Towar: a) dobro przeznaczone do wymiany b) dobro posiadające wartość wymienną a więc cenę, które z tego powodu może być przedmiotem handlu c) wytwór pracy ludzkiej, zaspokajający jakąś potrzebę człowieka, produkowany na sprzedaż d) produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży, który dzięki swym właściwościom jest użyteczny gdyż zaspokaja potrzeby materialne i niematerialne człowieka e) produkty materialne stanowiące przedmiot transakcji wymiennych f) wszystkie realnie istniejące dobra ruchome posiadające wartość wymienną a więc i cenę, które z tego powodu są lub mogłyby być przedmiotem handlu

Towar:-jest przedmiotem handlu, przeznaczony do wymiany, do sprzedaży. Ma wartość użytkową – zdolność zaspokajania potrzeb, ma wartość wymienną – cenę, wartość użytkowa i wymienna są ze sobą powiązane.

Dobro: wszystkie środki materialne i niematerialne, które mają zdolność zaspokajania potrzeb ludzkich. Dobrami są również produkty produkowane nie na wymianę, dobra wolne, w których powstanie ludzie nie włożyli pracy.

Towar potencjalny: dobra produkowane nie na sprzedaż ale które mogłoby zostać sprzedane

Towar szerokie rozumienie: każde dobro przeznaczone do wymiany

Towar węższe rozumienie: a) dobro przeznaczone do wymiany, i które jest wytworem pracy ludzkiej b) tylko dobro materialne produkowane przez człowieka, przeznaczone do wymiany

Towar najwęższe rozumienie: tylko dobro materialne ruchome, produkowane przez człowieka, przeznaczone do wymiany

Towar w szerokim i wąskim rozumieniu: a) każde dobro przeznaczone do wymiany (również wolno zagospodarowane) b) każdy produkt pracy ludzkiej (materialny i niematerialny) przeznaczony do wymiany c) każdy materialny produkt pracy ludzkiej ruchomy i nieruchomy) przeznaczony do wymiany d) ruchomy, materialny produkt pracy ludzkiej, przeznaczony do wymiany.

Towaroznawstwo zajmuje się: przede wszystkim towarami w najwęższym rozumieniu tzn dobrami przeznaczonymi na wymianę, które są produktami pracy ludzkiej, materialnymi i ruchomymi.

Produkt: dobro materialne lub niematerialne wyprodukowane przez człowieka. Istota produktu to techniczna charakterystyka wyrobu, zastosowane surowce, sposób wykonania, właściwości, zastosowanie, cechy funkcjonalne.

Produkt rzeczywisty: cena, jakość opakowania, uprzejmość, usługi, marka

Produkt poszerzony: gwarancja, części zapasowe, kredyt

Towaroznawstwo koncentruje się na istocie (rdzeniu) produktu.

Dyferencjacja: (różnicowanie produktu), może być faktyczna lub pozorna (poprzez opakowanie, promocje, usługi dodatkowe itp.). Stała się ona odp przedsiębiorstw na rynek przesycony produktami o podobnej specyfikacji. Polega na wytworzeniu lub oferowaniu usługi odmiennej od obecnej. To także umiejętność wyróżnienia własnego produktu od podobnych oferowanych przez konkurencję. Dyferencjacja może dotyczyć także obsługi klientów, wizerunku firmy, ceny, lokalizacji przedsiębiorstwa itd.

3 rodzaje dyferencjacji: a) przestrzenna: skupiona na lokalizacji przedsiębiorstwa i terytorialnym rozmieszczeniu nabywców b) iluzoryczna: działania promocyjne i reklama c) jakościowa: świadczenie usług dla wybranej grupy klientów, biorąc pod uwagę ich stopień zamożności

Ryzyko dyferencjacji: a)wprowadzone zmiany mogą szybko stracić na wartości jeszcze w trakcie ich realizacji (preferencje klientów mogą ulec zmianie) b) proces dyf. Może wpłynąć na koszt usługi lub towaru co sprawi, ze klient wybierze tańszy produkt konkurencji c) zmiany mogą zostać skopiowane przez inne firmy.

Towaroznawstwo: dziedzina wiedzy, której przedmiotem jest towar; nauka zajmująca się badaniem i oceną właściwości użytkowych towarów oraz czynników wpływających na jakość; nauka o właściwościach towarów, metodach ich badania i oceny, czynnikach, zjawiskach, procesach rzutujących na jakość i wartość użytkową o właściwym ukształtowaniu jakości wyrobów w sferach przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej. Towaroznawstwo jest dziedziną wiedzy i nauki, jest praktyką. Obejmuje cały techniczny cykl życia produktu: projektowanie – wytwarzanie – dystrybucję i sprzedaż – użytkowanie – utylizację i likwidację. Towaroznawstwo jest interdyscyplinarne: łączy elementy nauk ekonomicznych oraz przyrodniczo technicznych.

Towaroznawstwo współczesne: a) wiedza o grupach towarowych i poszczególnych towarach (np. o ich właściwościach, zastosowaniu, wymaganiach normatywnych i prawnych, metodach badania i oceny) b) wiedza o kształtowaniu i kontroli jakości c) wiedza o zabezpieczeniu i ochronie jakości (opakowanie, oznakowanie przesyłek, transport, magazynowanie, przeładunki) d) wiedza na temat wykorzystywania dobrej znajomości towarów dla celów handlowych, logistycznych, reklamowych, informatycznych, określenie możliwości substytucji e) stosowanie i doskonalenie metod badań porównawczych i testowania jakości produktów f) znajomość zasad klasyfikacji rodzajowej, kodowania towarów, normalizacja, atestacja i certyfikacja, zagadnienia ekologiczne związane z gospodarką towarową.

Towaroznawstwo branżowe: wiedza o poszczególnych towarach (np. towaroznawstwo spożywcze)

Towaroznawstwo ogólne: wiedza o towarach , wspólna ogółowi towarów

Klasyfikacja towarów: przydzielenie będących w obiegu gospodarczym towarów do określonych klas na podstawie określonych cech. Kryterium: pochodzenie; spełniane funkcje; zastosowanie; właściwości fizyczne, chemiczne, biologiczne; przynależność do określonej branży; trwałość produktu; przeznaczenie; użyte surowce; proces technologiczny.

