POJĘCIE UTWORU W Ustawie o Prawie Autorskim
Utwór to centralne pojęcie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Utworem nazywamy każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Ustawodawca wskazuje zatem na 3 elementy, które decydują, ze dane działo możemy traktować jako utwór i będzie ono mogło podlegać ochronie prawnej:
Dzieło które jest wynikiem działalności twórczej,
Ma charakter indywidualny
Zostało ustalone
Działalność twórcza to kreowanie nowego bytu, tworzenie nowej jakości, czegoś oryginalnego. Nie interesuje nas tutaj jakość wartości artystycznej, co twórca prezentuje. To może być miernej jakości utwór, a może być o dużych walorach artystycznych. Treść tego utworu nas nie interesuje. Prawo autorskie nie chroni idei nie chroni treści. Chroni sposób wyrażenie utworu. Ta twórcza działalność musi być rozumiana. Wartość jakość nas nie interesuje, ale oryginalność danego dzieła, nowa jakość, nowa postać utworu w sensie formalnym będzie tutaj miała znaczenia że to będzie miała znaczenie wykazania że jest to działalność twórcza. Coś co pochodzi od konkretnej osoby. Nie zostało przejęte z twórczości innej osoby. Jest efektem działania autora, a nie zostało skopiowane z innego działa. Jakaś intelektualna działalność, myśl, a więc twórczość miała tu miejsce. Indywidualny charakter, specyfika, odmienność od tego co dotychczas zostało stworzone, niepowtarzalność utworu, odmienne ujęcie tematu, odmienny sposób wyrażenia, oderwanie od treści nowy sposób przedstawienia tak będziemy rozumieć pojęcie indywidualnego charakteru. A więc nie będą utworami rysunki techniczne bo one tego indywidualnego charakteru, niepowtarzalności nie posiadają. One są tworzone do celów użytkowych a nie artystycznych. Tak samo alfabetyczne zestawia różnych danych. Każdy kto by przyjął taką zasadę identycznego dzieła by dokonał, identyczny byłby efekt. A wiec działanie na podstawie procedur takich standardowych procedur, które nie dają indywidualnego dzieła, odmiennego niepowtarzalnego nie daje utworu, nie pozwala nam uznać efektu tej twórczości za indywidualny. Bo działalność twórczą tutaj mamy. Osoba która przygotowuje techniczną dokumentacje musi się swoim intelektem posługiwać, ale nie jest to dzieło indywidualne, dzieło oryginalne. Ustalenie utworu jako 3 element. Ustalenie utworu rozumiemy jako uzewnętrznienie utworu. Rozumiemy je bardzo szeroko, bardzo ogólnie. A więc tylko jako uzewnętrznienie możemy wyjaśniać. Nie koniecznie jako publikacje, bo utwór aby został uzewnętrzniony nie musi być na materialnym nośniku wyrażony. Uzewnętrznienie oznacza zawsze możliwość zapoznania się z utworem choć by jednej osoby poza twórcą. Utwór wychodzi jakby ze świadomości twórcy z umysłu twórcy. Jego ustalenie daje możliwość zapoznania się z nim także innym osobą. Ustalenie może być bardzo ulotne np. odśpiewanie utworu, odczytanie, wystawienie przedstawienia jak nie zostało nagrane, utrwalone. Ale ustaleniem będzie też nagranie, utrwalenie, formalna publikacja. Wszystkie te formy na pewno spełniają wymogi ustalenia. Utworem ustalonym będzie np. wystawienie kabaretu i jakaś sytuacja zdarzyła się na miejscu. I jakiś skecz sytuacyjny został przedstawiony bo taka sytuacja się zdarzyła. Nigdy nie został nagrany nigdy go nie utrwalono, ale w świadomości odbiorców pozostał i może być wykorzystany.
3 cechy ustawodawca wymienił:
Twórczy charakter utworu- chodzi o to żeby ten model był efektem działalności stanowialnej, działalności twórczej, intelektualnej ma ona na celu ta twórcza działalność intelektualna tworzenia nowej jakości, nowego bytu, nowej wartości. Musi to być praca samodzielna, intelektualna, twórcza.
