Sukcesy Lutra zwróciły uwagę na potrzebę gruntownego nauczania prawd wiary katolickiej. Sobór Trydencki zobowiązał biskupów aby postarali się o katechizację dla ludu i dzieci przynajmniej w niedzielę i święta. Troska ta miała początkowo charakter apologetyczny-obronny. W 1518r Luter wydał Wykład trzech głównych części katechizmu. Zas w 1529r ukazał się drukiem katechizm Lutra. Treściowo Luter trzyma się starych form, które krótko objaśnia. Budowa katechizmu Lutra:

cz. I – Przykazania, których zdaniem Lutra nikt nie może wypełnić, na skutek grzechu pierworodnego cz. II – Wiara (to lekarstwo na grzech). Wiara, ufność w zasługi Jezusa Chrystusa daje wybawienie. Usprawiedliwienie zewnętrzne.

cz. III – Modlitwa jako forma wiary i chrzest- jedyny sakrament uznany

przez Lutra. Przez 40 lat Luter wydał przeszło 100 000 egz. swojego katechzmu.

Ukazują się katechzmy katolickie, którym jednak brak nieraz jasności i

zwięzłości. Sobór Trydencki wyraża Zyczenie by stolica Apostolska wydała katechizm,

który obowiązywałby w całym Kościele katolickim. Zarządził także

prowadzenie katechezy parafialnej. Ukazuje się w 1551r tj. w czasie trwania Soboru Trydenckiego, dzieło kard. Stanisława Hozjusza ,,Confesjo doktrinae catholicae christiana ,, (

Wyznanie Katolickiej doktryny chrześcijańskiej) – buło ono w formie

summy – teza i rozwinięcie. Jasno było tu określone co jest katolickie

a co odstępstwem. Pius V polecił wydać katechizm . Rzym 1566r ,,Katechizm Koscioła

Katolickiego dla proboszczów z polecenia Piusa V. Pracowało nad nim

szereg teologów:

3 dominikanów, biskup diecezjalny kard. Seripando, prace bardzo przyspiszył Karol Boromeusz. Treść ujęto w następujące części:

1. Credo- Skład Apostolski

2. Sacramente- Sakramenty

3. Pracepta- Przykazania

4. Oratio Dominika- O Modlitwie Pańskiej .

Kard. Hozjusz polecił przetłumaczyć ten Rzymski katechizm na j. Polski-

przełożył ks. Walenty Kuczabski 1568r. Najgłośniejszym stał się katechizm św. Piotra Kanizjusza SJ, prof. W Wiedniu 1527-1597

Kanizjusz trwał przy pojęciu summa nie katechizm, by nie naśladować

Lutra. Kanizjusz wydał kilka ( tj.3) katrchizmy ale najważniejszy był tzw.

średni katechizm Kanizjusza ,,Parwus catechismus catholicorum,, w 1559.

Przez przeszło 200 lat był on natchnieniem i wzorem dla katechezy w calej

środkowej Europie.

Podział Kanizjusza:

cz.I Wiara i wyznanie wiary

cz. II Nadzieja i modlitwa

cz. III Miłość i przykazania

cz. IV Sakramenty

cz. V Sprawiedliwość chrześcijańska

Punkt ostatni staje się celem katechezy, aby buć sprawiedliwym w oczach Bożych trzeba:

-wierzyć po katolicku

-ufać i modlić się

-zachowywać przykazania miłości Boga i bliżniego

-żyć życiem Bożym i przyjmować sakramenty

Katechizm Kanizjusza, choć jest nasrawiony na obronę przed nowatorami,

nie jast polemiczny.

Do Polski Katechizm Kanizjusza przyszedł wraz z Jezuitami . Pierwsze

wydanie łacińskie ukazało się w Krakowie w 1576r.(polskie

wcześniej-1565r)

Św. Robert Bellarmin SJ 1543-1621 obok swoich wielkich dzieł napisał

także katechizm. Na polecenie papieża Klemensa VIII wydał w r. 1598

dzielo pt. ,,Krótka nauka chrześcijańska do wyuczenia się na pamięć,,

. Katechizm ten wprowadzono w całym Państwie Kościelnym, a Benedykt XIV

(1742) zalecił go używać misjonarzom ( co bardzo rozpowszechniło go w

świecie) Podstawą katechizmów Roberta Bellamina były trzy cnoty teologiczne:

wiara

nadzieja

milość

Charakterystycznymi cechami zaś katechizmów Bellamina są :

-memoryzacja

-intelektualizm- rozumne przyswojenie prawd wiary by można było

odróżnić wiarę katolicką od niekatolickiej

-pagmatyzm i jurydyzm , użyteczność , prawne ujęcie

-moralizm- wypełnienie nakazów i przestrzeganie zakazów

-apologetyzm- obrona przed innowiercami

-język prosty, żywy i bezpośredni

Bellamin często sięga po obrazy wzięte z życia. Katechizm Bellamina

miał powagę papieża. Zaczęto go tłumaczyć na inne języki. W Polsce

tlumaczenia dokonał bp krakowski Marcin Szyszkowskii wydrukował jako ,,

Summariusz nauki chrześcijańskiej,, Krakóe 1605

W okresie Soboru Trydenckiego i po nim wydał we Francji swoje katechizmy

jezuita Edmond Augar (Ożer) , nazwany francuskim Kanizjuszem. W

katechizmach z 1563r i 1568r stawia na początku pytania:

,,Czego człowiekowi potrzeba, aby się zbawił? ,, i odpowiada całą

treścią katechzmu: ,,Aby się zbawić, trzeba:

1.Wierzyć w to wszystko, co zawiera się w Składzie Apostolskim, który

się objasnia

2.Wypełniać przykazania (objaśnia się przykazania Boże i Koscielne)

3.Przyjmować sakramenty