REWALORYZACJA ŚRODOWISKA:

Zagadnienia które dostali przed egzaminem Z kat. gleboznawstwa 
- najważniejsze ustawy dot. rekultywacji!! USTAWA O OCHRONIE GRUNTÓW ROLNY I LEŚNYCH Z 1995 r.!!!!!!!!!! Jak jej nie wymienimy to możemy się przygotowywać na 2. termin!! 
- etapy (fazy) rekultywacji 
przekształcenia terenów po górnictwie odkrywkowym i podziemnym (szczególny nacisk na zwałowiska i wyrobiska) 
- rola roślinności stosowanej w rekultywacji 
- rekultywacja osadników poflotacyjnych 
Od dr Nici nacisk na proces BAGIENNY oraz MURSZENIA (notatki dostałam dzisiaj i sporo osób już je skserowało, proszę aby podzielić się tymi notatkami z innymi!!). 
Od dr Sołek jakieś podział na grupy wg Krzaklewskiego dotyczący sukcesji (podobno było to na ćwiczeniach). 
Wg Krzaklewskiego: 
I – nieużytki poprzemysłowe zarastające BARDZO WOLNO , brak samorzutnego zarastania na drodze sukcesji utrzymuje się co najmniej przez 10 lat , odbudowa biologiczna bardzo trudna 
II – nieużytki poprzemysłowe zarastające WOLNO , brak na tych terenach samorzutnego zarastania na drodze sukcesji utrzymuje się przez okres 5 lat , odbudowa środowiska biologicznego średnio trudna 
III – nieużytki poprzemysłowe zarastające SZYBKO , brak na tych terenach samorzutnego zarastania , na drodze sukcesji utrzymuje się nie dłużej niż 2 lata , odbudowa biologiczna stosunkowo łatwa 
Po 10 latach – nieużytki zakładów przeróbczych , eksploatacja siarki 
Po 5 latach – tereny pogórnicze węgla brunatnego i siarki , a także węgla kamiennego 
Po 2 latach – tereny po eksploatacji siarki i węgla brunatnego 


Rzetelna próba opracowania niektórych zagadnień 
1.Podaj definicje rekultywacji gruntów wg Skawiny i ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. 
W myśl obowiązujących w Polsce przepisów prawnych ( w tym Ustawa o Ochronie Gruntów Rolnych i Leśnych z 3 lutego 1995 roku Dz. U. Nr 16. poz 7 rekultywacja gruntów polega na nadaniu lub przywróceniu glebom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych przez właściwe wykonanie niezbędnych zabiegów, w których zakres wchodzą: ukształtowanie rzeźby terenu, poprawa właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb metodami technicznymi lub biologicznymi, umocnienie skarp i budowa dróg. 

2. wymień najważniejsze ustawy polskie nakazujące obowiązek rekultywacji zdegradowanego terenu, gleby. Podaj na kim spoczywa ten obowiązek. 
Rozp. MŚ z dn 9 września 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. 
Prawo ochrony środowiska 27 kwietnia 2001 
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych 3 lutego 1995 
Prawo ochrony przyrody 27 kwietnia 2007 

Za przeprowadzenie rekultywacji odpowiada osoba fizyczna lub prawna powodujaca utratę lub ograniczenie wartości użytkowej gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny koszt <- z ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych 
Władający powierzchnią ziemi, podmiot wcześniej władający, solidarnie sprawca zanieczyszczenia i władający, starosta (marszałek, prezydent) 

3. jakie zabiegi rekultywacyjne są stosowane w ramach agromelioracji – w przypadku rekultywacji jakiego rodzaju degradacji gleb stosowany jest ten termin? (rekultywacja gleb zdegradowanych w wyniku jakiej działalności człowieka?) 
Grunty zdegradowane często wokół inwestycji z rozbudową infrastruktury komunalnej czy drogowej. Zabiegi: przygotowujące powierzchnie gleby (odkamienianie, odkrzewianie,, wyrównanie powierzchni), regulujące stosunki powietrzno wodne i cieplne gleby (odwadnianie, nawadnianie, iłowanie, piaskowanie), wytwarzające poziomy próchniczne lub ich pogłębanie przez wprowadzanie roślin, nawożenie organiczne i głęboszowanie; poprawiające właściwości chemiczne (wapnowanie, nawożenie organiczne, mineralne) i biologiczne( nawożenie organiczne, uprawa roślin strukturotwórczych); przeciwerozyjnie (warstwowy układ pól, tarasowanie zboczy, płodozmiany przeciwerozyjne) 

