15 DZIAŁ PIĘTNASTY

DZIAŁ PIĘTNASTY

NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA

R1

KASACJA

W Polsce, jak już wiemy, mamy dwuinstancyjny tok postępowania, ale z rozbudowanymi nadzwyczajnymi środkami odwoławczymi – kasacja i wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem!

Kasacja – została wprowadzona w miejsce rewizji nadzwyczajnej. Zbudowana jest w postaci dwóch nurtów, dla których impulsem jest z jednej strony skarga kasacyjna strony, a z drugiej skarga kasacyjna PG lub RPO a także Naczelnego Prokuratora Wojskowego do Izby Wojskowej nazywana niekiedy kasacją nadzwyczajną lub podmiotów specjalnych.

Kasacja organów państwowych (PG +RPO) – może być wniesiona także od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie, które uprawomocniły się przed dniem 1 września 1998 roku, to jest przed wejściem w życie KPK z 1997 roku.

ODPOWIEDNIE STOSOWANIE do kasacji przepisów działu IX KPK

PODSTAWY KASACJI

Wspólne dla wszystkich podmiotów uprawnionych.

W przeciwieństwie do zwyczajnych środków odwoławczych w stosunku do kasacji wprowadzono podstawy, adresowane do skarżącego. Tzn. kasacja może być wniesiona tylko w ramach postaw z 523

KASACJA MOŻE BYĆ WNIESIONA:

Art. 523.

§ 1. Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia; kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.

§ 2. Kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

§ 3. Kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżone-go albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 § 1 pkt 3 i 4 oraz z powodu niepoczytalności sprawcy.

§ 4. Ograniczenia przewidziane w § 2 i 3 nie dotyczą kasacji:

1) wniesionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439,

2) w wypadku określonym w art. 521.

Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 KPK lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Podstawami kasacji mogą być uchybienia taksatywnie wyliczone w art. 523 KPK, a inne naruszenie prawa o ile są rażące – tzn. swą rangą są podobne do wyliczonych w 429 §1. Co ma decydować o randze? NIE WIADOMO…

KASACJA NIE MOŻE BYĆ WNIESIONA:

- jeżeli jedynym uchybieniem jest niewspółmierność kary – bardzo to ogranicza kasację, ale skoro jest to nadzwyczajny środek, to można to zrozumieć.

WRACAJĄC DO TEGO KIEDY MOŻE BYĆ WNIESIONA…

Przy określeniu podstaw kasacji na plan pierwszy wysunięto uchybienia procesowe wyliczone w art. 439 KPK.

W zakresie uchybień określonych w art. 439 KPK, które w pierwszym rzędzie stanowią podstawę kasacji mamy w znacznej mierze do czynienia z wskazaniem naruszeń prawa procesowego.

Tylko w zakresie jednej przyczyny, a mianowicie, gdy orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie, występuje naruszenie prawa karnego materialnego.

Art. 523 przez odesłanie do uchybień z 439 pozwala przyjąć, że nie ma potrzeby wskazywania wpływu tych uchybień na treść wyroku, bo wpływ ten ejst nieistotny w obliczu zaistnienia tych uchybień. Samo „zaistnienie” jest podstawą, a nie jego skutek. Jest to to tyle ważne, że pomaga interpretować drugi człon tegoż przepisu… tzn…

Art. 523 KPK – stanowi że kasacja obok przyczyn z art. 439 KPK, może być wniesiona także z powodu innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Ten zapis posługuje się dwoma nieostrymi określeniami, a mianowicie:

  1. Rażące naruszenie prawa

  2. Mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia

Oba wskazane czynniki wymagają rozważenia, choć ich wykładnia nie jest łatwa. Oceny takiej należy dokonać odrębnie dla naruszeń prawa karnego procesowego i oddzielnie dla naruszeń prawa karnego materialnego.

RAŻĄCE:

  1. Naruszenie karnego procesowego:

Nie tyle o wagę naruszenia chodzi a o rangę naruszonego przepisu::

Stąd też o rażącym naruszeniu KPK będzie można mówić, kiedy nastąpi naruszenie przepisów wyrażających zasady lub gwarancje procesowe. Chodzi o naruszenie konkretnego PRZEPISU a nie norm wyrażających ogólne reguły.

ISTOTNY WPŁYW:

Drugim określeniem, decydującym o dopuszczalności kasacji jest to, aby określone uchybienie mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.

Z jednej strony występują uchybienia takich przepisów, jak wymienione w art. 439 KPK kiedy badanie takiego wpływu jest bezprzedmiotowe, gdyż skutkują one koniecznością uchylenia orzeczenia.

