WYKŁAD IV – 16.04.2012r.

Istnieją różne możliwości klasyfikacji inwestycji finansowych, podstawowym jest podział na:

• instrumenty dłużne (wierzycielskie)

• udziałowe (własnościowe)

• pochodne (terminowe)

Kontrakt w instrumentach dłużnych polega na tym, że jedna strona pożycza drugiej stronie, natomiast druga strona zobowiązuje się do tego, że po upływie wyznaczonego czasu zwróci kapitał i zapłaci odsetki. Stanowią dla pożyczkobiorcy koszt pożyczonego kapitału a dla pożyczkodawcy zysk. Czyli można powiedzieć, że pożyczkodawca prowadzi działalność inwestycyjną (założenie lokaty bankowej, zakup obligacji - depozytariusz i obligatariusz).

Kontrakt w instrumentach udziałowych polega na tym, że jedna strona sprzedaje drugiej prawo własności oraz inne związane z tym prawa. Stroną sprzedającą czyli emitentem jest spółka kapitałowa a na nabywcą jest inwestor. Dzięki nabyciu instrumentu udziałowego inwestor staje się współwłaścicielem podmiotu – emitenta.

Instrumenty pochodne są to instrumenty, których wartość zależy od innych instrumentów tj. instrumentów bazowych (pierwotnych), którymi najczęściej są akcje. Najbardziej popularne – kontrakty terminowe i opcje.

Instrumenty pochodne stwarzają stronom kontraktu prawo do kupna lub sprzedaży instrumentu bazowego (np. akcji) w przyszłości po określonej cenie albo do odpowiedniego rozliczenia kontraktu.

Instrumenty hybrydowe – zawierają cechy dwóch rodzajów instrumentów – np. instrumentu dłużnego (lokaty, obligacji) oraz instrumentu pochodnego – produkt strukturyzowany przeznaczonych dla inwestorów chcących osiągać wyższy dochód aniżeli w przypadku tradycyjnego depozytu jednakże kosztem wyższego ryzyka; składa się z dwóch części – gwarantowana oraz dochód dodatkowy, którego wysokość uzależniona jest od kształtowania się w przyszłości określonego indeksu (np. giełdowego indeksu akcji, kursu walut).

Instrumenty dłużne – potwierdzenie w formie papierowej lub elektronicznej jego wydawcy (emitenta) zaciągnięcia określonej kwoty długu i zobowiązanie się do jego spłaty zgodnie z warunkami kontraktu.

Nabywca jest inwestorem a wysokość oczekiwanego dochodu jest jednym z elementów kontraktu.

Dochód jest zwykle określony w postaci stopy procentowej w skali rocznej określającej odsetki od kwoty długu.

Zakres pozostałych warunków kontraktu zależy od rodzaju instrumentu dłużnego.

Główne rodzaje instrumentów dłużnych

• Depozyty bankowe – inwestowanie w ramach depozytu bankowego polega na powierzeniu przez inwestora określonej pieniężnej na określony czas bankowi w zamian za określone korzyści (otrzymane odsetki po okresie umowy);

  • wysokość odsetek określa podawana w skali rocznej stopa procentowa;

  • odsetki są dochodem depozytariusza, a dla banku kosztem płaconym za możliwość dysponowania powierzoną kwotą w okresie umowy;

  • czynniki określające wysokość odsetek:

    • stopa oprocentowania (stała lub zmienna – wybór jeśli jest możliwy zależy od inwestora),

    • okres kapitalizacji (okres po upływie, którego powstałe odsetki od depozytu są doliczane do kwoty depozytu) (po okresie umowy, w czasie trwania depozytu) – im częstotliwość ich naliczania jest większa tym wyższa jest ostateczna kwota otrzymanych przez inwestora odsetek;

    • faktyczna stopa procentowa jaką otrzyma inwestor jest to tzw. efektywna stopa procentowa (jest wyższa od stopy nominalnej, tj. stopy określonej w umowie) – przewaga jest tym większa im większa jest częstotliwość naliczania odsetek;

  • niskie ryzyko – dwie kategorie ryzyka:

    • ryzyko banku – bank może nie dotrzymać warunków, bankructwo banku,

    • ryzyko stopy procentowej – dotyczy głównie depozytów o dłuższym okresie umowy, dlatego, że w długim okresie jest większe prawdopodobieństwo zmian stopy procentowej na rynku, jeśli następuje wzrost stopy to wówczas to depozyty o stałym oprocentowaniu stają się mniej atrakcyjne;

  • depozyty nie są przedmiotem obrotu rynkowego

• Instrumenty rynku pieniężnego – rynek pieniężnych stanowi segment rynku finansowego;

  • kapitał krótkoterminowy – okres wykupu nie przekracza roku;

  • występują tu głównie inwestorzy instytucjonalni ze względu na wysokie wolumeny transakcji;

  • dwie grupy emitentów:

    • podmioty sektora publicznego (Skarb Państwa, który emituje bony skarbowe, NBP emituje bony pieniężne NBP, władze samorządowe),

    • podmioty sektora prywatnego (banki komercyjne, które mogą emitować certyfikaty depozytowe lub depozyty międzybankowe, niebankowe podmioty gospodarcze, które mogą emitować bony dłużne przedsiębiorstw),

  • głównym instrumentem na rynku pieniężnym są bony skarbowe emitowane przez Skarb Państwa za pośrednictwem Ministerstwa Finansów – kupując bony skarbowe inwestor uzyskuje potwierdzenie udzielenia państwu krótkoterminowej pożyczki i równocześnie zobowiązanie państwa do ich wykupu w określonym terminie;

  • cechy bonów skarbowych:

    • instrumenty dyskontowe – sprzedaż dokonywana jest po cenie niższej od wartości nominalnej

    • stopa rentowności bonu skarbowego, która jest wyrażana w procentach jest to stosunek wyrażonego w wartości bezwzględnej dochodu do ceny bonu skarbowego (wartości inwestycji)

    • zalety inwestowania w bony skarbowe

      • praktycznie jest to inwestycja bez ryzyka

      • ryzyko pojawia się wówczas kiedy inwestor sprzedaje bon przed oznaczonym terminem, gdyż wówczas nie wiem jaką uzyska cenę

      • konsekwencją niskiego ryzyka jest stosunkowo niska rentowność – jest niższa od możliwej do uzyskania w przypadku innych instrumentów rynku pieniężnego

• Obligacje