Oparzenie termiczne to uszkodzenie ciała - zmiany powłok skórnych lub tkanek wewnętrznych, których przyczyną jest działanie wysokiej temperatury. Źródłem oparzenia termicznego dzieci są najczęściej: gorące płyny - mleko, woda, zupa; para wodna - czajniki, garnki; bezpośredni kontakt z rozgrzanym przedmiotem - żelazko, grzejnik, grzałka, pogrzebacz, fajerka, pokrywka; lub rzadziej bezpośredni kontakt z płomieniem. Objawy oparzenia termicznego: rumień(zaczerwienienie skóry), ból, obrzęk, pęcherze, wstrząs (przy rozległych oparzeniach), duszność, kaszel, trudności w oddychaniu (przy oparzeniach dróg oddechowych), utrata przytomności. postepowanie w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie, 1 w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp., 2 po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym lub hydrożelowym, schładzającym, 3 w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną część ciała, 4 w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy dziecko ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi,5 zapewnić komfort cieplny, 6 oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi, 7 w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie ratunkowe. W żadnym wypadku nie wolno: odrywać przylgniętej do rany odzieży, 1przekłuwać pęcherzy, dotykać rany oparzeniowej, :smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego, ani alkoholem, 1przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub pokarmów, 1pozostawić poszkodowanego bez nadzoru

Utonięcia - Wyróżnia się pięć faz tonięcia: 1. Wstrzymanie oddechu – tonący próbuje się bronić, wykonuje gwałtowne ruchy, dochodzi do wyczerpania fizycznego, tonący wstrzymuje oddech tak długo, aż dwutlenek węgla osiągnie taki poziom, że dojdzie do pobudzenia ośrodka oddechowego i wznowienia oddychania niezależnie od woli poszkodowanego 2. Rozpoczęcie oddychania – poszkodowany zaczyna oddychać, zaciąga wodę do jamy ustnej, nie chcąc, żeby woda dostała się do płuc zaczyna ją połykać 3. Połykanie wody – tonący połyka wodę do momentu aż żołądek będzie całkowicie wypełniony i odruchowo dojdzie do wymiotów 4. Przedostawanie się wody do dróg oddechowych – pogłębiające się niedotlenienie prowadzi do utraty świadomości poszkodowanego, następuje rozluźnienie skurczonej do tej pory krtani i woda przedostaje się do płuc 5. Zalanie wodą płuc Skutki tonięcia: Tonięcie w wodzie słodkiej. Woda słodka w porównaniu z krwią ma niższe stężenie jonów i dostając się do płuc jest wchłaniana do naczyń włosowatych krążenia płucnego na zasadzie wyrównania ciśnień. Dostając się do krwi powoduje rozpad czerwonych krwinek i uwalnianie z nich potasu, stąd ryzyko migotania komór serca. Tak więc przy tonięciu w wodzie słodkiej w płucach nie ma wody, ponieważ cała przenika do układu krążenia! Tonięcie w wodzie słonej. Woda słona w porównaniu z krwią ma wyższe stężenie jonów, co powoduje napływanie wody z naczyń krwionośnych płuc do pęcherzyków płucnych na zasadzie wyrównywania ciśnień, wywołując obrzęk płuc. Mieszanie jej z naturalną zawartością pęcherzyków płucnych (np. surfaktantem) prowadzi do powstania piany, której nie da się usunąć z płuc bez użycia ssaka. Postępowanie: Rozpoczynamy od stabilizacji kręgosłupa szyjnego, połączonego z równoczesnym udrożnieniem dróg oddechowych. Szczególnie jest to istotne w przypadku podejrzenia skoku do płytkiej wody! Sprawdzenie przytomności poszkodowanego (potrząśnij za ramiona i spytaj czy wszystko w porządku) Nawet jeśli poszkodowany jest przytomny, należy cały czas (do momentu dowiezienia do szpitala) stabilizować kręgosłup szyjny! Wezwanie pomocy Udrożnienie dróg oddechowych nieprzytomnego. Należy oczyścić jamę ustną z zanieczyszczeń (rośliny, wymiociny). Nigdy jednak nie należy kierować głowy na bok (ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego!). Z tego samego powodu udrażniając drogi oddechowy nie odchyla się głowy poszkodowanego ku tyłowi, tylko unosi się żuchwę Sprawdzenie oddechu (10 sekund obserwacji klatki piersiowej i słuchania nad ustami poszkodowanego) Przy braku oddechu – 5 wdechów ratowniczych Jeżeli istnieje podejrzenie aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych można wykonać 5 uciśnięć na nadbrzusze w kierunku do mostka Rozpoczęcie resuscytacji Uwaga! Nawet, jeśli poszkodowany prezentuje objawy śmierci klinicznej i ma obniżoną temperaturę ciała nie należy odstępować od jego ratowania!!! Hipotermia daje większe szanse na przeżycie! Konieczne jest także ogrzanie poszkodowanego.

