Makijaż stary jak świat

dr inż. Magdalena Sikora

2007-08-28

Historia makijażu sięga pradawnych czasów. Już w starożytnym Egipcie stosowanie różnorodnych preparatów upiększających było wyrazem codziennej dbałości o urodę. Eleganckie Egipcjanki rysowały kontur oczu i brwi ciemnym proszkiem sporządzonym między innymi z przypalonych, sproszkowanych migdałów, malachitu i miedzi, ustom zaś nadawały efektowną barwę za pomocą czerwonej ochry. Makijaż – podobnie jak przed wiekami – jest sztuką, z tą różnicą, że w obecnych czasach jest to sztuka raczej masowa, choć nie zawsze.

Dobrze zrobiony makijaż podkreśla atuty urody, maskuje niedoskonałości i drobne defekty skóry. Coraz częściej wymaga się jednak, aby kosmetyki kolorowe pełniły także inne funkcje. Kosmetyki sprzedawane w aptekach faktycznie wyróżniają się czystością i bezpieczeństwem. Aby spełnić odpowiednie normy, są one wytwarzane z zastosowaniem specjalnych linii produkcyjnych, takich jak w przypadku farmaceutyków. Wszystkie są wielostronnie przebadane, na ogół zawierają minimalną ilość środków konserwujących, są bezzapachowe. Substancje używane do ich produkcji poddawane są wnikliwym testom mikrobiologicznym i badaniom chemicznym, co do minimum ogranicza ryzyko powstawania reakcji alergicznych.

Podkład pod makijaż

Ponieważ ładna, gładka skóra jest swoistym tłem dla każdego makijażu, jego podstawę stanowi tzw. podkład. Przez wiele lat kobiety stosowały kosmetyki z tej grupy niechętnie, ponieważ zatykały one pory, nie pozwalały oddychać skórze, mogły ją podrażniać. W ciągu ostatnich lat receptury podkładów uległy jednak znacznej modyfikacji, dzięki czemu w sposób zasadniczy odbiegają one od swoich pierwowzorów. Nowoczesne preparaty pełnią różnorodne funkcje, gdyż ich receptury zostały wzbogacone w wiele substancji pielęgnacyjnych. Podkłady zatem nie tylko poprawiają karnację, ujednolicają jej koloryt i maskują drobne mankamenty cery – zaczerwienienia, przebarwienia, płytkie zmarszczki – ale podobnie jak kremy pielęgnują skórę i chronią ją przed działaniem czynników zewnętrznych: wiatrem, zimnem, słońcem. Na półkach kosmetyki z tej grupy można znaleźć pod różnymi nazwami m.in. foundation, fluid, make-up. Poszczególne wyroby mogą różnić się zarówno formułą, stopniem krycia, jak i właściwościami, jakie zapewniają skórze.

Istnieje jednak kilka podstawowych właściwości, które są wspólne dla wszystkich tego typu wyrobów. Podkład powinien dobrze się rozprowadzać, równomiernie pokrywać powierzchnię skóry, zapewniając jej jednocześnie naturalny wygląd. Nie powinien on natomiast zbijać się w grudki, zmieniać przez kilka godzin koloru, ani brudzić ubrań. Coraz częściej oferowane są podkłady o przedłużonym działaniu, pełniące dodatkowe funkcje, na przykład nawilżania czy też regulowania wydzielania łoju. Oferowane są one odbiorcom o różnych typach skóry.  I tak podkłady przeznaczone do skóry suchej zawierają substancje nawilżające, takie jak kwas hialuronowy, algi, proteiny, aminokwasy, różnorodne ekstrakty roślinne. W ich recepturach można także znaleźć składniki uszczelniające barierę ochronną. Z grupy tej na szczególną uwagę zasługują ceramidy, które odtwarzając warstwy lipidowe naskórka, skutecznie zapobiegają utracie wody z głębszych warstw skóry. Ważnymi układami recepturalnymi są tu także oleje roślinne, które natłuszczają, uelastyczniają, nadają skórze miękkość. Podkłady do cery tłustej mają na ogół lżejszą, beztłuszczową formułę, dzięki której nie powodują dodatkowego przetłuszczenia skóry. W ich skład wchodzą natomiast składniki przeciwbakteryjne, absorbujące nadmiar wydzielanego tłuszczu, wysuszające, przeciwzapalne.Specjalną ofertę stanowią podkłady dla skóry dojrzałej wzbogacone o związki biologicznie aktywne, takie jak witaminy czy też substancje liftingujące. W ich skład wchodzą także przeciwutleniacze spowalniające działanie wolnych rodników, a więc opóźniające procesy starzenia skóry. Bardzo często zawierają one także systemy odbijające światło, dzięki którym zmarszczki stają się mniej widoczne, a skóra wygląda młodziej.

