1.Formy ochrony (nowe) wprowadzone ustawą z 1991 roku i ich charakterystyka:
- użytki ekologiczne – zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej, np. naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania
- zespoły przyrodniczo – krajobrazowe – fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Są to np. miejsca z unikatową fauną, florą, jaskinie, skały, fragmenty puszczy czy borów
- obszary chronionego krajobrazu – tereny nie mające swoich granic, chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych
2. Opisz model matryca-płat-korytarz:
Podstawowe elementy składowe tego modelu krajobrazu stanowią matryce, płaty i korytarze, których układ przestrzenny tworzy mozaikę krajobrazową, a poszczególne krajobrazy mogą się różnić proporcjami i relacjami przestrzennymi matryc, płatów i korytarzy.
Granice jednostek można traktować jako ekotony.
- Ekotony - strefy przejściowe między dwoma różnymi obszarami, przez które te obszary na siebie oddziałują. Charakterystyczny dla ekotonów jest tak zwany efekt brzegowy, oznaczający zwiększenie różnorodności i gęstości różnego rodzaju obiektów, a także mozaikowości ich rozmieszczenia. Ekoton może stanowić zbiór względnie jednolitych jednostek przestrzennych na danym poziomie hierarchicznym, uporządkowanych przestrzennie i związanych funkcjonalnie, będących efektem horyzontalnej kontrastowości różnych środowisk, reprezentowanych przez rozdzielane jednostki (Pietrzak)
- Matryca - najbardziej rozległy, zwarty i najsilniej powiązany wewnętrznie element krajobrazu, tworzący jego tło i odgrywający dominującą rolę w jego funkcjonowaniu. Na matrycy rozmieszczone są mniejsze, różnorodne elementy, które ona otacza, wpływając na dynamikę krajobrazu znacznie bardziej niż one, np. grunty orne
- Płaty -powierzchnie różniące się od otoczenia odrębnością środowiska, kształtem i jednorodnością. Mogą współdominować z matrycą w krajobrazie lub występować rzadziej, a nawet tylko sporadycznie. Są podporządkowane matrycy, choć często decydują także o specyfice krajobrazu. Pod względem genezy wyróżnia się płaty reliktowe będące fragmentem wcześniejszego krajobrazu, zaburzeniowe, powstające w wyniku lokalnego oddziaływania jakiegoś czynnika na matrycę, wprowadzone (introdukowane), oraz płaty zasobów środowiska, różniące się od otoczenia specyficznymi warunkami zasobami, np.zabudowanie mieszkalne wraz z budynkami gospodarczymi i ich bezpośrednim otoczeniem, mocno przekształconym przez człowieka, sztuczne zbiorniki wodne (stawy hodowlane),płaty starorzeczy.
- Korytarz - wąski, linijny bądź pasmowy element krajobrazu, różniący się od przestrzeni otaczającej go po obu stronach, mogący łączyć ze sobą poszczególne płaty i stanowiący główną drogę migracji materii, energii i informacji w krajobrazie, np. korytarze antropogeniczne (drogi oraz ich bezpośrednie otoczenie), korytarze naturalne(płaskie dna dolin rzecznych i położone w ich obrębie koryta cieków)
Korytarze, podobnie jak i granice krajobrazowe, mogą też pełnić funkcję specyficznego siedliska, bariery, przewodnika źródła czy odbiornika, a więc krajobrazy mogą być zarówno dzielone, jak i łączone przez korytarze. Miejsca połączeń korytarzy mogą także tworzyć płaty, określane jako węzły. Stabilność korytarzy wynika z mechanizmu, który doprowadził do jego powstania.
3. Model geokompleksu:
- Geokompleks - jednostka przestrzenno-strukturalna, relatywnie zamknięty wycinek przyrody stanowiący całość dzięki zachodzącym w nim procesom, współzależnościom budujących go komponentów.
