RYNEK KAPITAŁOWY

1. ISTOTA I STRUKTURA RYNKU KAPITAŁOWEGO.

Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego.

Rynek finansowy obejmuje całokształt powiązań i współzależności pomiędzy uczestnikami i podmiotami transakcji finansowych.

Na rynku kapitałowym zawierane są transakcje kredytowe średnio i długoterminowe.

Uzyskane w ten sposób środki pieniężne przeznaczane są głównie na cele inwestycyjne. Ryzyko zawierania transakcji jest znacznie wyższe niż na rynku pieniężnym a terminy zwrotu kapitału pożyczkowego długie.

Stopy dochodowości walorów na rynku kapitałowym są zazwyczaj wysokie ale podlegają dość dużym wahaniom.

Uczestnicy rynku Najważniejszymi uczestnikami rynku kapitałowego są :

1. Przedsiębiorstwa.

2. Osoby fizyczne.

Ad 1. Przedsiębiorstwa - emitują akcje i obligacje w celu pozyskania funduszy na rozwój.

- kupują także walory

Ad 2. Osoby fizyczne - dostarczają fundusze na rynek kapitałowy dokonując lokat na rachunkach długoterminowych.

- zakupują akcje i obligacje

- zaciągają kredyty hipoteczne i konsumpcyjne.

Na rynku kapitałowym operują także :

3. Rządy i władze lokalne zaciągają kredyty na finansowanie inwestycji w sferze dostarczania dóbr publicznych.

3. Banki i inne instytucje finansowe udzielają kredytów przedsiębiorstwom i osobom fizycznym, zarządzają funduszami emerytalnymi, walorami długoterminowymi ludności, a nawet nieruchomościami.

II. RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Częścią rynku kapitałowego jest rynek papierów wartościowych. Obejmuje on transakcje kupna i sprzedaży akcji i obligacji. Składa się nań:

• rynek pierwotny,

• rynek wtórny (giełda) wtórny

• obrót pozagiełdowy.

W Polsce najlepiej jest rozwinięty jest rynek wtórny.

Giełda - to instytucja tworząca specjalny rynek, na którym przeprowadzone są obroty ściśle określonymi papierami wartościowymi w ustalonym czasie i miejscu. W obrotach na giełdzie ustalane są ceny zwane kursami, które są notowane i ogłaszane w oficjalnym wykazie nazwanym cedułą.

Giełdy - różnią się między sobą

• formą prawną,

• zasadami uczestnictwa,

• zakresem działania i spełnianymi funkcjami.

Ze względu na formę prawną rozróżnia się dwa podstawowe modele giełd na świecie

1. Model amerykański.

2. Model niemiecki, zwany także kontynentalno-europejskim.

W modelu amerykańskim giełda jest instytucją prywatno-prawną. Jest to zrzeszenie, spółka akcyjna handlowców, przemysłowców i bankierów, którzy tworzą giełdę w celu lepszej realizacji swoich interesów. Giełda typu amerykańskiego rządzi się sama : sama odpowiada za swoją działalność, sama ustala organizację a państwo czuwa tylko, aby działała zgodnie z prawem. Państwo nie ustala ani liczby giełd ani ich lokalizacji, nie interesuje się regulaminami i statutami giełd, chyba, że zachodzi podejrzenie, że są sprzeczne z prawem.

Giełda o modelu niemieckim jest instytucją publiczno-prawną, a oddziaływanie na nią państwa jest bardziej bezpośrednie. Państwo za pośrednictwem ministerstw finansów czy gospodarki, wydaje zezwolenia na jej prowadzenie, określa jej organizację, zasady ustalania cen itd. Prawo do uczestnictwa w handlu na giełdzie odbywa się poprzez dopuszczenie.

Ze względu na przedmiot obrotów dzieli się giełdy na:

1. Towarowe.

2. Pieniężne.

Z uwagi na spełniane funkcje

1. Uniwersalne (na których handluje się wszystkimi towarami i rodzajami papierów wartościowych).

2. Specjalistyczne (tylko wybranymi towarami lub walorami).

ZNACZENIE GIEŁD PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

W systemie organizacyjnym gospodarki rynkowej giełdy papierów wartościowych zajmują poczesne miejsce. W wyniku koncentracji obrotów handlowych na giełdach, mają one:

1. Decydujący wpływ na kształtowanie się cen. Po cenach giełdowych dokonywana jest przeważająca część obrotów giełdowych.

2. Zapewniają obrót kapitałem finansowym oraz umożliwiają i ułatwiają finansowanie nowych przedsięwzięć inwestycyjnych. W ten sposób wpływają w określonym stopniu na tempo i strukturę wzrostu gospodarczego w poszczególnych krajach.