Indywidualny charakter utworu – indywidualność, osobiste piękno. Taki własny osobisty, indywidualny, typowy dla danego człowieka wytwór jako utwór. Coś oryginalnego, nowego, ale charakterystycznego dla tej osoby, która tworzy. Indywidualność, oryginalność w tym sensie utworu musi być rozumiana. Dlatego tez skanowaliśmy rysunki techniczne, prace które są efektem działania według standardowych procesów. Mają doprowadzić do efektu z góry założonego. Jeżeli kilka osób do tego samego efektu by doszło nie będą miały indywidualnego charakteru. Indywidualny charakter będzie miał tylko taki utwór gdzie każda osobę indywidualnie posadzimy, te same procedury będzie stosować, a efekt będzie odmienny. I z założenia ma być odmienny, specyficzny oryginalny. Ta indywidualność oryginalność w tym sensie ma być rozumiana. Np. działania szkolne zdania z języka polskiego, na zadany temat mogą doprowadzić do tego efektu. Natomiast nauki techniczne jeżeli mamy pewną procedurę rozwiązania zadania to efekt będzie identyczny i rozwiązanie tego zadania ma doprowadzić do z góry założonego efektu. Tutaj tej indywidualności, oryginalności nie będziemy mieć. Może się pojawić ale rzadziej.
Ustalenie utworu – po to jest wskazywany przez ustawodawcę po to aby ustalić od jakiego momentu rozpoczyna się ochrona autorsko – prawna. Od jakiego momentu przysługują prawa autorskie do tego utworu. Ustalenie utworu to uzewnętrznienie utworu, w tym sensie że utworów uzyskuje jakąś samodzielność poza autorem, poza jego świadomością może występować funkcjonować samodzielnie. Bądź jest utrwalone na nośniku bądź pozostaje w pamięci osób, który ten utwór widziały i zapoznały się z nim. Uzewnętrznienie może mieć charakter trwały: zapisania utworu na płycie, wydania, opublikowania w wersji papierowej (literatura) lub postać ulotna np. nadanie, odśpiewanie, wymówienie, przedstawienie, które nikt nie zapisuje za pomocą różnych technik. Także ustalenie utworu to jakiekolwiek uzewnętrznienie utworu taki moment kiedy z utworem mogą zapoznać się różne osoby poza twórcą. Nawet jedna osoba to już nie ma znaczenia. Ta niezależność, samodzielność utworu jest to charakterystyczne dla prawa kontynentalnego m.in. i naszego od okresu konwencji Bernejskiej w XIX wieku podpisanej w 1886 roku ta zasada już wówczas została założona, ze ochrona rozpoczyna się z chwilą ustalenia utworu. Ochrona jest automatyczna i nie potrzeba podejmować żadnych czynności żeby ta ochrona się rozpoczęła. Stad też przyjęto moment ustalenia utworu. Utwór ustalony to nie koniecznie utwór skończony. Utworem może być też szkic, pierwszy kadr filmu, jakaś myśl twórcza, działanie indywidualne, oryginalne, ale wcale nie skończone. Czasem tak jest ze autor wystawia dzieło, ale nie uważa go za skończone bo on do końca życia mógłby nad nim pracować. Utwór wcale nie musi być skończony według woli autora, zdanie może zawsze zmienić i praca nad nim może się odbywać.
Ustawodawca wskazał te elementy, które utwór musi spełniać w kolejnym przepisie ustawodawca wymienia przykładowe rodzaje utworu. Ze względu an to że trudno je wymienić i wskazać jakie efekty działalności twórczej mogą mieć indywidualny charakter. Dużo jest technik zwłaszcza dzisiaj jak np. techniki cyfrowe. W XIX wieku nie było tak dużo tych form przedstawienia, utrwalenia utworu ustawodawca chcą objąć wszystkie te możliwości wskazuje przykładowe utwory, w jaki sposób mogą być zapisane, wyrażone, ale nie są to wszystkie. Wraz z pojawieniem się nowych możliwości mogą się pojawić nowe utwory.
Przedmiotem prawa autorskiego mogą być następujące utworu:
Utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi – utwory literackie, plastyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe jako wyrażone symbolami różnego rodzaju;
Utwory plastyczne;
Utwory Fotograficzne
Utwory Lutnicze
Utwory Wzornictwa przemysłowego
Utwory architektoniczne, urbanistyczne, architektoniczno – urbanistyczne – projekty architektoniczne, stosowane w procesie budowlanym
Utwory muzyczne i słowno muzyczne
Sceniczne, choreograficzne i automimiczne - przedstawienia o różnym charakterze
Audiowizualne – utwory filmowe połączenie wcześniejszych muzycznych, scenicznych i innych.