Warunki poprawności klasyfikacji towarów: wyczerpująca (całkowita, obejmująca wszystkie elementy) oraz rozłączna (dany element powinien występować tylko w jednym podzbiorze).

Klasyfikację wykorzystuje się dla celów statystycznych, w systemie ceł, w systemie podatkowym i przy kodowaniu towarów.

Główne rodzaje systemów klasyfikacji towarów: a) klasyfikacje działalności gospodarczej stosowane do klasyfikacji przedsiębiorstw b) klasyf. Produktów/towarów – dostarczenie danych do analiz statystycznych produkcji, dystrybucji, konsumpcji, handlu zagranicznego i transportu.

Klasyfikacje działalności: ISIC międzynarodowa standardowa klasyfikacja wg rodzajów działalności (International standard industrial classification of All economic activities): narzędzie określone przez departament statystyki ONZ; klasyfikacja przedsiębiorstw wg działalności jaką prowadzą; cele statystyczne, możliwość porównania danych z różnych państw. NACE Statystyczna klasyfikacja działalności we wspólnocie europejskiej; Klasyfikacja przedsiębiorstw UE wg działalności jaką prowadzą; kraje UE są zobowiązane do gromadzenia danych statystycznych dotyczących działalności gospodarczej zgodnie z NACE lub w oparciu o krajowe przepisy, które muszą odpowiadać strukturze NACE.

PKD Polska klasyfikacja działalności, Klasyf. Przedsięb. W PL wg działalności jaką prowadzą; pkd jest umownym, hierarchicznie usystematyzowanym podziałem rodzajów działalności gospodarczej. Poziomy PKD: sekcja, dział, grupa, klasa, podklasa.

Inne przykładowe systemy klasyf. Na świecie: NAICS –północnoamerykańska klasyfikacja działalności; ANZSIC australijska i nowozelandzka standardowa klasyfikacja działalności, JSIC Japońska klasyfikacja działalności

Klasyfikacje produktów: CPC Centralna klasyfikacja produktów (światowe), opracowana przez ONZ, przydziela produkty materialne i niematerialne tzn również usługi na podstawie ich cech do określonych grup;

CPA Klasyf. Produktów wg rodzajów działalności (europejskie), oficjalna statystyczna kwalifikacja dla produktów stosowanych w UE, porównywalność danych statystycznych dotyczących działalności gospodarczej towarów i usług.

PKWiU Polska klasyfikacja wyrobów i usług (polska). Produkty wg PKWiU są porównywalne z działanością wg PKD. PKWiU: sekcje od a do u, 99 działów, grupy, klasy, kategorie, podkategorie, pozycje.

Funkcje PKWiU: - ustalenie właściwej stawki podatku VAT na towary i usługi, - wskazanie prawidłowej stawki akcyzy, - ustalenie stawek amortyzacji środków trwałych, - potwierdzenie niektórych zwolnień w podatku dochodowym, - wyliczenie prawidłowej stawki ryczaltu od uzyskanych przychodów ewidencjonowanych.

Klasyfikacja towarów w handlu zagranicznym: HS Zharmonizowany system oznaczania towarów (światowy), opracowany przez Światową Organizację Celną, przyjęty w ramach ONZ jako wyjściowy układ klasyfikacyjny dla obrotów handlu zagranicznego w celu dokonywania klasyfikacji taryfowej towarów będących przedmiotem transakcji handlu zagranicznego.

CN – Scalona nomenklatura towarowa Handlu zagranicznego (europejska), jest rozwinięciem międzynar. Systemu klasyfikacji towarów HS; stosowana w handlu zagranicznym w UE, używana w statystyce i taryfie celnej; każdy podmiot dokonujący wewnątrzunijnych przywozów lub wywozów towaru zobowiązany jest do składania odpowiedniej deklaracji INTRASTAT, w której znajduje się miejsce na podanie kodu CN towaru będącego przedmiotem transakcji. Pozycje towarowe muszą być wpisywane w oparciu o 8 cyfrową scalona nomenklaturę towarową handlu zagranicznego CN.

Normalizacja: działalność zmierzająca do uzyskania optymalnego, w danych okolicznościach stopnia uporządkowania w określonym zakresie; poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania; związana ze zmniejszaniem różnorodności. W towaroznawstwie dotyczy m.in. – surowców, których prod. Jest towar; - procesu technologicznego; - opakowania; - transportu i przechowywania; - badania jakości; - użytkowania towarów.

Normalizacja w towaroznawstwie: wprowadzenie norm do procesów technologicznych; nadanie wyrobom jednolitych kształtów, wymiarów; stosowanie opakowań zgodnych z przepisami; przechowywanie i transportowanie towarów na podstawie wskazań norm; wprowadzenie do badań jakości towarów metod przewidzianych normami. Podstawowymi dokumentami w normalizacji są przepisy, normy i specyfikacje techniczne.

Cel normalizacji: zapewnienie odp ilości wyrobów; - zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników; - zapewn bezpieczeństwa pracy; - zapewnienie ochrony środowiska; - zapewn. zamienności i kompatybilności wyrobów, co przyczynia się do specjalizacji i kooperacji przedsiębiorstw.

Polska Norma PN – jest normą o zasięgu krajowym; od 2003 stycznia stosowanie PN stało się całkowicie dobrowolne; PN zostały opracowane przez komitety techniczne i zatwierdzone przez PKN; wraz z przystąpieniem do UE Polska została zobowiązana do wprowadzenia PN Norm Europejskich – zajmuje się tym PKN. Oznaczenie to PN-EN; znak PN jest dobrowolnym znakiem zgodności z Polska normą; jest przyznawany przez PKN; wraz ze znakiem PN otrzymuje się certyfikat PN (potwierdzenie zgodności wyrobów lub usługi z wymaganiami polskiej normy); przyznawany jest o ile norma przewiduje takie podziały wyrobom w najwyższej klasie gatunku.