3. Wiarygodnym miejscem oceny spółek handlowych.

4. Spółki akcyjne kontrolowane przez giełdę są na ogół efektywniejsze od pozostałych i nie mogą ukrywać rzeczywistych dochodów.

5. Ułatwiają dopływ kapitału do spółek za pomocą nowych emisji akcji.

6. Jest pewnego rodzaju „barometrem ekonomicznym” w gospodarce rynkowej, stwarza bowiem możliwości zawierania możliwości zawierania transakcji na szeroką skalę a wahania obrotów i kursów giełdowych obrazują w pewnej mierze zmiany koniunktury.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA GIEŁDY I JEJ UCZESTNICY

1. Zarząd giełdy podejmuje decyzje w sprawach członkostwa giełdy, ustala opłaty.

2. Komisja do spraw dopuszczeń do obrotu nowych walorów ustala na podstawie odpowiednich wskaźników ekonomicznych i norm prawnych czy dany papier wartościowy może uczestniczyć w obrocie giełdowym.

3. Izba maklerska (brokerska)

4. Sąd rozjemczy i honorowy.

5. Biuro rozliczeń - pełni techniczną funkcję rozliczenia transakcji.

6. Najbardziej charakterystyczną grupą osób działających na giełdzie są pośrednicy których nazywa się giełdowymi maklerami. Są to przedstawiciele firm maklerskich i banków. Maklerzy działają przede wszystkim na zlecenie i rachunek klientów którymi mogą być osoby prywatne, przedsiębiorstwa i różnego rodzaju instytucje.

7. Samodzielni uczestnicy giełdy - przedstawiciele banków i innych instytucji finansowych którzy dokonują transakcji głównie na rachunek macierzystej jednostki.

8. Urzędnicy giełdy - osoby które na pewien czas zostały dopuszczone do handlu giełdowego.

9. Goście giełdy - to osoby przebywające na giełdzie, ale bez prawa uczestnictwa w prowadzonym na niej handlu.

INSTYTUCJE NA POLSKIM RYNKU GIEŁDOWYM

KOMISJA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Jest centralnym organem władzy państwowej i podlega premierowi. Spełnia funkcje nadzoru i kontroli oraz ustala reguły działania rynku kapitałowego.

Do jej funkcji należy:

• czuwanie nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami,

• organizowanie i czuwanie nad sprawnym funkcjonowaniem rynku;

• ochrona interesów inwestorów; itp.;

Do funkcji szczegółowych należy:

• dopuszczanie papierów do publicznego obrotu;

• Udzielanie pozwoleń na oferowanie papierów;

• Udzielanie pozwoleń firmom maklerskim;

• kontrolowanie bieżącej działalności rynku kap.

• przyjmowanie skarg, upowszechnianie wiedzy, itp;

2. KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Warunkiem dopuszczenia walorów do obrotu jest złożenie ich w Depozycie.

Do zadań Dep. należy rejestracja i przechowywanie papierów dopuszczonych do obrotu i prowadzenie kont depozytowych. Zapisy na kontach dep. są tajne.

3. FUNDUSZE POWIERNICZE (lub fund. wspólnego inwestowania).

Obracają pieniędzmi klientów, którzy nie chcą sami ryzykować.

Dysponują większymi możliwościami analizy informacji i są profesjonalne.

4. BIURA MAKLERSKIE (domy maklerskie).

Jednostki zajmujące się publicznym obrotem papierami wartościowymi. Ich działalność obejmuje:

• analizę sytuacji na rynku

• usługi pośrednictwa

• doradztwo finansowe;

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Giełda - to instytucja tworząca specjalny rynek, na którym przeprowadzone są obroty ściśle określonymi papierami wartościowymi w ustalonym czasie i miejscu. W obrotach na giełdzie ustalane są ceny zwane kursami, które są notowane i ogłaszane w oficjalnym wykazie nazwanym cedułą.

Aktyw finansowy - papier uprawniający jego posiadacza do otrzymywania określonego strumienia płatności odsetek w ściśle określonym czasie.

Przedsiębiorstwa i rządy zdobywają fundusze, sprzedając aktywa finansowe. Ich nabywcy przy zakupie obliczają zaktualizowaną wartość i oferują wysokość ceny.

Weksle - krótkoterminowe aktywa finansowe (poniżej jednego roku), dla których termin wykupienia przez pierwotnego wystawcę (pożyczkobiorcę) jest z góry określony.

Obligacje - długoterminowe aktywa finansowe.

Obligacje bez określonego terminu wykupu - obligacje nie podlegające wykupowi przez pierwotnego emitenta który za to wypłaca odsetki w nieskończoność.