Z drugiej strony można wskazać na sytuacje biegunowo przeciwne, kiedy naruszenie przepisu prawa procesowego nie będzie miało wpływu na treść orzeczenia np. gdy ktoś z publiczności podczas odczytania wyroku nie przyjął postawy stojącej

Pomiędzy tymi dwoma sytuacjami granicznymi można wyróżnić sytuację:

  1. Rzeczywistego lub

  2. Potencjalnego wpływu uchybienia na treść wydanego orzeczenia

Obowiązujący KPK nie zawiera poza art. 439 KPK który by opierał zwyczajny lub nadzwyczajny środek odwoławczy na naruszeniach prawa procesowego, mających rzeczywisty wpływ na treść wydanego orzeczenia. – TAKI WPŁYW TRUDNO WYKAZAĆ! Pociągnęłoby to daleko idące ograniczenie w zakresie wnoszenia konkretnego środka odwoławczego.

Dlatego KPK posługuje się tylko potencjalnym wpływem naruszenia prawa procesowego na treść orzeczenia.

W odniesieniu do skargi kasacyjnej art. 523 KPK wymaga, aby ten potencjalny wpływ był istotny. Można jednak przyjąć, ze owy istotny wpływ powinien się mieścić pomiędzy zwyczajnym potencjalnym wpływem na treść orzeczenia z jednej strony, a nakazanym uchyleniem orzeczenia z mocy art. 439 KPK.

  1. Naruszenie karnego materialnego:

W odniesieniu do prawa karnego materialnego art. 439 KPK wymienia jedynie uchybienia polegające na orzeczeniu kary, środka karnego lub środka zabezpieczającego nieznanych ustawie.

W zakresie ZWYCZAJNYCH ŚRODKÓW ODWOŁAWCZYCH– ustawa posługuje się określeniem „obraza prawa materialnego”. Oznacza to że przyczynę uchylenia lub zmiany orzeczenia wskutek wniesienia zwyczajnego środka odwoławczego stanowi każde naruszenie prawa materialnego.

Art. 523 KPK w drugim członie dot. kasacji wymaga, aby naruszenie było rażące i w dodatku mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.

Ten sam omawiany przepis art. 523 KPK postanawia, że kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Oznacza to, że współmierność kary może być przedmiotem kasacji, jeżeli jest następstwem naruszenia prawa.

Podstawą kasacji także nie może być błędna ocena okoliczności faktycznych i tutaj również kasacja będzie dopuszczalna, gdy dokonano błędnych ustaleń w następstwie naruszenia prawa.

KASACJA STRONY

Strony mogą wnieść kasację tylko od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie.

NIE MOGĄ ZASKARŻYĆ:

Zaskarżenie przez strony wyroków sądu odwoławczego NIE jest uzależnione od ich treści. Dlatego można przyjąć, że… zaskarżeniu przez strony podlega:

gdy w jego następstwie, sąd odwoławczy umarza postępowanie.

Samego uzasadnienia wyroku strony też nie mogą zaskarżyć w tym trybie. W tym trybie nie podlegają też zaskarżeniu zarządzenia.

DALESZE OGRANICZENIA… tym razem związane z kierunkiem kasacji

  1. Według art. 523 par 2 KPK - kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

TZN. NIEDOPUSZCZALNA KASACJA GDY – orzeczoną karę pozbawienia wolności warunkowo zawieszono; po drugie, gdy wymierzono karę łagodniejszą

  1. Kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania z przyczyn wskazanych w art. 17 pkt. 3 i 4 (społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze), KPK oraz z powodu niepoczytalności sprawcy.

TZN. NIEDOPUSZCZALNA KASACJA GDY: strona chce surowszego ukarania, jak i w przypadkach umorzenia postępowania z powodów nie wymienionych w tym przepisie.

Powyższe ograniczenia wynikające z kierunku kasacji , nie dotyczą uchybień z 439, bo gdy te nastąpią kasacja jest dopuszczalna niezależnie od jej kierunku, oraz ORGANÓW Z 521 (PG, RPO, RPD)

WARUNKI DOPUSZCZALNOŚCI WNIESIENIA KASACJI PRZEZ STRONĘ

Warunkiem dopuszczalności wniesienia kasacji przez stronę jest uprzednie zaskarżenie orzeczenia wydanego przez sąd I instancji.

Art. 520 par 2 KPK stanowi – że strona która nie zaskarżyła orzeczenia sądu I instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu I instancji :

  1. Utrzymano w mocy

  2. Zmieniono je na korzyść

NIE DOTYCZY TO:

A teraz uwaga – mała parafraza…

TZN. STRONA MOŻE POMIMO NIEZASKARŻENIA wyroku 1 instancji wnieść kasację, jeżeli sąd odwoławczy Ne skutek wniesienia zwycz.. środka. odwoł, pochodzącego od innej strony, orzekł na jej niekorzyść!