Jakość: pojęcie wprowadził Platon; zgodność z normą, wzorcem, lub innym punktem odniesienia; przydatność dla użytkownika; zdolność do zaspokajania potrzeb i oczekiwań użytkownika; wszystkie cechy i właściwości wyrobu, które wpływają na zdolność zaspokojenia danej potrzeby,

Elementy jakości w wyrobie materialnym to: funkcjonalność, estetyka, ergonomiczność, jednorodność., niezawodność, nowoczesność

Elementy jakości w usłudze: terminowość, czas realizacji, dostępność, informacja, kompetencja, uprzejmość, wiarygodność, infrastruktura, bezpieczeństwo

Rodzaje jakości: jakość wzoru, wykonania, zachowanie jakości w procesie dystrybucji, jakość logistycznej obsługi klienta, jakość eksploatacyjna, jakość serwisu.

Rodzaje wad: wada konstrukcyjna, wada produkcyjna.

Trade off związany z jakością: * jakość <-> koszty; * Jakość <-> logistyczna obsługa klienta; * element jakości <-> element jakości

Czynniki destrukcyjne obniżające jakość towaru: atmosferyczne i inne warunki otoczenia; biotyczne (polegające na negatywnym oddziaływaniu żywych organizmów); zaniedbania pielęgnacyjne

Czynniki podtrzymujące jakość i przedł. Wartość towaru: utrwalanie towarów; opakowanie; odpowiednie warunki transportu i magazynowania

Metody fizyczne utrwalania towarów spożywczych: chłodzenie: temperatura od 0 -10 st.C ;, zamrażanie: -18st C lub mniejsza, pasteryzacja: ogrzewanie nie przekr 100st C, Tyndalizacja: kilkakrotne (zwykle 3) ogrzewanie (pasteryzacja) w odstępach dobowych; Sterylizacja: ponad 100st C, Blanszowanie: obróbka cieplna żywności – zanurzenie na kilkadziesiąt sekund we wrzątku i włożenie do zimnej wody; suszenie: usuniecie wody przez odparowanie; promieniowane jonizujące: stosuje się do przedłużenia trwałości niektórych produktów żywnościowych, w technologii żywności praktyczne zastosowanie znalazły tylko małe dawki promieniowania, cebula, czosnek, pieczarki, ziemniaki, przyprawy, suszone warzywa; Metody osmotyczne(solenie, cukrzenie): hamuje rozwój wielu drobnoustrojów.

Metody fizykochemiczne: wędzenie: konserwacja żywności za pomocą dymu.

Metody biologiczne: Kiszenie: proces fermentacji mlekowej, Fermentowanie: metoda otrzymywania napojów z mleka poddanego ukwaszeniu przez bakterie fermentacji mlekowej.

Metody chemiczne: peklowanie: działanie solanki lub mieszanki peklującej na mięso, Marynowanie: konserwacja za pomocą octu,

Metody badania jakości towarów: Niszcząca: np. uszkodzenie związane z wycięciem próbki – badanie chemiczne, wytrzymałościowe, Nieniszczące: można badać nie próbki lecz całe wyroby; metody elektryczne, akustyczne, magnetyczne, badanie za pomocą wzroku, słuchu, węchu.; stuprocentowa: wtedy gdy jest taka konieczność, gdy pozwalają na to koszty kontroli, gdy badanie nie powoduje uszkodzeń towarów. Wyrywkowa gdy: nie ma technicznego ani ekonomicznego uzasadnienia stosowania kontroli stuprocentowej, kontrola wiąże się ze zniszczeniem towaru. SKJ(metoda kontroli wyrywkowej) – losowe pobieranie do badań próbki, metoda wykorzystuje statystykę do określenia jakości towaru.

Rodzaje próbek: pierwotna: część partii pobrana jednorazowo z jednego miejsca towaru nie opakowanego. Może to być zawartość szufli, pipety, łyżki. Jednostkowa: łączna ilość próbek pierwotnych pobranych z jednego opakowania jednostkowego np. worek jutowy, skrzynka, beczka. Ogólna: łączna ilość próbek pierwotnych lub jednostkowych pobrana z całej partii towaru. Przeznaczona do otrzymania próbki średniej. Średnia laboratoryjna: część próbki ogólnej, reprezentuje całą partię.

Zasady pobierania próbek: jeśli produkt jest niejednolity, partię trzeba podzielić na części; opakowanie, z którego pobierana jest próbka musi być czyste i nieuszkodzone; próbki pobiera się w sposób losowy; pobieranie próbki – w warunkach nie wpływających na zmianę właściwości produktu.

Główne metody badania jakości towarów: organoleptyczne; laboratoryjne; doświadczalnego użytkowania; badania porównawcze.

Wybrane narzędzia i metody zarządzania jakością: a) FMEA – metoda przyczyn, skutków i krytyczności wad b) Diagram Ishikawy – diagram przyczyn i skutków, diagram rybiej ości c) burza mózgów – jest to metoda heurystyczna d) diagram relacji, wskazanie przyczyn wyst problemu i określenie ich wzajemnych powiązań. Nie tylko przyczyna – skutek ale również przyczyna – przyczyna. Pozwala na rozpoznanie priorytetowych problemów. Elementy diagramu do których skierowana jest największa ilość powiązań stannowi punkt wyjścia do dalszych analiz. diagram pokrewieństwa,: porządkowanie rozproszonych informacji, pomysłów, koncepcji. Sortowanie ma charakter intuicyjny. diagram macierzowy : (tablicowy) przedstawienie zależności między ca najmniej 2 zbiorami elementów, ilustruje powiązania elementów zbiorów, rodzaj i siłę tych powiązań) Poka Yoke – metoda zapobiegania defektom pochodzącym z pomyłek, stwarzanie warunków w których błąd nie może się zdarzyć albo będzie natychmiast widoczny f) 5S – dbałość o porządek na indywidualnym stanowisku pracy: selekcja, systematyczność, sprzątanie, standaryzacja, samodyscyplina g) Statystyczna kontrola procesu (SPC) – losowe pobieranie próby, przeprowadzenie badań, odniesienie wyników do całej pratii. * wykorzystywane są karty kontrolne, które umożliwiają ocenę, czy dany proces podlega swojej normalnej zmienności, czy zachowuje się niestandardowo.

