2015

Wykład z prawa ubezpieczeń społecznych

Wykaz obowiązujących aktów prawnych z zakresu ubezpieczeń społecznych

1. Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. Dz. U. z 2015 r. poz.121 ze zm.)

2. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2015 r. ,748 ze zm.) oraz ustawa z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych ( t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 989 ze zm.)

3. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( t.j. Dz.U. z 2014 r. , poz. 159 ze zm.)

4. Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( t.j. Dz.U. z 2015 r. , poz. 1242 ze zm.)

Metody ( techniki) zabezpieczenia społecznego obywateli

I. 1.Metoda ubezpieczeniowa

2. Metoda opiekuńcza

3. Metoda zaopatrzeniowa

II. Cechy różniące:

- sposób finansowania,

- zakres podmiotowy beneficjentów,

- przesłanki uzyskania prawa do świadczeń,

- charakter prawa do świadczeń ( podmiotowe – uznaniowe),

- rodzaje podmiotów realizujących zadania ;

Ubezpieczenia społeczne – pojęcia podstawowe

Zdarzenie losowe ( to, co się zdarzyło : przypadek, wypadek, zajście, okoliczność, które zaszły w życiu człowieka bez jego woli, choć niekoniecznie bez jego udziału

– cechą ubezpieczeń społecznych jest ochrona przed skutkami zdarzeń losowych, które dotykają osoby ubezpieczone, zwłaszcza przed skutkami niemożności zarobkowania;

- zdarzenia losowe to: choroby, niepełnosprawność , poród, starość czy śmierć;

Ryzyko ubezpieczeniowe : takie zdarzenie losowe, którego wystąpienie stwarza – zgodnie z warunkami ubezpieczenia – uprawnienie do żądania od ubezpieczyciela wypłaty określonego świadczenia;

- ryzyko ubezpieczeniowe jest tworem prawnym – dopiero objecie określonego skutku zdarzenia losowego ochroną ubezpieczeniową kreuje byt prawny tego zdarzenia i podnosi je do kategorii prawnej;

Zdarzenia ubezpieczeniowe: określony rodzaj sytuacji, w jakiej znalazł się ubezpieczony wskutek zajścia zdarzenia losowego i rodzaj potrzeby wywołanej tym zajściem, co do której prawo przewiduje określony rodzaj świadczenia ubezpieczeniowego;

Cechy ubezpieczenia społecznego

1. Związanie z wykonywaniem pracy zarobkowej

2. Przymusowość,

3. Równość traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny ; zasada równości dotyczy:
- warunków objęcia systemem ubezpieczeń,

-obowiązku opłacania i obliczania składek ubezpieczeniowych,

- obliczania wysokości świadczeń,

-okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń,

4. Zakres przedmiotowy – związany z ryzykiem ubezpieczeniowym,

5. Charakter roszczeniowy świadczeń po spełnieniu przesłanek; warunki nabywania prawa do świadczeń,

6.Formalizm i schematyzm ubezpieczenia,

7. Finansowanie z funduszów celowych pochodzących ze składek ubezpieczonych

8. Niedochodowość ubezpieczenia społecznego - ubezpieczenie gospodarcze ma charakter komercyjny’

9. Zasada wzajemności- zależność pomiędzy opłacaniem składki i jej wysokością oraz okresem płacenia składek a prawem do świadczeń i ich wysokością,

10. Zasada solidaryzmu – składki pokrywają świadczenia dla wszystkich ubezpieczonych bez względu na ryzyko,

11. Zasada samorządności ubezpieczeń – wpływ ubezpieczonych na administrowanie ubezpieczeniem,

Składka ubezpieczeniowa – pojęcie i cechy

Składka ubezpieczeniowa – jest świadczeniem pieniężnym o charakterze :

-przymusowym,

-celowym ,

-odpłatnym

-bezzwrotnym

Konstrukcja składki:

1.Podział w zależności od sposobu obliczania i odprowadzania składki:

- składka łączna na wszystkie rodzaje ubezpieczeń,

- składka płacona odrębnie na poszczególne rodzaje ryzyk,

2. Podział w zależności od podmiotu płacącego składki:

- płacona tylko przez pracodawcę,

- płacona tylko przez pracownika,

- płacona przez oba podmioty,

Podział i finansowanie składki według ryzyk ubezpieczeniowych:

- składka na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru (płacona po połowie przez płatnika składek i ubezpieczonego: 9,76 % płatnik i 9,76% ubezpieczony),

Ale:

część pokrywana z wynagrodzenia ubezpieczonego przekazywana jest – w zależności od wybranego systemu ubezpieczenia emerytalnego:

- w całości do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

lub

- dzielona pomiędzy FUS i otwarty fundusz emerytalny wg. proporcji: 2,43 % do ZUS

7,3 % do OFE ( art.. 22 ust.3 ustawy syst.) z tym, że do OFE przekazywane jest 2,92%, a 4,38% ewidencjonowane na subkoncie w ZUS

- składka na ubezpieczenie rentowe – 8% podstawy wymiaru (płaci 1,5 % ubezpieczony, 6,5% płatnik składek),

- składka na ubezpieczenie chorobowe – 2,45 podstawy wymiaru – płaci wyłącznie ubezpieczony,

- składka na ubezpieczenie wypadkowe – płacona wyłącznie przez płatnika składek w wysokości od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru – zróżnicowana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń ( art.. 15 ust.2 ust. systemowej),

„podstawa wymiaru” na ubezpieczenie emerytalne i rentowe: przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia....

