Hydrologia - nauka zajmująca się badaniem wody na powierzchni lub w głębi Ziemi, jej występowaniem, rozmieszczeniem, obiegiem w czasie i przestrzeni, jej właściwościami : biologicznymi, fizycznymi i chemicznymi, jej współdziałaniem z otaczającym środowiskiem, jej związkiem z światem żywym. Lub nauka zajmująca się procesami rządzącymi wyczerpywaniem i uzupełnieniem zasobów wodnych na Ziemi i różnymi fazami jej cyklu hydrologicznego.
Hydrosfera - wodna powłoka kuli ziemskiej, obejmuje morza, oceany, wody zgromadzone w lodowcach, lądolodach, wiecznej zmarzlinie, wody powierzchniowe rzek, jezior, bagien i mokradeł, wody podziemne oraz wody zawarte w atmosferze i biosferze.
Drenaż - wypływ wód podziemnych z poziomu wodonośnego (strefa drenażu- obszar gdzie następuje odpływ podziemny i gdzie zwierciadło wód ma znów charakter swobodny)
Melioracja - utrzymywanie prawidłowych stosunków wodnych w glebie poprzez jej nawadnianie lub odwadnianie
Ewaporacja - inaczej parowanie, jest procesem fizycznym, występującym w temperaturze niższej niż temperatura wrzenia, podczas którego ciecz zmienia swój stan skupienia, przechodząc w fazę gazową
Transpiracja - proces, w którym para wodna uchodzi z roślin, głównie przez liście.
Ewapotranspiracja - proces, w wyniku którego para wodna jest odprowadzana do atmosfery w skutek transpiracji roślin i parowania z gleby
Precypitacja -
Kontaminacja - skażenie danego materiału lub terenu obcymi czynnikami, zwłaszcza biologicznymi.
Intercepcja - proces zatrzymania wody opadowej przez szatę roślinną
Strefa aeracji (napowietrzenia) - powierzchniowa część utworów geologicznych, w której współistnieją stałe cząstki skały, woda i powietrze. Obejmuje utwory geologiczne od kilku cm do ponad 100m.
Strefa saturacji (nasycenia) - część środowiska skalnego, w którym wszystkie przestworki między ziarnami skały wypełnia woda wolna. Górną granicą strefy jest zwierciadło wód podziemnych.
Degradacja -
Krenologia - nauka zajmująca się badaniem źródeł wodnych, ich charakterem, warunkami występowania, wydajnością i składem chemicznym
Potamologia - nauka zajmująca się badaniem cieków (np. rzeki), ich zasilania, typów koryta, zmian stanów wody, ustrojów rzecznych, zmienności przepływów, przebiegu zjawisk lodowych, zmian temperatur i składu chemicznego wody, a także organizmów żywych występujących w rzekach (biopotamologia).
Limnologia - nauka zajmująca się badaniem wód zbiorników śródlądowych: warunków. fizycznych, chemicznych i biologicznych, sedymentacją osadów, falowaniem, prądami, ustrojem lodowym i termicznym.
PCB - ogólna nazwa organicznych związków chemicznych, pochodnych bifenylu, w którym część atomów wodoru zastąpiono atomami chloru. Używane były jako ciecze elektroizolacyjne w transformatorach (olej transformatorowy), kondensatorach i innych urządzeniach elektrycznych ze względu na ich dobre właściwości dielektryczne, niepalność i stabilność chemiczną. Były też stosowane jako oleje smarne, dodatki do tworzyw sztucznych, dodatki do klejów, nasycano nimi materiały budowlane co nadawało im własności samogsnące. Są rakotwórcze. Stwierdzono także, że w środowisku naturalnym ulegają one bardzo powolnemu rozkładowi z wydzieleniem pochodnych o własnościach zbliżonych do dioksyn i powodują bardzo trudne do usunięcia skażenie gleby i wody. Powodują one raka, choroby układów immunologicznego i nerwowego, uszkodzenia wątroby, bezpłodność, a także uszkodzenie płodu u kobiet w ciąży
DDT - ( di chloro-difenylo-trichloroetan) środek owadobójczy, wykorzystywany od początku lat 40tych do początku lat 60tych. Toksyczny dla owadów, niemal nieszkodliwy dla ssaków i ptaków. Okazało się jednak, że jest to bardzo trwały związek, w glebie ulega rozłożeniu dopiero po kilkunastu latach i ma zdolność kumulowania się we wszystkich organizmach żywych, także u ludzi. Największe jego stężenie zanotowano u zwierząt drapieżnych będących końcowym ogniwem łańcucha pokarmowego.