Fragment epigeosfery zamknięty granicami naturalnymi i cechujący się prawidłowym układem wzajemnie powiązanych geokomponentów
- Wg E. Neefe wyróżniamy geokompleksy:
* homogeniczne (topiczne)
* heterogeniczne (choryczne)
- Wg G. Haase i H. Lesera wyróżniamy geokompleksy:
* pełne (homogeniczne i heterogeniczne)
* częściowe
* topiczne (lokalne)
* choryczne (regionalne)
* regionalne (zonalne)
4. Monitoring lasów w Państwowym Monitoringu Środowiska (PMŚ):
Jest jednym z zadań realizowanych w podsystemie „Monitoring przyrody” w bloku stan (jakość). W zakresie tego zadania wyznaczone są specjalne powierzchnie obserwacyjne (SPO) I i II rzędu. SPO I rzędu w ilości 1910, II rzędu w ilości 148. Dodatkowo wyznaczane są SPO monitoringu intensywnego, w których badania i obserwacje prowadzone są częściej i dotyczą większej ilości elementów. Ogólnie obserwacji podlegają drzewostany, których wiek wynosi 20 lat. Głównymi elementami są badania koron drzew, pierścienie w pniach i uszkodzenia drzewostanów. Dodatkowo w SPO II rzędu inne działania, np. badanie opadu atmosferycznego, gleby, spływ po pniu (w różnych odstępach czasu – np. co 4,5 lat). W monitoringu lasów tak, jak i w innych zadaniach PMŚ ważna jest cykliczność badań i obserwacji, a także unifikacja sprzętu badań i informacji. Istotną kwestią jest także jednorodność informacji, co umożliwia porównywanie danych. Bowiem zmiana systemu na np. bardziej dokładny wiąże się z tym, że dane mogą być nieporównywalne. Organy udostępniające wyniki to Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ).
5. Organy ochrony środowiska w Polsce:
- Państwowe organy prawodawcze: Sejm, Senat, Prezydent i rada ministrów – tworzą prawno-ustrojowe podstawy ochrony środowiska
- Centralne organy administracji rządowej (premier i ministrowie), terenowe organy administracji rządowej (wojewodowie i jednostki terenowe resortów) oraz organizacje administracji specjalnej (np. dyrektorzy parków narodowych) – wykonujący zadania rządowe w ochronie środowiska
- Organy samorządu terytorialnego województwa, powiatu, gminy – mają własne kompetencje w ochronie środowiska (zadania o znaczeniu lokalnym i regionalnym)
- Rady, komisje komitety naukowe – funkcja doradcza przy organach administracji rządowej i samorządowej
- Instytucje finansowania ochrony środowiska – np. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, fundusze wojewódzkie, powiatowe i gminne, środki unijne
- Organy policji ekologicznej – Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Policja, Straż Miejska, Państwowa Straż Pożarna, Sanepid
6. Struktura organizacyjna organów ochrony środowiska w Polsce:
- Centralne organy administracji rządowej nadzorowane przez ministra środowiska:
* Główny Inspektor Ochrony Środowiska
* Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
* Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej
* Prezes Państwowej Agencji Atomistyki
* Prezes Wyższego Urzędu Górniczego
- Jednostki organizacyjne nadzorowane przez ministra środowiska:
* Biuro Nasiennictwa Leśnego w Warszawie
* Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
* Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”
- Jednostki badawczo – rozwojowe:
* Instytut Badawczy Leśnictwa
* Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
* Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
* Instytut Ochrony Środowiska
* Państwowy Instytut Geologiczny
- Jednostki organizacyjne podległe ministrowi środowiska:
* Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
* Centrum Informacji o Środowisku
* Zakład Obsługi MŚ
- Centralny organ administracji rządowej nadzorowany przez ministra środowiska:
* Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
7. Struktura organizacyjna Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska:
Ogólny schemat organizacyjny jednostek dyrekcji ochrony środowiska:
- W skład Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wchodzą następujące departamenty:
* Dep. Ocen Oddziaływania na środowisko
* Dep. Ochrony Przyrody
* Dep. Obszarów Natura 2000
* Dep. Kontroli Szkód w Środowisku, Ekozarządzania, Promocji i Informacji o Środowisku;
* Biuro Prawne
* Biuro Dyrektora Generalnego Urzędu
- Regionalne dyrekcje ochrony środowiska posiadać będą podobną strukturę:
* Wydział Oce Oddziaływania na Środowisko
* Wydział Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000
* Wydział Zapobiegania i Naprawy Szkód w Środowisku oraz Informacji o Środowisku i Zarządzania Środowiskiem
* Wydział Spraw Terenowych (jeden lub kilka)
* Wydział Organizacyjno – Finansowy
