1.06.2012 KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA I OCHRONA PRZYRODY

OCHRONA PRZYRODY

• Stary Testament – „a Ziemie czyńcie sobie poddana”

• Ochrona przyrody dla niej samej – uwzględnienie prawa przyrody do własnej rgzystencji jest mało skuteczne

• Prawo człowieka ważniejsze niż prawo przyrody

• Dobro przyrody czy interes człowieka to zle postawione pytanie bo w interesie człowieka jest dobro przyrody

• Człowiek powinien chronić przyrodę nie dla przyrody tylko dla siebie w swoim dobrze pojętym interesie .Przekonanie człowieka do ochrony przyrody jest ważniejsze niż zmuszenie

• Zakładanie parku narodowego to pozornie ochrona przyrody tylko dla niej samej , jednak w ten sposób możemy uchroni,c od zagłady gatunki roslin i zwierząt które mogą okazać się naszymi sprzymierzeńcami w rozwiązaniu naszych problemów np.walka ze szkodnikami

• Człowiek nowoczesny uważa że natura ma służyć jego wygodzie .Jest on upoważnionydokierowanianaturą , jej eksploatowaniaipokarmiania. Człowiek aby istnieć musi niszczyć przyrodę (kopalnie ,odkrywkowe , pola uprawne , budowa miast , dróg, infrastruktura itp.)

• Człowieka prawa przyrody – trudno je stosować , ale działanie wbrew jest samobójstwem

STRATEGIE OCHORONY PRZYRODY

Każda ma swoje plusy minusy

• Zachowawcza –sytsem nakazów i zakazów regulujących użytkowanie zasobów przyrody

-mało skuteczna ,bo musimy się rozwijać

• Technologiczna – leczenie ran przyrody drogą oczyszczenia odpadów, wprowadzenia technologii „czystych” ,zwalczanie środkami technicznymi objawów niszczenia przyrody

-duże zaufanie dla możliwości techniki , w praktyce – problem

• Planistyczna – profilaktyka minimalizacja szkodliwego wpływu na przyordę; łatwiej , efektywniej i taniej jest zapobiegać niż leczyć

-chyba najbardziej rozsądna ; pytanie „ czy stać nas na to”?

Ekorozwój=rozwój zrównoważony

• Rozwój cywilizacyjny powodujący minimalne straty w środowisku

• Duzy nacisk na eksploatację zasobów odnawialnych

• Ochrona podstawowych procesów ekologicznych

• Zachowanie równowagi ekologicznej w ekosystemach przy jednoczesnym zapewnieniu dobrobytu obecnym i przyszłym pokoleniom

• Dobra jakość środowiska zdrowia społeczeństwa racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi itp.

Czy taka będzie nasza przyszłość czy tylko utopia?

MOTYWY OCHRONY PRZYORDY

• Religijne – podstawą wierzenia religijne np. w drzewach , czy innych elementach przyrody siedziby bogów , duchów , demonów itp. Pola gejzerowe Yellowstone czyli wybuchy gorącej wody i obloków pary to przejaw działalności złych duchów. Ochrona ze strachu

Gejzer – rodzaj gorącego zródła , występujących w obszarze czzynego lub niedawno wygasłego wulkaniu

• Kulturowe – czczenie różnych miejsc o znaczeniu historycznym np. aleje Sobieskiego , lipa w Czarnolesie , Wodogrzmoty Mickiewicza itp.

• Estetyczne – np. ptaki śpiewające czy kwiaty bo powodują że czujemy się przyjemniej

• Naukowe – rozwój nauk przyrodniczych- wzrost świadomości o zagrożeniu i możliwości wyginięcia gatunków oraz strat z tym związany

• Pomniki przyrody – ochrona szczególnie osobliwych okazów przyrody z uwagi na rozmiar czy piekno np. dab Bartek

• Gospodarcze – intensyfikacja eksploatacji przyordy i wzrost wiedzy o jej strukturze i funkcjonowaniu – szkody w gospodacze maja swoje przyczyny

-1423 – ochrona cisa – do wyrobu kusz i łuków – Jagiełło

-ochrona zwierząt :

• Ptaków śpiewających bo tępią szkodnikiw lasach sadach 1353 r

• Stanowiących źródło pokarmu

• Wykorzystywanych w medycynie – sadło bobra , Chrobry

• Możliwość polowania na atrakcyjną zwierzynę – rozrywka

Warunki skutecznej ochrony przyrody -zasada 4x E

Ekologia – ochrona przyrody wymaga współpracy wielu specjalistów z różnych dziedzin ale „szefem sztabu” powinien być ekolog