( art.. 18 ustawy systemowej) a w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą przez pierwsze 24 miesiące – zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30% najniższego wynagrodzenia ( art.. 18a);

ograniczenia w kwotach rocznej podstawy wymiaru składek ( art.. 19 ustawy systemowej)

Zasady i tryb opłacania składek – zadania płatnika składek

Obliczanie , potrącanie i odprowadzanie składki

Opłacanie części składek ubezpieczeniowych

Zaprzestanie obliczania i przekazywania składki po przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek określonej w art.. 19 ust. systemowej,

Odpowiedzialność płatnika składek za niewykonanie obowiązków związanych z odprowadzaniem składek: w tym np.:

- odsetki za zwłokę w odprowadzeniu składek na zasadach określonych w ordynacji podatkowej ( art.. 23)- odsetek nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby 6,60 zł,

- dodatkowa opłata wymierzana przez ZUS do wysokości 100% nieopłaconych składek lub w przypadku zaniżenia wysokości składek,

- możliwość zabezpieczenia należności w drodze założenia na wniosek ZUS księgi wieczystej dla nieruchomości dłużnika,

- wpis do księgi wieczystej hipoteki przymusowej jako zabezpieczenie należności z tytułu składek,

- prawo żądania od dłużnika wyjawienia nieruchomości i przysługujących praw majątkowych, które mogą być przedmiotem hipoteki przymusowej lub zastawu,

- zabezpieczenie składek ustawowym prawem zastawu na majątku dłużnika oraz stanowiących współwłasność dłużnika i współmałżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych,

Obowiązek ubezpieczenia – zasady podlegania ubezpieczeniu

Podstawa prawna w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( T.j. Dz.U. z 2015, poz.121 ze zm.)

Ubezpieczenie emerytalne i rentowe

1. Ubezpieczenie obowiązkowe – art.. 6 ust.syst.:

Np.. - pracownicy ( definicja pracownika – art..8 ust.1,2 ust. syst.)

- osoby wykonujące pracę nakładczą ( definicja – art.. 8 ust.3),

- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych.../.../

( definicje terminów – art.. 8),

-osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia/…/

-osoby prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nim i współpracujące,

-posłowie i senatorowie,

-osoby pobierające stypendium sportowe,

-pobierający stypendium słuchacze KSAP,

-osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

-osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w czasie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy ( tzw. ”bezrobotni”),

-osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia , stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane zostały przez inne podmioty, niż urząd pracy,

-osoby pobierające stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia… w czasie odbywania studiów podyplomowych,

-duchowni,

-żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową,

-osoby odbywający służbę zastępczą,

-funkcjonariusze służby celnej,

-osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

-osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na okres przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia , a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych,

-osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,

-członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji;

( wyjątki od tych zasad określone w art. 6 ust.4 i 4a)

Art.. 6a Dodatkowo, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają:

-osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem, które na obszarze RP:

=prowadziły działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy prowadziły inna działalność i zaprzestały prowadzenia lub zawiesiły działalność,

=prowadziły inna działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia,

=zleceniobiorcy zatrudnieni na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania,

-osoby „współpracujące” przez okres co najmniej 6 miesięcy, które zaprzestały współpracy,

-osoby duchowne, podlegające z tego tytułu ubezpieczeniom przez okres co najmniej 6 miesięcy;

Art.6b) obowiązkowo ubezpieczeniom podlegają osoby, które na obszarze RP sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiazkowym ubezpieczeniom o których mowa w art. 6a

2. Ubezpieczenie dobrowolne ( na wniosek) – art.. 7 ust. syst.:

Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo

Zbieg tytułów ubezpieczenia

1. Zasada pierwszeństwa albo rangi

- zasada pierwszeństwa : objęcie ubezpieczeniem obowiązkowo z tego tytułu, który powstał najwcześniej,

- zasada rangi ( ważności): pierwszeństwo tytułu ubezpieczenia ( np.. z tytułu zatrudnienia),

2. Art.. 9 ust. 1: w przypadku zbiegu tytułów – zastosowana zasada rangi ( ważności): objęcie ubezpieczeniem tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, albo umowy o dzieło; możliwość objęcia ubezpieczeniem z innych tytułów, ale dobrowolnie;

3. Art.. 9 ust. 2 – zasada pierwszeństwa w czasie: osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z kilku tytułów: objęta obowiązkowo ubezpieczeniem z tego tytułu, który powstał najwcześniej; może zostać objęta dobrowolnie ubezpieczeniem emerytalnym lub rentowym z innych tytułów;

Podleganie ubezpieczeniu chorobowemu ( art.. 11 ust. syst.)

Ubezpieczenie obowiązkowe:

- pracownicy ( z wyłączeniem prokuratorów),

- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych,

- osoby odbywające służbę zastępczą;

Ubezpieczenie dobrowolne - osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym :

- wykonujące pracę nakładczą,

- pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług oraz osoby z nimi współpracujące,

-osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

-osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

- duchowni;

Podleganie ubezpieczeniu wypadkowemu ( art.. 12 ust. syst.)

Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu poza:

-osobami wykonującymi pracę nakładczą,

- bezrobotnymi pobierającymi zasiłek da bezrobotnych lub świadczenie integracyjne; nie są wyłączeni bezrobotni pobierający stypendium w okresie odbywania szkolenia/.../( art..6 pkt. 9)

-osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia/.../ w okresie odbywania studiów podyplomowych i niepozostawania w zatrudnieniu

- żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę ( art..6 pkt.11),

- osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

- osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia , a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo stypendium wynikającego z odrębnych przepisów,

-osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem i objęte ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na podstawie art. 6a,

- osobami objętymi ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek ( dobrowolnie);

Czas podlegania ubezpieczeniom społecznym

1. Podleganie ubezpieczeniom obowiązkowym ( art.. 13 ust. syst.):

- pracownicy- od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,

- osoby wykonujące pracę nakładczą od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy /.../

2. Objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym ( art.. 14)

3. Objęcie ubezpieczeniem a ochrona ubezpieczeniowa ( od skutków)

Ubezpieczenie chorobowe

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa( T.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159),( zwana dalej „ustawą o ubezpieczeniu chorobowym”

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( T.j. Dz.U. z 2015 r. , poz. 121 ze zm.) ( zwana dalej „ ustawą systemową”)

Przedmiotem ubezpieczenia chorobowego jest ryzyko ubezpieczeniowe w postaci czasowej ( przejściowej) niezdolności do wykonywania pracy ( ryzyko socjalne w zakresie ubezpieczeń społecznych)

Podleganie ubezpieczeniu chorobowemu

Warunki podlegania ubezpieczeniu określone w art. 11 „ustawy systemowej”:

- obowiązkowo podlegają: pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą;

- na wniosek ( dobrowolnie): osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, wykonujące pracę nakładczą, osoby wykonujące prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług do której stosuje się ( zgodnie z k.c.) przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, osoby prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące, osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz duchowni;

( wyjaśnienie pojęć: pracownika, członka spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych, osoby wykonującej pracę nakładcza, duchownego czy osoby prowadzącej działalność pozarolniczą znajduje się w art. 8 „ ustawy systemowej”)

Zasady podlegania ubezpieczeniu chorobowemu

Nie można przystąpić do ubezpieczenia chorobowego:

-nie będąc objętym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym,

- jeżeli nie zezwala na to ustawa ( „dobrowolność” ubezpieczenia oznacza wyłącznie to, że można, ale nie trzeba składać wniosku pod warunkiem, ze ustawodawca zezwolił określonej kategorii osób na objęcie ubezpieczeniem chorobowym)

Podlegają ubezpieczeniu chorobowemu :

-pracownicy : od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy,

-osoby wykonujące pracę nakładczą: od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia jej wykonywania,

- członkowie spółdzielni: od dnia rozpoczęcia pracy do dnia zakończenia jej wykonywania,

-osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem: od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od daty zgłoszenia wniosku do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności,

Składka na ubezpieczenie chorobowe

Wysokość ( stopy procentowe )składek określa art. 22 „ustawy systemowej” ; na ubezpieczenie chorobowe stopa procentowa wynosi 2,45% podstawy wymiaru

Rodzaje świadczeń

1. zasiłek chorobowy

2. świadczenie rehabilitacyjne

3. zasiłek wyrównawczy,

4. zasiłek macierzyński

5. zasiłek opiekuńczy

Zasiłek chorobowy

Przysługuje po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego ( jeżeli ubezpieczony podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo_) bądź po upływie 90 dni ubezpieczenia ( w przypadku ubezpieczenia na wniosek) -tzw. okres wyczekiwania

Do okresów ubezpieczenia wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, pod warunkiem, że przerwa między nimi nie przekroczył 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym , urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby przez żołnierza niezawodowego

Prawo do zasiłku przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego:

- absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

-jeżeli niezdolność do pracy była spowodowana została wypadkiem w drodze do lub z pracy,

-ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają uprzedni, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia,

-posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,

-kobietom w ciąży;

Zasiłek chorobowy przysługuje również w przypadku niemożności wykonywania pracy w związku z:

-wydaniem decyzji przez właściwy organ uprawniony na podstawie przepisów o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych,

-przebywaniem w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, środków odurzających lub substancji psychotropowych,

-poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla dawców komórek, tkanek i narządów;

Prawo do zasiłku przysługuje – po spełnieniu kryteriów -:

- w ciągu trwania ubezpieczenia chorobowego, od momentu powstania tytułu ubezpieczenia obowiązkowego do momentu ustania tytułu ubezpieczenia, a w przypadku ubezpieczenia na wniosek ( wg. ogólnych zasad) ,

-zasiłek przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała: - nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego; - nie później niż w ciągu 3 miesięcy – w razie choroby zakaźnej , której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni;

Zasiłek chorobowy- okres pobierania zasiłku

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności, nie dłużej, niż:

-182 dni,

-270 dni, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą lub występuje w czasie ciąży;

Do „okresu zasiłkowego” wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy na podstawach wskazanych w ustawie; do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą , jeżeli przerwa miedzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności nie przekraczała 60 dni;

Zasiłek chorobowy - wysokość

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi:

-80% podstawy wymiaru,

-70% podstawy wymiaru, za okres pobytu w szpitalu,

-80% podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, w przypadku osoby, która ukończyła 50 lat,

-100% podstawy wymiaru jeżeli niezdolność do pracy: - przypada w okresie ciąży, - powstała wskutek poddania się badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów, - powstała wskutek poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek, narządów, - wskutek wypadku w drodze do/z pracy;

Zasiłek chorobowy – wyłączenie prawa do zasiłku

1. Przepisy określające brak prawa do zasiłku chorobowego

2. Przepisy określające utratę prawa do zasiłku ( rodzaj sankcji)

Ad.1

Prawo do zasiłku nie przysługuje:

-w przypadku nie spełnienia kryterium okresu wyczekiwania,

-po wyczerpaniu okresu zasiłkowego,

-w przypadku zachowania prawa do wynagrodzenia w czasie choroby na podstawie odrębnych przepisów,

-za okresy niezdolności przypadające w czasie niewykonywania pracy ( urlopu bezpłatnego, wychowawczego, tymczasowego aresztowania, odbywania kary pozbawienia wolności, chyba, że osoba odpłatnie wykonuje pracę),

Zasiłek nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność spowodowana została nadużyciem alkoholu;

Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

-ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,

-kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,

-nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia,

-jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego, świadczenia kompensacyjnego,

-podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników,

Ad.2) Utrata prawa do zasiłku przez ubezpieczonego, który:

-będąc odsunięty od pracy z powodu nosicielstwa zarazków choroby zakaźnej nie podjął zaproponowanej przez pracodawcę innej pracy niezabronionej, odpowiadającej jego kwalifikacjom lub możliwej do wykonywania po przeszkoleniu,

-dopuścił się umyślnego przestępstwa lub wykroczenia będącego przyczyną niezdolności do pracy,( okoliczności stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu),

-w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem,

-w przypadku sfałszowania zaświadczenia

Świadczenie rehabilitacyjne

Przysługuje ubezpieczonemu po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, jeśli jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do wykonywania pracy; o okolicznościach stanowiących podstawę do przyznania świadczenia orzeka lekarz orzecznik ZUS;

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez czas niezbędny do przywrócenia zdolności do wykonywania pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy; świadczenie nie przysługuje w przypadku posiadania przez ubezpieczonego prawa do świadczeń ubezpieczeniowych ( emerytury lub renty), zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz w przypadku przyznania urlopu dla poratowania zdrowia;

Świadczenie rehabilitacyjne – wysokość świadczenia

Świadczenie wynosi:

- 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pierwsze 3 miesiące,

-75% podstawy – za pozostały okres,

-100% podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży;

Świadczenia rehabilitacyjne stanowią 05 do 1% świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego;

Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej bądź u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie ( osiągane podczas rehabilitacji) jest niższe od jego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do świadczenia; Zasiłek stanowi różnicę między przeciętnym wynagrodzeniem pracownika a wynagrodzeniem osiąganym w warunkach rehabilitacji;

O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji orzeka wojewódzki ośrodek medycyny pracy lub lekarz orzecznik ZUS;

Zasiłek wyrównawczy:

- przysługuje przez okres rehabilitacji zawodowej,

-ustaje z dniem zakończenia rehabilitacji bądź jeżeli z uwagi na stan zdrowia rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa;

W praktyce ZUS zasiłek wyrównawczy nie jest rejestrowany w statystykach;

Zasiłek macierzyński

Charakter prawny zasiłku macierzyńskiego:

- świadczenie przysługujące w przypadku wystąpienia ryzyka w postaci niemożności wykonywania pracy w związku z przyjściem na świat dziecka,

- warunkiem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego jest urodzenie dziecka w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego, bądź przyjęcie na wychowanie w celu przysposobienia albo w ramach rodziny zastępczej ( z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej) ( art.29);

Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży: -wskutek upadłości lub likwidacji pracodawcy, -z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym wyrokiem; w takim przypadku zasiłek przysługuje za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, który przypada po porodzie;…

Po ustaniu ubezpieczenia zasiłek przysługuje także pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu ( przepis wchodzi w życie z dniem 22.01.2016);

Natomiast pracownicy, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;

Zasiłek przysługuje przez okres określonego przepisami Kodeksu pracy urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego;

Zasiłek macierzyński przysługuje również ubezpieczonemu ojcu dziecka przez okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego przysługującego pracownikowi –ojcu, wychowującemu dziecko;

Prawo do zasiłku przysługuje matce dziecka, a w razie śmierci ubezpieczonej bądź porzucenia dziecka – ubezpieczonemu ojcu dziecka lub innemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerywa zatrudnienie w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem; świadczenie przysługuje wówczas przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał od dnia zgonu matki, albo porzucenia przez nią dziecka, do końca okresu urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu albo urlopu rodzicielskiego;

Ojcu dziecka przysługuje zasiłek macierzyński także w przypadku skrócenia pobierania zasiłku , po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni, pod warunkiem ,że ojciec uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego bądź przerwał działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem

W przypadku, gdy matka legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji i stan jej zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki na dzieckiem, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu ojcu dziecka albo innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny przez okres urlopu macierzyńskiego oraz inne okresy urlopu związanego z macierzyństwem

Zasiłek przysługuje także ubezpieczonemu –ojcu dziecka przez okres ustalony przepisami Kp jako okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego praz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego przysługującego pracownikowi -ojcu wychowującemu dziecko;

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego , dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru

Wysokość zasiłku macierzyńskiego pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 60% podstawy wymiaru

Miesięczny zasiłek macierzyński, m.in. w przypadku.:

-ubezpieczonej będącej pracownicą, która złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający dodatkowemu urlopowi macierzyńskiemu w pełnym wymiarze,

-ubezpieczonemu nie będącemu pracownikiem, który złożył wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze…

wynosi 80% podstawy wymiaru za cały okres ( art.31 ust.3).

W przypadku, gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy jest niższa, niż kwota świadczenia rodzicielskiego z ustawy o świadczeniach rodzinnych, kwotę zasiłku podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego; podwyższenie finansowane jest z budżetu państwa;

W przypadku rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części albo okresowi dodatkowego urlopu/…/ przysługuje jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru, pod warunkiem niepobrania zasiłków za okres odpowiadający tym okresom

Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu w związku z koniecznością :

- opieki na dzieckiem,

- opieki nad członkiem rodziny

-Przysługuje z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8, w przypadku:

-nieprzewidywanego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły do których dziecko uczęszcza, choroby niani, z którą rodzice zawarli umowę uaktywniającą na podstawie ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (T.j. Dz.U. z 2013, poz.1457 ze zm.) lub dziennego opiekuna sprawującego opiekę nad dzieckiem,

-z powodu choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwiają sprawowanie opieki,

- z powodu pobytu małżonka ubezpieczonego stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej albo przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego

Zasiłek przysługuje również z tytułu konieczności sprawowania bezpośredniej opieki nad :

-chorym dzieckiem do ukończenia 14 roku życia,

- innym członkiem rodziny

Za członka rodziny uważa się: małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo, dzieci po ukończeniu 14 roku życia pod warunkiem pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki,

Za dzieci uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka, dzieci przysposobione oraz dzieci przyjęte na utrzymanie i wychowanie

W przypadku , gdy pracownik – ojciec dziecka ( bądź inny członek rodziny) wychowujący dziecko , przerywa zatrudnienie lub inną działalność zarobkowa w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w związku z sytuacją opisaną w art. 180 § 6¹ i § 8 k.p. I przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego , nabywa prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego w wymiarze do 8 tygodni;

Zasiłek nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub innemu członkowi rodziny.

