Rewolucja przemysłowa
1760-1820 – przyjmowane daty, okres rządów Jerzego III
Rozwój na kilku frontach:
Włókiennictwo
Przetwórstwo żelaza
Przemysł maszynowy
Transport – późniejszy, ale rozwinął się dzięki zdobyczom rewolucji przemysłowej.
Badania przeprowadzone w latach 60 XX wieku pokazały, że wzrost PKB w tym okresie wynosił zaledwie 2%. Wynikało to z niewielkiej ilości zatrudnionej siły roboczej i dużej kumulacji kapitałów.
Włókiennictwo
Richard Arkwright – wynalazca fabryki. Różniła się od manufaktury tym, że nie była napędzana siłą ludzkich mięśni. Posiadała jedno centralne źródło energii. Wspólnym elementem jest koncentracja pracowników w jednym miejscu.
Już na początku XVIII w. John Lombe skopiował włoskie maszyny i próbował rozpocząć produkcję na szeroką skalę, lecz był blokowany przez lobby . Zwiększano możliwości tkania, dzięki zastosowaniu latającego czółenka, jednak efektywność przędzenia (produkcji nici), była niewystarczająca. Wynaleziono Spinning Jenny – skomplikowane urządzenie, które musiał obsługiwać specjalista. Problemowi przędzenia zaradził dopiero Arkwright, który wynalazł Waterframe, było mniej efektywne, ale prostsze w obsłudze. Wymagało również napędu – fabryki napędzanej kołem wodnym. Jego fabryka znajdowała się w okolicach Manchesteru, było tak wiele potoków spływających z gór. Pod koniec XVIII w., gdy wynaleziono maszynę parową, można było z okolicznych pokładów węgla.
Zwiększona produkcja przędzy zwiększała popyt na tkaczy, którzy wywodzili się z chłopstwa. Zarabiali jednak tak dobrze, że nie musieli już uprawiać ziemi. Gdy Courtwright wynalazł mechaniczne krosno, spalili mu fabrykę. Dopiero Richard Roberts upowszechnił mechaniczną maszynę tkacką w latach 20 XIX w. Pojawienie się fabryk spowodowało pojawienie się ruchu luddystów, czyli robotników niszczących fabryki (szczególnie pierwsza dekada XIX w.).
W XIX w. bawełna wyparła wełnę, gdyż była bardziej wytrzymała, zniesiono cła na bawełnę, które były po to, aby chronić tradycyjny angielski przemysł wełny.
Żelazo
Abraham Darby I - był kwarkiem, czyli protestantem. Sekcie tej zabroniono sprawowania urzędów, zajmowali się więc bankowością i przemysłem. Darby odlewał z form piaskowych mosiężne, a potem żelazne naczynia. Mosiądz był zbyt drogi, stworzył więc fabrykę do wypalania surówki żelaza, która znajdowała się w Coalcrooksdale na początku XVIII w.
Problem z metalurgią polegał na tym, że aby wytopić niezanieczyszczoną rudę żelaza należało korzystać z węgla drzewnego. Lasów było jednak w Anglii coraz mniej, węgiel był drogi. Darby postanowił, że będzie używać kamiennego. W pewnym momencie udało mu się uzyskać koks, czyli odgazowany węgiel kamienny, który był znacznie czystszy. Efektem ubocznym syntetyzacji koksu był także gaz, który stosowano do oświetlenia, farmaceutyki i produkcji barwników (już w XIX wieku).
Darby przyczynił się do wprowadzenia dużej ilości żeliwa, czyli wytopionej rudy, która wciąż była zanieczyszczona węglem. Należało jeszcze usprawnić proces fryszerski, czyli oczyszczanie, ponieważ żeliwo było nieodporne na duże naprężenie.
Henry Cort – opatentował proces pudlarski (spalany węgiel nie ma kontaktu z żeliwem, korzysta się tylko z temperatury.)
