WYBRANE RUCHY W STAWACH KOŃCZYNY GÓRNEJ
- ZARYS CZYNNOŚCI MIĘŚNI
Uwagi:
W prezentowanym zestawieniu czynność mięśni opisana jest
w ujęciu klasycznym – rozpatrywane są jedynie mięśnie bezpośrednio działające w danym stawie, wykonujące w czasie określonego ruchu pracę koncentryczną (praca koncentryczna zbliża przyczepy kurczących się mięśni do siebie).
W przypadku pracy wykonywanej przeciwko sile grawitacji należy wziąć pod uwagę zjawisko tzw. przeciwstawnego działania mięśni, które związane jest z pracą ekscentryczną
(praca ekscentryczna – mięsień kurczy się, a mimo to jego przyczepy oddalają się, włókna mięśniowe wydłużają się kontrolując ruch kończyny przeciw grawitacji).
Ruch jest zjawiskiem złożonym i w warunkach prawidłowych zwykle nie występuje izolowana czynność pojedynczego mięśnia. Należy pamiętać, iż w zależności od rodzaju ruchu oraz jego fazy w ruchu współdziała zwykle wiele mięśni (mięśnie wykonujące pracę powodującą dany ruch, mięśnie stabilizujące staw
lub kontrolujące płynność ruchu).
Czynność mięśni w szerszym ujęciu może być rozpatrywana
w odniesieniu do anatomicznego powiązania danego mięśnia
(lub grupy mięśni) z sąsiednimi strukturami, czego przykładem są taśmy mięśniowo-powięziowe.
Wybrane ruchy obręczy kończyny górnej:
Unoszenie barku:
m. dźwigacz łopatki
m. czworoboczny (górne włókna)
Obniżanie barku:
m. piersiowy mniejszy
m. czworoboczny (dolne włókna)
Wysuwanie (protrakcja) barku:
m. zębaty przedni
m. piersiowy mniejszy
Cofanie (retrakcja) barku:
m. czworoboczny
mm. równoległoboczne
Czynność mięśni w stawie ramiennym:
Odwodzenie:
m. nadgrzebieniowy (inicjuje ruch odwodzenia)
m. naramienny (zwłaszcza część barkowa)
głowa długa m. dwugłowego ramienia (ma ona znaczenie zwłaszcza przy porażeniu
m. naramiennego)
Przywodzenie:
m. piersiowy większy
m. najszerszy grzbietu
m. obły większy
m. kruczo-ramienny
m. podłopatkowy
głowa długa m. trójgłowego ramienia (tylko ta głowa
m. trójgłowego ramienia jest dwustawowa)
Zgięcie:
m. naramienny (część obojczykowa)
m. kruczo-ramienny
m. dwugłowy ramienia
m. piersiowy większy (część obojczykowa)
Prostowanie:
m. najszerszy grzbietu
m. obły większy
m. naramienny (część grzebieniowa)
m. piersiowy większy (część mostkowo-żebrowa)
głowa długa m. trójgłowego ramienia
Obrót na zewnątrz:
m. nadgrzebieniowy (bardzo nieznacznie)
m. podgrzebieniowy
m. obły mniejszy
m. naramienny (część grzebieniowa)
Obrót do wewnątrz:
m. piersiowy większy
m. podłopatkowy
m. najszerszy grzbietu
m. obły większy
m. naramienny (część obojczykowa)
Czynność mięśni w stawie łokciowym:
Zgięcie:
m. dwugłowy ramienia
m. ramienny
m. ramienno-promieniowy
Uwagi: do mięśni zginających
w stawie łokciowym zaliczyć można także m. prostownik promieniowy długi nadgarstka, gdyż jego włókna krzyżują staw łokciowy od przodu.
Jako słabe zginacze stawu łokciowego działają również wybrane mięśnie przyczepiające się na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej:
m. nawrotny obły
m. zginacz powierzchowny palców (bardzo słabo)
m. zginacz promieniowy nadgarstka
m. dłoniowy długi (bardzo słabo)
Prostowanie:
m. trójgłowy ramienia
m. łokciowy
Bardzo słabo współdziałają
w ruchu prostowania także m.in.:
m. prostownik palców
m. prostownik łokciowy nadgarstka
Odwracanie oraz nawracanie przedramienia:
Odwracanie przedramienia:
m. dwugłowy ramienia
m. odwracacz
m. ramienno-promieniowy
(mięsień ramienno-promieniowy
z pozycji nawrócenia odwraca do pozycji pośredniej, podobnie jak m. prostownik promieniowy długi nadgarstka).
Jako mięśnie odwracające przedramię działają także wybrane mięśnie należące do warstwy głębokiej grupy tylnej mięśni przedramienia:
m. odwodziciel długi kciuka,
m. prostownik długi kciuka
oraz m. prostownik wskaziciela.
Nawracanie przedramienia:
m. nawrotny obły
m. nawrotny czworoboczny
m. zginacz promieniowy nadgarstka
m. ramienno-promieniowy
m. prostownik łokciowy nadgarstka
(mięsień ramienno-promieniowy
nawraca z pozycji odwrócenia do pozycji pośredniej, podobnie jak m. prostownik promieniowy długi nadgarstka).
Wybrane ruchy ręki:
Zgięcie:
Grupa przednia mm. ramienia (wyłączając m. nawrotny obły
i m. nawrotny czworoboczny nie działające w stawach nadgarstka, ze względu na lokalizację przyczepów) oraz mięsień odwodziciel długi kciuka (mięsień ten posiada przyczep na podstawie I kości śródręcza po stronie dłoniowej – współuczestniczy więc w zginaniu ręki).
Prostowanie:
Grupa tylna (za wyjątkiem
m. odwodziciela długiego kciuka, który zgina rękę) i grupa boczna
mm. przedramienia (wyłączając
m. odwracacz oraz m. ramienno- promieniowy, które ze względu na lokalizację przyczepów nie działają w stawach nadgarstka.
Odwodzenie:
m. zginacz promieniowy nadgarstka
mm. prostowniki promieniowe nadgarstka - długi i krótki
m. zginacz długi kciuka
W ruchu odwodzenia ręki współuczestniczą także mięśnie: odwodziciel długi kciuka, prostownik długi i prostownik krótki kciuka oraz prostownik wskaziciela.
Przywodzenie:
m. zginacz łokciowy nadgarstka
m. prostownik łokciowy nadgarstka