Papiery wartościowe pozbawione ryzyka (obligacje skarbu państwa). Określenie stosowane w stosunku do obligacji państwowych, nie istnieje niebezpieczeństwo bankructwa państwa i odmowy wypłacenia przez nie należnych odsetek od obligacji.

Akcje przedsiębiorstw - papiery wartościowe o określonym nominale, będące tytułem własności do części kapitału akcyjnego spółek i uprawniające do uczestniczenia w podziale dywidendy, tj. części zysku przedsiębiorstwa przeznaczonego do wypłaty akcjonariuszom, a nie zatrzymanego w celu finansowania nowych inwestycji w maszyny i budowle.

Rodzaje akcji:

• zwykłe i uprzywilejowane (prawo do zwiększonej dywidendy, liczby głosów na zebraniu akcjionariuszy, lub specjalnych uprawnień przy podziale majątku spółki);

• imienne (wydawane akcjonariuszom przed pełną wpłatą - ograniczenia w zbycie) i na okaziciela;

Obligacje - forma pożyczki, którą zaciągają u nabywców emitenci (rząd, władze lokalne i przedsiębiorstwa).

Obligacja daje prawo do:

• stałego dochodu;

• zwroyu sumy w umówionym terminie;

Obligacje mogą być przedmiotem obrotu na giełdzie.

Zapisy komputerowe - papier wartościowy nie istniejący fizycznie, lecz w postaci zapisu w komputerze. Daje takie same prawa własności jak papier.

Prawa poboru - pierwszeństwo zakupu - najczęściej po preferencyjnych cenach - nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy.

Certyfikaty depozytowe. to skrajna postać wkładu terminowego. Polegają na tym, że bank zaciąga u publiczności pożyczkę na ściśle określony czas, co oznacza, że dokładnie wiadomo, kiedy pożyczka musi zostać spłacona.

Techniką operacji giełdowych zajmują się zawodowi maklerzy, za których pośrednictwem przeprowadzane są transakcje. Maklerzy notują dokładnie wszystkie propozycje sprzedaży i kupna i na tej podstawie ustalają kurs dla danego typu akcji lub innego papieru wartościowego. Giełdy w nowoczesnej gospodarce rynkowej odgrywają ważną rolę w tworzeniu niezwykle szybkiej informacji i organizowaniu przepływu kapitału z jednych dziedzin do innych. Sprzyja to centralizacji kapitału w tych dziedzinach życia gospodarczego, które wykazują korzystne perspektywy rozwojowe. Bez akcyjnej formy przedsiębiorstw tak szybki przepływ kapitału nie byłby możliwy, co niewątpliwie ograniczałoby możliwości rozwojowe wielu nowoczesnych dziedzin produkcji.

SEGMENTY RYNKU PW.

Rynek papierów wartościowych podzielony jest na kilka segmentów :

1. RYNEK PIERWOTNY - na tym rynku emitenci nowych papierów wartościowych sprzedają je za pośrednictwem instytucji finansowych. Ich sprzedaż ma służyć zgromadzeniu kapitału na rozpoczęcie lub rozszerzenie działalności. Na tym rynku następuje przesunięcie oszczędności od pierwotnych posiadaczy do ostatecznych użytkowników akumulacji.

1. RYNEK WTÓRNY - Po rozprowadzeniu walorów na rynku pierwotnym mogą one być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym - GIEŁDZIE. Dzieli się on na:

• rynek podstawowy - handel akcjami dużych spółek;

• rynek równoległy - handel akcjami mniejszych spółek;

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KURSY AKCJI

Ogólne:

• warunki działalności gospodarczej przedsiębiorstw;

• wyniki finansowe działalności gospodarczej;

• inflacja;

Inne czynniki:

• obniżka stopy procentowej od oszczędności;

• spekulacja na giełdzie;

• spadające dochody bogatszej części społeczeństwa;

• płytki rynek;

• wzrost aktywności inwestorów zagranicznych;

• zmiany polityczne, wywołujące stany niepewności;

GŁÓWNE WSKAŹNIKI OCENY SPÓŁEK

Oceny spółek i związanych z nimi decyzji o kupnie akcji dokonuje się na podstawie różnych wskaźników. Najczęściej stosuje się dwa:

• c/z

• i c/wk.

Są one publikowane w każdym numerze ceduły giełdy warszawskiej.

• Wskaźnik c/z określa relację (stosunki) rynkowej ceny akcji do zysku netto przypadającego na jedną akcję. Innymi słowy pokazuje, po ilu latach zwraca się inwestycja w akcję. Miernik ten jest jednak powszechnie na świecie używany do syntetycznej oceny trafności zakupu akcji.