Henry Bessemer – przemysłowa produkcja stali z utlenianego żelaza.
Maszyna parowa
Uniezależniła przemysł od natury (rzeki).
James Watt – udoskonalił maszynę atmosferyczną, co prowadziło do powstania maszyny parowej.
1712 – Newcomen stworzył pierwszą maszynę atmosferyczną o mocy 5 koni mechanicznych, funkcjonowała w takiej formie aż do czasów Watta z udoskonaleniami – zmniejszono wagę o połowę i moc trzykrotnie. Cechowała ją spora utrata ciśnienia pary i duże straty energii przy chłodzeniu cylindra.
1775 – Wilkinson produkuje precyzyjnie wytacane cylindry, które pozwalały na mniejsze straty ciśnienia.
1781 – Silnik Watta. Podczas gdy maszyna atmosferyczna poruszała się w pionie, silnik Watta poziomo i zwrotnie tak, że można było podłączyć do niego koło i napędzać np. maszyny włókiennicze.
Transport
Indywidualizacja transportu, swoboda poruszania się
Rower
Baron von Drais – 1817 - drezyna – rama na kołach bez pedałów, napęd nożny
Pierre Michaux – welocyped z napędem na przednie koło
Maszyna osiągała niskie prędkości, trzeba było zlikwidować ciężkie metalowe szprychy i powiększyć przednie, napędzające koło.
James Starley – bicykl – pojazd z dużym przednim kołem , jego syn zbudował w 1885 safety bike Rover – pojazd z napędem łańcuchowych – podobny do dzisiejszego.
Albert Pope – założył American Bicycle Company – wykupił patenty w USA i kontrolował tamtejszy rynek. W latach 80 XIX w. rowery sprzedawały się już w setkach tysięcy sztuk, ale chwilę później upowszechnił się silnik spalinowy.
Samochód
1860 – pierwszy silnik spalinowy – Lenoir
1867 – Nicolas Otto – pojazd z silnikiem spalinowym, 5 KM.
Daimler i Maybach – projekt i wykonanie – coś więcej niż powóz z silnikiem, zaczyna przypominać samochód.
1885 – Carl Benz – pierwszy samochód. Nie sprzedawał się w konserwatywnych Niemczech, pomysł przejęli Francuzi. W celach eksportowych nazwano firmę Mercedes, aby nie kojarzyła się z Niemcami.
Armand Peugeot, Louis Renault, Andre Citroen – początek francuskiej motoryzacji.
Henry Ford – rewolucja w myśleniu o samochodach – „samochód dla każdego”, użyteczny , a nie tylko elitarna nowinka, którą można zaimponować. produkcja masowa – taśma produkcyjna – obniżanie cen dawało możliwość wchodzenia na szerszy rynek – zysk okazywał się większy. Wprowadził system produkcji z części zamiennych. , kładł nacisk na użyteczność. („Ford T w każdym kolorze byle to był czarny”).
Billy Durant – połączył kilka spółek i stworzył GM, został jednak wyrzucony prze udziałowców i stworzył trzecią potęgę – Chevroleta. Jego miejsce w GM zajął Sloan.
Alfred Sloan – szef General Motors – kładł z kolei nacisk na różnorodność, zindywidualizowany produkt. Prowadził sprzedaż w różnych segmentach rynku, dla klientów o różnym statusie. Wprowadzał często nowe modele, zezwalając na wymianę starego na nowy przy mniejszej opłacie – to nakręcało sprzedaż.
Koniec lat 20 - GM dystansuje Forda, mimo że ten sprzedał już kilkanaście milionów sztuk modelu T. Na rok zawiesza produkcję, gdyż musi reorganizować cały system, aby przystosować do nowego modelu A. Cała fabryka mogła tworzyć tylko jedną wersję.
Ford był dumny ze swojego systemu, który pokazywał wszystkim chętnym, GM strzegło swoich tajemnic.