W ofercie podkładów pojawiają się także kosmetyki uniwersalne, przeznaczone do każdego rodzaju cery. Stosowane w nich woski i oleje roślinne uelastyczniają skórę. Zawarte w nich ekstrakty roślinne działają nawilżająco, przeciwzapalnie, ściągająco, łagodzą podrażnienia. Wprowadzane do receptur podkładów polimetakrylan metylu czy też porowate mikrogąbeczki regulują ilość wydzielanego tłuszczu. W ostatnim czasie pojawiają się informacje na temat preparatów, zaopatrzonych w wrażliwe na światło czujniki, które w zależności od oświetlenia przyciemniają lub rozjaśniają barwę kosmetyku. Warto może w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że podkład, podobnie jak inne preparaty pielęgnacyjne, powinien być odpowiednio dopasowany zarówno do rodzaju i kondycji cery, jak i pory roku, w której jest używany. Dlatego też przy jego wyborze należy sugerować się zarówno składem recepturalnym, kolorem, jak i formułą, w jakiej jest oferowany. Najczęściej na lato polecane są preparaty emulsyjne mało lub średnio kryjące, o lekkiej konsystencji. W okresie jesieni i zimy konieczne zaś są kosmetyki o silniejszych własnościach kryjących, chroniące naskórek przed zmienną aurą, na przykład w postaci kompaktu lub sztyftu.

Pudry i ich rodzaje

Kolejnym nieodzownym kosmetykiem do wykonywania makijażu jest puder. Preparaty tego typu pojawiają się w handlu w różnej postaci: układu sypkiego, prasowanego, w kamieniu, w kulkach. Mogą one mieć właściwości matujące, rozświetlające, brązujące. Za pomocą pudru możemy wymodelować owal twarzy, nadać jej ładny kształt, zapewnić skórze odczucie jedwabistości. Podobnie jak podkłady wyroby te zawierają cały szereg substancji pielęgnacyjnych. Bardzo często składnikami pudrów są substancje ułatwiające wchłanianie nadmiaru tłuszczu wydzielanego przez gruczoły łojowe i poprawiające ich przyczepność. Większość z nich zawiera także filtry promieniochronne i układy rozświetlające. Pudry stosowane po fluidach wykańczają makijaż, nadając mu naturalny, trwały wygląd. Rano najlepiej użyć jest pudru sypkiego, w ciągu dnia natomiast dobrze jest dokonać poprawek makijażu za pomocą preparatu w kompakcie lub kamieniu. Po zastosowaniu wyrobu zawierającego w składzie recepturalnym silikony skóra staje się jedwabista, gładka, matowa, bez odczucia tłustości. Kosmetyki kolorowe z ich zawartością łączą cechy kolorystyczne z układem pielęgnacyjnym.

Barwniki stosowane w kosmetykach

Podstawowymi składnikami preparatów używanych do robienia makijażu są jednak barwniki. Barwa substancji jest wynikiem wybiórczego pochłaniania światła widzialnego. W przypadku ciała białego padająca wiązka światła jest całkowicie odbita, zaś dla przedmiotu czarnego całkowicie zaabsorbowana. Gdy część światła zostanie przez układ zaabsorbowana, a część odbita to ciało wykazuje barwę światła odbitego. W szerokim znaczeniu barwniki zatem to substancje zdolne do intensywnej absorpcji w określonym zakresie widma światła widzialnego i mające zdolność przekazywania tej własności innym materiałom. Stosowane w kosmetykach muszą odpowiadać określonym wymaganiom jakościowym. Charakteryzują je takie parametry, jak: barwa, rozdrobnienie, zwilżalność, odporność, rozpuszczalność, czystość. Przede wszystkim jednak muszą to być związki nieszkodliwe dla zdrowia, co jest ściśle kontrolowane za pomocą testów dermatologicznych i toksykologicznych. Każdy barwnik stosowany w kosmetyce jest zgrupowany w tzw. Color Index (CI) i oznaczony określonym numerem i to właśnie w tej postaci możemy ich szukać w spisach składników preparatów kosmetycznych.

