STAWY – KOŃCZYNA MIEDNICZNA

POŁĄCZENIA KOŚCI MIEDNICZNYCH

• spojenie łonowo-kulszowe [miedniczne] (symphysis pelvis) – połączenie kk. łonowych i kulszowych, s tk. chrz. wł. (z wiekiem kostnieje → synostosis pelvis);

• włókna poprzeczne grzbietowe i brzuszne (fibrae transverae dors. et ventr.) – nad spojeniem miedniczym grzbietowo i brzusznie przebiegają pasma włókniste;

• foramen obturatum zamknięty membrana obturatora (błona łącz.-tk., między zadłaniaczem zew. i wew.);

STAWY KRZYŻOWO-BIODROWE (ART. SACROILICI):

• k. krzyżowa i biodrowa przylegają do siebie skrzydłami, nasunięte na siebie. Powierzchnie skrzydeł tworzą wspólnie prawy i lewy art. sacroilicus dexter et sin. (każdy pokryty torebką stawową wzmocnioną od str. jamy miednicznej krótkim pasmem więzadłowym [od k. krzyżowej do biodrowej, tworzą je niżej wymieniowe więzadła];

• więz. krzyż-biodr. brzuszne (lig. sacroilicum ventr.) – więzadło hamujące, dzięki niemu staw krzyż.-biodr. jest stawem ścisłym (wszelkie bodźce ruchowe są przeniesione z kończyny bezpośrednio na tułów);

• więz. krzyż.-biodr. grzbietowe krótkie (lig. sacroilicum dors. breve) – od guza krzyż. do końców wyr. kolczystych k. krzyż., gdzie zlewa się z więz. nadkolczystym;

• więz. krzyż.-biodr. grzbietowe długie (lig. sacroilicum dors. longum) – tworzy trójkątną, błyszczącą, żółtawą płytkę więzadłową, która idzie na przyśrod. krawędzi k. biodr, guzie krzyż., na pow. brzusznej przedniego odc. k. krzyż. i jej bocznej krawędzi;

• lig. sacroilicum dors. longum dogrzbietowo przechodzi w więz. krzyż.-biodr. podwieszające (lig. sacroilicum suspensorium) – z silnych pasm więzadłowych, między guzowatością biodrową i grzbietową powierzchnią skrzydeł k. krzyż.;

• więz. szerokie miednicy [krzyż.-kolcowo-guzowe] (lig. sacrospinotuberosum) – najdłuższe, najlepiej rozwinięte z w/w, szeroka blaszka włóknista, wypełnia przestrzeń między k. krzyż. i k. mied., miejsce przyczepu wielu mm. miednicznych i udowych, idzie od guza kulszowego do guza kulszowego;

• pomiędzy lig. sacrospinotuberosum, wcięciami kulszowymi k. mied. – spatium ischiaducum majus i minus z nerwami, naczyniami i ścięgnami mięśniowymi;

STAW BIODROWY (ART. COXAE):

• staw prosty, kulisty, panewkę powiększa obrąbek stawowy (labrum articulare/glenoidale), która przeskakuje ponad incisura acetabuli w postaci więz. poprz. panewki (lig. transv. acetabuli);

• teoretycznie są tu wykonywane ruchy III stopnia, ale staw jest spolaryzowany, ruchy obrotowe i odwodzące są hamowane przez mm. przywodzące i więz. dod. i obłe, ruchy przywodzące – przez mm. pośladkowe;

• max. zasięg zginania i prostowania – 60^o, ruchów obrotowych – 30^o;

• więz. obłe k. udowej (lig. teres femoris) – krótkie, między dołęm panewki i dołkiem główki k. udowej, wzmocnione lig. akcesorium;

• więz. dod. (lig. accesorium / tendo femoralis m. recti) – od m. rectus abdominis, przez rowek na brzusznej pow. k. łonowej, wchodzi w głąb, miedzy m. pecrtineus, gracilis i adduktor, pod lig. transv. acetabuli, kończy się z lig. teres femoris;

STAW KOLANOWY (ART. GENUS):

• staw udowo-piszczelowy (art. femorotibialis):

  • staw niekontaktujący, spiralny;

  • kłykcie stawowe na obu kościach nie pasują do siebie, więc wytworzyły się łąkotki (menisci);

  • staw dwudzielny – z 2 oddzielnych torebek stawowych;

  • meniscuc lat. et med. – półksiężycowate, o krawędzi zew. wypukłej i wew. – wklęsłej, krawędź wew. wsuwa się w przestrzeń między kłykcie, a zew. – przyczepia się do kłykci k. udowej;