HACCP: system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli. System zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Pozwala na uzyskanie pewności, że zakład wykonał wszystko dla bezpieczeństwa wyrobu, w odniesieniu do przepisów, zasad dobrej praktyki produkcyjnej i potrzeb klienta. HACCP -> bezpieczeństwo zdrowotne żywności -> bezpieczeństwo zdrowotne konsumenta. Idea HACCP: dokładne prześledzenie całego procesu produkcji i dystrybucji żywności; określenie zagrożeń związanych z jej bezpieczeństwem; ustalenie krytycznych punktów kontroli (KPK) i ich limitów krytycznych; monitorowanie KPK; zapewnienie działań korygujących i zapobiegawczych.

Korzyści wdrożenia HACCP: a) ochrona konsumentów – mniejsze zagrożenie wystąpienia chorób np. układu pokarmowego, mniejsze roszczenia finansowe ze strony klientów b) większe zadowolenie klientów c) mniejsza ilość reklamacji d) wprowadzenie działań prewencyjnych eliminuje pojawienie się strat produkcyjnych e) zaangażowanie się pracowników w działania zmierzające do poprawy bezpieczeństwa żywności f) mniejsze zagrożenie wystąpienia niekorzystnych wyników przeprowadzanych kontroli sanitarnych

Kontrola produktów: badanie jakości odbywa się na różnych etapach produkcji i dystrybucji: kontrola surowca u dostawców, kontrola surowca przy przyjęciu do przedsiębiorstwa produkcyjnego, kontrola na różnych etapach produkcji, kontrola wyrobu gotowego.

Ładunki ponadnormatywne: wykraczają gabarytami i masą poza normy. Długie: dł dochodzi nawet do 40-60m przy czym inne wymiary nie odbiegają od normy. Najczęściej spotykane w budownictwie i drogownictwie (przęsła, filary); ponadgabarytowe: duża szerokość, wysokość, długość. Są to np. przestrzenne konstrukcje stalowe. Problemem są parametry infrastruktury drogowej. Ciężkie: do ich przewozu wymagane są specjalistyczne, wieloosiowe przyczepy lub naczepy, ponieważ ich ogromny ciężar musi być odpowiednio rozłożony, by nie zagrażać nawierzchni drogi.

Przewozy ponadnormatywne-przewozy przekraczające dopuszczalne normy dotyczące: wymiarów (długość, szerokość, wysokość), masy, nacisku osi.

Problemy infrastrukturalne:a)przy ładunkach ciężkich-Nośność wiaduktów i mostów, b)przy ładunkach wysokich-obiekty znajdujące się nad jezdnią,c) przy ładunkach szerokich-odległość zabudowy od jezdni, ronda, łuki, zakręty, skrzyżowania, szerokości pasów ruchu

Ruch pojazdu nienormatywnego jest dozwolony pod warunkiem:a)uzyskania zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego odpowiedniej kategorii, b)przestrzegania warunków przejazdu

określonych w zezwoleniu (np.: pilotaż,zabezpieczenie linii napowietrznych,uzgodnienia z PKP przejazdu przez skrzyżowania z liniami kolejowymi itp.)

Pilotowanie:

Pojazd nienormatywny, który przekracza co najmniej jedną z następujących wielkości: długość pojazdu - 23,00 m, szerokość- 3,20 m, wysokość- 4,50 m, masa całkowita - 60 t powinien być pilotowany przez jeden pojazd wykonujący pilotowanie.

W przypadku gdy pojazd nienormatywny przekracza co najmniej jedną z następujących wielkości: długość pojazdu - 30.00 m, szerokoŚĆ - 3,60 m, wysokość - 4,70 m, masa całkowita-80t powinien być pilotowany przy użyciu dwóch pojazdów wykonujących pilotowanie, poruszających się z przodu i z tyłu pojazdu.

Wyposażenie pojazdu wykonującego pilotowanie: tablica oznakowania pojazdu wykonującego pilotowanie, dwa światła błyskowe barwy żółtej, środki bezpośredniej łączności radiowej z pojazdami

pilotowanymi; urządzenia nagłaśniające.

Zezwolenia wydawane są jedynie w przypadku:, a)gdy ładunek jest niepodzielny (ładunek, który bez niewspółmiernie wysokich kosztów lub ryzyka powstania szkody nie może być podzielony na dwa lub więcej mniejszych ładunków) b)gdy warunki techniczne dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich umożliwiają wyznaczenie trasy przejazdu.

Pojazd nienormatywny: pojazd lub zespół pojazdów, którego: wymiary (wraz z ładunkiem lub bez niego) są większe od dopuszczalnych, masa całkowita (wraz z ładunkiem lub bez niego) są większe od dopuszczalnych, naciski osi (wraz z ładunkiem lub bez ładunku) są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi.

Do przewozów ponadnormatywnych stosuje się np.: naczepy dłużycowe, naczepy o obniżonej platformie, naczepy niskopodłogowe ciężkie, naczepy zagłębione, naczepy do przewozu zbiorników, naczepy modułowe.

Funkcje opakowań:

1. Funkcja ochronna: ochrona zapakowanego produktu, np. przed czynnikami mechanicznymi, atmosferycznymi, ochrona środowiska i użytkownika przed szkodliwym działaniem produktu

2. Funkcja logistyczna: ułatwienie przewozu, przeładunków, magazynowania; odpowiednio zaprojektowane i wykonane opakowanie, transportowe jest jednym z warunków prawidłowego

funkcjonowania łańcucha logistycznego

3. Funkcja informacyjna: opakowanie musi zawierać wiele informacji np. rodzaj towaru, skład, wagę

4. Funkcja marketingowa: opakowanie ma przyciągać uwagę

5. Funkcja użytkowa: wygoda użytkowania i konsumpcji, łatwość otwierania i zamykania, możliwość konsumpcji w różnych miejscach, możliwość wykorzystania pustego opakowania do innych celów

Rodzaje opakowań:

1. Wg materiału, z którego wykonane są główne elementy opakowania, np.:papierowe, tekturowe, szklane, z tworzyw sztucznych, metalowe, z drewna, np. skrzynki drewniane, z tkanin, ceramiczne, mieszane.