W zależności od przeznaczenia kosmetyków stosuje się w nich różne ilości barwników. Takie wyroby jak podkłady, pudry, szminki czy cienie do powiek, aby miały trwały kolor i dobre własności kryjące, zawierają ich duże ilości. Szczególną grupę barwników stanowią pigmenty perłowe, czyli związki organiczne, nieorganiczne lub ich kombinacje, które dzięki swym własnościom naśladują efekty wizualne naturalnej masy perłowej. Efekt połysku perłowego można zdefiniować jako skutek wielokrotnego odbicia i załamania, jakiemu ulegają promienie światła na licznych, równolegle zorientowanych, cienkich, przeświecających warstewkach substancji o wysokim współczynniku załamania światła. Miękki, wypływający z głębi połysk można wytłumaczyć zmienną siłą światła odbitych i załamanych promieni, która jest wynikiem różnej grubości poszczególnych warstewek barwnika. Do grupy tej zaliczamy między innymi tlenochlorek bizmutu. Pigmenty oparte na tym związku nadają kosmetykom różną siłę krycia, modyfikując jej zakres od prawie niewidocznego do silnego oraz zapewniając efekty od matowego do błyszczącego. Poczynając od lat sześćdziesiątych w kosmetyce, głównie upiększającej, stosuje się syntetyczne pigmenty o połysku perłowym, będące połączeniem miki i tlenków metali, tzw. pigmenty interferencyjne. Podstawowym przedstawicielem tej grupy jest mika pokryta ditlenkiem tytanu. Tak otrzymany układ działa jak filtr, w którym jedna barwa jest odbijana, a druga barwa uzupełniająca jest przepuszczana. Mówi się o transmisji światła, które w tym wypadku nie jest tracone. Która barwa jest odbijana, zależy od grubości płytki ditlenku tytanu. Jeżeli grubość jego warstwy mieści się pomiędzy 40 a 60 nm, otrzymuje się efekt perłowy, srebrzysty. Jeżeli grubość ta rośnie, obserwuje się efekt tęczowania kolorów.

Pigmenty interferencyjne są barwnymi pigmentami perłowymi o słabej intensywności barwy. Ciemne światło powoduje jednak wyraźne jej pogłębienie. Szczególną własnością pigmentów interferencyjnych jest zdolność wywoływania mieniących się efektów w takich wyrobach, jak pudry, żele, cienie do powiek. Kolejną grupę tzw. pigmentów kombinowanych opracowano w celu połączenia połysku perłowego z efektami barwnymi. Efekt ten możliwy był do osiągnięcia dzięki powleczeniu mikowych pigmentów z ditlenkiem tytanu (barwnik interferencyjny) dodatkowo jednym lub kilkoma barwnikami absorpcyjnymi, takimi jak tlenki żelaza czy chromu. Pigmenty te nadają wyrobom perłowy połysk, podnosząc jednocześnie intensywność ich barwy. Atrakcyjność tego typu układów polega na tym, iż dobierając odpowiednio nakładane na siebie barwniki, można otrzymać pigmenty o jednym odcieniu lub dwóch odcieniach barw.

Maskowanie niedoskonałości

W recepturach preparatów kolorowych pojawiają się także nowe, wielofunkcyjne składniki, które zapewniają możliwość optycznego redukowania niedoskonałości skóry. Jako przykład można tu podać układ zawierający czynnik fluorescencyjny połączony z mikroporowatym nylonem, zamknięty dodatkowo otoczką półprzezroczystego polimeru. Układ ten absorbuje niewidzialne światło UV i remituje tę energię jako rozproszone światło widzialne. Emitowane światło oświetla zacienione pola zmarszczek, rozszerzonych porów, cieni poboczami, nierówności zabarwienia i innych defektów skóry, dzięki czemu w sposób znaczący wizualnie je zmniejsza. Również odpowiednio dobrane pigmenty, dostosowując się do światła o różnym natężeniu (np. do słonecznego i sztucznego), sprawiają, że cera wygląda bardziej świeżo.Kolorystykę i rodzaj upiększających preparatów dobieramy w zależności od wymagań skóry, typu urody, upodobań estetycznych, okazji, pory dnia. Makijaż dzienny powinien być jasny, dyskretny, stonowany.

Przed nami jednak okres sylwestrowych szaleństw. Wieczorowym makijażem w tym okresie możemy eksperymentować odważniej. Ponieważ jest to czas, kiedy chętnie odkrywamy dekolt i ramiona przed wyjściem możemy wykorzystać odpowiednio dobrany, opalizujący puder nie tylko do twarzy, ale także do odsłoniętych części ciała. Rozświetlając je, w przyciemnionej sali będziemy wyglądać wyjątkowo atrakcyjnie.