  • zachodzi tu ruchomość wokół osi przechodzącej przez guzki więzadłowe kłykci k. udowej, przy czym możliwe są lekkie ruchy obrotowe;

  • przy ustalonym stawie – k. udowa i piszczelowa tworzą kąt 130^o;

  • zakres ruchów – 140^o-150^o;

  • ruchy zginania hamuje m. quadriceps femoris;

  • na pow. zginaczowej torebka stawowa ściśle związana m. popliteus;

  • więz. poboczne boczne [strzałkowe] i przyśrodkowe [piszczelowe] (lig. collaterale lat. fibulare et med. tibiale) – od guzków więzadłowych nadkłykci k. udowej do kłykci k. piszczelowej oraz główki strzałki;

  • więz. skrzyżowane przyśrodkowe (lig. decussatum med.) – silne, od przyśrod. cz. wcięcia podkolanowego k. piszczelowej i cześciowa w dołku międzykłykciowym tylnym, kończy się na bocznej pow. kłykcia przyśrod. k. udowej;

  • więz. skrzyżowane boczne (lig. decussatum lat.) – krótsze, silne, od dołka nadkłykciowego pośród., kończy s na przyśrod. pow. bocznej pow. k. udowej;

  • więzadła łąkotek (ligg. tibialia meniscorum):

    • więz. piszczelowe przednie i tylne łąk. przyśrod. (lig. tibiale cran. et caud. menisci med.);

    • więz. piszcelowe tylne łąk. bocznej (lig. tibiale caud. menisci lat.);

    • więz. udowej łąk. bocznej (lig. femorale menisci lat.);

• staw udowo-rzepkowy (art. femoropatellaris):

  • staw ślizgowy – rzepka przesuwa się w rowku rzepkowym (sulcus patellaris) k. udowej;

  • przy ustalonej kończynie rzepka zahacza się w dole nadrzepkowym, a uwolnić ją może jedynie m. quadriceps femoris, który kurcząc się lekko unosi rzepkę oraz m. biceps femori, który – oddala ją od przyśrod. grzebienia bloczkowego;

  • więz. udowo-rzepkowe boczne i przyśrod. (lig. femoropatellare lat. et med.) – silnie złączone z torebką stawową. Boczne odchodzi od bocznego guzka więzadłowego k. udowej i kończy się pod bocznym kątem rzepki. Przyśrod. – węższe i cieńsze, rozpoczyna się przed i ponad więzadłowym guzkiem przyśrod. k. udowej, kończy się na chrząstce rzepki;

  • więz. proste rzepki (ligg. recta patellae) – koniec ścięgna m. quadriceps femoris jest podzielony na 3 gałęzie, tworzące więz. proste rzepki – boczne, pośrod. I przyśrod.;

• oba stawy współpracują ze sobą w ten sposób, że rzepka, położona w ścięgnie końcowym (więz. proste rzepki [lig. rectum patellae]) m. quadriceps femoris, przesuwa się po bloczku rzepkowym przy wyprostowaniu ku górze, przy zgięciu – ku dołowi;

POŁĄCZENIA MIĘDZY K. PISZCZELOWĄ A STRZAŁKOWĄ (IUNCTURAE TIBIOFIBULARES):

• staw piszczelowo-strzałkowy bliższy (art. tib.-fibularis prox.) – u konia prawie nieruchomy, głowka k. strzałkowej z pow. strzałkową bocznego kłykcia k. piszczel.;

• błona międzykostna podudzia (membrana interossea cruris) – łączy trzon k. strzałkowej z trzonem piszczelowej;

STAW SKOKOWY (ART. TARSI):

• staw goleniowo-skokowy (art. talocruralis):

  • między kk. podudzia a k. skokową;

  • staw bloczkowy – bloczek na k. skokowej;

  • tylko on jest ruchomy;

  • zasięg ruchu – 120^o (max zgięcie – 30^o, max wyprostowanie – 150^o, przy ustalonej kończynie – 110^o);

• stawy śródstępowe [międzyrzędowe] (art. intertarsici / interordinarii)

  • między poszczególnymi szeregami k. stępu;

  • art. intratarsicus prox. – między talus, calcaneus, tarsi centrale i tarsale 4;

  • art. intretrasicus dist. – między tarsi centrale i tarsale 1 i 3;

• staw stępowo-śródstopowy (art. tarsometatarsicus) – między dolnym szeregiem kk. stępu i śródstopiem;

• stawy śródrzędowe (art. intraordinarii) – pomiędzy kośćmi tego samego rzędu;