2. Wg szczebla obrotu: opakowanie jednostkowe, zbiorcze, transportowe

Wybór opakowania transportowego-czynniki:a) właściwości towaru (np. jego wymiary, masa i

kształt, podatność naturalna)b) sposób przemieszczania towaru (gałąź transportu, ilości przeładunków, składowanie)c) wartość pakowanego produktu d) koszt opakowania w jakim stopniu powiększy gabaryty e)ogólną masę ładunku (wpływ na koszty transportu).

3. Wg zasadniczego kształtu opakowania:

Opakowania jednostkowe: całkowicie osłaniające wyrób, np. : Pudełka z wiekiem, Butelki, Puszki, Słoje, Tuby, Torby, Ampułki, Fiolki, Kubki zamknięte,

częściowo osłaniające wyrób, np.: pudełka bez wieka, siatki, tacki, Opakowania transportowe

całkowicie osłaniające wyrób: pojemniki zamknięte, pudełka, skrzynki z wiekiem, worki, beczki

częściowo osłaniające wyrób: klamry, obejmy, klatki, płozy, skrzynki bez wieka

5. Z punktu widzenia ochrony środowiska: opakowania jednorazowego użytku, opakowania wielorazowego użytku, Podlegające recyklingowi, Nie podlegające recyklingowi, ulegające biodegradacji, nie ulegające biodegradacji.

System wymiarowy opakowań: Wymiary wszystkich elementów są ze sobą ściśle powiązane. Koordynacja wymiarów między: Produktem, materiałami na opakowania (czyli odpowiednie rozmiary

wyjściowe arkuszy tektur, płyt pilśniowych, sklejek itp.).Opakowaniami jednostkowymi, zbiorczymi,

transportowymi, Jednostkami ładunkowymi (palety, kontenery), Środkami transportu (skrzynie ładunkowe samochodów), Magazynem, urządzeniami magazynowym! (w szczególności gniazda regałowe o ustalonej wielkości], urządzeniami transportu wewnętrznego (m.in. wózki unoszące, podnośnikowe, przenośniki).

Wszędzie, gdzie na to pozwala kształt i wielkość pakowanych wyrobów, opakowania powinny mieć

wymiary dostosowane do znormalizowanych palet. Dotyczy to także pakowania wyrobów sypkich i

płynnych, których własności umożliwiają łatwą zmianę kształtów.

Przyjęto trzy podstawowe wymiary palet: 800 x 1000 mm, 800x 1200 mm, l000x 12oomm. Paleta o wymiarach 800x1200 mm jest paletą uprzywilejowaną.

Opakowania zaprojektowane zgodnie z normą wykorzystują powierzchnię palety uprzywilejowanej w

100"..6.Opakowania mniejsze umożliwiają ich układanie na palecie w sposób wiązany, tzn. (na przemian raz długością, a raz szerokością).

Negatywne skutki dużej różnorodności wymiarów opakowań: niewykorzystanie ładowności środków transportowych, złe wykorzystanie powierzchni magazynowych zwiększenie poziomu zapasów opakowań w zakładach produkcyjnych, zwiększenie kosztów produkcji opakowań, nieracjonalne zużycie materiałów, opakowaniowych wynikające z niedostosowania wymiarów tych materiałów do wymiarów produkowanych z nich opakowań

Znaki na opakowaniach: a)Jednostkowych, zbiorczych b) Transportowych : Potrzebne są w sferze obrotu i użytkowania

Labeling - znakowanie wyrobów: Znakowanie, Etykietowanie, Banderolowanie, Oznaczenie na zawieszkach, naklejkach, i innych aksydensach opakowaniowych; Nie tylko czynności techniczne, także program działania, działania legislacyjne

Znaki na opakowaniach jednostkowych: Znaki zasadnicze - umożliwiają identyfikację wyrobu i producenta, Znaki informacyjne - informują o niektórych cechach wyrobu i opakowania, Znaki niebezpieczeństwa - wyrażają ostrzeżenie, Znaki manipulacyjne - określają sposób obchodzenia się z towarem i opakowaniem w czasie przechowywania, przemieszczania i użytkowania, Znaki reklamowe - zachęcenie do kupna towaru

Znaki na opakowaniach transportowych: Znaki zasadnicze - identyfikujące ładunek, odbiorcę i miejsca przeznaczenia, Znaki informacyjne- umożliwiające bliższe rozpoznanie ładunku, np.:

masa ładunku, wymiary ładunku oraz nadawca, Znaki niebezpieczeństwa- wskazujące na szczególne cechy ładunku, zagrażające ludziom lub otoczeniu, np. materiały wybuchowe, łatwopalne, trujące, żrące i promieniotwórcze. Ładunki oznaczone tymi znakami wymagają stosowania specjalnych środków ostrożności podczas przewozu, magazynowania i manipulacji, Znaki manipulacyjne - wskazują wrażliwość ładunku i nakazują określony sposób obchodzenia się z ładunkiem podczas przewozu, magazynowania i manipulacji, np. Ostrzegają przed stratami, jakie mogą powstać podczas przewozu, magazynowania i manipulacji.

