt na WIG20 powyżej 1000 zł

- Minimalna kwota ~1000 zł

- DYWERSYFIKACJA

- Ile z tego mogę stracić?

- Wszyscy, którzy przyszli na giełdę z pieniędzmi przeznaczonymi "na życie", powinni przemyśleć swoje decyzje raz jeszcze.

- Strata do 10% kapitału

- Strata do 30% kapitału

- Strata powyżej 30% kapitału

- Jaki jest horyzont moich inwestycji?

- 2-3 tygodnie – bez sensu, koszty transakcyjne, czas zakładania rachunku

- Minimum kilka miesięcy

- Ile czasu tygodniowo poświecę na analizy swoich inwestycji?

- (daytrading) czy rynki (kontrakty) wymagają spędzania po kilka godzin dziennie przed ekranem komputera.

- Co wiem na temat giełdy, ekonomii czy praw rządzących rynkiem?

- Psychika – chciwość i strach

Jak wybrać rachunek maklerski?

Czynniki decydujące o wyborze

- Opłaty i prowizje

- Roczny koszt prowadzenia rachunku maklerskiego, 40zł – 80zł.

- Koszty otwarcia rachunku od 0zł-50zł.

- Prowizja za sprzedaż i kupno akcji zwykle to od 0,40% do 2%.

- Minimalna prowizja - tutaj kwotą graniczną jest od 6zł-15zł.

- Oferta kredytowa

- Oferta analityczna

- System internetowy

- Dostępność POKów

Jak wybrać i założyć konto maklerskie?

- Konto w banku + usługa maklerska

- Roczny koszt prowadzenia rachunku maklerskiego, 40zł – 80zł.

- Koszty otwarcia rachunku od 0zł-50zł.

- Prowizja za sprzedaż i kupno akcji zwykle to od 0,40% do 2%.

- Minimalna prowizja - tutaj kwotą graniczną jest od 6zł-15zł.

- Czy konto maklerskie jest połączone z Twoim kontem głównym? Jeśli nie to ile kosztuje przelew z konta maklerskiego na główne i odwrotnie?

- Czy wolne środki na koncie maklerskim są oprocentowane

- Czy mamy dostęp do notowań?

RYZYKO - PROSTE ZASADY INWESTOWANIA

Podstawowa miara ryzyka

Podstawowe metody ograniczania ryzyka inwestowania na giełdzie

- Dywersyfikuj

- Nie inwestuj wszystkich pieniędzy w jedną spółkę

- Nie inwestuj wszystkich pieniędzy w jedną branżę

- Nie inwestuj wszystkich pieniędzy w jeden instrument

- Nie inwestuj wszystkich pieniędzy za pomocą jednej strategii

- Ograniczaj straty

- Dobrze się przygotuj

- Ucz się

- Działaj samodzielnie

- Jeśli masz wątpliwości – wycofaj się

- Uporządkuj własne finanse

- Inwestuj tylko nadwyżkę

- Zapewnij sobie poduszkę finansową

- Uważaj z kredytami

- Zawsze porównuj zysk z ryzykiem

Strategie inwestowanie

Najważniejsze	Proste
Analiza fundamentalna (Co kupić?) Analiza techniczna (Kiedy kupić?) Analiza portfelowa (jak zdywersyfikować portfel?)	Pasywna Fundusze inwestycyjne Średni, długi horyzont czasowy Zamrożenie kapitału Aktywna Obserwowanie trendów i szukanie okazji Systematycznego inwestowania (uśrednianie ceny instrumentu) Stała kwota Stała liczba Stała proporcja Długi horyzont czasowy Dyscyplina Uśrednianie ceny instrumentu

Metoda stałych sum

- Metoda polegająca na kupowaniu stałej liczby np. akcji danej spółki w regularnych odstępach czasu, co powoduje, cena zakupu w dłuższym okresie jest niezależna od krótkotrwałych wahań rynku i powoduje uśrednienie ceny zakupu

- Metoda polegająca na utrzymywaniu stałej proporcji w czasie, dotyczącej struktury naszego portfela inwestycyjnego np. utrzymywaniu w naszym portfelu proporcji 20/80, tzn. inwestowaniu 20% naszych dodatkowych wolnych środków w akcje i 80%w obligacje,

- Metoda polegająca na przeznaczaniu stałej kwoty naszych dodatkowych wolnych środków na inwestycje w konkretne nstrumenty finansowe, w regularnych odstępach czasu (z uwzględnieniem korekty inflacyjnej w określonym czasie).

Jak wybrać spółkę

Znajdź spółkę, której akcje są tanie

znajdź spółki o niskim wskaźniku P/E (cena do zysku)

„Niski” wskaźnik to P/E o wartości 5-10 albo

nieco wyższe, ale niskie na tle innych spółek tej samej branży.

Sprawdź dlaczego akcje są tanie

słaby wynik finansowy spółki (strata);

wyprzedaż akcji przez Fundusz Emerytalny/ Inwestycyjny

toczące się przeciw spółce postępowanie

Sprawdź zyski spółki

Dowiedz się czegoś o spółce

Ustal poziom wyjścia

5%,

10%,

15%?

Monitoruj swoją inwestycję

Skłonności motywacyjne inwestorów

Teoria perspektywy

A. 50% szansa na wygranie 1000 zł

B. Pewna wygrana w wysokości 500 zł

Efekt unikania strat

- Polega na tym, że inwestorzy niemal za wszelka cenę bronią się przed zamknięciem pozycji zakończonej na minusie.

- Efekt ten charakteryzuje inwestorów pasywnych.

Efekt utopionych kosztów

- Polega na tym, że ludzi skłonni są trwać przy raz podjętej decyzji, jeśli tylko związana ona była ze znacznym wydatkiem, wysiłkiem bądź poświeceniem czasu.

- Efekt utopionych kosztów ma dwa wymiary:

- rozmiar

- czas

Dekalog inwestora

• Rynek karmi się tymi, którzy sądzą, że są od niego mądrzejsi.

• Nigdy nie inwestuj wszystkich pieniędzy w jedną spółkę, jeden fundusz czy nawet jedną kategorię funduszy.

• Poszerzaj swoją wiedzę na temat rynku.

• Miej własne zdanie. Opinie analityków traktuj tylko pomocniczo.

• Bądź konsekwentny w swoich działaniach.

• Zawsze zakładaj, ile możesz stracić.

• Nie próbuj szybko zbić fortuny – inwestowanie to zajęcie dla cierpiwych.

• Kiedy wszystkie media dookoła ogłaszają, że na giełdzie jest hossa, zaczynaj wycofywać się z akcji.

• Nie próbuj łapać dołków i szczytów rynku.

• Nigdy nie inwestuj przeciw trendowi.