Nie dotyczy to opieki nad chorym dzieckiem do 2 lat.

Zasiłek opiekuńczy- charakter prawny

Zasiłek jest jednym ze świadczeń ubezpieczeniowych,

W całości finansowany jest z FUS nawet, gdy wypłaca go pracodawca,

Zasiłek należy do świadczeń krótkookresowych ( wypłacany jednorazowo bądź przez krótki okres czasu,

-celem jest zastąpienie wynagrodzenia, które nie może być wypłacane przez pracodawcę z powodu niewykonywania pracy,

-zasiłek przysługuje bez względu na spełnienie warunku okresu wyczekiwania

Zasiłek przysługuje przez okres zwolnienia z wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki, nie dłużej, niż:

- 60 dni kalendarzowych, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi,

- 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny;

Łączny okres pobierania zasiłku: 60 dni;

Wysokość zasiłku wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Postępowanie w sprawach świadczeń z ubezpieczenia chorobowego

1. Podstawę do wypłaty świadczeń stanowi potwierdzona przez uprawnionego lekarza niezdolność do wykonywania pracy z powodu choroby, konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej , w formie określonej przepisami ( zaświadczenia lekarskie albo wydruk zaświadczenia lekarskiego);

Od 1.01.2016 r.:

- zaświadczenie lekarskie jest wystawiane w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP, zgodnie z wzorem ustalonym przepisami, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego bezpłatnie przez ZUS;

Wystawiający zaświadczenie przekazuje je na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS;

Jeżeli przekazanie zaświadczenia lekarskiego do ZUS nie jest możliwe w terminie najpóźniej 3 dni, wystawiający zaświadczenie lekarskie przekazuje je najpóźniej w terminie 3 dni roboczych od ustania przyczyn uniemożliwiających przekazanie zaświadczenia,

Zaświadczenie przekazywane jest płatnikowi posiadającemu tzw. ”profil informacyjny płatnika składek”, bez informacji o numerze statystycznym choroby,

W przypadku, gdy płatnik nie posiada „profilu informacyjnego” oraz na żądanie ubezpieczonego, a także, gdy wystawienie zaświadczenia nie jest możliwe, wystawiający zaświadczenie przekazuje ubezpieczonemu wydruk wystawionego zaświadczenia, opatrzony jego podpisem i pieczątką,

Zaświadczenie zawiera :

-identyfikator i datę wystawienia zaświadczenia,

-dane identyfikujące ubezpieczonego,

-dane płatnika składek,

-dane lekarza wystawiającego zaświadczenie,

-okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy,

-informacje o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku (kod w oparciu o art.57 ust.1)),

-wskazania lekarskie,

-okres zwolnienia z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad członkiem rodziny, datę urodzenia tego członka rodziny i stopień pokrewieństwa lub powinowactwa, numer statystyczny choroby,

-oznaczenie instytucji, w której ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia,

Funkcje zaświadczenia lekarskiego

Zaświadczenie lekarskie pełni potrójną rolę:

- w płaszczyźnie stosunku pracy: uzasadnia zwolnienie z wykonywania pracy przez pracownika i usprawiedliwia jego nieobecność,

-w płaszczyźnie stosunku ubezpieczenia społecznego powoduje powstanie prawa do zasiłku ubezpieczeniowego,

-zawiesza prawo pracodawcy do rozwiązania stosunku pracy

Postępowanie w sprawach świadczeń z ubezpieczenia chorobowego

Zasiłki wypłaca się osobie, której zasiłki przysługują, bądź osobom uprawnionym do podjęcia wynagrodzenia,

Wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeśli prawo do zasiłku ustało bądź w ogóle nie istniało;

Zaświadczenie lekarskie stanowi podstawę orzekania o wysokości zasiłków i ich wypłaty;

Prawo do zasiłków ustala i zasiłki wypłaca:

-płatnik składek na ubezpieczenie chorobowe , którzy zgłaszają do ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych,

- ZUS:= ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia nie więcej niż 20 ubezpieczonych,

= ubezpieczonym prowadzącym działalność pozarolniczą i osobom z nimi współpracującym,

zasiłek chorobowy

=ubezpieczonym będącym duchownymi,

=osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,

= ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego;

Potwierdzanie prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy

Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli: -lekarzy orzeczników ZUS w ramach zadań własnych ;

Pracodawca może wystąpić do ZUS o przeprowadzenie kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich;

ZUS informuje pracodawcę o wyniku postępowania,

Uprawnienia lekarzy orzeczników:

- przeprowadzanie badań lekarskich ubezpieczonego ( w wyznaczonym miejscu; w miejscu pobytu;)

-skierowanie ubezpieczonego na badanie do lekarza konsultanta ZUS,

-wgląd w dokumentację medyczną stanowiącą podstawę wystawienia zaświadczenia, zlecenie wykonania badań pomocniczych,

Ubezpieczenie wypadkowe

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( T.j. ( t.j. Dz.U. z 2015 r. , poz. 1242 ze zm.)