WIĘZADŁA STAWU SKOKOWEGO DŁUGIE:

• więz. poboczne boczne długie (lig.collatarale laterale longum) – na kostce bocznej tylnie do rowka ścięgnowego, do kk. skokowej, piętowej i stępowej 4, kończy się na k. śródstopia 3 i 4;

• więz. poboczne przyśrod. długie (lig. collat med. longum) – od kostki przyśrodkowej do kk. skokowej stepu ośrodkowej i stępowych 1-3, zlewa się z lig. tarsi dors. i kończy się na główce k. śródstopia 2 i 3;

• więz. stepu podeszwowe proste (lig. tarsi plantare rectum) – silne, płaskie więz., od podeszwowej pow. k. piętowej, poprzez k. stępową 4, ośrodkową i 3, kończy się stopniowo grubiejąc na główce k. śródstopia 4 i na podeszwowej pow. k. śródstopia 3, od niego odchodzi silna blaszka ścięgnista, która zlewa się tu z powięzią i tworzy pochwę dla m. flexor digitalis longum i tibia lis caudalis;

• więz. stępu grzbietowe (lig. tarsi dorsale) – szerokie, płaskie, trójkątne więz., po str. zginaczowej stępu, od przyśrodkowego guzka więzadłowego k. skokowej, rozszerza się wachlarzowato i kończy się na bliższych krawędziach kk. śródstopia 2 i 3 oraz na pow. kk. stępu ośrodkowej i stępowej 3;

WIĘZADŁA KRÓTKIE STAWU SKOKOWEGO:

• międzyrzędowe – podłużne (lig. interordinaria):

  • na bocznej pow.:

    • więz. poboczne boczne krótkie (lig. collat. lat. breve) – na kostce bocznej, dalej dzieli się na 2 ramiona i kończą się na k. piętowej i bocznym dołku więz. k. skok.;

    • więz. boczne krótkie łączce k. piętową ze stępową 4;

    • więz. boczne łączące k. stęp. 4 z k. śródstopia 4;

    • 2 ostatnie więzadła zlewają się z więz. pobocznym długim bocznym;

  • na przyśrod. pow.:

    • więz. poboczne przyśrod. krótkie – od więz. pobocznego długiego, dalej dzieli się na 2 ramiona, silniejsze i dłuższe kończy się na podpórce k. skokowej, a krótsze – na przyśrod. pow. k. skok.;

    • więz. przyśrod. między k. skok. i stępu ośrodkową (lig. mediale Tt et Tc);

    • więz. przyśrod. łączące kk. stęp. 1, 2 i kk. śródstopia 2 i 3 (lig. mediale T1, 2 et Mt 2,3);

    • więz. przyśrod. między k. stęu ośrodkową i kk. stępowymi 1-3 (lig. mediale Tc et T 1-3);

  • na grzbietowej pow.:

    • więz. grzbietowe skośne łączące k. piętową z k. stępu ośrodkową (lig. dors. obliquum Tf et Tc), krótkie i b. silne;

    • więz. grzbietowe między k. stepu ośrodkową i k. stępową 3 (lig. dors. obliquum Tc et T3);

    • więz. grzbietowe skośne między k. stępową 3 i śródstopia 3 (lig. dors. obliquum T3 et Mt3);

    • więz. grzbietowe skośne miedzy k. stępową 4 i śródstopia 3 (lig. dors. obliquumT4 et Mt3);

  • na podeszwowej pow.:

    • więz. podeszwowe między k. skokową i stępu ośrodkową (lig. plantare Tt et Tc);

    • więz. podeszwowe między k. piętową i stępową 4 (lig. plantare Tf et T4);

    • więz. podeszwowe między k. piętową i kk. stępowymi 1 i 2 (lig. plantare Tf et T1, 2);

    • więz. podeszwowe między k. stępową 1 i 2 oraz k. śródstopia 2 (lig. plantare T1, 2 et Mt2);

    • więz. podeszwowe między k. stępową 4 i kk. śródstopia 3 i 4 (lig. plantare T4 et Mt 3-4);

  • pomiędzy zagłębieniami skierowanych do siebie pow. stawowych leża krótkie, silne więz. wewnętrzne:

    • między k. skokową i piętową a k. stępu ośrodkową i stępową 4 (lig. internum Tt, Tf – Tc, T4);

    • między k. stępu ośrodkową i stępową 3 a k. śródstopia 3 (lig. internum Tc, T3 Mt 3);

• śródrzędowe – poprzeczne (lig. intraordinaria / ligg. transversa);