Koagulacja - to proces polegający na łączeniu się cząstek fazy rozproszonej koloidu w większe agregaty tworzące fazę ciągłą o nieregularnej strukturze. Istnieje koagulacja odwracalna i nieodwracalna, a także spontaniczna i wymuszona. W wyniku koagulacji może następować zjawisko żelowania, tworzenia się past i materiałów stałych, sedymentacji lub pokrywania powierzchni mieszaniny warstwą fazy rozproszonej.
Flokulacja - jest to końcowy etap niektórych rodzajów koagulacji tj. wypadania osadu z koloidów. Dokładnie jest to proces tworzenia się wiązań chemicznych między micelami, na skutek czego micele łączą się w duże agregaty, które w widoczny sposób wypadają z mieszaniny tworząc osad lub mętną zawiesinę.
Sorpcja - zdolność stałych cząstek gleby do zatrzymywania jonów lub cząsteczek chemicznych rozpuszczonych w powietrzu i roztworze glebowym.
Adsorpcja - proces wiązania się cząsteczek, atomów lub jonów na powierzchni lub granicy faz fizycznych, powodujący lokalne zmiany stężenia
Absorpcja - proces polegający na wnikaniu cząsteczek, atomów lub jonów do wnętrza innej substancji tworzącej dowolną fazę ciągłą - (gazu, cieczy, ciała stałego itp.)
Tło geochemiczne
Woda infiltracyjna - Woda podziemna powstała w wyniku infiltracji wód atmosferycznych i powierzchniowych w ośrodek skalny
Woda kapilarna - jest to woda występująca w drobnych porach, szczelinach i naczyniach włoskowatych produktów niezależnie od siły grawitacji, gdyż silniejsze od niej są siły napięcia powierzchniowego. Woda ta podlega zjawiskom kapilarnym.
Wody kapilarne występują w strefie aeracji w porach i szczelinach o wymiarach kapilarnych.
Zasoby wodne - źródła wody potencjalnie użytecznej dla człowieka, np. dla celów rolnictwa, przemysłu, potrzeb gospodarstw domowych, rekreacji czy środowiska.
Zasoby wodne tworzą trzy rodzaje wód:
• opady i osady atmosferyczne ,
• wody podziemne głębszych poziomów
• wody powierzchniowe
Zasoby dyspozycyjne - Ilość wód podziemnych zbiornika lub jego części nadających się i możliwych do wykorzystania gospodarczego przy zachowaniu ograniczeń związanych z wymaganiami ochrony środowiska naturalnego. (z Dz. U. Z.D.- zasoby wód podziemnych z obszaru bilansowego, możliwe do zagospodarowania w określonych warunkach środowiskowych i hydro-geologicznych bez wskazywania lokalizacji i warunków techniczno-ekonomicznych ujęć)
2)
duży obieg - cykl krążenia wody pomiędzy oceanem, atmosferą i kontynentem
mały obieg - cykl krążenia wody pomiędzy atmosferą a oceanem lub atmosferą i lądem.
Składniki cyklu:
- parowanie (ewaporacja)
- skroplenie (kondensacja)
- zamarzanie (krystalizacja)
- rozmarzanie (topnienie)
- sublimacja/resublimacja
- transpiracja
- infiltracja
- konwekcja/adwekcja
- opad
- spływ powierzchniowy
- odpływ podziemny
- wody juwenalne
Bilans wodny - zestawienie przychodów i ubytków wody dla danego obszaru w czasie roku hydrologicznego. Na saldo bilansu mają wpływ : klimat (temperatura i opady), rzeźba terenu, oddalenie od mórz i oceanów, prądy morskie, szata roślinna.
3) retencja: powierzchniowa podziemna (jakie wody się składają?) retencja naturalna i sztuczna, rezerwuary retencjonujące wodę
Retencja - czasowe zatrzymanie (wyłączenie) wody z obiegu. Może być:
Powierzchniowa - jeziora, śnieg, lodowce i lądolody, bagna i mokradła
Podziemna - różnego rodzaju wody podziemne, wieczna zmarzlina
Naturalna - stworzona bez udziału człowieka, jeziora naturalne, rzeki, lodowce, w glebie itp.