Objawy porażenia prądem Ból Poparzenia skóry Zaburzenia w oddychaniu Utrata przytomności Jak udzielić pierwszej pomocy osobie porażonej prądem. Nie wolno dotykać osoby porażonej prądem, zanim nie odłączy się jej od źródła prądu. Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie. Użyj do tego przedmiotu który nie przewodzi prądu (np. drewnianego kija od szczotki), odsuń kabel elektryczny od poszkodowanego. Sprawdź stan poszkodowanego Czy jest przytomny Czy oddycha Wezwij Pogotowie Ratunkowe nr tel to 999 lub 112 Jeśli ratowany nie oddycha przystąp do reanimacji Jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej. Załóż opatrunek na oparzone miejsce. Zostań z poszkodowanym do czasu przybycia Pogotowia Ratunkowego i przejęcia opieki na poszkodowanym.

Odmrożenie to miejscowa zmiana powstająca w tkankach na skutek wpływu na nie zimna. Predysponowane części ciała to: stopy, dłonie, twarz, nos, uszy. Czynniki sprzyjające to: nadużycie alkoholu, narkotyków, palnie papierosów, choroby przewlekłe naczyń obwodowych. Do odmrożenia dochodzi poprzez pozakomórkowe zamarzanie wody, co prowadzi do odwodnienia i rozpadu komórek. Objawy: W zależności od głębokości odmrożenia wyróżniamy trzy stopnie: I stopień: Obejmuje zasięgiem powierzchowne warstwy naskórka. Skóra jest blada, zimna, odczuwalne jest mrowienie w odmrożonych częściach ciała, występuje upośledzenie ruchów palców, zachowane jest czucie bólów. Postępowanie: przerwanie narażenia na zimno, zdjęcie mokrej odzieży, ogrzanie odmrożonej części ciała, odmrożone dłonie można okryć własnymi bądź włożyć je pod pachy lub między uda. II stopień: Obejmuje wszystkie warstwy naskórka oraz sięga ogniskowo do skóry właściwej. Skóra jest biała, woskowa, twarda. Pojawiają się pęcherze, obrzęk, po ogrzaniu zaczerwienie, czucie jest zachowane. Postępowanie: przerwanie narażenia na zimno, przeniesienie poszkodowanego do ogrzanego pomieszczenia, zdjęcie mokrej odzieży, odmrożonych części ciała nie należy pocierać gdyż kryształki lodu mogłyby pogłębić uszkodzenia – należy je ogrzać własnymi dłońmi następnie okryć jałowym, suchym opatrunkiem. Poszkodowanego powinno się okryć np. kocem, aby nie narażać go na dalszą utratę ciepła III stopień: Obejmuje skóre i głębiej położone tkanki oraz narządy. Skóra jest biała i twarda, są obecne pęcherze i obrzęk wykraczający poza granice odmrożenia, również martwica, całkowity brak możliwości poruszania objętą częścią ciała, utrata czucia. Postępowanie: przerwanie narażenia na zimno, przeniesienie poszkodowanego do ogrzanego pomieszczenia, zdjęcie mokrej odzieży, ogrzewanie części ciała najbardziej narażonych, szczególnie kończyn, w ciepłej wodzie; innych części ciała takich jak nos czy uszy- własnymi dłońmi. Po osuszeniu ogrzanych części ciała należy okryć te miejsca jałowym, suchym opatrunkiem a w przypadku odmrożenia stóp opatrunek można umieścić także między palcami. Jest wskazane okrycie kocem (zahamowanie dalszej utraty ciepła) i podawanie ciepłych płynów do picia.