TERMIN:

Dla wniesienia kasacji przez stronę przewidziano zawity termin 30 dni, liczony od daty doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem. Wniesienie kasacji powinno być poprzedzone złożeniem wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, który należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. Nie złożenie takiego wniosku pozbawia stronę uprawnienia do złożenia kasacji. Ale strona może w terminie 7 dniowym po prostu wnieść kasację i nie składać wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

CO MUSI SIĘ ZNALEŹĆ W SKARDZE KASACYJNEJ + FORMA + TRYB:

W każdej skardze kasacyjnej należy podać:

  1. na czym polega zarzucone uchybienia.

  2. Kasacja strony, jeżeli nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona lub podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika, będącego adwokatem lub radcą prawnym.

Ciekawostka: Sąd odwoławczy, chcąc wyłączyć kontrolę kasacyjną, może po prostu orzec karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania…

  1. Strona wnosi kasację do SN za pośrednictwem sądu odwoławczego, którego wyrok podlega zaskarżeniu.

  2. Do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej (nie dot. prokuratora).

KASACJA W TRYBIE ART. 521 KPK

Art. 521.

§ 1. Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich, może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie.

§ 2. Rzecznik Praw Dziecka może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka.

Odrębny tryb wnoszenia kasacji przewidziano w art. 521 KPK dla PG i dla RPO + RPD – tutak jednak musi dojść do naruszenia praw dziecka przez wydanie takiego orzeczenia. Wymienione organy mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe.

Art. 521 KPK który obecnie stanowi że - wymienione w nim organy mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie a więc bez względu na to w jakim stadium zostały wydane.

PG I RPO, RPD mogą wnieść kasację:

  1. Bezpośrednio do SN

  2. Od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie (też postanowienia + nie ważne czy I inst., czy sąd odwoławczy).

  3. Niezależnie od terminu, do wniesienia kasacji, przewidzianego dla stron

Skarżący w tym trybie musi jednak mieć na uwadze następujące OGRANICZENIA:

  1. Niedopuszczalne jest wniesienie kasacji od orzeczenia SN

  2. Kasację w stosunku do tego samego oskarżonego i od tego samego orzeczenia każdy uprawniony może wnieść tylko raz

  3. Niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE KASACJI

Wniesieniu i rozpoznaniu kasacji na korzyść oskarżonego, nie stoi na przeszkodzie:

  1. Wykonanie kary

  2. Zatarcie skazania

  3. Akt łaski

  4. Okoliczność wyłączająca ściganie

  5. Uzasadniająca zawieszenie postępowania

Niezaskarżalne są decyzje co do odmowy:

  1. Zwolnienia od uiszczenia opłaty przewidzianej w art. 277 KPK

  2. Wyznaczenia adwokata w celu sporządzenia kasacji

  3. Przywrócenia terminu, o którym mowa w art. 524 KPK

  1. Prezes sądu, przyjmując kasacje, doręcza jej odpis pozostałych stronom oraz niezwłocznie przesyła akta sądowi kasacyjnemu, jeżeli sąd, do którego wniesiono kasację nie jest uprawniony do jej rozpoznania.

ODMOWA PRZYJĘCIA KASACJI:

Prezes sądu do którego wniesiono kasację, odmawia jej przyjęcia jeżeli:

  1. zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 120§2 (nieuzupełnienie braku w terminie – bezskuteczność). lub

  2. albo zachodzą okoliczności z art. 429 KPK (po terminie/ przez nieuprawnionego/ niedopuszczalny z mocy ustawy).

  3. albo gdy kasację oparto na innych powodach niż wskazane w art. 523 KPK.

Na zarządzenie to przysługuje zażalenie do SN, który rozpoznaje je jednoosobowo. Zażalenie to jest objęte przymusem adwokackim lub radcowskim. Sąd kasacyjny wydaje postanowienie bez udziału stron chyba że Prezes SN zarządzi inaczej.

Art. 530.

§ 1. W wypadku określonym w art. 525 § 1, przyjmując kasację, prezes sądu doręcza jej odpis pozostałym stronom oraz, po złożeniu przez prokuratora pisemnej odpowiedzi na kasację, niezwłocznie przesyła akta sądowi właściwemu do rozpoznania kasacji, jeżeli sąd, do którego wniesiono kasację, nie jest uprawniony do jej rozpoznania.

§ 2. Prezes sądu, do którego wniesiono kasację, odmawia jej przyjęcia, jeżeli za-chodzą okoliczności, o których mowa w art. 120 § 2 lub w art. 429 § 1, albo gdy kasację oparto na innych powodach niż wskazane w art. 523 § 1.

§ 3. Na zarządzenie, o którym mowa w § 2, zażalenie przysługuje do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy rozpoznaje zażalenie jednoosobowo. Sąd kasacyjny wy-daje postanowienie bez udziału stron, chyba że Prezes Sądu Najwyższego za-rządzi inaczej.