8. Kompetencje Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska:
Współudział w realizacji polityki ochrony środowiska w zakresie ochrony przyrody i kontroli procesu inwestycyjnego,
Kontrola odpowiedzialności za szkody w środowisku,
Gromadzenie danych i sporządzanie informacji o sieci Natura 2000 i innych obszarach chronionych oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,
Współpraca z właściwymi organami ochrony środowiska innych państw i organizacjami międzynarodowymi oraz Komisją Europejską,
Współpraca z Głównym Konserwatorem Przyrody i Państwową Radą Ochrony Przyrody w sprawach ochrony przyrody,
Współpraca z organami samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływani na środowisko i ochrony przyrody,
Udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko,
Wykonywanie zadań związanych z Siecią Natura 2000, o których mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody
Współpraca z organizacjami ekologicznymi
9. Scharakteryzuj obszary Natura 2000
Natura 2000 to program wprowadzony w krajach europejskich w celu ochrony konkretnych gatunków i siedlisk na terenie krajów objętych tym programem. Opiera się on na dwóch dyrektywach: ptasiej i siedliskowej. Program ten dotyczy konkretnych, wybranych przez dany kraj grup ptaków i siedlisk i tylko ich. Nie dotyczy całych obszarów występowania, ponieważ byłoby to zbyt duże utrudnienie dla inwestycji.
Celem Natury 2000 jest ochrona gatunkowa ptaków i siedlisk przed uciążliwościami ze strony działalności człowieka. Program ten wprowadzono, ponieważ tak zintegrowany system ochrony gatunków zagrożonych wyginięciem pozwala na bardziej efektywną ochronę. Natura 2000 nie zwraca uwagi na podział polityczny Europy, tylko na konkretne miejsca występowania ptaków i siedlisk. Poza tym wspólne działalnie w jednym i określonym celu zmniejsza koszty ochrony ponoszone przez konkretne kraje.
Natura 2000 powoduje szereg utrudnień dla potencjalnych inwestycji. Gdy istnieje zbyt duże zagrożenie dla gatunków ptaków i siedlisk to wówczas dana inwestycja nie uzyskuje zgody na realizację. Często wynikają z tego konflikty, ponieważ dany obszar siedliskowy może być jednocześnie dogodnym terenem dla np. budowy ośrodka sportowo-rekreacyjnego.
Natura 2000 niesie ze sobą trzy obowiązki:
- obowiązek oceny - inwestycja przed realizacją musi być oceniona pod kątem wpływu na dany gatunek, czy siedlisko
- osoby zarządzające tym programem w danym kraju muszą sprawdzać, czy wszystko przebiega właściwie
- trzeba stale kontrolować, czy nie ma żadnych zaniedbań i czy ochrona jest wystarczająca
10. Wymień rodzaje aktów prawnych w ochronie środowiska:
- konstytucja
- ustawy
- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego
- umowy między narodowe
- konwencje
- porozumienia
- dyrektywy
- zarządzenia
11. Formy ochrony przyrody w Borach Tucholskich (charakterystyka + przykłady):
- Park Narodowy „Bory Tucholskie” – obejmuje cenne tereny borów o szczególnych wartościach przyrodniczych, naukowych, ekosystemy, siedliska roślinne i zwierzęce
- Rezerwaty przyrody – są to tereny zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym o szczególnych wartościach przyrodniczych, edukacyjnych i kulturowych, np. Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego
- Parki krajobrazowe – obejmują obszary o cennych walorach krajobrazowych, promujących turystykę nie pobytową, np. Zaborski Park Krajobrazowy, Tucholski Park Krajobrazowy
- Pomniki przyrody – twory przyrody ożywionej lub nieożywionej o cennej wartości przyrodniczej i naukowej, np. cisy w rezerwacie przyrody
- Obszary Natura 2000 – obszary europejskiej sieci ekologicznej chroniącej ptaki i cenne siedliska roślinne i zwierzęce w borach
- Leśne Kompleksy Promocyjne – nie obejmują PN „Bory Tucholskie” i Parków Krajobrazowych, obejmują natomiast obszary Natura 2000; są to obszary lasów, które służą popularyzacji zrównoważonego rozwoju terenów leśnych
- Rezerwaty biosfery – obejmują wszystkie tereny cenne pod względem bioróżnorodności
- Użytki ekologiczne – obejmują pozostałości ekosystemów ważne dla funkcjonowania środowiska na danym terenie
12.Formy ochrony przyrody w PL, cel powołania, charakterystyka:
Formy ochrony przyrody w Polsce:
parki narodowe
rezerwaty przyrody
parki krajobrazowe
obszary chronionego krajobrazu
obszary Natura 2000
pomniki przyrody
stanowiska dokumentacyjne
użytki ekologiczne
zespoły przyrodniczo – krajobrazowe
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
| ad. 1 |
wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.