4. jakie są konieczne etapy (fazy) rekultywacji. Jakie prace są realizowane w każdej fazie rekultywacji terenów poprzemysłowych, na przykładzie terenów rekultywowanych po górnictwie odkrywkowym. 
1 faza przygotowawcza - projektowa 
2 faza rekultywacji – podstawowa(czynności związane z formowaniem obiektu) 
- techniczna(ukształtowanie geometrii i rzeźby terenu, regulacji i ukształtowania warunków hydrologicznych, budowa dróg dojazdowych mostów niezbędnych do użytkowania terenu, odtworzenie gleb metodami technicznymi) 
-techniczno – biologiczna(odtworzenie gleb metodami technicznymi do których należy zaliczyć w pierwszej kolejności kierowanie gospodarką nakładem, tak aby utrzymać planowaną geometrię zwałowiska zewnętrznego i wewnętrznego a na powierzchni gromadzić grunty najżyźniejsze) 
3 rekultywacja szczegółowa – biologiczna (biologiczna odbudowy zboczy i wierzchowia nieużytków, zapoczątkowanie oraz przyspieszenie procesów glebotwórczych) 

5. jakie przekształcenia geomechaniczne występują na terenie kopalń wegla brunatnego? 
Zmiany budowy geologicznej i rzeźby terenu, powstają wyrobiska i zwałowiska ich konsekwencja jest poestawanie terenów bezglebowych(dewastacja gruntów), zmiana stosunków wodnych na terenie kopalni oraz terenach sąsiadujących (lej depresyjny zalezny od budowy geologicznej) co skutkuje zmianami szaty roślinnej, może powodowac zmiany mikroklimatu a nawet klimatu lokalnego. 

6. jakie przekształcenia geomechaniczne występują na terenie kopalń wegla kamiennego? 
Zwałowiska skały płonnej, składowiska odpadów przeróbczych w tym poflotacyjnych, deformacje powierzchni ciagłe i nieciągle i związane z nimi zawodnienia – szkody górnicze, przesuszenie gleb, tworzenie się leja depresyjnego w wyniku ciągłości warst wodonośnych , lokalne zasolenie gleb przez słone wody kopalniane, formy pośrednio związane z eksploatacją węgla np. wynikające z eksploatacji piasku podsadzkowego a także zalicza się wyrobiska odkrywkowe piasków podsadzkowych i zalewiska oraz stawy osadowe, osadniki poflotacyjne – zajmujące mniejsze powierzchnie terenów. 

7. zmiany jakich właściwości gleb (powodujące degradacje gleb i ekosystemów) wystepuje najczęściej na terenach przylegających do kopalń odkrywkowych? 
na powierzchni zwałowiska są duże odłamki skalne i nakład zakwaszony obecnością zw. siarki lub z dużą zawartością toksycznych substancji: metali ciężkich, zw. organicznych i fenolowych. 

8. głowne rodzaje odpadów i formy ich składowania lub wykorzystania powstające w: 
a) zwałowiska- odpady przeróbcze - gruboziarniste, drobnoziarniste i flotacyjne przerosty skały płonnej oddzielone od węgla oraz skały nakładowe 
b) składowiska- odpady z przemysłu przeróbczego i przetwórczego wykorzystujących surowce mineralne 
ewentualnie 
a) górnictwie odkrywkowym wegla brunatnego i podziemnym wegla kamiennego 
b) górnictwie i przetwórstwie rud metali 

9.jaki rodzaj zniekształceń terenu wystepuje na obszarach objętych podziemną eksploatacja węgla kamiennego? 

10. wymień kierunki rekultywacji i zagospodarowania terenu po górnictwie odkrywkowym. 
Rolniczy, leśny specjalny lub rekreacyjny 

11. wymień warunki jakie muszą być spełnione dla przeprowadzenia rekultywacji i zagospodarowania rolniczego zwałowisk odpadów pogorniczych węgla brunatnego. 
Produktywne utwory latwe do rekultywacji, niewielkie nachylenie terenu, uregulowane stosunki wodne, zapotrzebowanie na produkty rolne, odpowiednia infrastruktura, brak w sąsiedztwie źródeł emisji zanieczyszczeń. 

12. rola roślinności stosowanej w rekultywacji gruntów w fazie technicznej i biologicznej. 
Ma na celu ukształtowanie, odtworzenie gleby z utworów skalnych skladowanych w trakcie eksploatacji surowca, zmiana martwego gruntu w ożywiony – w glebę. W fazie technicznej roślinność pełni rolę przeciwerozyjną, chroniąc grunt przed zmywem pobierając nadmiar wody oraz chroni przed erozją eoliczna, funkcja estetyczna. 