Udar cieplny jest stanem zagrożenia życia, w którym temperatura ciała niekontrolowanie wzrasta, ustaje pocenie się, może dojść do utraty przytomności spowodowanej wyczerpaniem się lub całkowitym brakiem mechanizmów regulujących ciepłotę ciała. Organizm ludzki utrzymuje stałą temperaturę dzięki wielu mechanizmom regulacyjnym. Przed nadmiernym przegrzaniem broni się, oddając ciepło do otoczenia np. poprzez rozszerzenie naczyń skórnych i zwiększone pocenie się. Możliwości regulacji ciepłoty ciała są jednak ograniczone, szczególnie w gorącym i wilgotnym klimacie, gdy wilgotność względna przekracza 75%. Należy pamiętać, że do udaru cieplnego może dojść także wtedy, gdy przebywa się zbyt długo w samochodzie (szczególnie dzieci!) podczas upalnych dni. Objawy: zaczerwieniona, gorąca i sucha skóra wysoka temperatura ciała chwiejny chód przyśpieszone tętno przyśpieszony oddech ból i zawroty głowy nudności, wymioty mrowienie kończyn może dojść do wzmożenia odruchów i napadów drgawek zaburzenia świadomości z czasem także zatrzymanie krążenia Postępowanie: Przeniesienie poszkodowanego w ciemne i chłodne miejsce, ułożenie w pozycji pół siedzącej, gdy poszkodowany jest przytomny (lub przynajmniej uniesienie głowy). Udrożnienie dróg oddechowych i kontrola ważnych funkcji życiowych. Rozebranie poszkodowanego. Jak najszybsze obniżenie temperatury ciała poprzez polewanie zimną wodą, owinięcie całego ciała łącznie z głową mokrymi, zimnymi chustami, wachlowanie powietrzem.Opieka nad poszkodowanym do czasu przybycia lekarza.

Hipotermia to znacznego stopnia oziębienie ciała. Wyróżnia się: lekką hipotermię – temperatura głęboka od 34°C do 36°C średnią hipotermię – temperatura głęboka od 30°C do 34°C ciężką /znaczną hipotermię – temperatura głęboka poniżej 30°C Czynniki wpływające na wychłodzenie: niska temperatura otoczenia: powietrza lub wody przy topieniu wiatr, duża wilgotność powietrza brak ruchu poszkodowanego upojenie alkoholowe zażywanie narkotyków zażywanie leków uspokajających, nasennych choroby psychiczne wiek – bardziej podatne na hipotermię są dzieci i osoby starsze Skutki hipotermii: Następuje centralizacja krążenia, przez co skóra i końcowe części kończyn szczególnie narażone są na zmniejszony przepływ krwi i w ten sposób na brak ogrzewania. Następuje także obniżenie ciśnienia i tętna, a co najważniejsze – zwolnienie metabolizmu i spadek zapotrzebowania na tlen (korzystny skutek). Objawy kliniczne: utrata przytomności, oddech płytki, zwolniony lub jego brak tętno zwolnione, słabo wyczuwalne lub nie wyczuwalne skóra chłodna Postępowanie: W pierwszej kolejności należy zabezpieczyć poszkodowanego przed dalszą utratą ciepła poprzez zdjęcie mokrej odzieży i ogrzanie go. Należy ułożyć poszkodowanego na plecach i nie poruszać nim. W przypadku: Lekkiej hipotermii – stosujemy bierne ogrzanie poprzez okrycie kocami i przeniesienie do ciepłego pomieszczenia lub, gdy jest taka możliwość, czynne ogrzewanie zewnętrzne poprzez zastosowanie ciepłego powietrza, ciepłej kąpieli. Średniej hipotermii – stosujemy jak wyżej – bierne ogrzanie lub też czynne ogrzanie zewnętrzne, ale tylko tułowia. Ciężkiej hipotermii – postępowanie jak w średniej plus konieczne jest zastosowanie ogrzewania czynnego wewnętrznego np. wentylowanie poszkodowanego ciepłym, nawilżonym tlenem (jest to już postępowanie przyrządowe). Jeżeli brak jest oddechu i tętna – prowadzenie wentylacji i masażu serca – Resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Uwaga! – obecność oddechu i krążenia w hipotermii sprawdza się dłużej – nawet do jednej minuty!