Przy okazji praw autorskich należy pamiętać, że ochroną może być objęty wyłącznie sposób wyrażenia utworu, a nie treść, czy temat. Forma- sposób wyrażenia utworu. Właśnie ten katalog przykładowy dotyczy różnych form przedstawieniowych utworu, różnych możliwości technicznych, które dają różne możliwości zapisania, utrwalenia utworu. Ochroną nie są objęte odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania, a także koncepcje matematyczne. Przede wszystkim należy pamiętać o tym że sposób wyrażenia jedynie jest przedmiotem ochrony prawa autorskiego. Dlatego tak ważne jest we wszystkich utworach, także w pracach dyplomowych to ze zwracamy uwagę na wyrażenie. Aby własnymi słowami temat został przedstawiony. Temat może być poruszany wiele razy. Można mieć odmienne zdanie nikt nam tego nie zabroni. W pracach najważniejsze jest to żeby swój indywidualny oryginalny sposób przedstawić to co myślimy. Sposób wyrażenia, a nie temat, a nie treść. Dlatego też gatunki literatury istnieją w ramach których schemat niektórych powieści jest identyczny, on się nie różni. Ale każdy autor w własny specyficzny sposób dodaje szereg okoliczności i własnymi słowami opisuje życie bohaterów. Inaczej jest jeśli ktoś stworzy wizerunek postaci np. w kreskówkach to wtedy problem jest inny ktoś stworzył ta postać, jej wizerunek jest chroniony. Sama postać nie jest chroniona, ale jej wizerunek.
Utwór może mieć postać samoistną, albo niesamoistną. Utworem o postaci samoistnej będzie taki utwór kiedy autor czepie z dorobku naukowego, autystycznego, ale nie nawiązuje wprost do jakiegoś utworu. Czerpie z wiedzy ogólnej. Utwory samoistne to takie gdzie autor czerpie z tej wiedzy ogólnej, z tego dorobku naukowego, artystycznego i na swój własny sposób te wiadomości poglądy przedstawia. Natomiast utwory niesamoistne są to utwory, które wprost nawiązują do cudzego utworu, czasem nazywane są utworami zależnymi, dlatego, że prawa autorskie będą zależało od uzyskania zgody na korzystania z praw do wcześniejszego utworu na podstawie, którego ten utwór nasz został przygotowany. Przykładem utworów niesamoistnych są: tłumaczenia, przeróbki, adaptacje, streszczenia. Mają one charakter utworu, gdyż nie można im odmówić cech podstawowych, są efektem działalności twórczej tłumacz musi proces intelektualny podjąć, ażeby tłumaczenie przygotować. Mają charakter oryginalny. Tłumaczenie utworu literatury wymaga dostosowanie jej do odbiorcy, do ich poziomu (np. dla dzieci). Gdy jest tłumaczony z innego języka z innej kultury to trzeba przetłumaczyć pewne idiomy i dostosować je do naszej rzeczywistości, kultury polskiej. Dlatego tłumaczenie ma charakter utworu. Jest praca twórcza, jest oryginalność, ustalenie utworu. Podobnie w przypadku przeróbek, adaptacji. Przerobienie powieści na scenariusz dla potrzeb filmu (jakiś wątek poszerzyć, inny zwężyć). Streszczenia tez krótko, latonicznie żebyśmy nie mogli całej lektury czytać. Przykładem utworu niesamoistnego jest tez inspiracja. Jest to samodzielna twórczość dla której pobudkę stanowi utwór innego autora. Utwór wcześniej przygotowany, wcześniej opracowany. Przykładem utworu inspirowanego będzie np. artykuł polemiczny, kiedy na podstawie artykułu przygotowujemy jego krytykę lub zgadzamy się z poglądami autora. I swój własny oryginalny sposób wyrażamy swoje myśli. Jaka jest różnica pomiędzy utworami będącymi opracowaniem cudzego utworu, a inspiracją. Utwór będący opracowaniem korzysta wprost z cudzego utworu. Nie istniałby bez cudzego utworu. W przypadku opracowań, utworów niesamoistnych zasadą jest to że prawa autorskie tez mają charakter zależny, czyli można korzystać z praw autorskich do opracowania pod warunkiem uzyskania zgody twórcy utworu oryginalnego. Jeżeli takiej zgody nie ma to możemy tylko do własnego użytku korzystać z takiego utworu. Nie możemy korzystać z praw majątkowych nie możemy zarabiać, sprzedawać tego utworu bo inaczej rozporządzali byśmy prawami utworu wcześniejszego innego autora. Sytuacja jest inna gdy prawa do utworu wcześniejszego już wygasły. Wtedy nie ma potrzeby uzyskania zgody na korzystanie z utworu wcześniejszego. A gdy prawa nie wygasły wtedy musimy taką zgodę uzyskać. A więc wszelkiego rodzaju adaptacje, przeróbki, tłumaczenia musza być rozpowszechniane tylko za zgodą twórcy utworu oryginalnego. I jeszcze jeden warunek przy rozpowszechnianiu utworu musi być podane imię i nazwisko autora utworu oryginalnego. W przypadku tłumaczenia to nie nazwisko tłumacza znajduje się na książce tylko nazwisko autora oryginalnego. Nazwisko tłumacza znajduje się przeważnie na drugiej stronie w stopce redakcyjnej. Wymienienie imienia i nazwiska utworu oryginalnego jest też warunkiem korzystania z praw autorskiego do tego utworu.