Systemy Automatycznej Identyfikacji:1. Optyczna identyfikacja (kody kreskowe) 2. Magnetyczna identyfikacja 3. Ekektromagnetyczna identyfikacja (za pomocą fal radiowych) 4. Biometryczna identyfikacja (identyfikacja osób np. rozpoznanie głosu, skanowanie siatkówki, tęczówki, rozpoznanie rysów twarzy itp.) 5. Dotykowa identyfikacja

Kody kreskowe - zastosowania: identyfikacja towarów (w opakowaniach jednostkowych i zbiorczych), identyfikacja jednostek logistycznych (utworzonych dla potrzeb transportu i magazynowania, np. palety i kontenery, podlegających procesom identyfikacji i śledzenia podczas przepływu przez łańcuch dostaw, identyfikacja zasobów trwałych przedsiębiorstwa (np. opakowań zwrotnych wielokrotnego użytku), identyfikacja obiektów [np. przedsiębiorstwa, konkretne pokoje, punkty sprzedaży),Identyfikacja usługobiorców

Inne zastosowania kodów kreskowych, np.:w wypożyczalniach - do oznaczenia np. kaset video, książek, w firmach wysyłkowych - do oznaczania wysyłanych paczek,w firmach kurierSkich - do oznaczania przesyłek, w służbie zdrowia - do oznaczania próbek krwi, Recept

Kod kreskowy jest stosowany do automatycznej identyfikacji wyrobów gotowych, półproduktów i dóbr zaopatrzeniowych w: Zaopatrzeniu, Produkcji,Dystrybucji, Magazynowaniu,Transporcie

Korzyści wprowadzenia kodów kreskowych w magazynach:Dokładne informacje o stanach magazynowych, Mozliwość automatycznego sygnalizowania braków towarowych w magazynach, Dokładne informacje o lokalizacji towarów w magazynie,Skrócenie czasu potrzebnego do odszukania właściwego towaru, przyśpieszenie wykonywania operacji magazynowych, np. kompletacji i dekompletacji,inwentaryzacji; Eliminacja błędów przy przyjmowaniu i wydawaniu towarów, Możliwość lepszego zarządzania zapasami w magazynie

Korzyści wprowadzenia kodów kreskowych w produkcji:Możliwość rejestrowania przepływu surowców i półproduktów w procesie produkcyjnym, możliwość monitorowania produkcji w toku, Możliwość śledzenia historii powstania wyrobu przez wszystkie jego etapy produkcyjne i osoby

odpowiedzialne za te etapy; możliwość szybkiego kojarzenia konkretnego wyrobu z partią podzespołów, operacją technologiczną, pracownikiem, Przyspieszenie procesu produkcji, Możliwość lepszego zarządzania zapasami w systemie produkcji, szybkie i precyzyjne realizowanie zamówień

Korzyści wprowadzenia kodów kreskowych w handlu: systematyczna obserwacja i analiza popytu i podaży na poszczególne towary, przyspieszenie obsługi klientów przy kasie, ograniczenie błędów przy sprzedaży i przyjmowaniu towarów, Możliwość rozszerzenia asortymentu, Ograniczenie możliwości nadużyć popełnianych przez personel, prowadzenie elastycznej i aktywnej polityki cenowej, Możliwość lepszego zarządzania zapasami w sklepie/supermarkecie

Korzyści wprowadzenia kodów kreskowych w transporcie: Przyspieszenie procesu transportu, załadunku, wyładunku, przeładunku,Możliwość identyfikacji i śledzenia paczek,jednostek logistycznych {np. palet, kontenerów) podczas przepływu przez łańcuch dostaw.

Korzyści stosowania kodów kreskowych-ogólnie: Automatyczna identyfikacja towarów (w handlu,

magazynach, produkcji, transporcie itrl.),Możliwość śledzenia towarów (w transporcie, produkcji itd.),Automatyczne sygnalizowanie braków towarowych, Przyspieszenie procesów (transportu, produkcji, realizacji zlecenia itd.],Automatyane uzyskiwanie danych w formie elektronicznej,

'ograniczenie potrzeby ręcznego wypełniania dokumentów, Biminacja lub ograniczenie pomyłek (błędów klawiaturowych, pomyłek podczas przewozu i dostarczania towaru itd.), Możliwość lepszego zarządzania zapasami

Towary i opakowania wpływają negatywnie na środowisko:Zaopatrzenie - konieczność pozyskiwania ze środowiska naturalnego wielkiej ilości zasobów i energii; powstawanie odpadów, Produkcja -emisja związków toksycznych do atmosfery i wód, powstawanie odpadów,Dystrybucja - zanieczyszczenie środowiska, powstawanie odpadów,Konsumpcja - powstawanie odpadów

Odpady poużytkowe:Produkty wycofane z użytkowania, których posiadacz chce się pozbyć, Zużyte opakowania jednostkowe i zbiorcze

Odpady poużytkowe należy dążyć do: Zmniejszania ilości odpadów, Recyklingu odpadów, Kasacji odpadów w sposób nieuciążliwy dla Środowiska Odpady opakowaniowe, Ograniczenie ilości opakowań, Ograniczenie wielkości i masy opakowań, Stosowanie opakowań wielokrotnego użytku, Jak najdłuższe wykorzystywanie opakowań wielokrotnego użytku, Recycling materiałowy (ponowne przetwarzanie) opakowań zużytych, W przypadku opakowań zużytych nie nadających się do recyclingu materiałowego- recycling termiczny -spalanie z odzyskiwaniem energii cieplnej

Recykling materiałowy odpadów:ponowne przetwarzanie materiałów zawartych w odpadach w celu uzyskania materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub innym.

Projektowanie towarów przyjaznych recyklingowi: Projektowanie towarów z materiałów do odzysku, Projektowanie towarów możliwie jednorodnych materiałowo, co upraszcza ich późniejszy

demontaż i segregację odpadów, W przypadku towarów będących połączeniem różnych materiałów, takie ich zaprojektowanie, aby późniejsze rozdzielenie na elementy zbudowane z jednorodnych materiałów było jak najłatwiejsze.

Oznaczanie opakowań i elementów składowych towarów, w celu ułatwienia segregacji odpadów: Sortowanie, gromadzenie i odbiór zużytych towarów i opakowań, Przetwarzanie (uprzednio przygotowanych)odpadów i odzyskiwanie z nich surowców.