|
|---|---|
| ad. 2 |
|
| ad. 3 |
|
| ad. 4 |
|
| ad. 5 |
|
| ad. 6 |
|
| ad. 7 |
|
| ad. 8 |
|
| ad. 9 |
|
| ad. 10 |
|
13. Edukacja ekologiczna formalna i nieformalna:
- Edukacja ekologiczna – kształtowanie wiedzy, umiejętności teoretycznych, praktycznych, a także rozwijanie wrażliwości i emocjonalnej chęci działania na rzecz ochrony środowiska, jego kształtowania.
- Edukację formalną albo (szkolną), która ma miejsce na etapie edukacji szkolnej, w trakcie studiów oraz w ramach różnego typu szkoleń. Zazwyczaj jest to proces prowadzący do uzyskania dyplomów, certyfikatów czy zaświadczeń, oparty na określonej strukturze i organizacji nauki;
- Edukację nieformalną, trwający przez całe życie proces kształtowania się postaw, wartości, umiejętności i wiedzy na podstawie różnych doświadczeń oraz wpływu edukacyjnego otoczenia (rodziny, znajomych, środowiska pracy, zabaw, ryku) oraz oddziaływania mass mediów. Przykładem mogą tu być m.in. różnego rodzaju edukacyjne konkursy, projekty, filmy, słuchowiska, gry multimedialne i symulacyjne, a także Edutainment, w które angażuje się konkretna osoba.
Edukacje nieformalna prowadza dom rodzinny, pozarządowe organizacje ekologiczne, centra edukacji ekologicznej, parki krajobrazowe, samorządy terytorialne, wojewódzkie służby ochrony środowiska, kościoły i ruchy religijne, środki masowego przekazu i zakłady pracy.
14.Rekultywacja – przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom (przede wszystkim leśnym i rolniczym) zdewastowanym i zdegradowanym przez działalność człowieka. Pojęcie odnosi się również do wód. Jednym ze sposobów polepszenia stanu zdegradowanych jezior jest ich rekultywacja . Celem rekultywacji jezior jest przywrócenie ich poprzednich funkcji, a także cech fizycznych, chemicznych i biologicznych jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Dobór odpowiedniej metody, uwarunkowany jest odmiennością poszczególnych jezior, różnic w sposobach i zakresach zanieczyszczenia, a także ich położenia w zlewni.
- Podział metod rekultywacji:
* in situ – W ochronie przyrody termin in situ oznacza ochronę gatunku w miejscu jego występowania w środowisku. Parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody
* ex situ – ochrona gatunku chronionego realizowana przez przeniesienie go do ekosystemu zastępczego, gdzie może on dalej żyć samodzielnie w warunkach naturalnych, lub do środowiska sztucznie stworzonego, w którym musi być otoczony stałą opieką człowieka. Przenoszone mogą być całe osobniki roślin albo ich nasiona, bulwy i kłącza. Ochronę ex situ mogą podejmować jedynie instytucje naukowe i urzędy konserwatorskie. W ten typ ochrony zaangażowane są głównie ogrody zoologiczne i ogrody botaniczne, gdzie prowadzone są badania zagrożonych gatunków, ich rozmnażanie i wymiana. Przykład: Ochrona Pandy Wielkiej i próby rozmnażania w niewoli.
- Przykłady rekultywacji gruntów:
* zalesianie
* zalewanie
*zasypywanie terenów kopalnianych.