Kodeks pracy

Ewolucja przepisów z zakresu ubezpieczeń wypadkowych

Ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( T.j. Dz.U. z 1983 r., Nr 30, poz. 144 ze zm.) ( tzw. „ustawa wypadkowa”),

Orzeczenie TK z 24 kwietnia 2002 r. ( sygn. P 5 /01)- zakwestionowanie rozróżnienia statusu pracodawców prywatnych i publicznych;

Ujednolicenie statusu płatników składek bez względu na sektor w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym…

Podleganie ubezpieczeniu wypadkowemu

Art.12 ustawy systemowej : podlegają osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnemu i rentowemu, poza:

-bezrobotnymi ( pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne), nie są wyłączeni bezrobotni pobierający stypendium w okresie odbywania szkolenia ( art..6 pkt. 9)

-posłami do Parlamentu Europejskiego,

-osobami wykonującymi pracę nakładczą,

-żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką,

-osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

-osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia , a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

- osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,

-członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji;

Ubezpieczeniu wypadkowemu nie podlegają także :

- osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalno-rentowym , o których mowa w art. 6a,

- osoby objęte dobrowolnie ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;

Generalnie: nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby, które nie są narażone na ryzyko wypadku przy pracy ( wyrok SN…)

Składka ubezpieczeniowa – obowiązki płatnika składek

Składka: 0,4% - 8,12% ustalana w zależności od kategorii ryzyka grupy i ryzyka indywidualnego pracodawcy;

Obowiązki pracodawcy:

- opłacanie składek ubezpieczeniowych,

-przekazywanie danych niezbędnych do oceny ryzyka płatnika składek za trzy kolejne lata kalendarzowe pod groźbą ustalenia dla płatnika „karnej” stopy procentowej składki,

-obowiązki w zakresie BHP w celu zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,

-ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, powołanie komisji wypadkowej, sporządzanie protokołu powypadkowego i karty wypadku;

Ryzyko wypadku przy pracy/choroby zawodowej

Ryzyko po stronie pracodawcy: tzw. ryzyko działalności, które obejmuje ryzyko grupy działalności i ryzyko indywidualne pracodawcy ( jest to podstawą różnicowania składki ubezpieczeniowej),

Ryzyko po stronie pracownika:

-ryzyko wypadku i ryzyko socjalne ( w znaczeniu niezdolności do pracy lub śmierci);

-ryzyko osobiste w przypadku szkody na osobie ( uszczerbek na zdrowiu, śmierć, inne szkody)

Definicja wypadku przy pracy

Wypadek przy pracy: nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

-podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonego,

-podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

-w czasie pozostawania przez pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy

Cechy wypadku przy pracy

- nagłość zdarzenia,

-zewnętrzna przyczyna zdarzenia,

-związek z pracą

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

-w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone w art.3 ust.1 ustawy wypadkowej, chyba, że spowodowany został postępowaniem pracownika , które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

-podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,

-przy wykonywania zadań zleconych przez działające u pracodawcy związki zawodowe;

Za wypadek przy pracy uważa się również zdarzenie, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:

-uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe,

-wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

-pełnienia mandatu posła i senatora,

-odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy…

lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,

-wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów ustawy systemowej,

-wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

-wykonywania umowy uaktywniającej na podstawie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3;

-współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

-wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów ustawy systemowej,

-wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów ustawy systemowej,

Wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi,

-odbywania służby zastępczej,

-nauki w KSAP przez słuchaczy pobierających stypendium,

-wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z KC stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawca, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy

-pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych;

Rodzaje wypadków przy pracy

-”zwykły”

-śmiertelny ( art. 3 ust.4),

-ciężki ( art.3 ust.5),

-zbiorowy ( art.3 ust. 6);

Definicja choroby zawodowej

Art.235(1)k.p.:

„Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych ”narażeniem zawodowym”.

Wykaz chorób: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (T.j. Dz.U. z 2013 r., poz.1367)

Ustalanie okoliczności wypadku przy pracy

- Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku: obowiązek płatnika składek ( art.5),

-Zakres obowiązków : Kodeks pracy

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( T.j. Dz.U. z 2015 r, poz. 1242 ze zm.)

Obwieszczenie MPiPS z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy lub choroby zawodowej ( MP z 2015, poz. 251) ( ustalający kwoty odszkodowań na okres od dnia 1 kwietnia 2015 do dnia 31 marca 2016)

Beneficjentami świadczeń są:

-ubezpieczeni,

-członkowie rodziny ubezpieczonego

Rodzaje świadczeń dla osób ubezpieczonych

- zasiłek chorobowy,

-świadczenie rehabilitacyjne

-zasiłek wyrównawczy,

-jednorazowe odszkodowanie,

-renta z tytułu niezdolności do pracy,

-renta szkoleniowa,

Zasiłek chorobowy „wypadkowy”

Zasiłek przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu

Zasiłek przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

Zasiłek nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia,

Zasiłek przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru

Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie przysługujące ubezpieczonemu po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, jeśli jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do wykonywania pracy,

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru

Jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego

Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy bądź choroby zawodowej doznał stałego ( za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy ) lub długotrwałego ( za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie ) uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku;

Obecnie jest to kwota: 757 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku;

Jeżeli wskutek pogorszenia stanu zdrowia uszczerbek na zdrowiu ulegnie zwiększeniu o co najmniej 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent , według którego ustalone było odszkodowanie;

Jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego, który uległ wypadkowi przy pracy podlega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce , jeżeli w stosunku do ubezpieczonego orzeczona została całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji, bądź całkowita niezdolność nastąpiła wskutek pogorszenia stanu zdrowia;