Twórca utworu oryginalnego udziela zgody na korzystanie z jego utworu na piśmie. Udziela zgody na czas określony. Natomiast jeśli utwór w ciągu 5 lat nie został rozpowszechniony to autor tą zgodę może cofnąć. Natomiast jeżeli mamy do czynienia z utworem inspirowanym, możemy z takiego utworu korzystać bez konieczności uzyskiwania zgody autora utworu oryginalnego. Utwór stanowiący inspirację jest tylko pobudką do stworzenia własnego, oryginalnego utworu. W ten sposób było by niemożliwe stworzenie utworu naukowego samodzielnego gdyby nie można było korzystać z inspiracji. Większość utworów naukowych jest utworami inspirowanymi na podstawie których poglądów przedstawiamy własne wnioski dotyczące jakiegoś zagadnienia. W przypadku inspiracji nie jest to korzystanie z formy cudzego utworu, ale z treści. Na podstawie tematyki, problemu przedstawionego w innym utworze tworzymy własne oryginalne dzieło. Prawo autorskie chroni tylko i wyłącznie sposób przedstawienia, treść utworu nie podlega ochronie. A zatem tutaj nie naruszamy praw autorskich, zgoda autora na rozpowszechnienie nie jest potrzebna bo nie jest to rozpowszechnianie jego utworu.
Może się pojawić sytuacja która nazwiemy zapożyczenie. Jest innym przykładem czerpania z cudzego utworu. Zapożyczenie określimy jako wykorzystanie większych fragmentów cudzego utworu, większych niż dopuszcza to prawo cytatu. Zapożyczenie traktować można tylko i wyłącznie jako rozpowszechnianie cudzego utworu, a zatem w takim przypadku konieczne będzie zgoda autora oryginalnego utworu na rozpowszechnianie utworu, na publikacje zwłaszcza w celach majątkowych gdzie autor z tego tytułu otrzyma honoraria, wynagrodzenie. Czyli umieszczanie w podręcznikach tabel, wykresów innych autorów pod warunkiem uzyskania zgody tych autorów. Bez tej zgody nie można będzie rozpowszechniać tego podręcznika, gdyż będzie to naruszenie praw autorskich do utworu wcześniejszego. Zwykle wydawnictwa prowadząc kolektę, obróbkę redakcyjną zwraca uwagę na zgodę osoby, albo aby autor umieścił informację że są to jego opracowania własne. W pracy magisterskiej gdzie korzystamy z innych danych, tabel nie ma tutaj do czynienia z rozpowszechniania utworu. Zwrócić trzeba uwagę aby dobrze opisać skąd pochodzą informacje. Naruszenie prawa autorskiego będzie wtedy kiedy wykorzystujemy dane i podpisujemy pod nimi że to są dane naszego autorstwa. Prawo cytatu pozwala na przytaczanie niewielkich fragmentów utworu lub małych drobnych utworów w całości. Ale nie przytaczanie od tak sobie, żeby własnymi słowami nie mówić, tylko żeby cudze myśli wykorzystać. Z prawa cytatu możemy skorzystać jeżeli przytoczenie cudzego utworu ma na celu wyjaśnienie, analizę krytyczną albo nauczanie. Nie ma służyć od tego żeby był tylko ma konkretny cel. Na podstawie fragmentu zacytowanego mamy wyjaśnić dane zagadnienie. Np. nie można inaczej przedstawić myśli autora oryginalnego żeby nie przeinaczyć jego poglądów, a na tej podstawie następuje dalsza analiza tych poglądów. Dlatego tez w ramach cytatów nie będą mieścić się większe fragmenty jak pół strony lub akapit cały. To będą niewielkie fragmenty. Ile cytować to zależy od danej myśli. Z cytatów można korzystać wielokrotnie, ale ma służyć jakiemuś celowi. Jeżeli są cudze słowa, cudze myśli a nie ma w danej pracy nic od siebie to nie można to nazwać utworem. Zbyt duże cytaty to są zapożyczenia, a zapożyczenia to już są naruszeniem prawa autorskiego jeśli nie ma zgody autora na wykorzystanie tych fragmentów w utworze. Warunkiem prawidłowego cytowanie jest podanie imienia, nazwiska i miejsca gdzie dany fragment został opublikowany. Nie jest spełnieniem prawidłowego opisania cytatu jeśli utwór podany jest w zestawieniu literatury na końcu. Utwór z którego cytujemy musi być podany w cytacie, czyli w przypisie.