Zatrucie to zbiór różnorodnych objawów ze strony różnych układów, spowodowanych wniknięciem do organizmu substancji trującej (toksyny lub środka chemicznego) w dawce toksycznej. Każda substancja może być trucizną, nawet leki. Zatrucia mogą być wynikiem celowego działania (zabójstwo, samobójstwo) bądź pomyłki (działanie przypadkowe). Objawy zatrucia są niecharakterystyczne. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny i nie możemy znaleźć innej przyczyny utraty świadomości, można podejrzewać zatrucie. Objawy ułatwiające rozpoznanie zatrucia:

Z układu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha Z układu oddechowego: trudności w oddychaniu, spłycenie/zwolnienie oddechu Z układu nerwowego: zwężone lub nadmiernie poszerzone źrenice, ból głowy, zaburzenia świadomości (z jej utratą włącznie), drgawki Ze skóry, błon śluzowych: oparzenie, zaczerwienienie, pęcherze. Pomocne może być również otoczenie poszkodowanego: miejsce znalezienia chorego (garaż – pracujący silnik samochodu lub mieszkania opalane piecem – ryzyko zatrucia tlenkiem węgla; na wsiach przy pracach rolniczych – ryzyko zatrucia środkami ochrony roślin)opakowania po lekach, środkach ochrony roślin wymiociny Postępowanie: Ratując należy uważać, aby samemu się nie zatruć! (Przewietrzenie pomieszczenia, szybkie wyniesienie poszkodowanego itp.) Przeniesienie chorego w bezpieczne miejsce sprawdzenie przytomności chorego (Uwaga! Nie wdychać powietrza wydychanego przez chorego!) Wezwanie karetki pogotowia Jeśli to możliwe – jak najszybsze usunięcie trucizny z organizmu: z przewodu pokarmowego przez sprowokowanie wymiotów (tylko u przytomnych!), ze skóry, oczu – przez przemycie czystą wodą Zabezpieczenie wszelkich znalezionych przy chorym opakowań po lekach, środkach chemicznych, wymiocin i zabraniem ich razem z poszkodowanym do szpitala Metody eliminacji trucizn: Zatrucie przez przewód pokarmowy: Wywołujemy wymioty wykonując po kolei następujące czynności: podanie ok. 1 litra letniej wody do wypicia drażnienie tylnej ściany gardła palcem w/w 2 kroki powtarzać do uzyskania czystych wymiocin zabezpieczyć próbkę wymiocin do badania toksykologicznego UWAGA! Prowokowanie wymiotów jest niedozwolone u osób: nieprzytomnych z niesprawnym odruchem kaszlowym zatrutych kwasami, zasadami lub innymi środkami żrącymi, które mogą uszkadzać przełyk zatrutych środkami drażniącymi, jak benzyna czy nafta zatrutych substancjami oleistymi (mogą nie wywołać odruchu kaszlowego) Zatrucie przez drogi oddechowe: wyniesienie chorego na świeże powietrze przy braku świadomości – resuscytacja UWAGA! Nie wolno używać urządzeń elektrycznych oraz ognia, w tym papierosów – ryzyko wybuchu! Zatrucie przez skórę: zabezpieczenie ratującego przed skażeniem (rękawice gumowe) zdjęcie skażonej odzieży z poszkodowanego spłukanie skażonych miejsc na skórze letnią wodą przez kilka minut nie pocierać skażonych miejsc, nie używać szczotek, pumeksów itp. do zobojętniania wolno używać WYŁĄCZNIE wodę! zabezpieczyć skórę jałowym opatrunkiem (w miarę możliwości) Zatrucie drogą iniekcji (pokąsanie przez węże, użądlenia owadów) Opóźniamy