§ 4. W wypadku przyjęcia kasacji, której prokurator nie uznał za oczywiście bezzasadną, odpis pisemnej odpowiedzi prokuratora na kasację doręcza się pozostałym stronom, ich obrońcom i pełnomocnikom. Dalsze pisma procesowe wnosi się bezpośrednio do sądu kasacyjnego.

§ 5. Prokurator, uznając kasację za oczywiście bezzasadną, przesyła odpis odpowiedzi na kasację pozostałym stronom, ich obrońcom i pełnomocnikom, którzy w terminie 14 dni od otrzymania odpowiedzi prokuratora mogą przedstawić sądowi na piśmie swoje stanowisko.

POZOSTAWIENIE BEZ ROZPONANIA

SN pozostawia bez rozpoznania przyjęta kasację gdy:

  1. Nie odpowiada ona przepisom wymienionym w art. 530 par 2

  2. Przyjęcie nastąpiło na skutek nieuzasadnionego przywrócenia terminu

Postanowienie jest wydawane bez udziału stron, chyba że Prezes SN postanowi inaczej.

ZWROT AKT SPRAWY

SN może zwrócić akta sprawy sądowi odwoławczemu, gdy stwierdzi, że nie zostały dopełnione czynności zmierzające do usunięcia braków formalnych wniesionej kasacji.

WSTRZYMANIE WYKONANIA ORZECZENIA

SN może, w razie wniesienia kasacji, wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia, jak i wydać inne orzeczenie, którego wykonanie zależy od rozstrzygnięcia kasacji. Wstrzymanie wykonania można połączyć
z zastosowaniem środka zapobiegawczego (poręczenie majątkowe, poręczenie osoby godnej zaufania, dozór Policji, zakaz opuszczania kraju).

Postanowienia w ramach wstrzymania wykonania wydawane są na posiedzeniu bez udziału stron, chyba że Prezes zarządzi nieco inaczej

UWAGA! Jeżeli kasację wniesiono na niekorzyść oskarżonego, Sąd Najwyższy może zastosować środek zapobiegawczy, chyba że oskarżony był uniewinniony (533)

SKŁADY ORZECZNICZE

Jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku, SN orzeka jednoosobowo, chyba że Prezes SN zarządzi rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów. Kasacja od orzeczenia SN podlega rozpoznaniu w składzie siedmiu sędziów. Jeżeli sprawę rozpoznano w składzie jednego sędziego, SN rozpoznaje kasację od takiego orzeczenia w składzie trzech sędziów.

Kasację wniesioną od wyroku SN, SN rozpoznaje na rozprawie, a od postanowienia może rozpoznać na posiedzeniu, w którym mogą wziąć udział strony, z tym że oskarżonego pozbawionego wolności nie sprowadza się, chyba że prezes sądu lub sąd postanowi inaczej.

ODDALENIE KASACJI NA POSIEDZENIU

Art. 535.

§ 1. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację na rozprawie, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę – na posiedzeniu bez udziału stron.

§ 2. Strony pozbawionej wolności nie sprowadza się na rozprawę, chyba że Prezes Sądu Najwyższego lub Sąd Najwyższy uzna to za konieczne.

§ 3. Oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej nie wymaga pisemnego uzasadnienia; jeżeli postanowienie zostało wydane na posiedzeniu oraz wtedy, gdy zostało wydane na rozprawie a strona pozbawiona wolności nie miała przedstawiciela procesowego i nie została sprowadzona na rozprawę, uzasadnienie sporządza się na jej wniosek. Przepisy art. 422 i 423 stosuje się odpowiednio.

§ 4. Kasację wniesioną na podstawie art. 521 Sąd Najwyższy rozpoznaje na rozprawie.

§ 5. Kasacja wniesiona na korzyść oskarżonego może być uwzględniona w całości na posiedzeniu bez udziału stron, w razie jej oczywistej zasadności.

SN oddala na posiedzeniu kasację w razie jej oczywistej bezzasadności bez udziału stron. Oddalenie to nie wymaga uzasadnienia – brak konieczności uzasadniania przez SN wywołał spore kontrowersje. Strona nie otrzymuje motywów, któ®e przekonały, że wniesiona kasacja jest oczywiście bezzasadna, chyba że będą nakreślone w przytoczonym wyżej przepisie okoliczności…

SN może uwzględnić w całości na posiedzeniu bez udziału stron kasację wniesioną na korzyść oskarżonego
w razie jej oczywistej zasadności.

ROZPOZNANIE KASACJI - granice

SN rozpoznaje kasację w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a w zakresie szerszym – tylko wypadkach:

DODATKOWO mimo że 440 nie ma zastosowania, czasem SN wykracza poza zakres w jego ramach:

Jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono zmianie na korzyść oskarżonego albo uchyleniu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

Od czasu uchylenia wyroku ustaje wykonanie kary. Karę już wykonaną zalicza się na poczet nowo orzeczonej kary. Sąd może jednak zastosować środek zapobiegawczy.