Utwory niesamoistne, które czerpią z utworów innych autorów. Opracowania pod warunkiem że mamy zgodę autora mogą być rozpowszechniane. Inspiracje to utwory inspirowane samodzielne, gdy tylko z tematu korzystamy przez innego autora wykorzystanego i zapożyczenia większe fragmenty utworu, większe niż w cytacie wykorzystane we własnym utworze i na to również musi być zgoda jeżeli tego nie ma to jest to naruszenie praw autorskich.
Innego rodzaju utworami są zbiory, antologie, wybory i bazy danych. Tutaj zachodzi pytanie czy one mogą być przedmiotem prawa autorskiego, czy spełniają te wymogi oryginalności utworu. Czy są oryginalne, czy dają efekt w postaci utworu mającego indywidualne piętno autora np. taka książka telefoniczna czy może być przedmiotem prawa autorskiego. Teoretycznie tak, ale pod warunkiem że układ zbioru, układ bazy danych ma charakter twórczy, ma charakter indywidualny. Bo przedmiotem zbioru, bazy danych mogą być jakieś informacje nie chronione prawem mogą być również utwory innych autorów, mogą być także informacje które zatem nie są chronione albo są danymi osobowymi różnego rodzaju tutaj w zbiorach, antologiach różne elementy mogą się pojawić. W przypadku takich dzieł ważny jest sposób doboru, kolejność przedstawienia informacji, czy utworów tak dobranych, jeśli ten dobór ma charakter oryginalny to może do takiego zbioru przysługiwać prawo autorskie. Czyli jeśli książka telefoniczna jest zrobiona według alfabetycznego spisu no to prawo autorskie nie będzie tego chronić, ponieważ każdy z nas mając te same informacje może takiego samego przedstawienia danych dokonać i efekt byłby identyczny. Ale jeśli jakiś dobór tematyczny np. jak w panoramie form są hasła i wg tych haseł są dobrane firmy z danej działalności to tutaj mogą się pojawić efekty twórcze. Prędzej będzie to miało miejsce w wyborach, antologiach np. poezji jeżeli dokonujemy wyboru chronologicznego danego poety jeżeli to będą dzieła wszystkie dzieła zebrane to nie będzie praw autorskich. Ale jeśli będzie to wybór jakiegoś tematu np. o wiośnie to mogą różne osoby różne utwory zakwalifikować czy jeszcze tam inne kilka tematów, elementów będzie wzięte pod uwagę i ten dobór będzie specyficzny to te dzieła dają możliwość korzystania z praw autorskich mają twórczy charakter.
Następnie ustawa wskazuje co je stanowi. Jakie efekty działania nie są utworami. A wiec nie będą przysługiwać na nie prawa autorskie. A więc utworami nie są:
Akty normatywne i ich urzędowe projekty
Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole
Opublikowane opisy patentowe lub ochronne
Proste informacje prasowe
Jeśli chodzi o akty normatywne i ich urzędowe projekty czemu mają służyć? Regulowaniu naszego życia, różnych jego sfer. Po prostu nie byłoby możliwe powoływanie się na nie, swobodne korzystanie gdyby ochrona autorska tutaj występowała. Każdy ma możliwość powoływania się w dosłownej postaci, żeby nie przeinaczyć. Nie raz afery się pojawiają, że jakieś słowo zostało dodane na etapie obróbki sejmowej aktu normatywnego i zaraz inne znaczenie. Jakieś konsekwencje finansowe się pojawią, czarno pismo. Akty normatywne mają służyć nam wszystkim, publicznie dostępne, a zatem żadna ochrona prawna tutaj nie występuje. Urzędowe ich projekty również ochroną tą nie zostały objęte. Ale są projekty prywatne. Projektem urzędowym jest projekt który już oficjalnie do właściwego organu, który ma zajmować się przygotowaniem, zatwierdzeniem tego projektu został zgłoszony, natomiast projekt prywatny to taki który do takiego etapu nie dotarł. Jeżeli projekt ustawy znajduje się już w sejmie, został na ręce marszałka sejmu zgłoszony to jest to projekt urzędowy, natomiast jeżeli partia polityczne przygotowuje projekt danej regulacji, nie został on formalnie zgłoszony to jeszcze można mówić, że jest to projekt prywatny. Projekty prywatne ochronie podlegają. Gdyby inna partia chciała wykorzystać, identycznie napisać, jeśli ten projekt został już wcześniej opublikowany, rozpowszechniony do konsultacji społecznych, a inne ugrupowanie polityczne wykorzystało i pewne sformułowania się tam pojawiły to można wywodzić z tego tytułu konsekwencje. Także projekty tylko urzędowe, a projekty prywatne normalnie ochronie autorskiej podlegają i są utworem. Urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole tutaj chodzi o dokumenty wydawane przez różnego rodzaju organy państwa, czy też organy sądowe, administracyjne. Dokumenty podobnie jak akty normatywne regulują nasze życie społeczne. Tylko są to akty indywidualne: wyroki sądowe, orzeczenia administracji, decyzje administracyjne. One również służą celowi publicznemu i również ochrona autorska ich tutaj nie obejmuje. Materiały, znaki, symbole, znaki urzędowe, które w aktach, dokumentach zostały określone, ustalone no. Symbole jakimi posługują się organy państwa one również nie podlegają ochronie autorskiej. Opublikowane opisy patentowe i ochronne również ten publiczny charakter. Gdzie one się pojawiają? Przed urzędem patentowym, ażeby zgłosić wynalazek do ochrony znak towarowy trzeba opisać to rozwiązanie, na czym wynalazek, wzór przemysłowy polega. I taki opis patentowy w procedurze patentowej jest wymagany od zgłaszającego. Należy wraz z wnioskiem o udzielenia prawa wyłącznego taki opis znaku, wynalazku przedstawić. Później jak urząd wyda decyzję o udzielenie patentu to staje się on częścią tej decyzji. A więc nabiera oficjalnego charakteru. czyli opisy wynalazków, znaków nie są bo tez możliwość publicznego, powszechnego korzystania musi istnieć. Czwartą grupę stanowią proste informacje prasowe to jakieś krótkie, konkretne informacje o faktach. Takie których nie ma ocen, nie ma przedstawienia poglądów własnych autora. Przykład: 3 konkretne zdania co się zdarzyło do Polski przyjechał Iksiński w dniu takim i takim odbyło się spotkanie i pojechał dalej. Schemat podobny. 3 zdania lakoniczna krótka informacja, bardzo rzeczowa. Nie mamy oceny dlaczego, po co jakie będą konsekwencje, wady, zalety. To jest nie istotne. Krótkie konkretne informacje, które mają na celu przedstawienie pewnych faktów. Kiedy kilka osób w bardzo podobny sposób w lakoniczny krótki sposób to powiedziało. Oczywiście informacje rozbudowane, w których znajdują się oceny, opinie, zestawienia wielu różnych informacji to takie felietony takie artykuły prasowe prawu autorskiemu podlegają i są chronione.
Podmiot praw autorskich. Jest nim przede wszystkim twórca utworu. I to twórca niezależnie od tego jakie są jego właściwości, czy twórca jest małoletni czy ubezwłasnowolniony nas to nie interesuje. Osoba która była w stanie przygotować utwór oryginalny, indywidualny, który jest efektem jej własnej pracy twórczej tej osobie przysługiwać będą prawa autorskie. Małoletni czy ubezwłasnowolniony talent może mieć większy niż osoby dorosłe i w danej dziedzinie może być bardziej utalentowany. I tak samo będą mu przysługiwać prawa autorskie jak osobie dorosłej. Z majątkowych swoich uprawnień nie będzie mógł korzystać, ale na to ma opiekunów, przedstawicieli ustawowych żeby mu pomogli. Tak jak w prawie cywilnym zdolność prawną ma każdy człowiek od chwili urodzenia, tak samo tutaj prawo do autorstwa przysługuje każdej osobie która jest twórcą bez względu na to czy jest małoletni, bez względu na swoje upośledzenie, niedorozwój umysłowy, nie jest w stanie wszystkich swoich spraw ogarnąć ale talent w jednej swojej dziedzinie ma i potrafi jakieś dzieło plastyczne, muzyczne stworzyć tej osobie której twórczej prawo autorskie przysługiwać będzie. Domniemuje się, że twórcą jest ta osoba której nazwisko w tym charakterze widnieje na egzemplarzu utworu. A zatem twórca którego nazwisko znajduje się na egzemplarzu utworu nie musi udowadniać swojego autorstwa utworu, udowodnienie tego mogłoby być problematyczne, skomplikowane. Każde domniemanie ma znaczenie takie, ze przerzuca ciężar dowodu i osoba na rzecz której domniemanie służy nie musi udowadniać tego o czym domniemanie stanowi.
Oprócz twórcy pomiotami prawa autorskiego mogą być współtwórcy, kilka osób które utwór przygotowały, opracowały wspólnie. Problem tutaj jest taki w jakich proporcjach prawo to będzie im przysługiwać. Zawsze osoby te mogą osoby wzajemnie ustalić, określić w jakim stopniu dana osoba przysłużyła się do utworzenia utworu, a jeżeli tego nie uczyniły to prawo to przysługuje w częściach równych, ich udziały są jednakowe. Z tym jednak że każdy z twórców w każdym czasie może żądać odmiennego ustalenia ich udziałów, ale musi udowodnić że przyczynienie się każdego z nich odbywało się w innych proporcjach.