15.Rewitalizacja krajobrazu – kompleksowe działania podejmowane głównie na obszarze miast, historycznych dzielnic śródmiejskich i na terenach poprzemysłowych w celu ich ekologicznej, kulturowej, społecznej i gospodarczej odnowy. Ożywienie społeczno-gospodarcze rewitalizowanych obszarów następuje poprzez ich modernizację i rewaloryzację, przesiedlenia i zasiedlenia mieszkańców oraz promowanie aktywności społecznej lokalnej. Przystąpienie do procesu rewitalizacji wymaga budowy systemu rewitalizacji, a następnie opracowania szczegółowych programów dla konkretnych obszarów. Terminy używane zamiennie: renowacja, rehabilitacja, odnowa.
16.Restytucja krajobrazu – działania mające na celu przywrócenie pierwotnego stanu krajobrazu zniszczonego przez nieracjonalną gospodarkę człowieka. Może obejmować działania zmierzające do odnowienia wybranych lub wszystkich składowych krajobrazu.
17.Rewaloryzacja krajobrazu – zwiększenie wartości przyrodniczej obszarów nie zdewastowanych, ale też nie wykorzystywanych w sposób optymalny.
18. Reintrodukcja wilka oznacza sztuczne przywracanie wilka na terytoria, w których został wytępiony. Jest ona przeprowadzana tylko na terenach, gdzie nadal istnieją duże połacie dzikich obszarów, obfitujące w zwierzynę, na którą wilki mogą polować. Reintrodukcja była tematem wielu debat i sporów, ponieważ ludzie obawiali się, że wilki mogą podchodzić pod wsie. Obecnie jednak uważa się ją raczej za dobre przedsięwzięcie, ponieważ wilki są ważnym składnikiem ekosystemu – zabijając słabe osobniki, utrzymują lokalną populację zwierzyny w dobrej kondycji. Reintrodukcja przeprowadzana jest w wielu krajach Europy i w USA.
- Miejsca reintrodukcji:
USA (Yellowstone (od 1995), Arizona (wilk meksykański))
Europa (Skandynawia, Dania, Niemcy, Włochy, Szkocja, Polska)
20. Parki narodowe
- najstarszy na świecie: Yellowstone
- którego czas tworzenia wyniósł ponad 40 lat: Park Narodowy Krugera
- największy na świecie: Park Narodowy Grenlandii
- drugi co do wielkości na świecie: Tasili van Ahdżar
- najstarszy w Polsce: Białowieski
- najmłodszy w Polsce: Ujście Warty
- największy w Polsce: Biebrzański
- najmniejszy w Polsce: Ojcowski
21. Parki narodowe w Polsce:
- Białowieski
- Biebrzański
- Babiogórski
- Bieszczadzki
- „Bory Tucholskie”
- Drawieński
- Gorczański
- Gór Stołowych
- Kampinowski
- Karkonoski
- Magurski
- Narwiański
- Ojcowski
- Pieniński
- Poleski
- Roztoczański
- Słowiński
- Świętokrzyski
- Tatrzański
- Ujście Warty
- Wielkopolski
- Wigerski
- Woliński
22. Parki Narodowe Ameryki Północnej
1. Park Narodowy Everglades
2. Park Narodowy Yellowstone
3. Park Narodowy Łuków Skalnych
4. Park Narodowy Skamieniałego Lasu
5. Park Narodowy Sekwoi
6. Park Narodowy Doliny Śmierci
7. Park Narodowy Gór Skalistych
8. Park Narodowy Katmai
9. Park Narodowy Yosemite
10. Park Narodowy Wrangla
24. Parki Narodowe Ameryki Południowej:
1. Park Narodowy Torres del Paine
2. Park Narodowy Wodospady Iquazu
3. Park Narodowy Los Glaciares
4. Park Narodowy Huascaran