Rozpoznając kasację SN może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego sądu, jeżeli poweźmie poważne wątpliwości co do wykładni prawa.

PO ROZPOZNANIU KASACJI:

Po rozpoznaniu kasacji SN oddala kasację albo zaskarżone orzeczenie uchyla w całości lub w części. Uchylając zaskarżone orzeczenie SN przekazuje sprawę właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania albo umarza postępowanie, a jeżeli skazanie jest oczywiście niesłuszne – uniewinnia oskarżonego.

Z CHWILĄ UCHYLENIA WYROKU…

…ustaje wykonanie kary. Karę już wykonaną – w przypadku późniejszego ponownego skazania – zalicza się na poczet nowo orzeczonej kary. Sąd może jednak zastosować środek zapobiegawczy.

+ z kodeksu:

§3. W razie uchylenia prawomocnego wyroku o warunkowym umorzeniu postępowania lub orzekającego karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, w wypadku ponownego orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania lub kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, na poczet okresu próby zalicza się okres próby, który upłynął od uprawomocnienia się wyroku do daty jego uchylenia.

WYŁĄCZENIE SUPERKASACJI

Art. 539 KPK – wyklucza tzw. superkasację, stanowiąc, że niedopuszczalna jest kasacja od orzeczenia zapadłego w następstwie rozpoznania kasacji. Oznacza to, że orzeczenia SN wydanego w następstwie rozpoznania kasacji nie można zaskarżyć kolejną kasacją.

R2

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA ZAKOŃCZONEGO PRAWOMOCNYM ORZECZENIEM SĄDU

Drugi nadzwyczajny środek odwoławczy i drugi wyjątek od stabilności prawomocnych orzeczeń sądowych.

Instytucja ta jest oparta na zasadzie, że w sytuacjach szczególnie rażących, nie można pogodzić prawomocności i stabilności orzeczenia z prawidłowym wymiarem sprawiedliwości. Sytuacje te ujawniają się po prawomocności orzeczenia, gdy pojawią się nowe dowody wskazujące na niewinność oskarżonego skazanego lub wyjdzie na jaw, że wyrok oparto na fałszywych przesłankach.

Obowiązujący kpk poszerzył niejako możliwość wzruszania (nowela 2003) przez niefortunne zlikwidowanie nieważności orzeczeń

Wznawia się postępowanie zakończone prawomocnym orzeczeniem sądu, a więc zarówno wyrokiem, jak
i postanowieniem.

Wznowienia postępowania dot. orzeczenia o roszczeniach majątkowych wynik. z popełnionego przestępstwa = może dokonać tylko sąd właściwy do orzekania sprawach cywilnych (543) – i tutaj sąd cywilny stosuje dalej przepisy KPC.

…uzasadnienia orzeczenia

ZAINICJOWANIE POSTĘPOWANIA

Wznowienie postępowania następuje na wniosek, a w zakresie uchybień określonych w art. 439 KPK z urzędu.

542

Wznowienie postępowania może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu.

§ 2. Wniosek o wznowienie na korzyść złożyć może w razie śmierci skazanego osoba najbliższa.

§ 3. Postępowanie wznawia się z urzędu tylko w razie ujawnienia się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 § 1, przy czym wznowienie postępowania jedynie z powodów określonych w pkt 9–11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.

§ 4. Wznowienie nie może nastąpić z przyczyn wymienionych w § 3, jeżeli były one przedmiotem rozpoznania w trybie kasacji.

§ 5. Niedopuszczalne jest wznowienie postępowania z urzędu na niekorzyść oskarżonego po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

PODSTAWY WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO

Nazywamy nimi przyczyny od których ustawa uzależnia możliwość wzruszenia prawomocnego orzeczenia w ramach wznowienia postępowania sądowego. Przyczyny te określają przepisy art. 540, 540a i 542 par 3 KPK.

Art. 540 KPK – przewiduje trzy podstawy wznowienia postępowania sądowego, a mianowicie:

  1. Ex delicto (§1 pkt 1)

  2. De novis (§ 1pkt 2)

  3. Inne przyczyny (§2 i §3).

  1. Podstawa ex delicto – pozwala na wznowienie postępowania zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Może ona nastąpić, gdy w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to wpływać na treść orzeczenia.

Do wznowienia postępowania na tej podstawie jest konieczne:

Przyczynę wznowienia może stanowić każde przestępstwo popełnione w związku z toczącym się postępowaniem (nie tylko fałszerstwo i przekupstwo…). Do wznowienia wystarczy istnienie uzasadnionego przypuszczenia, że mogło ono wpłynąć na treść prawomocnego orzeczenia.