System magazynowy: Zapasy w magazynach (magazynowane towary), Budowle magazynowe,wraz z wyposażeniem i powierzchnią około magazynową, Organizacja,procesy, procedury związane z magazynowaniem, zasady funkcjonowania magazynu, ludzie zajmujący się gospodarką magazynową

Zapasy - przyczyny tworzenia:Związane z logistyczną obsługą klienta, Zabezpieczenie na wypadek zakłóceń, Kosztowe

Zapasy - miejsca tworzenia:a) Zapasy w systemie logistycznym przedsiębiorstwa produkcyjnego

b) Zapasy w łańcuchu dostaw Magazyny

Pojęcie magazynu: "Budowla przeznaczona do magazynowania zapasów, "Przestrzeń zaplanowana do efektywnego składowania i przemieszczania zapasów "Jednostka organizacyjno - funkcjonalna zajmująca się magazynowaniem dóbr materialnych czasowo wyłączonych z użycia, dysponująca wyodrębnioną na ten cel przestrzenią oraz odpowiednim wyposażeniem, zarządzana i obsługiwana przez zespół ludzi wyposażony w odpowiednie umiejętności.

Rodzaje magazynów:

Wg formy własności: Magazyny własne, Magazyny obce

Wg wyodrębnienia z przestrzeni: Zamknięte, Półotwarte, Otwarte

Wg rodzaju śWiadczonych usług magazynowych:Do składowania długo okesowego, Do składowania krótkookresowego, Przeładunkowe

Wg funkcji przeznaczenia gospodarczego: Przemysłowe, Zaopatrzeniowe, Produkcyjne, Dystrybucyjne, Transportowe, Usługowe, Inne

Wg stopnia mechanizacji procesów magazynowych: Niezmechanizowane,Zmechanizowane, Zautomatyzowane

Wg rodzajów przechowywanych towarów: Uniwersalne, Specjalistyczne

Wg wysokości magazynu: Niskie, Średnie, Wysokie

Wg położenie w przestrzeni: Stacjonarne, Ruchome

Koszty utrzymania zapasów:" Koszt zamrożenia kapitału -zależy od wartości magazynowanego towaru, " Koszty magazynowania {np. koszt wynajęcia miejsca w składzie publicznym), Koszty psucia się towarów, koszty ubytków i strat. Zależą m.in. od: a) Czasu przechowywania towarów b) Warunków przechowywania towarów c} Opakowania towarów d] Odpowiedniego ułożenia towarów (np. ilość warstw piętrzenia) e) Konserwacji i kontroli towarów w czasie magazynowania, f) Stanu towarów przy przyjęCiU do magazynu

a). i b). Czas i warunki przechowywania towarów Długi czas magazynowania często wpływa negatywnie na jakość towaru. Dotyczy to: " Jakości magazynowanych surowców, Jakości magazynowanych wyrobów gotowych:U producenta, W dystrybucji; Istotne są również warunki, w jakich towar jest magazynowany (np. temperatura, wilgotność).

Rozplanowanie stref w magazynie: Metoda jednej strefy (kompletacja w miejscu składowania- połączenie strefy kompletacji i przygotowania towarów według zamówień ze strefą składowania, Podział na strefy kompletacji i składowania.

Sposoby rozmieszczenia zapasów w magazynie: Metoda stałych miejsc składowania, Metoda wolnych miejsc składowania, Metoda rozmieszczenia asortymentów według częstotliwości wydawania, np. zgodnie z zasadą ABC: - A: 20%-80%'stosunkowo niewielka ilość asortymentu

(20%), ale najczęściej wydawana z magazynu (80%), B:30%-15%, C: 50%-5%

przy rozmieszczeniu trzeba brać pod uwagę także właściwości towaru, np.: W jakich warunkach ma być składowany dany towar, jak oddziałują na siebie towary, czy mogą być ułożone koło siebie

Proces transportowy: czynności przemieszczania (przewóz, załadunek, wyładunek, przeładunek), czynności dodatkowe (np. magazynowanie), czynności spedycyjne

Ładunek-dobro w procesie transportowym

Ładunkoznawstwo: wyspecjalizowana dziedzina towaroznawstwa, zajmująca się ładunkami (dobrami w procesie transportowym

Organizacja procesu transportowego: Wybór gałęzi transportu, Wybór przewożnika, Zastosowanie odpowiedniego taboru, Dobór opakowań, Sposób ułożenia ładunku na środkach transportu, Sposób zabezpieczenia ładunku, Właściwe warunki przewozu

Każdy ładunek ma określone właściwości, np.:budowę fizyczną,konsystencję,gęstość, temperaturę topnienia, krzepnięcia, wrzenia,zawartość poszczególnych składników, wytrzymałość na zginanie, ściskanie,plastyczność,sprężystość, twardość

Z właściwości ładunku wynika PODATNOŚĆ ŁADUNKU -odporność ładunków na warunki i skutki

przewozu, magazynowania, spiętrzania: podatność przewozowa, podatność przechowalnicza, podatność na spiętrzanie.

Rodzaje podatności przewozowej ładunku: 1. Podatność naturalna, 2. Podatność techniczna, 3. Podatność ekonomiczna

Naturalna podatność przewozowa: odporność ładunkowa warunki i skutki przemieszczania wynikająca z fizycznych, chemicznych i biologicznych cech i właściwości ładunku

Klasyfikacja ładunków związana z naturalną podatnością przewozową:a). wg zachowania się między sobą i w stosunku dootoczenia:• Ładunki aktvwna- posiadające wtaścrvVość, na skutek której oddziałują aktywnie na inny ładunek lub otoczenie• Ładunki pasywne -wykazują wrażliwość na oddziaływanie innego ładunku lub otoczenia • Ładunkiaktywno-pasywne • Ładunki neutralne b). Według utrudnienia procesu transportowego spowodowanegonatu.ra'lną podatnością ładunku: • Ładunki nie utrudniające procesu transportowego z punktu widzenia ich naturalnej podatności • Ładunki utrudniające proces transportowy z punktu widzenia ich naturalnej podatności

Ładunki wrażliwe na czas przewozu - przeciwdziałania• Przygotowanie ładunku - np. wstępne schłodzenie• Odpowiednie przygotowanie środków transportu • Dopływ świeżego powietrza

• Utrzymywanie optymalnej temperatury • Utrzymywanie optymalnej wilgotności

Ładunki wrażliwe na działanie energii mechanicznej – przeciwdziałanie • odpowiednie ułożenie ładunków, • zabezpieczenie materiałami amortyzującymi • właściwe opakowanie • właściwe oznakowanie • rozłożenie działania wstrząsów na większą powierzch nię, • zaabsorbowanie energii wstrząsu, • zlokalizowanie wstrząsu tak, aby oddziaływał na te części ładunku, które mogą wytrzymać.