wchłanianie trucizny: unieruchomienie poszkodowanego założenie opaski uciskowe powyżej miejsca wstrzyknięcia jadu, jednak w taki sposób, aby było wyczuwalne tętno (hamowanie odpływu żylnego) obłożenie miejsca iniekcji zimnymi okładami (obkurczenie naczyń) Zatrucia gazami Podział: gazy duszące i drażniące. Gazy duszące: fizycznie, które przez obecność w nadmiarze zmniejszają ciśnienie tlenu (np. azot, metan, wodór, argon, hel) chemicznie, które blokują dostęp do tlenu na drodze różnych reakcji chemicznych. Należą do nich: CO2 (dwutlenek węgla), cięższy od powietrza, gromadzi się w pomieszczeniach nad podłogą, przez co utrata przytomności i upadek grożą dalszym niedotlenieniem CO (tlenek węgla, tzw. czad), lżejszy od powietrza, omówiony dalej cyjanowodór i siarkowodór, blokujące enzymy oddechowe. Gazy drażniące: Reagują z powierzchnią, na którą działają (błony śluzowe, skóra). Należą do nich: amoniak, aldehyd mrówkowy, chlor, dwutlenek siarki (SO2), tlenek azotu (NO), fosgen. W zależności od czasu ekspozycji mogą drażnić: Spojówki i górne drogi oddechowe. Objawy: łzawienie, światłowstręt, pieczenie, kichanie, kaszel Płuca. Objawy: po okresie utajonym (kilka godzin) może rozwinąć się obrzęk płuc może pojawić się piekący ból w klatce piersiowej, duszność Postępowanie: Szybkie wyniesienie poszkodowanego z zagazowanego pomieszczenia Kontrola parametrów życiowych i w razie konieczności resuscytacja (należy pamiętać o swoim bezpieczeństwie) Wezwanie karetki pogotowia Zatrucie tlenkiem węgla (CO, „czad”) Jest to gaz bezwonny i bezbarwny, lżejszy od powietrza. Najczęściej powstaje jako produkt niecałkowitego spalania (przy niedostatecznym dopływie powietrza) Objawy: bóle, zawroty głowy nudności, wymioty szum w uszach ogólne osłabienie, zobojętnienie na niebezpieczeństwo blada skóra utrata przytomności drgawki oczopląs niezborność ruchowa Postępowanie: Intensywne przewietrzenie pomieszczenia W zależności od stany świadomości wyniesienie lub wyprowadzenie chorego na świeże powietrze (pamiętając o własnym bezpieczeństwie!) Gdy wydostanie poszkodowanego jest niemożliwe, należy zapewnić mu dopływ świeżego powietrza Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, po wyniesieniu wykonanie resuscytacji, potem ułożenie w pozycji bezpiecznej Wezwanie karetki pogotowia W przypadku ulatniania się gazu ziemnego lub propan-butan (stosowane np. w kuchenkach) Postępowanie jak wyżej oraz: NIE używać otwartego ognia, w tym papierosów! Zamknąć wypływ gazu NIE używać również urządzeń elektrycznych, w tym dzwonków do drzwi, telefonów itp. Zatrucia lekami Najczęstsze zatrucia są spowodowane następującymi grupami leków: nasennymi, uspokajającymi i psychotropowymi przeciwbólowymi, przeciwzapalnymi nasercowymi Objawy są niespecyficzne: zaburzenia świadomości aż do śpiączki włącznie zwolnienie lub przyspieszenie oddechu zwolnienie lub przyspieszenie tętna, także nieregularne tętno sucha lub spocona skóra zwężone lub rozszerzone źrenice Postępowanie: Jeśli poszkodowany jest przytomny: próba eliminacji trucizny przez sprowokowanie wymiotów (podanie ok. litra wody po czym podrażnienie palcem tylnej