Prawo autorskie, majątkowe tylko może przysługiwać także pracodawcy. Pracodawcy przysługiwać mogą tylko prawa autorskie majątkowe. Będą mu przysługiwać te prawa w sytuacji jeżeli utwór został stworzony przez twórcy w ramach obowiązków wynikających ze stosunków pracy. Nie będzie podmiotem praw autorskich pracodawca w sytuacji gdy księgowy w ramach obowiązków o pracę pisał utwór literacki, ponieważ to nie obejmowało jego obowiązków ze stosunków pracy. Ale jeżeli scenarzysta zatrudniony przez stację telewizyjną, radiową zgodnie ze swoimi obowiązkami przygotowywał scenariusz słuchowiska innego przedstawienia to wówczas prawa do tego utworu może nabyć pracodawca. Tylko pod warunkiem, ze wynikało to ze stosunku pracy. Tylko prawa majątkowe, czyli prawo do finansowego korzystania z utworu, prawa osobiste zawsze pozostają przy twórcy.
Ustawa w odrębnym przepisie zajmuje się utworami naukowymi i pracami dyplomowymi. W przypadku utworów naukowych pracownik uczelni nabywa prawa autorskie i prawa majątkowe i prawa osobiste. Uczelnia, czyli pracodawca w tym przypadku nabywa prawo o charakterze majątkowym czyli prawo pierwszeństwa do opublikowania jego utworu. Prawo to wygasa jeżeli w pół roku od dostarczenia utworu nie zostanie zawarta umowa o wydanie utworu, albo 2 lata od przyjęcia utworu nie zostanie opublikowane. Jednostki takie nie są tak strasznie zainteresowane publikacją utworów, jeśli pracownik ma możliwość publikowania, gdzie indziej to uczelnie chętnie na to zgody udzielają. Jeśli chodzi o prace dyplomowe podobne ma uprawnienia uczelnia. Prawa autorskie należą do autora i prawa osobiste i majątkowe. Natomiast uczelni przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy jeśli uczelnia nie opublikuje pracy w ciągu 6 miesięcy od obrony student może opublikować je w dowolnym miejscu. Jeśli student wcześniej będzie chciał ją opublikować to uczelnia bez problemu wystawia zgodę tak jak w przypadku utworów naukowych.
Treść prawa autorskiego. Prawa autorskie dzielą się na:
Prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegająca zrzeczeniu się więź twórcy z utworem, w ramach tych praw możemy wyróżnić następujące uprawnienia:
Prawo do autorstwa oznacza, ze twórca ma prawo żądać aby uznawano go autorem dzieła, ma prawo żądać usuwania wszelkich oznaczeń przeczących temu faktowi
Prawo do oznaczenia utworu oznacza możliwość ujawnienia swojego nazwiska bądź pozostania anonimowym bądź publikowania utworu pod jakimś pseudonimem. Daje możliwość decydowania jak autorstwo zostanie oznaczone. Jeśli autor pozostaje anonimowy to nie znaczy, że autor pozbywa się praw autorskich bo te prawa nadal mu przysługują. Wydawca może znać autora jedynie utwór może nie posiadać takich informacji. A zatem naruszaniem prawa do autorstwa jest popełnianiem plagiatu, czyli przywłaszczenie autorstwa cudzego dzieła (albo całego lub fragmentu jeśli nie zostało oznaczone skąd pochodzi). Torba tutaj powiedzieć, ze prawo inaczej rozumie pojęcie plagiatu niż język potoczny. W języku potocznym plagiat to kradzież własności intelektualnej, a wiec przywłaszczenie autorstwa cudzego utworu, idei, rozwiązania, autorstwa wynalazku, którego ktoś dokonał. Także plagiat w języku potocznym dotyczy nie tylko prawa autorskiego, ale w ogóle wszystkich dziedzin własności intelektualnej nowatorstwa, wynalazczości również, wykorzystywanie cudzych badań i publikowania jako własnych. W języku prawniczym plagiat jest rezultatem naruszenia prawa do autorstwa, tego prawa osobistego, jednego z uprawnień mieszczących się w ramach prawa autorskiego osobistego prawa do autorstwa. Jest to sytuacja jeśli przy rozpowszechnianiu utworu oznaczenia autorstwa są odmienne niż wynika to z sytuacji faktycznej jak rzeczywistość na to wskazuje. Inny jest autor aniżeli autor faktyczny, który utwór przygotował. Plagiatem może być dzieło całe bądź fragment utworu. Występują różne rodzaje plagiatów:
Plagiaty całkowite gdy całe dzieło zostało wykorzystane, gdy autor podszywa się pod cały utwór
Plagiat częściowy gdy następuje zapożyczenie fragmentu, części działa ze względu na ilość czy jakość wykorzystanych fragmentów. Zwłaszcza jeżeli elementy które autor sam opracował, sam przygotował pozostają w takim związku z zapożyczeniem z tym fragmentem wykorzystanym, ze właściwie są banalne nic nie wznoszą a podstawową wartość mają te fragmenty które zostały wykorzystane. W takim przypadku nawet jeśli proporcja wykorzystanych fragmentów będzie dużo mniejsza niż fragmentów własnych tez możemy mówić o plagiacie. Zawsze trzeba indywidualnie badać każdy utwór pod kontem plagiatu. Trzeba będzie sprawdzić jaką jakość prezentują fragmenty własne i fragmenty zapożyczone. Mowa jest o plagiatach częściowych, bo w przypadku plagiatu całkowitego wątpliwości nie ma jeśli zostanie udowodniony. Kwestia udowodnienia plagiatu nie jest kwestią łatwą zawsze dostarcza dużo wątpliwości.