Art. 541.

§ 1. Czyn, o którym mowa w art. 540 § 1 pkt 1, musi być ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że orzeczenie takie nie może zapaść z powodu przyczyn wymienionych w art. 17 § 1 pkt 3–11 lub w art. 22 (długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca prowadzenie postępowania, a szczególności, gdy nie można ująć oskarżonego…).

Wniosek o wznowienie postępowania sądowego powinien wskazać wyrok skazujący lub orzeczenie zapadłe w postępowaniu karnym stwierdzające niemożliwość wydania wyroku skazującego

  1. Podstawa de novis – umożliwia w myśl art. 540 pkt. 2 KPK wznowienie postępowania sądowego wówczas, gdy po wydaniu orzeczenia ujawniają się nowe fakty lub dowody nie znane sądowi, a wskazujące na to że:

Nowe fakty należy rozumieć jako fakty dowodowe. A „nowe dowody” – spór w doktrynie :P Jedni twierdzą, ze to nowe źródła dowodowe, inni że nowe środki dowodowe… kto ich tam wie… Z „nova” mamy do czynieni gdy są to nowe fakty lub dowody nie znane sądowi (czy strona albo oskarżony je znali – nieważne). Nowe fakty lub nowe dowody stanowiące podstawę wznowienia postępowania sądowego, jeżeli wskazują na jedną
z wymienionych wadliwości. Nowe fakty i dowody nie stanowią podstawy de novis jeżeli nie wywołują jednego z wymiennych następstw (np. skazują jedynie na wymierzenie byt surowej kary, ale nie tworzysz temu zmiana kwalifikacji prawnej czynu.)

Wznowienie postępowania z powodu de novis jest możliwe wyłącznie na korzyść oskarżonego.

Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy:

  1. W wyniku orzeczenia TK stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący podstawą skazania lub warunkowego umorzenia postępowania

  2. Potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez PR (w związku z orzeczeniami TPCz w Strasburgu),

Wznowienie z tych podstaw powinno następować z urzędu.

Nowelą z 2003 dodano dwie kolejne grupy podstaw, pozwalające na wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu (540 A + 542§3).

Art. 540a KPK – przewiduje kolejne dwie grupy podstaw wznowienia postępowania sądowego, a mianowicie, jeżeli:

  1. Skazany, do którego zastosowano przepis art. 60 par 3 lub 4 KK lub art. 36 par 3 KKS nie potwierdził w postępowaniu karnym ujawnionych przez siebie informacji – te przepisy były cytowane przy okazji apelacji

  2. Zachodzi okoliczność określona w art. 11 par 3 KPK - § 3. Postępowanie umorzone na podstawie § 1 można wznowić w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu którego zostało ono umorzone.

§ 1. Postępowanie w sprawie o występek, zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, można umorzyć, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia.

Ad. A) Regulacja podstawy wznowienia dotyczy współoskarżonego, który na skutek współpracy z organami ścigania uzyskuje łagodniejsze skazanie, a następnie w postępowaniu przed sądem tych ujawnionych przez siebie informacji nie potwierdził

Ad. B) Od początku wejścia w życie obowiązującego KPK zwracano uwagę na potrzebę zapełnienia luki w ramach absorpcyjnego umorzenie postępowania karnego, w wypadku uchylenia lub zmiany prawomocnego wyroku, z powodu którego postępowanie umorzono.

  1. Ostatnią grupę podstaw wznowienia postępowania sądowego stanowią uchybienia określone w art. 439 KPK (art. 542 par 3 KPK). SN wyraził pogląd, że wznowienie postępowania z powodu uchybień wymienionych w art. 439 KPK jest możliwe wyłącznie z urzędu.

Autor podręcznika uważa, że jest to mało przekonujące, bo z uregulowania wynika, że uprawnienie powiązano z wszystkimi uchybieniami wyliczonymi w 439 §1 a więc nie ograniczono ich do uchybień, które przed nowelą stanowiły przyczyny nieważności (przypominam tylko, że instytucję nieważności zlikwidowano).

„Przytoczona regulacja, upoważniająca do wznowienia postępowania z urzędu, pozwala na stwierdzenie, że poza uchybieniami wymienionymi w art., 439§1 pkt 9-11, uchylenie orzeczenia w trybie wznowienia postępowania na podstawie pozostałych uchybień może doprowadzić do skazania oskarżonego, który został uniewinniony prawomocnym wyrokiem sądu”.

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA W PRZEDMIOCIE WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO

SKŁADY ORZEKAJĄCE

W przedmiocie wznowienia postępowania sądowego zakończonego orzeczeniem SR orzeka SO w składzie trzech sędziów, zaś w kwestii wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem SO – SA. Sąd orzeka w składzie trzech sędziów. Jeżeli ma zostać wznowione postępowanie sądowe zakończone orzeczeniem SA lub SN orzeka ten sąd w składzie trzech sędziów.