Ekonomia – Zachęty finansowe są jedną z najskuteczniejszych metod ochrony środowiska ; ochrona powinna się opłacać . Konieczność bilansowania . Ile kosztuje budowa urządzenia ochronnego , a ile z kilka lat będą kosztowaly skutki zniechęcenia tej budowy związane z usowaniem negatywnych zmian w środowisku

Edukacja –wzrost świadomości społecznej i wiedzy np., dane działanie powoduje następujące straty w środowisku a te ostatnie w taki sposób wpływają na nasze Zycie

Etyka- każde działanie prowadzące do obniżenia wartości dobra wspólnego (zasoby przyrody) jest naganne gdyż przynosi szkodę innym użytkownikiem . Troska o przyszłe pokolenia

Niektóre formy ochrony przyrody:

• Parki narodowe

• Parki krajobrazowe

• Rezerwaty przyrody

• Pomniki przyrody

Park narodowy- obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi , naukowymi , społeczdnymi , kulturowymii edukacyjnymi , powierzchni nie mniejszej niż 100ha na którym ochronie podkleja cała przyroda oraz walory

Ochrona ścisła – całkowite pozstawienie wytypowanego obszaru siłom przyrody i zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka – naturalna sukcesja

Ochronna czynna –ingerencja człowieka w postaci zabiegów ochronny mych w celu przywrócenia stanu najbardziej zbliżonego do naturlanego np.wykaszanie odkrzaczanie łak w dolinach rzek – wstrzymanie naturalnej sukcesji tzn. zarastania krzewami i drzewami problem z jenotem

Otulina - wydzielony obszar wokół chronionego przyrodniczo terenu (zazwyczaj parków narodowych i krajobrazowych) , zabezpieczający go przed zagtrozeniamy zewnętrznymi wynikaj,acymi z działalności człowiek .Otulina nie jest forma ochrony przyrody , lecz obszarem na którym działalność człowieka nie może negatywnie oddziaływać na przyrodę obszaru chronionego

Park krajobrazowy:

• Tworzony ze względu na wartości przyrodnicze oraz walory krajobrazowe terenów w celu ich zachowania w warunkach zrównoważonego rozwoju

• Można kontynuować działalnośc gospodarczą z pewnymi ograniczeniami np. nie przewiduje się wnoszenia nowych obiektów budowlanych

• Ma służyć rekreacji krajoznawczej to znaczy turystyce niepobytowej wypoczynkowi a także edukacji – ściezki dydaktyczne

• Mniej restrykcyjna forma ochorny niż park narodowy

• Na jego terenie rezerwaty przyrody

Rezerwaty przyrody – obszar objęty prawną ochroną dla zachowania ekosystemów naturalnych lub półnaturalnych mających istotną wartość ze względów naukowych , przyrodniczych , kulturowych lub krajobrazowych. Jeden szczególny cel ochrony.

Użytki ekologiczne – zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów , mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne , śródpolne i śródleśne oczka wodne , kepy drzew i krzewów , bagna , torfowiska wydmy itp.

• Małe powierzchniowo ale cenne przyrodniczo – heterogennośc terenu

• „nie nadają się” na rezerwat bo są za mąłe i nie ąz tak cenne

NATURA 2000

• Program utworzenia w krajach UE wspólnego systemu obszarów objętych ochroną przyrody . Podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy:

-Dyrektywa Ptasia – cele:

-ochrona przed wygaśnieciem wszystkich istniejących współcześnie populacji ptaków występujących w stanie dzikim w Ue

-prawne uregulowania handlu i odłowu ptaków

-przeciwdziałanie pewnym metodom ich odłowu i zabijania

-Dyrektywa Siedliskowa:

-wskazuje „ważne w skali europejskiej „ gatunki roslin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych

• Celem programu jest zachowanie określonych typów siedliska

CZERWONA KSIĘGA

• Lista ginących i zagrozonych wyginięciem gatunków zwierzat i roślin wraz z ich dokładnym opisem mapami rozmieszczenia , stopniem zagrożenia rzadkością wystepowania i proponowanymi spospobami ochrony

• Polska:

-zwierzęta – 192 , 143 gatunki , w tym 115 to kręgowce (świstak . foka szara , norka europejska , sokół wędrowny , łosoś europejski , zółw błotny i inne

-roślinny – 1993 rok , 206 gatunków

• Świat – kres egzystencji:

-goryl górski , obecna populacja -250 osbników-panda