Plagiaty jawne to wykorzystanie dosłowne cudzych fragmentów, taki plagiat jest łatwiej wykazać, udowodnić przez porównanie różnych utworów
Plagiat ukryty to sytuacja kiedy nastąpiło nieistotne przekształcenie przyjmowanego dzieła lub fragmentu tego dzieła czyli zamienienia „bo” na „ponieważ”. Te zamiany nic nie wnoszą, a są tylko zmianami technicznymi, ale trudniejsze będzie wykazanie takiego plagiatu. Programy antyplagiatowe już nie zawsze wtedy wykażą że praca nie jest samodzielna, bo są one czułe na ilość słów powtarzających się po sobie. Czasem tworzymy jakieś konstrukcje zdaniowe, których nie da się inaczej powiedzieć bądź jakieś długie nazwy, że takie programy potrafią wskazać ich jako niedozwolone zapożyczenie. Możemy też mówić o autoplagiacie nie jest on naruszeniem prawa. Przykładem tego będzie dzieło będące powtórzeniem wcześniejszych utworów tego samego twórcy. Jest on problemem etycznym, ale nie jest problemem prawnym. Dlatego, że prawo autorskie ma na celu ochronę interesów twórców majątkowych. Jeśli ta sama osoba wykorzystuje to nie wykorzystuje cudzych praw nie narusza cudzych praw majątkowych i nie jest też ścigane jako przestępstwo, ustawą karną. Plagiat jest jednym z tych działań, czynów, które ścigają przepisy karne zawarte w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie naruszenia praw autorskich mogą być dochodzone na drodze cywilnej. Naruszenia wszystkich uprawnień. Naruszenie prawa do autorstwa w postaci plagiatu jest jednym z nielicznych co do których odnosi się również przepis karny. A zatem prokurator może również zająć się taką pracą, które stanowi plagiat i można ponieść kare w takim postępowaniu, które zostanie udowodnione. A oprócz tego odpowiedzialność cywilna, która jest niezależna od odpowiedzialności karnej.
Prawo do integralności utworu oznacza, że autor może domagać się aby dzieło publikowane było w takiej postaci jakiej on nadał. Żeby nie było zmieniane, przerabiane niezgodnie z jego wolą.
Prawo do udostępniania utworu oznacza, że autor decyduje o pierwszym udostępnieniu utworu. A zatem on decyduje czy utwór ma zostać w jego szufladzie i nie ma być opublikowany, rozpowszechniony, czy też będzie rozpowszechniany i w jaki sposób. Po śmierci autora decydują o tym jego spadkobiercy. Jeśli zostanie rękopis to mogą go opublikować, mają do tego uprawnienie które prawo autorskie wyraźnie wskazuje.
Prawo do nadzoru nad eksploatacją dotyczy utworów będących planami, modelami, wzorami, zasadami. Najlepiej tutaj wskazać projekty architektoniczne. Oznacza ono że twórca w każdej fazie wykorzystanie, wykonywania według tego wzoru, projektu ma prawo wglądu, nadzorowania tego procesu.
Prawo dostępu do utworu oznacza, że nabywca oryginału jest zobowiązany udostępnić go twórcy w takim zakresie w jakim jest to niezbędne do korzystania z praw autorskich. Będzie to dotyczyć tych utworów które są rozpowszechniane w jednym, jedynym egzemplarzu jakieś utwory plastyczne. Nabywca oryginału będzie musiał udostępnić autorowi cenę skatalogowania, udokumentowania swojej twórczości.
Prawo wycofania utworu z obrotu oznacza, że ma prawo wycofać utwór z obiegu, zakończyć jego rozpowszechnianie. Nie dotyczy to wszystkich utworów. Nie mogą być wycofane z obiegu utwory wizualne i architektoniczne. Architekt nie może wycofać projektu jak dom już stoi. To jest niemożliwe. Ustawa nie zezwala na wycofanie takich utworów z obiegu.
Prawa majątkowe