13. jakie gatunki roślinności zielnej i drzew najczęściej stosuje się i dlaczego w celu odtworzenia gleby oraz w płodozmianach rekultywacyjnych na zwałowiskach skal nadkładowych? 
Łubin i komonica, Olsza czarna i szara, brzoza omszona, grochodrzew, osika, wierzba iwa – drzewa te dobrze rosną i sa odporne na zanieczyszczenie powietrza 

14. z jakiego powodu tak bardzo trudne do rekultywacji sa osadniki poflotacyjne kopalń rud metali? 
- duże nagromadzenie w środowisku ( w samym województwie śląskim ich obszar przekracza 200 ha ) 
- wyskoka zawartość metali ciężkich w tych osadnikach 
- łatwo ulegają erozji eolicznej 

15. definicja i przedmiot rewitalizacji. Kryteria wyboru obszarów w których będą realizowane programy rewitalizacji. 
Rewitalizacja – działanie skupione na ożywieniu zdegradowanych obszarów miast, np. poprzemysłowych, którego celem jest znalezienie dla nich nowego zastosowania i doprowadzanie do stanu, w którym obszary zmieniają swoją funkcję. Przedmiot rewitalizacji: obszary zdegradowane: społecznie, funkcjonalnie, technicznie, tereny i obiekty poprzemysłowe, osiedla mieszkaniowe, centra miast itp. Kryteria wyboru obszarów: wysoka stopa bezrobocia, niska aktywnośc ekonomiczna mieszkańców, wysoki stopień biedy i wykluczenia społecznego, dezintegracja spoleczna, wysoka stopa przestępczości, niski poziom wykształcenia, przestarzale funkcje ekonomiczne, trudna warunki mieszkaniowe, wysoki poziom degradacji technicznej infrastruktury i budynków, ważne zanieczyszczenie środowiska 

16. kierunki rewitalizacji w przypadku zwałowisk i składowisk. 

