MAKROEKONOMIA 11/11/2014
Mierniki ekonomiczne pokazuja stan danej gospodarki narodowej. Powinny byc wiec adekwatne do rzeczywistosci, czyli powinny pokazywac rzeczywiscie to, co w tej gispodarce sie dzieje. Jezeli rosnie miernik makroekonomiczny to dobrze dla gospodarki (z wyjatkiem bezrobocia). Podstawowym miernikiem jest PKB.
PKB (suma wartosci dobr finalnych wytworzonych w danym kraju, w danym okresie, liczona wg biezacych cen rynkowych)
DOBRA FINALNE to dobra przeznaczone do ostatecznego wykorzystania, a nie do dalszego ich przetwarzania.
Do PKB wliczana jest wartosc tylko tych dobr, ktore przechodza przez rynek, czyli sa objete aktem kupna sprzedazy. Do PKB nie sa wliczane dobra posrednie!
WARTOSC DODANA jest to wartosc nowowytworzona, na kazdym etapie przetwarzania danego dobra.
Do PKB sumuje sie wylacznie wartosci dobr finalnych, zeby uniknac wielokrotnego liczenia tych samych wartosci. PKB jest tez czesto wykorzystywana jako miernik dobrobytu spolecznego. Jest on wtedy przedtsawiany wg przeliczenia na glowe 1 mieszkanca, czyli PKB per capita.
METODY LICZENIA PKB (wyroznia ie 2 metody):
Metoda wydatkowa polega na sumowaniu wydatkow wszystkich podmiotow gospodarczych na zakup dobr finalnych)
Metoda dchodowa polega na sumowaniu dochodow wlascicieli czynnikow produkcji. Jest to wiec suma: plac, zyskow I innych dochodow I tytulu wlasnosci
MAKROEKONOMIA 25/10/2014
Mierniki makroekonomiczne: PKB, PNB oraz PNN (Produkt narodowy netto)
3 mierniki dochodu:
Dochod narodowy
Dochod osobisty
Dochod osobisty dyspozycyjny
Porownania PKB (wytworzony na terenie danego kraju) I PNB (wytworzony przez obywateli danego Panstwa)
PNB = PKB + dochody netto (z tytulu wlasnosci lub pracy za granica) (w ramach dochodu netto dodajemy dochody obywateli spoza granic, a odejmujemy dochody cudzoziemcow z terenu kraju)
Dobr posrednich nie wliczamy do PKB, poniewaz stucznie bysmy go zawyzyli, poniewaz sa one wliczone w dobra finalne.
PKB (PNB) jest liczony w cenach rynkowych, uwzgledniajacych podatki posrednie, np. VAT, akcyza.
Nie wlicza sie sprzedazy dobr uzywanych (wliczany jest zysk, a nie obrot) Nie uwzglednia sie transferow pienieznych (np. Darowizna, spdaek, alimenty, zakup, sprzedaqz akcji, zasilki, np. renty, emerytury).
PKB nominalny (pieniezny) PKB nominalny wyraza produkcje biezaca (ceny biezace)
I PKB realny (produkcja biezaca, ceny stale, bazowe)
PKB realny jest wykorzystywany do porownan miedzyokredowych
Dlaczego PKB (PNB) nie jest miernikiem dobrobytu spolecznego ?
Nie uwzglednia rozwarstwienia spolecznego
Nie uwzglednia rezultatow dzialalnosci szarej (poza ewidencja dzialalnoscia gosp.) I czarnej strefy (nielegalne)
Nie uwzglednia produkcji na wlasny uzytek
Nie uwzglednia czasu wolnego, czystego srodowiska
Nie uwzglednia jakosci produktow
Uzwglednia produkcje antydobr
MARKOEKONOMIA POLITYKA PIENIEZNA 15/11/2015
System bankowy w wiekszosci Panstw mamy do czynienia z dwuszczeblowym systemem bankowym, ktory sklada sie z Banku Centralnego I bankow komercyjnych.