Obecnie jest to kwota 13 242 zł

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Renta przysługuje ubezpieczonemu , jeżeli stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

Świadczenie przysługuje ( podobnie: renta szkoleniowa) niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową;

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, przywraca się w razie ponownego powstania tej niezdolności, bez względu na okres, jaki upłynął od ustania prawa do renty;

Przy ustalaniu podstawy wymiaru renty nie stosuje się ograniczenia wskaźnika wysokości podstawy, o którym mowa w przepisach ubezpieczenia rentowego;

Renta z tytułu niezdolności do pracy ( i renta szkoleniowa) z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa, niż:

-80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,

-60% podstawy jej wymiaru – dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,

-100% podstawy jej wymiaru – dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej,

Renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta szkoleniowa nie mogą być niższe niż 120% kwoty najniższej renty ustalonej zgodnie z przepisami ubezpieczenia rentowego

Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach określonych w ubezpieczeniu rentowym;

Świadczenia dla ubezpieczonego…

Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową – stanowiące podstawę przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego - ustala lekarz orzecznik lub komisja lekarska ;

w razie ustalania prawa do świadczeń lekarz orzecznik lub komisja lekarska ustala również niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, a także związek śmierci ubezpieczonego lub rencisty z takim wypadkiem lub chorobą

Świadczenia dla członków rodziny

-jednorazowe odszkodowanie dla członków zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,

-renta rodzinna dla członków zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

-dodatek do renty rodzinnej – dla sieroty zupełnej,

Jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny

Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, bądź rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego, przysługuje jednorazowe odszkodowanie .

Uprawnionymi członkami rodziny są:

-małżonek ( poza przypadkami orzeczonej separacji );

-dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz -przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed uzyskaniem pełnoletności – wnuki, rodzeństwo, inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego warunki do uzyskania renty rodzinnej z ubezpieczenia rentowego,

-rodzice, osoby przysposabiające, macocha, ojczym – jeżeli :

=w chwili śmierci ubezpieczonego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe,…

lub = jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania ,

=albo jeżeli zostało orzeczone wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony;

Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny odszkodowanie przysługuje w wysokosci:

-18-krotności przeciętnego wynagrodzenia ( dla małżonka lub dziecka) obecnie jest to kwota 68 102 zł,

- 9-krotności przeciętnego wynagrodzenia ( dla innego członka rodziny) obecnie jest to kwota 34 051 zł;

Jeżeli do odszkodowania uprawnieni są równocześnie:

- małżonek i jedno lub więcej dzieci: odszkodowanie przysługuje w wysokosci 18-krotności zwiększonej o 3,5 krotność przeciętnego wynagrodzenia na każde dziecko,

-inni członkowie rodziny: odszkodowanie w wysokości 9-krotności powiększonej o 3,5 –krotność na każdego kolejnego uprawnionego członka rodziny,

Kwotę odszkodowania sumuje się i dzieli w równych częściach pomiędzy uprawnionych członków rodziny;

Jednorazowe odszkodowanie pomniejsza się o kwotę jednorazowego odszkodowania wypłaconego zmarłemu ubezpieczonemu lub renciście;

Renta rodzinna

Renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

Renta przysługuje członkom rodziny zgodnie z zasadami określonymi w ubezpieczeniu rentowym ( osoby uprawnione do renty: wdowa/wdowiec, dzieci, rodzice – zasady przyznania świadczenia)

Renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS

Wyłączenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy:

-wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, ( zagadnienie współprzyczynienia się pracodawcy do wypadku),

- ubezpieczony, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku ( – obowiązek poddania się badaniom na zawartość alkoholu, środków odurzających bądź psychotropowych i skutki niepoddania się badaniom);

bądź gdy pracodawca:

=nie dopełni obowiązku przedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku,

= w dokumentach zdarzenie nie zostanie uznane za wypadek przy pracy,

= gdy dokumenty zawierają stwierdzenia bezpodstawne;

Zbieg prawa do świadczeń

W razie zbiegu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego ze świadczeniami z ubezpieczenia wypadkowego, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego;

W razie zbiegu prawa do kilku rent przewidzianych w przepisach, uprawniony otrzymuje rentę wyższą bądź wybraną przez uprawnionego; osoba uprawniona do renty na podstawie ustawy bądź przepisów obowiązujących poprzednio, która jest jednocześnie uprawniona do świadczeń rentowych na podstawie odrębnych przepisów albo do uposażenia w stanie spoczynku, wypłaca się świadczenie wyższe lub wybrane przez nią;

Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

-przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury, albo

-emeryturę powiększoną o połowę renty;

Osobom uprawnionym równocześnie do renty i emerytury wypłaca się jeden dodatek pielęgnacyjny z ubezpieczenia wypadkowego;

Zasady ustalania prawa do świadczeń

Przy ustalaniu prawa do świadczeń okresowych ( zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne) wysokość określa się jako 100% podstawy wymiaru; podstawą wymiaru jest kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe;

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej, renty szkoleniowej, dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej, przy ustalaniu wysokości świadczenia oraz wypłaty świadczeń stosuje się przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, bez uwzględniania wskaźnika wysokości podstawy wymiary („Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%”),

Ubezpieczenie rentowe

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( T.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.)