Z kat. chemii środowiskowej 
- metody rekultywacji zbiorków wodnych 
w celu poprawy stanu jeziora stosuje się techniki: 
przemywania , areacji , wytrącania nutrientów i ich deaktywacji , usuwanie osadów dennych, koszenie roślin, odłowu ryb i usuwania... ? biomanipulacji 
- wady i zalety (które metody są korzystne dla małych, a które dla dużych zbiorków wodnych, która jest kosztowniejsza) 
ograniczanie dopływu zanieczyszczeń 
inaktywacja fosforu z wykorzystaniem koagulantów glinu i żelaza – najlepsza zalecana metoda rekultywacji 
masowe usunięcie (bagrowanie) i oczyszczanie osadów dennych- metoda bardzo skuteczna, ale najbardziej kosztowna- nieprzydatna dla zbiorników na terenach obszarów chronionego krajobrazu 
wyprowadzenie dennych, niedotlenionych pokładów wody- zbyt kosztowna i nieprzydatna dla zbiorników o dużym obszarze i nieregularnym ukształtowaniu dna 
zastosowanie areatorów- napowietrzaczy- metoda nieprzydatna dla zbiorników o niewielkiej głębokości 
rozpłukiwanie i rozcieńczanie wodą z wodociągów -zbyt kosztowne i nieprzydatne dla zbiorników o dużym obszarze 
usuwanie roślinności- na cele nawozowe 
-przyczyny degradacji i skąd biorą się czynniki degradujące 
eutrofizację zbiorników wodnych, dopływ biogenów do ekosystemu jeziornego 
-Bagrowanie- usuwanie osadów dennych i części przybrzeżnej, zakorzenionej roślinności w jeziorach i sztucznych zbiornikach wodnych (można przerobić na kompost albo zutylizować) 
-SUBSTANCJE ZANIECZYSZCZAJACE ZBIORNIKI WODNE 
zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego, rolniczego i nierolniczego 
metale ciężkie, cyjanki, węglowodory, związki azotu, związki fosforu 
Jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń zbiorników wodnych jest przemysł. Zarówno przemysł chemiczny, jak i hutniczy oraz metalurgiczny odprowadzają do rzek wiele substancji toksycznych, takich jak: metale ciężkie (ołów, kadm, rtęć), arsen, cyjanki. Przyczyna zanieczyszczeń zbiorników wodnych są także "niespodziewane" wypadki w zakładach przemysłowych. Do niekorzystnego stanu wody przyczyniają się także metody stosowane na szeroką skalę w rolnictwie. Różnego rodzaju nawozy sztuczne oraz pestycydy, gnojowica, wprowadzają do wody azotany. Azotany nie są aż tak bardzo szkodliwe, jednakże po jakimś czasie mogą przejść w azotyny, które mogą powodować methemoglobinemię, na którą są szczególnie wrażliwe niemowlęta. Tak jak fosforany zawarte w proszkach do prania, podobnie azotany powodują zjawisko eutrofizacji, czyli znaczny szybki rozwój alg oraz roślin wodnych, które blokują urządzenia przeznaczone do zasilania wody, nadają jej także nieprzyjemny smak. Duże zbiorniki wodne, których powierzchnia przekracza 3-krotnie powierzchnię lądów jest narażona na zagrożenie zanieczyszczeniami, które są niesione z prądem rzek, które opadają z atmosfery, które dostają się bezpośrednio z lądów, które powstają na skutek katastrof morskich (najbardziej niebezpieczne są katastrofy tankowców), urządzeń na platformach wiertniczych. Część substancji toksycznych może być przenoszona wraz z żywymi organizmami. Zapewnienie czystości dużym zbiornikom wodnym (morza i oceany) jest bardzo istotne i ma znaczenie globalne. Zanieczyszczenia wód możemy podzielić na: 
- zanieczyszczenia fizyczne; 
- zanieczyszczenia biologiczne; 
- zanieczyszczenia fizjologiczne. 
Zanieczyszczenie fizyczne pochodzą od zmętnienia wody, podniesienia jej temperatury. Zmętnienie powstaje w wyniku erozji gleby oraz ścieków koloidalnych (białka, węglowodany, tłuszcze). 
Zanieczyszczenia fizjologiczne mogą spowodować nieprzyjemny smak oraz zapach. 
Zanieczyszczenia termiczne powstaje w wyniku odprowadzania do rzek i innych wodnych zbiorników podgrzanej wody z elektrowni oraz innych zakładów wytwórczych. 
Zanieczyszczenie biologiczne powstają w wyniku obecności w wodzie wirusów, bakterii, pierwotniaków, toksyn roślinnych, pasożytów. Choroby takie jak: tyfus, cholera, zapalenie wątroby mogą być wywołane zanieczyszczeniami występującymi w wodzie. 
Zanieczyszczenia występujące w wodach powstają w wyniku odprowadzania do ścieków: 
- z gospodarstw domowych; 
- ścieków przemysłowych oraz rzemieślniczych. 
Związki organiczne wchodzące w skład ścieków to: aminokwasy, białka, fosfolipidy, tłuszcze, sacharydy oraz oleje. Związki nieorganiczne wchodzące w skład ścieków to: chlorki, sole amonowe, fosforany. 
Należy pamiętać o tym, że ścieki te zawierają znaczne ilości związków fosforu oraz azotu ulegają procesowi eutrofizacji- nadmiernego rozwoju roślinności. Wodę mogą zanieczyszczać także: rozpuszczalniki przemysłowe, pestycydy, środki owadobójcze. Zanieczyszczenia pochodzenia nieorganicznego to: chlorki, rtęć, azbest, wapno, bar, arsen, metale ciężkie oraz azotany.W wodzie mogą znajdować się także zanieczyszczenia radioaktywne oraz zanieczyszczenia biologiczne, takie jak: bakterie, grzyby, wirusy, pasożyty.