Sztuczna - sztuczne zbiorniki wodne (jeziora), zapory itp.
5 naturalnych rezerwuarów:
- oceany
- lodowce i wody zamarznięte
- wody podziemne i gruntowe
- wody atmosferyczne
- cieki, stawy, jeziora, obszary podmokłe
4)
Degradacja wody - wprowadzenie odwracalnych zmian w równowadze ilościowej i jakościowej systemu wodnego - spowodowane czynnikami antropogenicznymi
- jakościowa polega na mechanicznym (zawiesina), chemicznym lub biologiczno-organicznym (bakterie, wirusy, organizmy żywe, substancje organiczne i produkty ich rozpadu) zanieczyszczeniu wód.
- ilościowa - zmniejszenie naturalnych wielkości zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w wyniku nadmiernej ich eksploatacji, prowadzonego odwodnienia górniczego lub budowlanego, zmniejszenia zasilania oraz degradacji jakości wód AS
5)
Stan ekologiczny cieku
Ciek wzorcowy
Przepływ nienaruszalny - jest to umowny (w danym przekroju cieku i dla danego okresu roku) właściwy dla założonego ekologicznego stanu cieku, przepływ, którego wielkość i jakość, ze względu na zachowanie tego stanu, nie mogą być, a ze względu na instytucję powszechnego korzystania z wód, nie powinny być, z wyjątkiem okresów zagrożeń nadzwyczajnych, obniżane poprzez działalność człowieka.
6)
Stopnie naturalności cieku:
- stan obcy naturze
- stan daleki od natury
- stan częściowo bliski naturze
- stan bliski naturze
- stan naturalny
7) ????
8)
Wskaźniki jakości wód:
- Wskaźniki fizyczne to temperatura, zapach, smak, mętność, przezroczystość, barwa wody.
- Wskaźniki chemiczne to m.in. odczyn wody, utlenialność, twardość wody, zasadowość, kwasowość, poziom związków azotu i fosforu, chlorków, siarczanów, żelaza, rozpuszczonego tlenu, dwutlenku węgla, metali ciężkich.
- Wskaźniki biologiczne określają warunki sanitarne np. miano Coli, wskaźnik saprobowości, indeks saprobów, polski indeks biotyczny
9)
10)
Typy środowisk beztlenowych:
- tlenowe
- pośrednie (mało wolnego tlenu < 5%)
- beztlenowe - wzory redukcyjne (tlen jest niemierzalny)
11)
Eh - potencjał eksyhalacyjno-redukcyjny
pH - stężenie jonów hydroniowych w roztworach wodnych
przewodnictwo - obecność jonów obdarzonych ładunkiem elektrycznym powodują ze roztwory elektrolitów przewodzą prąd. Bardzo czysta woda jest złym przewodnikiem elektryczności.
BZT (biochemiczne zapotrzebowanie na tlen) - ilość tlenu potrzebna do przeprowadzenia rozkładu związków organicznych zawartych w jednej objętości wody lub ścieków za pomocą mikroorganizmów w warunkach tlenowych w temperaturze 20stopni C
ChZT (chemiczne zapotrzebowanie na tlen) - umowna ilość tlenu( podawana w g/m3 ) potrzebna do utlenienia materii organicznej jednak bez udziału organizmów żywych
12)
Jednostki wyrażające koncentrację:
- ppm to przyjęty na świecie sposób wyrażania stężenia bardzo rozcieńczonych roztworów związków chemicznych. Stężenie to jest pochodną ułamka molowego i określa ile cząsteczek związku chemicznego przypada na 1 milion cząsteczek roztworu.
- ppb to przyjęty na świecie sposób wyrażania stężenia skrajnie rozcieńczonych roztworów związków chemicznych. Stężenie to jest pochodną ułamka molowego i określa ile cząsteczek związku chemicznego przypada na 1 miliard (ang. billion - 109) cząsteczek rozpuszczalnika.
13)
Zanieczyszczenia wód:
- naturalne związane z rozwojem i obumieraniem wodnych organizmów roślinnych i zwierzęcych, wypłukiwanie pewnych substancji ze skał i gleb.(zasolenie, zanieczyszczenie humusem)
- sztuczne ścieki komunalne i przemysłowe, zanieczyszczenia związane z transportem wodnym i lądowym (oleje, związki ołowiu, tlenki azotu, węglowodorów), depozycja zanieczyszczeń pochodzących z powietrza.
