Praca kontrolna z Psychologii
Wioletta Wiśniewska
DSK IV
,,Czy bycie asertywnym przynosi wymierne korzyści”
Żeby odpowiedzieć na pytanie zadane w tytule pracy, należy wyjaśnić pojecie asertywności.
Asertywność to w psychologii termin oznaczający bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nie naruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych
Warto zbudować sobie w umyśle pewien model osobowości asertywnej, a następnie stopniowo dążyć to tego, by taką osobowość w sobie zbudować. Określmy więc czym jest asertywność i jakie są jej składowe.
Zdolność mówienia „nie”, bez poczucia winy, ale też bez obrażania się o to, że ktoś w ogóle poprosił.
Umiejętność proszenia innych o przysługi, ze świadomością, że mają oni prawo odmówić. Bez wywierania presji, bez prób wzbudzania poczucia winy jeśli odmówią. Również bez komunikowania niższej pozycji w rodzaju „ja, taki mały robaczek mam taką prośbę i gdybyś wspaniałomyślnie zechciał ją spełnić, to będę dozgonnie wdzięczny”.
Bycie gotowym, by przyznać się do błędu lub do porażki, gdy są one faktami. Brak lęku przed krytyką a jednocześnie umiejętność reagowania na bezpodstawną krytykę, kiedy z taką mamy do czynienia. Osoby asertywne mają głęboko uwewnętrznione poczucie własnej wartości, dzięki czemu nie uzależniają swej samooceny od zewnętrznych osiągnięć. Mogą więc na większym luzie przyznać się do swych niedoskonałości.
Egzekwowanie swoich praw. Kiedy sytuacja tego wymaga, osoba asertywna potrafi upomnieć się o swoje, a także wywalczyć swoje prawa. Nie zawaha się złożyć reklamacji, żądać wypełnienia umowy czy w inny sposób dążyć do spełnienia swoich interesów, nawet jeśli wywoła to konflikt.
Chęć i umiejętność bronienia swojej przestrzeni osobistej. Ta przestrzeń może mieć wiele aspektów, zarówno psychologicznych (nasze wartości, cele i marzenia) jak i czysto materialnej (nasze mieszkanie, rzeczy które do nas należą, a także nasz czas).
Używanie komunikatu „ja” zamiast komunikatu „ty”. Kiedy jest sytuacja, w które należałoby zwrócić komuś uwagę na niewłaściwe zachowanie, osoba asertywna uczyni to mówiąc o swoich odczuciach. Nie będzie oskarżać drugiej osoby, przypisywać jej złych cech charakteru lub zamiarów, ani mówić o niej źle – po prostu powie jakie odczucia wzbudza w niej ta sytuacja. Powie o sobie, a nie o drugim człowieku. Powie na przykład: „kiedy zostawiasz na kanapie brudne ubrania, to czuję jakbyś mnie nie szanował i czuję się zirytowana, bo chce mieć w domu porządek” a nie „zawsze zostawiasz te brudne ubrania porozwalane po całym pokoju. Jesteś bałaganiarzem i nie szanujesz mojej pracy by ten dom utrzymać w czystości”.
Wiele z tych aspektów trudno opisać słowem pisanym, ponieważ asertywność wyraża się nie tylko przez to, co się mówi. Jest ona wyrażana w tonie głosu, w spojrzeniu, w mowie ciała. Trzeba być w prawdziwej sytuacji by ocenić, czy ktoś zachował się asertywnie, czy też nie.
Osoba asertywna potrafi szczerze mówić o swoich żądaniach i oczekiwaniach, bez oglądania się za poglądami innych i ukrywania za nimi. Ma świadomość swoich wad i zalet, tego co potrafi zrobić oraz swoich ograniczeń. Potrafi także przyznać się szczerze kiedy coś zrobiła źle i poprosić o pomoc kiedy jej potrzebuje. Taka osoba ma jasno wytyczone swoje cele, zadania i potrafi konsekwentnie oraz otwarcie je realizować, bez poddawania się manipulacjom ale także bez uciekania się do nich w stosunku do innych osób. Asertywność oznacza też przyznawanie innym takich samych praw do zachowań asertywnych jakie przyznajemy samym sobie. Mimo iż asertywność wydaje się nowym słowem, od wieków znana jest mądrości ludowej pod postacią takich przysłów jak np. "nie rób drugiemu co Tobie nie miłe".