5. Park Narodowy Ziemi Ognistej
6. Park Narodowy Torotoro
7. Park Narodowy Przylądka Horn
8. Park Narodowy Sierra Nevada
9. Park Narodowy Sierra Nevada de Santa Marta
10. Park Narodowy Amazonii
25. Parki Narodowe Afryki:
1. Park Narodowy Ruwenzori
2. Park Narodowy Serengeti
3. Park Narodowy Tashili van Ahdżar
4. Park Narodowy Okapi
5. Park Narodowy Wirunga
6. Park Narodowy Jeziora Nakuru
7. Park Narodowy Wodospady Wiktorii
8. Rezerwat Narodowy Masai – Mara
9. Park Narodowy Jeziora Niasa
10. Park Narodowy Krugera
26. Parki Narodowe Azji:
1. Park Narodowy Pamukkale
2. Park Narodowy Góra Ararat
3. Park Narodowy Zatoka Ha Long
4. Park Narodowy Wolong
5. Park Narodowy Mount Everest
6. Park Narodowy Komodo
7. Park Narodowy Sagarmatha
8. Park Narodowy Sorak
9. Park Narodowy Corbetta
10. Park Narodowy Taal
27. Parki Narodowe Australii
1. Park Narodowy Kakadu
2. Park Narodowy Wielka Rafa Koralowa
3. Park Narodowy Purnululu
4. Park Narodowy Kościuszki
5. Park Narodowy Fiordland
6. Park Narodowy Hamersley
7. Park Narodowy Nambung
8. Park Narodowy New England
9. Park Narodowy Góry Błękitne
10. Park Narodowy Port Campbell
28. Parki Narodowe Europy:
1. Park Narodowy Lemmenojki
2. Park Narodowy Abisko
3. Park Narodowy Sarek
4. Park Narodowy Jezior Plitwickich
5. Park Narodowy Prypecki
6. Park Narodowy Grenlandii
7. Park Narodowy Olimpu
8. Park Narodowy Picos de Europa
9. Park Narodowy Lasu Bawarskiego
10. Park Narodowy Rondane
29. Formy ochrony przyrody w Rosji:
- zapowiedniki: najwyższa forma ochrony przyrody, odpowiada parkom narodowym
- zakazniki: swego rodzaju rezerwaty przyrody, pomniki przyrody; podobne do naszych rezerwatów
30. Formy ochrony przyrody w USA:
- parki narodowe
- parki prowincjonalne
- pomniki narodowe
- parki stanowe
- rezerwaty narodowe
31. Formy ochrony przyrody w Niemczech:
- park narodowy
- rezerwat biosfery
- rezerwat przyrody
- obszary chronionego krajobrazu
- park przyrody
- pomnik przyrody
- chroniony element krajobrazu
32. Formy ochrony przyrody w Hiszpanii:
- park narodowy
- park przyrody
- park wiejski
- rezerwat przyrody
- specjalny rezerwat
- pomniki przyrody
- obszar chronionego krajobrazu
- miejsca naukowego zainteresowania
33. Formy ochrony przyrody w Nepalu:
- parki narodowe
- rezerwaty przyrody
- obszary chronione
- obwody łowieckie
34. Formy ochrony przyrody w kujawsko-pomorskim
Parki krajobrazowe:
Brodnicki Park Krajobrazowy
Włocławski Park Krajobrazowy
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy
Krajeński Park Krajobrazowy
Nadgoplański Park Tysiąclecia
Tucholski Park Krajobrazowy
Wdecki Park Krajobrazowy
Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego
Rezerwaty przyrody:
Kompleksy leśne:
Bory Tucholskie
Puszcza Bydgoska
Lasy Gostynińsko-Włocławskie
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
Torfowisko Messy (pow. 634,45 ha.),
Dolina rzeki Ryszki (pow.358,41 ha.),
Dolina Rzeki Sobińska Struga (pow. 335,47 ha.),
Rzeka Prusina (pow. 234,32 ha.)
Słupski Gródek n/Osą (pow. 4,7S ha.).