14)
Źródła zanieczyszczeń:
- zbiorniki septyczne
- nielegalne zrzuty

Kategorie zanieczyszczeń:
1. biologiczne (organizmy chorobotwórcze, substancje organiczne fermentujące)
2. chemiczne (substancje neutralne, aktywne i toksyczne)
3. fizyczne (ciała pływające, zawieszone i opadające, wody podgrzane, radioaktywne)
1 i 2 zmieniają warunki ekologiczne
15)
Eutrofizacja - proces wzbogacania zbiorników wodnych w substancje pokarmowe (nutrienty, biogeny), głównie w związki azotu i fosforu. Eutrofizacja jest procesem zachodzącym naturalnie lub antropogenicznie. Sprzyja to szybszemu rozmnażaniu się glonów, które intensywnie pobierają tlen, powodując, że brakuje go dla innych organizmów żywych, przez co powstają beztlenowe pustynie przydenne.
Przyczyny - stosowanie nawozów azotowych i fosforowych, które są wymywane z gleby przez deszcze i przenoszone do zbiorników wodnych, zrzucanie ścieków, gnojówki.
Oczerety - rodzaj rośliny kłączowej, tworzy rodzaj szuwaru - zespołu roślinności nazywanego szuwarem oczeretowym.

17)
Wody powierzchniowe w PL:
Jeziora - 0,9% powierzchni kraju
Bagna - 4,1%
Odnawialne zasoby wód powierzchniowych 1580m³/os/rok
Zasoby dyspozycyjne 7km³/rok
18)
Zasoby naturalne - substancje organiczne i nieorganiczne wykorzystywane przez człowieka w procesie produkcji i konsumpcji
- odnawialne można używać ich wielokrotnie np. woda, powietrze, ryby, lasy, uprawy rolne
- nieodnawialne ilość jest ograniczona np. surowce mineralne (kopaliny)

19)
Strategiczne zasoby kraju:
- wody podziemne i powierzchniowe
- wody polskich obszarów morskich wraz z pasem nadbrzeżnym ich zasobami żywymi i mineralnymi
- lasy państwowe
- złoża kopalin
20)
Kopaliny to surowiec o znaczeniu gospodarczym wydobywany z ziemi np. węgiel, ropa naftowa, sól, rudy metali.
- podstawowe :
1) gaz ziemny, ropa naftowa oraz jej naturalne pochodne, węgiel brunatny, węgiel kamienny i metan z węgla kamiennego,
2) kruszce metali szlachetnych, rudy metali (z wyjątkiem darniowych rud żelaza) i metale w stanie rodzimym, łącznie z rudami pierwiastków rzadkich i rozproszonych oraz pierwiastków promieniotwórczych,
3) apatyt, baryt, fluoryt, fosforyt, gips i anhydryt, piryt, siarka rodzima, sole potasowe i potasowo-magnezowe, sole strontu, sól kamienna,
4) azbest, bentonit, diatomit, dolomit, gliny biało wypalające się i kamionkowe, gliny i łupki ogniotrwałe, grafit, kaolin, kamienie szlachetne i ozdobne, kwarc, kwarcyt, magnezyt, miki, marmury i wapienie krystaliczne, piaski formierskie i szklarskie, skalenie, ziemia krzemionkowa
- pospolite kopaliny nie wymieniowe wyżej są kopalinami podstawowymi
- użyteczne skała, minerał lub inne substancje stałe, gazowe lub ciekłe, które można wykorzystać gospodarczo bezpośrednio lub po odpowiedniej przeróbce.
-stałe (węgiel, rudy, sole)
- ciekłe (ropa naftowa, woda mineralna)
- gazowe (gaz ziemny)
Złoże - naturalne nagromadzenie kopalin w obrębie skorupy ziemskiej, powstałe w wyniku różnorodnych procesów geologicznych. Istotnym jest fakt, iż złoże występuje w takiej ilości i w takich warunkach ekonomicznych i geologicznych, że jego eksploatacja jest opłacalna (tym się różni złoże od zasobu)
Zasoby złoża - oszacowana i wyceniona ilość kopaliny w złożu.
Kryterium bilansowości - określa nam czy opłaca się w danym miejscu wydobywać surowiec mineralny. Jest to zestawienie strat i zysków związanych z wydobyciem

---