Ładunki wrażliwe na oddziaływanie światła – przeciwdziałanie całkowite odizolowanie ładunków od światła częściowe odizolowanie ładunków od światła opakowania o dobrej wydajności odbicia energii świetlnej

Techniczna podatność przewozowa • odporność ładunku na warunki i skutki przemieszczania, wynikająca z zabiegów przystosowujących ładunki do transportu oraz z ich masy, objętości i kształtu

Klasyfikacja ładunków związana z techniczną podatnością przewozową: a). Według opakowania: • Bez opakowania (luzem) • W opakowaniu b}. Według stanu skupienia: • Ładunki stałe • Ładunki ciekłe • ładunki lotne

c). według podstawowydt sposobów załadunku: • Przez napełnianie (nalewanie, przepompowywanie - gazy, płyny, ładunki sproszkowane) • Przez nasypywanie • Przez podnoszenie, wtaczanie lub wciąganie, połączone z ustawianiem lub układaniem ładunku d}.Według wielkości: • Ładunki drobnicowe • Ładunki całopojazdowe • Ładunki ponadgabarytowe

Podatność ekonomiczna • odporność ładunku na warunki skutki przemieszczania, wynikająca ze stosunku wartości transportu do wartości ładunków

Klasyfikacja ładunków związana z ekonomiczną podatnością przewozową: • Ładunki małowartościowe, • Ładunki średnlowartośclowe, • Ładunki wysokowartościowe.

Ładunki żywe w transporcie Przepisy regulują warunki isposób transportu zwierząt, m.in.: • maksymalny czas transportu dla danego gatunku i przedziału wiekowego zwierząt, częstotliwość i czas trwania obowiązkowych postojów • wymagania, jakie powinny spełniać środki transportu

przeznaczone do przewozu zwierząt; • sposób postępowania ze zwierzętami chorymi oraz padłymi.

• Funkcjonowanie punków etapowch, tzn. miejsc, w którym zwierzętom zapewnia się odpoczynek, wodę i karmę podczas trwającej godziny przerwy w podróży. • Przewoźnik i nadawca zwierząt odpowiadają za

zorganizowanie transportu zwierząt w taki sposób, aby nie powodował zranienia albo zbędnego cierpienia. żadnego zwierzęcia. • W razie choroby, zranienia albo padnięcia zwierzęcia naleiy niezwłocznie zawiadomić lekarza weterynańi. • Zwierzęta, które zachorują albo zostaną zranione podczas transportu, powinny otrzymać niezwłocznie pierwszą pornoc. Lekarz weterynarii podejmuje decyzję e poddaniu chorych zwierząt właściwemu leczeni.u albo ubojowi "z konieczności".• Na czas przewozu zwierząt musi być wyznaczony konwojent zwierząt - osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje, opiekująca się i dozorująca zwierzęta, odpowiedzialną za

humanitarne postępowanie wobec zwierząt oraz wykonującą niezbędne czynności obslugowezwierząt.

Nadawca musi wyposażyć łconwojenta w 'szczegółowe pisemne instrukcje dotyczące opiekowania zwierzętami. • Jeżeli nie ma konwojenta,musi być spe'łniony jeden z niżej wymienionych warunków:

- przewożnik sam podejmie się sprawowania opieki nad zwierzętamioraz posiada niezbędne w tym celu kwalifikacje; - nadawca zapewnił obecność konwojenta w miejscach i na czas obowiązkowegopostoju; - zwierzętabędą transportowane w bezpiecznychi odpowiednio wentylowanychkontenera.ch,zawierającychpeszę iwodę w ilości wystarczającej na czas dwukrotnie dłuższy niż przewidywany czas 'podróży, umieszczone w pojemnikach zabezpieczonych przed przewróceniem. Przewoźnik jest obowiązany uźyć do przewozu zwierząt środków transportu odpowiednich

dla danego gatunku zwierząt, przystosowanych do bezpiecznego i humanitarnego przewozu zwierząt.

Jakość artykułów spożywczych zależy od: • Użytych surowców • Technologii produkcji • Sposobu opakowania, transportu, przechowywania • Czasu od produkcji do spożycia

TRANSPORT TOWARÓW SPOŻYWCZYCH • Warunki przewozu mają istotny wpływ na bezpieczeństwo żywności, dlatego żywność podczas transportu musi być odpowiednio chroniona. • Środki transportu musząspełniać zasady higieny i HACCP. • Wybór środków transportu uzależniony jest od właściwości żywności i warunków; wjakich powinna być ona transportowana.

• Należy odpowiednio przygotować środek transportu przed załadunkiem. • Załadunek iwyładunek środków spożywczych musi

odbywać się w taki sposób, aby nie nastąpiło pogorszen ie jakości żywności, a w szczególności jej zanieczyszczenie. • Przewóz towaru musi się odbywać z zachowaniem określonych parametrów, np. w odpowiedniej temperaturze. • Transportery do transportowania żywności muszą być utrzymywane w czystości ,j umożliwić ich czyszczenie i dezvnfekcję. • Jeśli trzeba, transportery lub kontenery do przewożenia środków spożywczych muszą być przystosowane do utrzymania właściwej temperatury i zaprojektowane tak, aby umożliwićjej kontrolowanie. • Ostre części należy usunąć lub zabezpieczyć, aby nie uszkadzały opakowań podczas transportu. Uszkodzone opakowanie zagraża zanieczyszczeniem żywności • Istotny jest monitoring drogi przesyłki (śledzenie drogi produktów żywnościowych).