Bank centralny (jest bankiem panstwa emisyjnym, jest bankiem bankow, nie obsluguje podmiotow gospodarczych, obsluguje inne banki, prowadzi polityke pieniezna, tzn. Odpowiednie ksztaltowanie popytu I podazu.
Prowadzenie polityki pienieznej polega na dostosowaniu podazy pieniadza do potrzeb obiegu. Podstwawowymi celami takiej polityki jest:
Utrzymywanie celu inflacyjnego
Wplywanie na rozwoj gospodarki narodowej
Inflacja (2,5 – 3,5 %) to wzrost ogolnego poziomu.
Polityka monetarna moze byc prowadzona na 2 sposoby:
p. ekspansywna czyli powodujaca wzrost podazy pieniadza w celu ozywienia gospodarki
p. degresywna ktora ogranicza wielkosc podazy pieniadza, glownie w celu ograniczenia inflacji (przy okazji hamuje wzrost gospodarczy)
System bankowy posiada specyficzna zdolnosc kreowania dodatkowej podazy pieniadza. Bank komercyjny moze trzymac rezerwy, np.
rezerwy obowiazkowe: depozyty (czyli kredyty, dzieki nim banki maja zyski)
rezerwy nadwyzkowe (maja zabezpieczac plynnosc banku, czyli zdolnosci do terminowego regulowania zobowiazan)
Dodatkowa podaz pieniadza kreuje system bankowy, prowadzac akcje kredytowa. Czesto wiec ten pieniadz nazywa sie pieniadzem kredytowym. Wielkosc tej akcji, a wiec takze wielkosc przyrostu podazy pieniadza zalezy od wartosci mnoznika pieniadza, ktory w swojej maksymalnej wysokosci jest odwrotnoscia wskaznika rezerwy obowiazkowej.
Czynniki zmniejszajace wartosc mnoznika:
istnienie wyplat gotowkowych
istnienie rezerw nadwyzkowych
przeznaczenie srodkow na inne operacje czynne
Wyrozniamy 3 grupy narzedzi:
operacje otwartego rynku
prowadzenie polityki kredytowej przez Bank Centralny
manewrowanie wkazniekiem rezerwy obowiazkowej
Operacje otwartego rynku jest to skup lub sprzedaz panstwowych papierow wartosciowych przez Bank Centralny. Sprzedajac papiery wartosciowe Bank Centralny zmniejsza podaz pieniadza (p. degresywna), a skupujac zwieksza (p. ekspansywna)
Bank Centralny okresla wysokosc stopy % wedlug ktorej moze idzielac kredytu bankom komercyjnym. Jezeli obniza stopy procentowe, to zacheca dl wzrostu podazy pieniadza – jezeli podnosi to dazy do obniczenia podazy pieniadza. Jezeli Ban Centralny podnosi wskaznik rezerw obowiazkowych to zmniejsza podaz pieniadza (p. degresywna), jezeli zas obniza, to zwieksza podaz pieniadza (p. ekspansywna).
MAKROEKONOMIA CWICZENIA 15/11/2014
Rolan Panstwa w zyciu gospodarczym
W gospodarce dzialaja obiektywne, czyli niezalezne od woli, swiadomosci prawa ekonomicznego. Zdaniem czesci ekonomistow dzialanie tych praw daje optymalny efekt gospodarczy (czyli optymalny stan danej gospodarki), dlatego tez prawa te powinny dzialac calkowicie swobodnie, a interwencja Panstwa w gospodarce jest nie tylko zbedna, ale wrecz szkodliwa. Zgodnie z tym pogladem tym lepiej jest dla gospodarki I spoleczenstwa, im wiekszym zakresem swobody gospodarczej dysponuja dzialajace podmioty. Jest to idea liberalizmu gospodarczego (stworzona na przelomie XVIII I IXI wieku).