Ponieważ asertywność jest umiejętnością nabytą, którą można ćwiczyć, poniżej kilka rad jak wyćwiczyć w sobie zachowania asertywne:
Mów otwarcie "tak" i "nie";
Nie tłumacz się kiedy nie zawiniłeś, ale spokojnie wyjaśniaj powody swojego zachowania jeżeli chcesz być dobrze zrozumiany;
Gdy jesteś atakowany broń się, wyjaśnij powody swojego zachowania, przedstaw swoje zdanie na ten temat, nie pozwalając naruszyć swojej godności osobistej;
Nie napadaj na inne osoby, nie poddawaj w wątpliwość ich charakteru i sposobu myślenia;
Realizując swoje zadania nie krzywdź innych osób;
Mów innym otwarcie czego od nich wymagasz, nie wymagaj od nich żeby wiedzieli coś czego im nie powiedziałeś;
Mów szczerze "nie wiem" kiedy czegoś nie wiesz, i pytaj kiedy chcesz się czegoś dowiedzieć;
Proś wtedy kiedy potrzebujesz pomocy, przyznaj się do tego że pomoc jest Ci potrzebna;
Jeśli popełniłeś błąd, przyznaj się do niego, i weź na siebie odpowiedzialność za jego popełnienie;
Wyrażaj otwarcie i stanowczo swoje oczekiwania, mów o tym jak chcesz być traktowany;
Słuchaj uważnie tego co inne osoby mają do powiedzenia i nie lekceważ ich wypowiedzi, oraz odnoś się do nich w racjonalny i spokojny sposób
Wielu ludzi sądzi, że jeśli nie będą spełniać oczekiwań innych i odmówią ich prośbom, przestaną być lubiani i stracą szacunek. Powodzenie w życiu kojarzą z pełną akceptacją bliskich i otoczenia. Na wszelki wypadek nie protestują przed nadmiernymi obowiązkami, nie proszą o pomoc, nie potrafią negocjować podziału zadań. Wolą cierpieć dla świętego spokoju. Ale jest to spokój pozorny. Człowiek przemęczony, zły i wewnętrznie upokorzony nie jest partnerem, który może tworzyć dobre relacje z otoczeniem. Wewnętrzny dysonans, prędzej czy później, da o sobie znać. Jeśli nie wybuchem złości, to obniżonym nastrojem i dolegliwościami somatycznymi - zaburzeniami snu, różnymi bólami, zanikiem popędu seksualnego, utratą bądź nadmiernym apetytem. Należy jasno komunikować, jeśli czujemy, że ktoś za dużo od nas wymaga, wpędzając w poczucie winy.
Na świecie, a także w Polsce z roku na rok coraz popularniejsze są treningi asertywności indywidualne oraz grupowe które mają na celu naukę zachowań asertywnych poprzez ćwiczenie stanowczego i bezpośredniego wypowiadania swoich pragnień i emocji.
Pierwszy taki trening przedstawił Andrew Santer w 1949 roku, on także był autorem pierwszej książki poświęconej temu tematowi. Treningi asertywności zazwyczaj skierowane są do konkretnych grup ludzi zdrowych jak kobiety, dzieci, mniejszości. Szczególnie zaś stosowane są w terapii członków rodzin osób uzależnionych od alkoholu, a także sporą popularnością cieszą się wśród menadżerów i specjalistów różnych dziedzin.
Podsumowując , asertywność może przynieść korzyści tylko wtedy, gdy konsekwentnie stosujemy ją na każdym kroku i wobec wszystkich. Nie możemy uznawać sytuacji i osób za wyjątkowe, wyjęte spod tej postawy.
Korzyści uzyskamy stosując postawę asertywną podczas próby wymuszenia na nas różnego rodzaju pożyczek i dzierżaw, które mogą przeciągnąć się dla nas w czasie. Możemy kierować się własnym interesem, gdy w grę wchodzą sprawy naszego dobrego poczucia moralnego i psychicznego. Nie powinniśmy mieć wyrzutów sumienia po podjęciu istotnej decyzji. Zakazane jest przepraszanie w sytuacji, w której jesteśmy niewinni. Wyrażajmy otwarcie swoje oczekiwania, a jeżeli ktoś traktuje nas nieodpowiednio - powiedzmy mu o tym oraz wskażmy jak chcemy być na przyszłość traktowani- pomoże to w osiągnięciu porozumienia w kolejnych spornych sytuacjach. Umiejętność powiedzenia tak i nie w odpowiednim momencie może uchronić nas od wpadnięcia w nałóg, w złe towarzystwo.
Uczmy się więc asertywności, trenujmy ją a na pewno pomoże nam żyć w zgodzie z samym sobą.
Źródła:
Robert Sharpe, Broń swoich interesów, Warszawa 1996