34. Mapy sozologiczne
Mapy sozologiczne – są kartograficznymi opracowaniami przedstawiającymi przyczyny i skutki negatywnych przemian zachodzących w środowisku geograficznym pod wpływem działalności człowieka, a także sposoby ochrony naturalnych wartości tego środowiska (M. Stankiewicz 1983,
- Podział wg charakteru prezentowanej informacji:
I.Podział wg charakteru prezentowanej informacji
a) Mapy analityczne:
* Kompleksowe – mapa czynników degradujących środowisko
* Jednozagadnieniowe – mapa hydrologiczna, mapa antropologiczna
b) Mapy syntetyczne (prognostyczne) :
* Kompleksowe – mapa dynamiki przemian degradacyjnych
* Jednozagadnieniowe – mapa prognozy degradacyjnych przekształceń powierzchni ziemi
II. Podział wg skali
a) Mapy szczegółowe
* 1:10 000 dla obszarów zurbanizowanych
* 1: 25 000 dla innych obszarów
b) Mapy przeglądowe
* 1:100 000
* 1:200 000
c) Mapy ogólne
* 1:500 000
* 1:1 000 000
* 1:2 000 000
35. Koncepcja ekorozwoju zmieniła podejście polityków, przedstawicieli gospodarki do wzajemnych relacji między rozwojem a środowiskiem przyrodniczym.
Koncepcje:
ekonomii środowiskowej
-badanie ekonomicznych teorii, zachowania środowiska
-zakaz traktowania zasobów środowiska jako kapitału „darmowego”, co miało miejsce w ekonomii socjalistycznej i kapitalistycznej
polityki ekologicznej
-rozwoju społeczno-gospodarczego, polegające na wypracowaniu takich zasad rozwoju gospodarczego, które uwzględniać będą rozumne i oszczędne gospodarowanie zasobami środowiska
-konieczność implementacji polityki ekologicznej do wszystkich polityk sektorowych państwa i regionów. Ważna jest regionalizacja ekopolityki
eko-społecznej gospodarki rynkowej
- ukierunkowanie go na dobro wspólne człowieka i przyrody, równoważenie potrzeb materialnych i ideowych ludzi
-zdaniem Michnowskiego, czynnikiem działań na rzecz rozwoju nie byłby kapitał, ale informacja oraz powszechna myśl i praca ludzka
Lata 1992-2000 stagnacja w rozwoju koncepcji jedynie apele intelektualistów i naukowców
- Apel Warszawski 1993 sformułowany przez Lesława Michnowskiego na Światowym Kongresie Uniwersalizmu w Warszawie
- 1996r. przez Komitet Naukowy „Człowiek i Środowisko” PAN opracował prognozę ostrzegawczą zmian środowiskowych warunków życia człowieka na początku XXI w.
- memoriał w sprawie strategii wprowadzania ekorozwoju w Polsce autorstwa Kozłowskiego, poszerzony i uaktualniony w 2001r.
- manifest Ochrony Przyrody Ludwika Tomiałojcia
Przyjęta w 1997r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stwierdza, że państwo „zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”
długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju Polski do 2025r.
II Polityka Ekologiczna Państwa
36. Wymień etapy wskazań w opracowaniu ekofizjograficznym
rozpoznanie i charakterystyka stanu oraz funkcjonowania środowiska, udokumentowane i zinterpretowane przestrzennie,
diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska
wstępna prognoza dalszych zmian zachodzących w środowisku, podlegająca na określaniu kierunków i możliwej intensywności przekształceń i degradacji środowiska, które może powodować dotychczasowe użytkowanie i zagospodarowanie,
określenie przyrodniczych predyspozycji do kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej, podlegające w szczególności na wskazaniu obszarów, które powinny pełnić przede wszystkim funkcjonowanie przyrodnicze,
ocena przydatności środowiska, polegająca na określaniu możliwości rozwoju i ograniczeń dla różnych rodzajów użytkowania i form zagospodarowania obszaru,
określenie uwarunkowań ekofizjograficznych , formułowanych w postaci wniosków z analiz prognoz i ocen, o których mowa w pkt. A-e, stosownie do przedmiotu i skali sporządzonego planu zagospodarowania przestrzennego
37. Rozwiń skrót LKP + charakterystyka
Leśne Kompleksy Promocyjne są obszarami funkcjonalnymi o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym ustanawiane w celu promocji trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz ochrony zasobów przyrody w lasach.