1.Różnica między pojęciem gleba, grunt, teren poprzemysłowy 
Gleba-biologicznie czynna warstwa ziemi od jej powierzchni do głębokości przenikania korzeni 
Grunt-zewnetrzna warstwa ziemi o budowie naturalnej lub ukształtowanej przez czlowkieka, miąższość warstwy gruntu zalezy nie tyle od wlascwosci masy zimnej a od sposobu uzytkowaniatego gruntu, sa grunty rolne lesne, budowlane, miejskie osiedlowe przemysłowe 
teren poprzemysłowy- tereny zdegradowane nie uzytkowane lub nie w pelni wykorzystane z których obecnością zwykle wiaza się niekorzystne zmiany w sferze ekonomicznej społecznej przestrzennej i ekologicznej 
2.Podział gruntów ze względu na funkcję 
A 1. Nieruchomosci gruntowe wchodzące w sklad obszaru poddanego ochronie na podstawie przepisow ustawy – prawo wodne 
2. obszary poddane ochronie na podstawie przepisow o ochronie przyrody 
B grunty zaliczone do użytków rolnych z wylaczeniem gruntow pod stawami i rowami, grunty lesne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieużytki , grunty zabudowane i zurbanizowane z wylaczeniem terenow przemysłowych, użytków kopalnych oraz terenow komunikacyjnych 
C tereny przemysłowe , uzytki kopalniane i tereny kominikacyjne 
3.Co to są wartości kwalifikujące interwencyjne 
Tj wartość stezen zanieczyszczen pow2odujace niedopuszczalny stopien ryzyka dla ludzi i ekosystemow, obszary na których wartości stezen zanieczyszczen w glebie kształtują się powyżej wartości interwencyjnych wymagaja rekultywacji 
4.Ekonomiczne i społeczne oceny ryzyka 
5.Na czym polega rekultywacja składowisk 
Rekultywacja odpadow powinna obejmowac dzialania organiczajace do minimum negatywny wpływ inwestycji na srod, chodzi o przeprowadzenie zaprojektowanych zabiegow technicznych i biol oraz monitoring zanieczyszczen. O stopniu ochrony przed erozja i pyleniem decyduje budowa wierzchniej warstwy pow, która jest podlozem do wzrostu i rozwoju roslin, warstwa przykrywajaca składowiska musi być trwala -odporna na warunki atmosferyczne oraz osiadanie 
6. Korzyści i ograniczenia wynikające z rewitalizacji 
1 w sferze przestrzennej 
-wystepowanie nieużytków poprzemysłowych w centralnych czesciach miast 
-atrakcyjnosc terenow poprzemysłowych dla inwestorow prywatnych 
-potencjal kulturowy oraz architektoniczny 
-dogodne polozenie komunikacyjne 
-dostepnosc infrastruktury 
2 w sferze gospodarczej 
-wprowadzenei nowych funkcji usługowych lub przemysłowych 
-stymulowanie rozwoju gospodarczego regionu 
-stworzenie nowych miejsc pracy 
-wzrost dochodow gminy 
3 w sferze społecznej 
-odnowa zdegradowanego obszaru poprawia jakość zycia mieszkańców 
-zaspokojnie potrzeb społeczności lokalnej w zakresie usług, mieszkalnictwa i terenow rekreacyjnych

4. Ekonomiczne i społeczne oceny ryzyka 
a) Ekonomiczne aspekty oceny ryzyka 
Ocena kosztów i korzyści z tytułu podjętego ryzyka stanowi ekonomiczna część propozycji zagospodarowania obszaru, na którym występuje ryzyko w stopniu wyższym od normalnego. Wartość terenu zwiększa się wraz ze zmniejszaniem ryzyka związanego z jego użytkowaniem, a koszty zmnieszenia ryzyka stanowia koszty redukcji zanieczyszczenia tego terenu. 
Do ekonomicznej oceny celowości oczyszczania gruntów stosowana jest metoda analizy kosztów i korzyści, polegająca na sporządzaniu kosztorysu wydatków na jego realizację oraz zestawienia korzyści, które zostaną osiągnięte w wyniku podjętej operacji. 
b) Społeczne aspekty oceny ryzyka 
Niezbędnym elementem procesu opracowania „strategii zarządzania ryzykiem” czyli procesu decyzyjnego dotyczącego postępowania w warunkach narażenia jest akceptacja ryzyka przez społeczeństwo lub grupy społeczne które: 
-1 mogą być narażone na czynniki szkodliwe przy pracy lub z powodu zamieszkania na zanieczyszczonym terenie 
-2są narażone na czynniki szkodliwe wskutek przebywania na zanieczyszczonym terenie. 

1.monitoring a rekultywacja skladowiska 
2.korzysci i ograniczenia plynace z rewaloryzacji 
3.podzial gruntów ze względu na funkcje 
4.definicja:gleby, gruntu i terenu poprzemysłowego 
5. wartości kwalifikujace i interwencyjne 
6.co to jest ryzyko i opisac ekonomiczne i spoleczne oceny ryzyka 
7.co to jest remediacja i podać jej etapy 

czesc gleboznawcza: 
1.jakie geomechaniczne przekształcenia powstają po kopalniach odkrywkowych 
2. dlaczego trudno zrekultywować tereny po flotacji rud metali kolorowych (? coś w ten deseń) 
4. kto jest odpowiedzialny za rekultywacje- wg jakiej ustawy. wymienic ustawy polskie 
5. co to jest rewitalizacja i co może byc jej przedmiotem 
6. jakie rośliny można sadzić na terenach zrekultywowanych – chyba