WSZCZĘCIE – INICJATYWA (patrz wyżej art. 542) - WNIOSEK

Art. 120.

§ 1. Jeżeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, przewidzianym w art. 119 lub w przepisach szczególnych, a brak jest tego rodzaju, że pismo nie może otrzymać biegu, albo brak polega na niezłożeniu należytych opłat lub upoważnienia do podjęcia czynności procesowej, wzywa się osobę, od której pismo pochodzi, do usunięcia braku w terminie 7 dni.

§ 2. W razie uzupełnienia braku w terminie, pismo wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. W razie nieuzupełnienia braku w terminie, pismo uznaje się za bezskuteczne, o czym należy pouczyć przy doręczeniu wezwania.

CO MA SIĘ ZNALEŹĆ WE WNIOSKU:

Art. 432.

Cofnięty środek odwoławczy sąd odwoławczy pozostawia bez rozpoznania, chyba że zachodzi jedna z przyczyn wymienionych w art. 439 lub art. 440.

WZNOWIENIE Z URZĘDU

Postępowanie wznawia się z urzędu tylko w razie ujawnienia się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 KPK przy czym wznowienie postępowania jedynie z powodów określonych w pkt. 9-11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.

§ 2. Strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu.

Kiedy jest niedopuszczalne wznowienie na niekorzyść?

Wznowienie z urzędu jest niedopuszczalne na niekorzyść oskarżonego po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia

Kiedy jest dopuszczalne wznowienie na korzyść

Wznowienie postępowania na korzyść skazanego, w celu jego rehabilitacji, jest możliwe mimo:

Z chwilą uchylenia wyroku wykonanie kary ustaje – PATRZ „Z CHWILĄ UCHYLENIA WYROKU” przy kasacji (jest to odpowiednie stosowanie art. 538 w związku z 545§1)

PRZED ROZPOZNANIEM SPRAWY…

Przed rozpoznaniem sprawy sąd może zarządzić sprawdzenie okoliczności faktycznych, których dokonuje ten sam sąd lub sędzia wyznaczony ze składu sądzącego albo sąd wezwany w drodze pomocy sądowej. Strony mają prawo wziąć udział w tych czynnościach.

W przedmiocie wznowienia orzeka się na posiedzeniu.

Sąd orzekający o wznowieniu postępowania może orzekać w stosunku do skazanego, którego wniosek nie dotyczy! Jeżeli istnieją ku temu te same przesłanki i względy (435 w związku z 545§1)

ROZSTRZYGNIĘCIA W PRZEDMIOCIE WNIOSKU O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

W związku z wniesionym wnioskiem o wznowienie postępowania są możliwe następujące rozstrzygnięcia:

  1. Pozostawienie wniosku bez rozpoznania

  1. Oddalenie wniosku o wznowienie postępowania

  1. Orzeczenie o wznowieniu postępowania może przybrać dwie postacie:

Ad. 1

Ad. 2 – takie małe rozszerzenie tego co wyżej, ale sens ten sam…

CZYM ZWIĄZANY EJST SĄD W PRZEDMIOCIE WNIOSKU:

  1. Sąd orzekający w przedmiocie wniosku o wznowienie postępowania jest związany kierunkiem wniosku.

  2. Jeżeli wniosek złożono wyłącznie na korzyść skazanego, to sądy: zarówno orzekający, jak
    i rozpoznający ponownie sprawę, są związane zakazem reformationis in peius.

  3. Możliwe jest także orzekanie wbrew kierunkowi środka odwoławczego, na korzyść skazanego.

434 § 2: Środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego.

  1. Możliwe jest też orzekanie na niekorzyść – 434:

§ 3. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego także w wypadku skazania
z zastosowaniem art. 343 lub art. 387 Kodeksu postępowania karnego al-bo art. 156 Kodeksu karnego skarbowego, jeżeli środek odwoławczy wniesiono na korzyść oskarżonego, zaskarżając rozstrzygnięcie co do winy lub co do kary lub środka karnego, objęte uprzednim porozumieniem.

§ 4. Określonego w § 1 zakazu orzekania na niekorzyść oskarżonego nie stosuje się, jeżeli osoba, względem której zastosowano przepis art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego, lub art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego, odwołała swoje wyjaśnienia lub zeznania.

+

Art. 443.

W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego albo na korzyść oskarżonego w warunkach określonych w art. 434 § 3 lub 4. Nie dotyczy to orzekania o środkach wymienionych w art. 93 i 94 Kodeksu karnego.