• Wskaźnik c/wk mówi o tym, jaka jest relacja między ceną akcji a wartością księgową netto majątku spółki przypadającą na jedną akcję, czyli, jaki jest stopień zabezpieczenia akcji na majątku danej spółki. Im zatem wskaźnik jest wyższy, tym gorzej, gdyż zakup jest bardziej ryzykowny. Wskaźnik c/wk, podobnie jak c/z, pozwala porównywać ze sobą poszczególne walory.

NOTOWANIA GIEŁDOWE

Ceny (kursy), po jakich dokonuje się transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych danego dnia, wykazywane są (notowane) w specjalnym wykazie (biuletynie), czyli tzw. „cedule giełdowej”. Ogłasza się ją zgodnie z regulaminem giełdy. Dane ceduły publikowane są też przez prasę codzienną.

Dla lepszej orientacji w mozaice kursowej, a zwłaszcza w skali zwyżek lub zniżek cen papierów wartościowych świadczących o stanie koniunktury gospodarczej, ogłasza się również syntetyczne indeksy kursów, opracowywane przez poszczególne giełdy wg. różnych metod.

Własny wskaźnik średnich zmian kursów akcji posiada również GPW w Warszawie - WIG. Należy on do grupy indeksów bazowych. Tworzy się go przez porównanie bieżących kursów akcji z kursami bazowymi, tj. średnia arytmetyczna kursów akcji z pierwszych 3 sesji giełdowych.

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Giełda - to instytucja tworząca specjalny rynek, na którym przeprowadzone są obroty ściśle określonymi papierami wartościowymi w ustalonym czasie i miejscu. W obrotach na giełdzie ustalane są ceny zwane kursami, które są notowane i ogłaszane w oficjalnym wykazie nazwanym cedułą.

Aktyw finansowy - papier uprawniający jego posiadacza do otrzymywania określonego strumienia płatności odsetek w ściśle określonym czasie.

Przedsiębiorstwa i rządy zdobywają fundusze, sprzedając aktywa finansowe. Ich nabywcy przy zakupie obliczają zaktualizowaną wartość i oferują wysokość ceny.

Weksle - krótkoterminowe aktywa finansowe (poniżej jednego roku), dla których termin wykupienia przez pierwotnego wystawcę (pożyczkobiorcę) jest z góry określony.

Obligacje - długoterminowe aktywa finansowe.

Obligacje bez określonego terminu wykupu - obligacje nie podlegające wykupowi przez pierwotnego emitenta który za to wypłaca odsetki w nieskończoność.

Papiery wartościowe pozbawione ryzyka (obligacje skarbu państwa). Określenie stosowane w stosunku do obligacji państwowych, nie istnieje niebezpieczeństwo bankructwa państwa i odmowy wypłacenia przez nie należnych odsetek od obligacji.

Akcje przedsiębiorstw - papiery wartościowe o określonym nominale, będące tytułem własności do części kapitału akcyjnego spółek i uprawniające do uczestniczenia w podziale dywidendy, tj. części zysku przedsiębiorstwa przeznaczonego do wypłaty akcjonariuszom, a nie zatrzymanego w celu finansowania nowych inwestycji w maszyny i budowle.

Rodzaje akcji:

• zwykłe i uprzywilejowane (prawo do zwiększonej dywidendy, liczby głosów na zebraniu akcjonariuszy, lub specjalnych uprawnień przy podziale majątku spółki);

• imienne (wydawane akcjonariuszom przed pełną wpłatą - ograniczenia w zbycie) i na okaziciela;

Obligacje - forma pożyczki, którą zaciągają u nabywców emitenci (rząd, władze lokalne i przedsiębiorstwa).

Obligacja daje prawo do:

• stałego dochodu;

• zwrotu sumy w umówionym terminie;

Obligacje mogą być przedmiotem obrotu na giełdzie.

Zapisy komputerowe - papier wartościowy nie istniejący fizycznie, lecz w postaci zapisu w komputerze. Daje takie same prawa własności jak papier.

Prawa poboru - pierwszeństwo zakupu - najczęściej po preferencyjnych cenach - nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy.

Certyfikaty depozytowe to skrajna postać wkładu terminowego. Polegają na tym, że bank zaciąga u publiczności pożyczkę na ściśle określony czas, co oznacza, że dokładnie wiadomo, kiedy pożyczka musi zostać spłacona.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Papiery wartościowe

Towarowe

♦ listy przewozowe ♦ warranty

♦ konosamenty ♦ dowody składowe

Krótkoterminowe

♦ bony skarbowe ♦ bony NBP

♦ KWIT-y

Długoterminowe

Lokacyjne

Finansowe

Rozliczeniowe

♦ weksle ♦ czeki

Pożyczkowe

♦ obligacje ♦ listy zastawne

♦ renty ♦ certyfikaty inwestycyjne

Udziałowe

♦akcje ♦ ADR-y

---