ściany gardła, czynność można powtórzyć) Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny: NIE WOLNO prowokować wymiotów (ryzyko zachłyśnięcia!), skontrolować parametry życiowe, w razie potrzeby resuscytacja (link). Jeśli oddech i krążenie są zachowane – ułożyć w pozycji bezpiecznej i okryć Wezwanie karetki pogotowia Zabezpieczanie opakowań po lekach i ewentualnych wymiocin Zatrucia alkoholami Najczęściej spowodowane są: alkoholem metylowym (metanolem) alkoholem etylowym (etanolem) glikolem etylenowym Objawy: Euforia (pobudzenie, wzrost nastroju, zaburzenia równowagi, zaburzenia mowy) Senność (zwolnienie reakcji) Śpiączka – brak kontaktu z poszkodowanym; może dojść do: niedrożności dróg oddechowych wskutek opadnięcia języka na tylną ścianę gardła aspiracji wymiocin do dróg oddechowych wzmożonej utraty ciepła (alkohol rozszerza naczynia skóry) Rozpoznanie: zapach alkoholu w wydychanym powietrzu zebranie wywiadu od świadków zdarzenia objawy opisane wyżej Postępowanie: U przytomnego: ochrona przed upadkiem, urazem, wychłodzeniem podanie ciepłych płynów do wypicia U nieprzytomnego: kontrola podstawowych parametrów życiowych, w razie potrzeby resuscytacja pozycja bezpieczna ochrona przed utratą ciepła wezwanie karetki pogotowia UWAGA! Gdy alkohol jest nieznanego pochodzenia, należy podejrzewać, że jest to metanol! U zatrutego alkoholem może współistnieć uraz głowy z krwawieniem wewnątrzczaszkowym! Zatrucia środkami żrącymi i rozpuszczalnikami organicznymi Do środków żrących zaliczamy: kwasy, zasady, lizol, fenol. Powodują oparzenia skóry i błoń śluzowych. Rozpuszczalniki to np.: benzen, toluen, ksylen, benzyna, tetra, tri. Łatwo wchłaniają się przez skórę, działają narkotycznie. Postępowanie: Pamiętać o własnym zabezpieczaniu (rękawice gumowe) Wyniesienie poszkodowanego z zabrudzonego pomieszczenia Zdjęcie odzieży Spłukanie dużą ilością letniej wody Kontrola parametrów życiowych Wezwanie karetki pogotowia Przy zatruciu drogą pokarmową: podać do wypicia wodę (ok. 1 litra). NIE WOLNO prowokować wymiotów! Zatrucia środkami ochrony roślin Najgroźniejsze są środki fosfoorganiczne Objawy: wąskie źrenice wymioty, biegunka zlewne poty łzawienie obfita wydzielina w oskrzelach, tchawicy Postępowanie: W zatruciu przez skórę: zmycie dużą ilością letniej wody W zatruciu przez przewód pokarmowy: U przytomnego: płukanie żołądka (podanie do wypicia ok. litra wody i podrażnienie palcem tylnej ściany gardła; czynność można powtórzyć) U nieprzytomnego kontrola parametrów życiowych, w razie potrzeby resuscytacja pozycja bezpieczna wezwanie karetki pogotowia Zatrucia grzybami Najgroźniejsze jest zatrucie muchomorem sromotnikowym. Objawy: bóle brzucha

Wymioty biegunka Objawy występują ok. 2 godzin po spożyciu, mogą jednak nawet do 2 dni po zjedzeniu – wtedy zatrucie jest groźniejsze (trudniej pozbyć się toksyn z organizmu) Postępowanie: Prowokowanie wymiotów: podanie do wypicia ok. litra wody i podrażnienie palcem tylnej ściany gardła; czynność można powtórzyć. Zabezpieczenie resztek grzybów (lub potraw z nich przyrządzonych), ewentualnie wymiocin. Wezwanie karetki pogotowia.