R3

POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI ORZECZEŃ WYDANYCH WOBEC OSÓB REPRESJONOWANYCH ZA DZIAŁALNOŚĆ NA RZECZ NIEPODLEGŁEGO BYTU PAŃSTWA POLSKIEGO

POSTĘPOWANIE REHABILITACYJNE

Nadzwyczajne środki odwoławcze okazały się zbyt wąskim i mało satysfakcjonującym sposobem rehabilitacji za przeciwstawienie się reżimowi komunistycznemu. Ustawą z dnia 1991 skonstruowano dla tej kategorii osób odrębny tryb rehabilitacji:

Procedurą tą objęto osoby represjonowane orzeczeniami wyodrębnionymi poprzez:

  1. Wskazanie organów wydających orzeczenia uznane za nieważne

  2. Ustalenie okresu, w którym zapadały represjonujące decyzje

  3. Opis cech działalności, za której prowadzenie opozycjonistę pociągnięto do odpowiedzialności

  1. Polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości, polskie organy pozasądowe kompetentne do rozstrzygania kwestii odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykroczenia oraz prokuratury i sądy polowe Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR

  2. Niezależnie od daty prowadzenia działalności opozycyjnej dolną granicę ustalamy na 1 stycznia 1944, natomiast górną na 31 grudnia 1956 roku. Rehabilitacja obejmuje także osoby represjonowane orzeczeniami wydanymi po 31 grudnia 1956 w ramach postępowania odwoławczego lub procesu wszczętego po tej dacie po raz pierwszy.

  3. Unieważnieniem objęto wyłącznie orzeczenia wydane w procesach toczących się w przedmiocie odpowiedzialności o:

  1. Pojedyncze lub długotrwale powtarzające się czyny, które będąc efektem świadomego dążenia, obiektywnie sprzyjały uzyskaniu przez Państwo Polskie atrybutu niepodległości (NIE np. korzystanie z wolności słowa w sposób niebezpieczny dla władzy).

  2. Czyny polegające na przeciwstawianiu się kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom produktów rolnych

  3. Czyny stanowiące pretekst do wszczęcia procesu z powodu działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – kiedy w fikcyjnym procesie wszczętym w odwecie zarzucono lub przypisano niepopełnione przestępstwa/wykroczenia.

  4. Czyny mające na celu uniknięcie represji grożących opozycjoniście lub jakiejkolwiek innej osobie z tytułu działalności niepodległościowej lub skierowanej przeciwko polityce rolnej – potencjalne lub zaistniałe represje

Kolejny warunek to wykluczenie ekscesu. Jego istotą jest rażąca dysproporcja pomiędzy dobrem zaatakowanym w konkretnej akcji. Użytymi w tym czasie środkami lub sposobami działania a dobrami uzyskanymi konkretnym czynem lub efektami posłużenia się przy jego dokonywaniu określonym narzędziem lub planem. Najbliżej ekscesu lokują się przypadki użycia broni palnej i działania pozbawiające życia funkcjonariuszy państwowych. Nie będzie ekscesem takie użycie walni zbrojnej lub działania z ofiarami śmiertelnymi, któ®e podjęto podczas lub w związku z prowadzeniem konkretnych akcji służących odzyskaniu niepodległości.

USTAWA DEKLARUJE NIEWAŻNOŚĆ prawomocnych orzeczeń dotyczących kwestii odpowiedzialności karnej uzależniając rozpoczęcie procedury jej stwierdzenia od żadania uprawnionych podmiotów…

CO URUCHAMIA POSTĘPOWANIE REHABILITACYJNE:

Postępowanie rehabilitacyjne uruchamia wniosek uprawnionego podmiotu, tj.

Przysługuje im m.in. prawo zaskarżania decyzji zapadających w jego toku, składania wniosków, udziału w posiedzeniu. Forum dla właściwego postępowania rehabilitacyjnego stanowi posiedzenie. Różni się ono od regulacji kodeksowej jawnością zewnętrzną i wewnętrzną – musi w nim uczestniczyć prokurator, w prawo udziału wyposażono opozycjonistę i jego reprezentantów, zaś decydując postanowieniem sąd może umożliwić uczestnictwo jeszcze innym osobom.

Tok procedowania regulują odpowiednio stosowane przepisy KPK. Decyzje kończące postępowanie mają formę postanowienia:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
15 dział piętnasty przepisy końcowe
DZIAŁ PIĘTNASTY Przepisy końcowe
DZIAŁ PIĘTNASTY Przepisy końcowe
23, 15 - Dzień piętnasty
Dział 15 przepisy końcowe
Kodeks pracy Dzial X Bezpieczenstwo i higiena pracy (art 207 237[15])
Dział 15 przepisy końcowe
wyklad 14 15 2010
wyklad badania mediow 15 i 16
15 ROE
15 Sieć Następnej Generacjiid 16074 ppt

więcej podobnych podstron