FRAGMENTARYCZNE DEFICYTY ROZWOJOWE U DZIECI W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM
Problem efektywnego nauczania i wychowania realizowanego w szkołach różnego typu, interesuje całe społeczeństwo. Wszystkich dotyczy sprawa właściwego przygotowania młodzieży do dalszej nauki i włączenia jej w życie społeczne i zawodowe. W każdej jednak populacji szkolnej istnieje określony procent uczniów , którzy nie nadążają za programem, wykazują braki w wiadomościach, a ich zachowanie odbiega od przyjętych norm. Trudności te wynikają z różnych przyczyn.
Jedną z nich są fragmentaryczne deficyty rozwojowe. Ważna jest w tym wypadku znajomość i rozumienie tych przyczyn , co pozwoli na szybkie reagowanie nauczyciela poprzez właściwe zabiegi pedagogiczne , które nie pozwolą na powstanie głębszych niepowodzeń, a doprowadzą do zlikwidowania objawów. Fragmentaryczne deficyty rozwojowe wiążą się z mikrouszkodzeniami lub z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego, bądź brakiem wyćwiczenia tych funkcji. Dzieci z tymi deficytami potrafią logicznie rozumować, poprawnie wnioskują i uogólniają, ale mają obniżony poziom analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej lub kinestetyczno-ruchowej.
Dla stwierdzenia stopnia deficytu rozwojowego u dzieci stosuje się wprowadzony przez H. Spionek wskaźnik fragmentarycznego deficytu rozwojowego (WFDR) . Oblicza się go dzieląc wiek opóźnienia rozwoju dziecka przez jego wiek życia.
WIEK OPÓŹNIENIA
WFDR= _________________________
WIEK ŻYCIA

Wskaźnik o wartości powyżej 0,30 jest sygnałem poważnych opóźnień w rozwoju. Wskaźnik umożliwia właściwe ukierunkowanie ćwiczeń.
Możemy rozróżnić następujące typy zaburzeń:
Opóźnienia funkcji wzrokowej - mogą występować przy całkowicie sprawnym receptorze,
-dziecko nieprawidłowo analizuje i syntezuje obrazy,
-źle odzwierciedla kształt liter, myli litery podobne (np. a- o , m - n , e – ę) ,
-nieprawidłowo czyta wyrazy o podobnej strukturze ( lis – las, noc – nos itp.)
-przy pisaniu liter nie umie uwzględnić odpowiedniego odstępu, pisze niekształtnie, niedbale.
Opóźnienia percepcji słuchowej - nie wolno utożsamiać z niedosłuchem. Niedosłuch wiąże się z wadą receptora , natomiast przy zaburzeniu percepcji słuchowej dzieci ;
-słyszą dźwięki , ale nie potrafią ich zanalizować i syntezować.
-uczeń mało wzbogaca swój słownik, mówi i pisze agramatycznie,
- często posiada wadę wymowy.
- ma problemy z rozróżnianiem głosek opozycyjnych pod względem miejsca artykulacji ( np. s – ś –sz, c – ć –cz, b – p , d – t).
-dużą trudność sprawia mu pisanie ze słuchu, plącze litry, zmienia końcówki.
-ma problemy z czytaniem, tekst opanowuje pamięciowo, czyta nierytmicznie , wolno.
Opóźnienia rozwoju ruchu- objawiają się przez małą sprawność ruchową, niezręczność, duże napięcie mięśniowe. Często zbyt długo utrzymuje się synkinezja czyli ruchy dodatkowe (np. ruchy tułowia , języka )przy wykonywaniu czynności . Dzieci mają wówczas problemy z pisaniem . Piszą wolno, brzydko, nierównomiernie, zbyt mocno naciskają pióro, nie potrafią wycinać, lepić plasteliny. .Podczas wykonywania ćwiczeń przejawiają trudności w utrzymaniu równowagi podczas podskoków na jednej nodze, w jeździe na rowerze czy na nartach.
Zaburzenia procesu lateralizacji -to przypadek dość często spotykany u dzieci. Większość ludzi jest zdominowana prawostronnie. Mają oni sprawniejsze prawe oko, prawą nogę, prawą rękę. Istnieje jednak pewien odsetek ludzi zlateralizowanych lewostronnie, bądź skrzyżowanie. W ostatnim przypadku widoczna jest przewaga czynnościowa narządów ruchu i zmysłów nie po tej samej stronie, a po obu stronach ciała. Dziecko może być więc np. praworęczne , lewooczne i prawonożne. Kombinacji może być wiele. U tych dzieci często występują zaburzenia koordynacji wzrokowo- ruchowej. Mają trudności w czytaniu, wykonywania czynności manualnych.
Inną lateralizacją , która wywołuje u dzieci trudności jest lateralizacja nie ustalona. Uczniowie w tym wypadku są obuoczni, oburęczni, obunożni. Dzieci mają problemy z orientacją przestrzenną, ,opuszczają litery, sylaby ,a nawet całe wyrazy, mylą litery, cyfry. Czytają wrota zamiast warta, snaki zamiast sanki.
Przestawianie dziecka z lewej ręki na prawą jest procesem złożonym, wymagającym wnikliwych badań psychologiczno-pedagogicznych i lekarskich.
Zaburzenie rozwoju mowy- to następny problem. Najczęstszymi zaburzeniami mowy są : bełkotanie, jąkanie i opóźnienie mowy.
Wyróżniamy takie rodzaje bełkotania jak:
reranie ( nieprawidłowa wymowa głoski r ),
seplenienie - szeplenienie ( żle wymawianie głosek s , sz)
Jąkanie- objawia się przez wielokrotne powtarzanie tej samej sylaby i głoski, które nasila się na skutek nadmiernego napięcia emocjonalnego.
Opóźnienia rozwoju mowy- mogą być różnorodne. U jednych późno pojawiają się pierwsze słowa i zdania , inne zaczynają mówić we właściwym czasie , ale ich mowa jest niezrozumiała.