ETATYZM: W latach 30. XX wieku niezwykle popularna stala sie teoria KEYNES’a. Zgodnie z nia skutki dzialania praw ekonomicznych nie zawsze sa pozadane I ta obietkynw regulacja gospodarki powinna byc uzupelniona interwencja Panstwa.
Wyroznia sie 2 grupy obszarow interwencji Panstwa:
obszary tradycyjne (Panstwo musi sie nimi zajmowac): -dostarczanie dobr publicznych, - stanowienie I ochrona praw wlasnosci (finansowanie wymiaru sprawiedliwosci), - kontrolowanie polityki pieniaznej
obszary wspolczesne
Dobro publiczne (np. park miejski, nie ma zadnego wstepnego warunku wykorzystania, to np. obrona narodowa, jedynie panstwo moze je dostarczyc, sfinansowac)
Do fukncji (obszarow) wspolczesnych mozna zaliczyc:
makroekonomiczna polityke stabilizacyjna
ochrone konsumenta przez naduzyciem rynku
polityke regionalna
polityke branzowa
polityke spoleczna
regulowanie efektow zewnetrznych
MARKOEKONOMIA CWICZENIA 29/11/2014 BEZROBOCIE
3 czynniki osoby bezrobotnej:
nalezy do sily roboczej
chce pracowac I czyni w tym kierunku dzialania
nie pracuje
Bezrobocie ujmowane jest w statystyce. Zjawiskiem typowym dal kazdego kraju jest istnienie bezrobocia ukrytego. Jest to taki rodzaj bezrobocia, ktory nie jest ujmowany w statystykach. O takim bezrobociu mozemy mowic wtedy, gdy:
jakas prace wykonuje wiecej osob niz mogloby ja wykonywac w danych warunkach
w sytuacjach gdy ktos pracuje w niepelnym wymiarze godzin, mimo ze chcialby pracowac na pelen etat
jezeli ktos pracuje niezgodnie ze swoim wyksztakceiem, doswiadczeniem zawodowym, a chcialby pracowac w swoim zawodzie.
W teorii ekonomii formulowane sa rozne przyczyny bezrobocia, I w zwiazku z tym podawane sa rozne metody walki z bezrobociem. Do najczesciej wymienianych przyczyn bezrobocia zalicza sie:
istnienie ograniczonej mobilnosci zawodowej I przestrzennej sily roboczej
niedostateczna informacja I rynku pracy zarowno w danym okresie, jak I w przyszlosci
istnienie cyklu konjunkturalnego w gospodarce
dzialalnosc Panstwa I zwiazkow zawodowych ograniczajaca swobodne funkcjonowanie rynku pracy
Popyt na prace jest to ilosc miejsc pracy oferowanych przez pracodawcow, przy danej wysokosci placy roboczej.
Podaz pracy jest to ilosc osob, ktore chca podjac prace przy danej wysokosci placy roboczej. Cena pracy jest praca robocza.
Ekonomia neoklasyczna twierdzi, ze dzialanie mechanizmu rynkowego, w pelni swobodnie doprowadziloby do ustalenia sie stanu rownowagi, czyli do stanu pelnego zatrudnienia. Stan pelnego zatrudnienia nie oznacza jednak braku bezrobocia, oznacza tylko, ze ilosc wolnych miejsc pracy jest rowne wielkosci bezrobocia.
W stanie pelnego zatrudnienia wystepuja wiec 2 rodzjae bezrobocia:
bezrobocie przejsciowe, gdzie osoby sa bezrobotne tylko przez pewien okres czasu
bezrobocie strukturalne, czyli niesdostosowanie struktury zawodowej podazay sily roboczej do struktury zawodowej popytu na sile robocza.