Cukrzyca to zaburzenie metabolizmu glukozy spowodowane całkowitym bądź częściowym spadkiem produkcji insuliny. Insulina jest hormonem produkowanym w trzustce. Odpowiada za transport glukozy z krwi do komórki, gdzie produkowana jest energia W cukrzycy dochodzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Nie może być ona wykorzystana do produkcji energii, gdyż organizm nie może wprowadzić jej do wnętrza komórek. Rozróżnia się cukrzycę typu I i typu II: 1. W pierwszym typie dochodzi do całkowitego zaprzestania produkcji i wydzielania insuliny przez trzustkę. Brak tego hormonu musi być wyrównany wstrzyknięciami insuliny. 2. W drugim typie uwalnianie bądź działanie insuliny na receptory w komórkach jest zmniejszone. Gdy stopień zaawansowania choroby jest nieduży, leczenie może ograniczać się do odpowiedniej modyfikacji diety i zalecenia większej ilości ruchu. Przy wzroście zaawansowania potrzebne stają się doustne leki hipoglikemizujące. W bardziej zaawansowanym stadium choroby (gdy nie da się już bardziej wystymulować trzustki do zwiększania produkcji insuliny) konieczne staje się podawanie insuliny jak w cukrzycy pierwszego typu. Hiperglikemia Śpiączka cukrzycowa Cukrzyca dotychczas nierozpoznana lub niedostatecznie leczona może doprowadzić do utraty przytomności. Śpiączka cukrzycowa jest ciężkim, ostrym powikłaniem cukrzycy. Przyczyny hiperglikemii: zwiększone spożycie węglowodanów (cukrów) sytuacje stresowe obciążenia psychiczne niedostateczna dawka insuliny (zaniechanie iniekcji, zbyt mała dawka, niewłaściwa insulina, np. krótkodziałająca zamiast długodziałającej) Skutki: wzmożone pragnienie (organizm próbuje w ten sposób „rozcieńczyć” zbyt dużą ilość cukru we krwii) wzmożone oddawanie moczu (organizm pozbywa się z moczem nadmiaru cukru) wzmożonym łaknieniem (w przeciwieństwie do krwi, poziom cukru w komórkach jest bardzo niski, a to właśnie ten poziom odpowiada pośrednio za odczuwanie głodu) Energia produkowana jest więc z tłuszczów, których metabolity (są nimi ciała ketonowe) powodują śpiączkę i charakterystyczny zapach acetonu z ust! Rozpoznanie: A. Jeśli pacjent jest przytomny to: uczucie pragnienia bóle brzucha B. Jeśli jest nieprzytomny, to: zapach acetonu z ust sucha skóra, śluzówki, język (nie ma mechanizmów obronnych- nieprzytomny nie pije a produkuje dużą ilość moczu) przyspieszone tętno Postępowanie: Udzielający pomocy z reguły nie ma możliwości oznaczenia poziomu cukru na miejscu zdarzenia. Przy trudnościach w rozpoznaniu, czy ma się do czynienia z hiper- czy z hipo-glikemią, należy: 1. Jeśli poszkodowany ma zachowaną świadomość- podajemy cukier. Może być rozpuszczony w herbacie, nigdy zaś w postaci suchego proszku! 2. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny to: ułożenie w pozycji bezpiecznej wezwanie karetki prowadzenie kontroli ważnych funkcji życiowych (oddech, tętno) dbanie o utrzymanie ciepła chorego (np. okrycie kocem) Hipoglikemia (niedocukrzenie) Do tego stanu dochodzi u cukrzyków, u których poziom cukru we krwi jest obniżony, najczęściej w wyniku zbyt wysokiego poziomu insuliny. W sytuacji zbyt niskiego poziomu cukru we krwi dochodzi do utraty przytomności jak w przypadku omdlenia, z tą różnicą, że tutaj przyczyną jest „niedożywienie” mózgu a nie niedotlenienie. Objawy: Z początku: uczucie głodu mroczki przed oczami drżenie mięśni Później dołączają się objawy wstrząsu: zimny pot przyspieszone tętno stan pobudzenia niepokój W końcu – utrata przytomności. Postępowanie: Jak przy śpiączce hiperglikemicznej: 1. Jeśli poszkodowany ma zachowaną świadomość- podajemy cukier. Może być rozpuszczony w herbacie, nigdy zaś w postaci suchego proszku! 2. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny to: ułożenie w pozycji bezpieczne wezwanie karetki prowadzenie kontroli ważnych funkcji życiowych (oddech, tętno) dbanie o utrzymanie ciepła chorego (np. okrycie kocem)