Celem ustanowienia leśnych kompleksów promocyjnych jest:
wszechstronne rozpoznanie stanu biocenozy leśnej na ich obszarze i warunków jej bytowania oraz trendów zachodzących w nich zmian;
trwałe zachowanie lub odtwarzanie naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki leśnej prowadzonej na podstawach ekologicznych;
integrowanie celów trwałej gospodarki leśnej i aktywnej ochrony przyrody;
promowanie wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarki leśnej przy wykorzystaniu wsparcia finansowego ze środków krajowych i zagranicznych;
prowadzenie prac badawczych i doświadczalnictwa leśnego w celu wyciągnięcia wniosków dotyczących możliwości i warunków upowszechniania zasad ekorozwoju na całym obszarze działania Lasów Państwowych;
prowadzenie szkoleń Służby Leśnej i edukacji ekologicznej społeczeństwa.
Pierwsze Leśne Kompleksy Promocyjne powstały w 1994 roku. Obecnie na obszarze Polski jest ich 25.
23. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP):
Cele (ZMŚP) :
- poznanie mechanizmów procesów obiegu materii i energii w podstawowych typach geosystemów Polski
- rozpoznanie rozmiarów antropogenicznej transformacji struktury i procesów obiegu energii i materii w geosystemach różnego rodzaju i rzędu
- oszacowanie bilansu energii i materii dla wybranych powierzchni w obrębie wyróżnionych typów geosystemów Polski
- określenie wartości progowych tolerancji geosystemów różnego rodzaju i rzędu na antropopresję i zmiany globalne (zmiany klimatu)
- zebranie informacji niezbędnych do modelowania systemów przyrodniczych i prognozowania ich ewolucji dla przewidywanych scenariuszy intensyfikacji /dezintensyfikacji produkcji rolniczej industrializacji i dezindustrializacji oraz przemian klimatu
Żeby zrozumieć:
Istotą ZMŚP jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu w skład którego wchodzą elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych realizacjach. Filozofia ta odróżnia wyraźnie ZMŚP od pozostałych podsystemów. Prowadzone badania stanowią podstawę oceny całych geokompleksów oraz przemian zachodzących w nich pod wpływem narastających antropopresji.
Realizacja celów ZMŚP odbywa się poprzez Sieć 8 stacji ZMŚP. Lokalizacja stacji powinna uwzględniać zróżnicowanie środowiska przyrodniczego, społ.-gosp., według następujących kryteriów:
- typu budowy geologicznej i rzeźby terenu określającej strukturę systemów przyrodniczych s społ. – gosp.
Zróżnicowanie klimatyczne Polski zarówno w przekroju N-S jaki W-E warunkujące funkcjonowanie procesów przyrodniczych, wielkość odnawialnych zasobów wodnych i biomas, zmienność czasową produktywności rolnictwa itp.
- stopień transformacji antropogenicznej z wydzieleniem obszarów leśnych (z wyróżnieniem Parków Narodowych) , obszarów ekstensywnego i intensywnego rolnictwa, aglomeracji miejskich, obszarów przemysłowych i górniczych.
- organizacja sieci i stacji ZMŚP uwzględnia już istniejące stacje (będące w posiadaniu różnych instytucji) dysponujące długimi seriami obserwacyjnymi niezbędnymi do identyfikacji długookresowych trendów
Program pomiarowy ZMŚP obejmuje:
a) meteorologię, chemizm powietrza
b) chemizm odpadów atmosferycznych i pokrywy śnieżnej
c) chemizm opadu podokapowego
d) chemizm spływu po pniach metali ciężkich w mchach gleb
e) hydrobiologię rzek i jezior
f) epifity nadrzewne uszkodzenia drzewostanu
ZMŚP zadanie:
W ramach ZMŚP w latach 2007-09 będą realizowane badania i ocena stanu środowiska przyrodniczego wybranych geoekosystemów Polski. Badania będą prowadzone w oparciu o sieć krajową złożoną z 8 stacji bazowych w obrębie reprezentowanych zlewni rzecznych i jeziornych. Do zlewni badawczych należą:
a) Zlewnia górnej Parsęty (stacja bazowa Storkowo)
b) Czarnej Hańczy (stacja Wigry)
c) Jeziora Łękuk (puszcz borecka)
d) Strugi Toruńskiej (Koniczynka)
e) Zlewni Kanału Olszowieckiego (Pożary)
f) Zlewnia rolniczo leśna w Górach Świętokrzyskich (św. Krzyż)
g) Zlewnia Bystrzanki (Szymbark)
h) Zlewnia jeziora Gardno (Biała Góra)