Bezrobocie moze rowniez wzrastac na skutek pogorszenia sie stanu gospodarki. Jezeli wzrost bezrobocia spowodowany jest kryzysem, czy stagnacja gospodarcza to takie bezrobocie nosi nazwe bezrobocia cyklicznego
MAKROEKONOMIA 13/12/2014
Funkcja redystrybucyjna: realizowana jest zarowno poprzez okreslenie polityki tworzenia dochodow budzetu panstwa, np. tworzenia zasad systemy podatkowego jak I ksztaltowania okreslonych wydatkow dla okreslonych warstw I grup spolecznych, pn. Zasilki dla bezrobotnych, zasilki socjalne, bezplatna ochrona zdrowia, czy bezplatna edukacja. Podstawowymi narzedziami funkcji: redystrybucyjnej sa: podatki I transfery rzadowe do osob prywatnych.
F. alokacyjna polega na zwiekszeniu poziomu efektywnosci prowadzenia dzialalnosci w jakiejs branzy lub regionie gospodarczym, dzieki okreslonym dzialaniom prowadzonym przez rzad. Prowadzenie takich dzialan ma na celu zmiane alokacji zasobow w gospodarstwie.
MAKROEKONOMIA 13/12/2014 cwiczenia
Podstawowe skutki bezrobocia mozemy zgrupowac w 3 obszarach:
skutki ekonomiczne (luka PKB, czyli sytuacja gdy wytworzony PKB jest mniejszy od sily roboczej)
skutki spoleczne (bezrobocie rodzi patologie spoleczna, najgorsze jest bezrobocie chroniczne, zaiwkesza patologie I bezprawie)
skutki polityczne (przez bezrobocie rodza sie np. radykalne partie)
O wielkoscie produkcji decyduje popyt (nie zasoby). Jezeli maleje popyt, maleje takze wielkosc produkcji. Skutkiem bezrobocia jest kryzys. Jezeli ludzie beda miec prace, to wzrosnie popyt – wzrosnie wielkosc produkcji – zmniejszy sie rowniez kryzys.
Narzedzia walki z bezrobociem mozemy podzielic na narzedzia pasywne I aktywne.
Pasywne: to takie, ktore wplywaja na skutki bezrobocia, lagodzac te skutki.
Aktywne: to takie, ktore oddzialowuja na przyczyny bezrobocia.
Niestety w Polsce az ok. 70% to narzedzia pasywne.
Druga klasyfikacja to:
narzedzia o charakterze ogolnogospodarczym
specyficzne narzedzia polityki zatrudnienia
MAKROEKONOMIA INFLACJA
Inflacja jest to wzrost ogolnego poziomu cen spowodowany czynnikiem zewntrznym, czyli egzogenicznym.
Klasyfikacja inflacji: - z punktu widzenia przyczyn jej powstawania
inflacja popytowa czyli wzorst ogolnego poziomu cen spowodowany gwaltownym wzrostem popytu, ktorego najczesztsza przyczyna jest nadmierna podaz pieniadza
inflacja kosztowa, czyli wzorst ogolnego poziomu cen, spowodowany ograniczonym zasobem jakiegos czynnika produkcji o strategicznym znaczeniu dla gospodarki; rosnie wtedy cena tego zasobu, w slad za tym rosna koszty produkcji I ceny innych dobr.
Inflacja strukturalna czyli wzrost wspolnego poziomu cen spowodowany zbyt niskim stopniem rozwoju jakiejs galezi gospodarki narodowej o strategicznym znaczeniu dla gospodarki. Rosna wtedy ceny wyrobow tej galezi w slad za tym koszty produkcji I ceny innych dobr.
MAKROEKONOMIA 03/01/2015
CYKL KONJUNKTURALNY
Popytowa teorai dochodu narodowego wg KEYNES’a: Keynes twierdzi, ze o wielkosci produkcji I poziomie dochodu narodowego nie decyduja zdolnosci wytworcze, tylko decyduje wielkosc popytu. Producenci beda wytwarzac tyle, ile sa w stanie sprzedac.
Trzy grupy podmiotow gospodarczych:
Gospodarstwo domowe (popyt konsumpcyjny) (C )
Przedsiebiorstwo (popyt inwestycyjny) (I)
Panstwo (wydatki rzadowe) (G)
Eksport – import = eksport netto (NX) import zmniejsza gospordarke.