Podleganie ubezpieczeniu rentowemu

Zakres podmiotowy podlegania ubezpieczeniu rentowemu określa art. 6 i 6a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ( „Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają…)

Art.7 Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo;

Zasady podlegania ubezpieczeniu rentowemu z kilku tytułów – takie, jak w przypadku podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu ( zasada pierwszeństwa albo ważności tytułu ubezpieczenia( art. 9 ustawy systemowej)

Okres podlegania ubezpieczeniu rentowemu

Podleganie obowiązkowe ubezpieczeniu rentowemu ( art. 13 ustawy systemowej) : analogiczne zasady, jak w przypadku ubezpieczenia emerytalnego:

-pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,

- osoby wykonujące prace nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy,

Członkowie spółdzielni…

Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem rentowym następuje:

-od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony,

Ubezpieczenie ustaje: - od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

-w przypadku osób prowadzących działalność pozarolniczą i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz ubezpieczonych na wniosek-od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej za ubezpieczenie ; w uzasadnionych wypadkach zakład może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie;

-od dnia ustania tytułu tego ubezpieczenia;

Składki na ubezpieczenie rentowe

Stopa procentowa składki na ubezpieczenie rentowe wynosi: 8 % podstawy wymiaru, w proporcjach:

- 6,5 % opłaca płatnik składek,

- 1,5 % opłaca ubezpieczony ( art. 16 ust.1b ustawy systemowej)

Świadczenia z ubezpieczenia rentowego

Świadczenia podstawowe:

dla ubezpieczonego: renta z tytułu niezdolności do pracy,

dla członków rodziny ubezpieczonego: renta rodzinna

Przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

1. Niezdolność do pracy

2.Posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego

3. Powstanie niezdolności do pracy w odpowiednim okresie podlegania ubezpieczeniu rentowemu albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów

Pojęcie niezdolności – art. 12 („Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu”

„Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy”

„Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji”)

Przy ocenie stopnia i przewidywalnego okresu niezdolności do pracy ocenia się:

-stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze rehabilitacji,

-możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy , poziom wykształcenia , wiek, predyspozycje psychofizyczne;

Zgodnie z wyrokiem SN z 11. stycznia 2007 r. dla stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy ( art.12 ust.1 i 3 ustawy o emer…z FUS ) decydująca jest nie tylko utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu, ale także brak rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Z kolei w wyroku z marca 2007 r. SN stwierdził, że zmiany w organizmie powodujące przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku nie przesądzają o niezdolności do pracy, nawet częściowej, jeżeli została zachowana zdolność do wykonywania pracy zdolnej z kwalifikacjami. Oraz, że „osoba, której stopień naruszenia sprawności organizmu pozwala na wykonywanie pracy jedynie na specjalnych stanowiskach, dostępnych dla osób nie w pełni sprawnych, jest częściowo niezdolna do pracy” w rozumieniu art. 12 ustawy o em. i rentach z FUS

Wg wyroku SN z 8 maja 2008 – I UK 356/07 ocena częściowej niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga wiadomości specjalistycznych, ale ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy, musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne

Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy lub śmierci w określonych okolicznościach, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji, celowość przekwalifikowania zawodowego dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS. Zgodnie z orzeczeniem SN z 11 .02.2005 r. przy ocenie niezdolności do pracy lekarz nie może pomijać stopnia niepełnosprawności ubezpieczonego ustalonego na podstawie ustawy z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Ustawa określa procedurę orzekania o powstaniu, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy oraz procedury odwołania od orzeczenia lekarza orzecznika, organy, do których przysługuje odwołanie, terminy i nadzór nad orzecznictwem ( art.14).

Szczegółowe zasady orzekania o niezdolności do pracy określa Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy ( Dz.U. Nr 273 poz.2711, zm. Rozporządzenie MPiPS z 16 grudnia 2011 zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o niezdolności do pracy – Dz.U. z 2011, po.z 1683).

Rozporządzenie określa szczegółowe zasady i tryb orzekania o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników ZUS i komisje lekarskie ZUS, oraz sprawy organizacyjne związane z miejscem działania lekarzy orzeczników, sposób tworzenia i znoszenia komisji lekarskich, skład komisji lekarskich, kwalifikacje zawodowe wymagane od lekarzy orzeczników i lekarzy wchodzących w skład komisji lekarskich

moment powstania niezdolności do pracy

Niezdolność powstała w okresie trwania ubezpieczenia ( albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów), chyba, że :

Ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzny i jest całkowicie nie zdolny do pracy

wymagane okresy składkowe i nieskładkowe

Renta przysługuje ubezpieczonemu, który ma wymagane okresy składkowe i nieskładkowe , zdefiniowane w art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach.

Wymaganymi okresami są co najmniej:

-1 rok – jeżeli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 roku życia,

-2 lata- jeżeli niezdolność powstała w wieku powyżej 20 roku do 22 lat

-3 lata-jeżeli niezdolność powstała w wieku 22 do 25 lat

-4 lata- jeżeli niezdolność powstała w wieku 25-30 lat

-5 lat- jeżeli niezdolność powstała w wieku powyżej 30 lat ( okres ten powinien przypadać w ciągu ostatnich 10 lat przed zgłoszeniem wniosku lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, reny szkoleniowej lub rodzinnej)

Wyjątki od zasady :

-jeżeli ubezpieczony nie posiada wymaganych okresów ubezpieczeniowych, ale został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu szkoły/…/ oraz do dnia powstania niezdolności pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe;

-udowodnił okres składkowy co najmniej 25 lat dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn oraz jest całkowicie niezdolny do pracy,

-uległ wypadkowi w drodze do lub z pracy;

Wypadek w drodze do/z pracy

Za wypadek w drodze do/z pracy uważa się :

-nagłe zdarzenie,

- wywołane przyczyną zewnętrzną,

-które nastąpiło w drodze do/z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia,

-jeżeli droga była najkrótsza i nie została przerwana

Jednakże uważa się, ze wypadek nastąpił w drodze do/z miejsca pracy mimo, że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga nie będąc najkrótszą była dla ubezpieczonego ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza

Generalnie przyjmuje się, że ubezpieczony odbywa drogę do pracy i z pracy, nawet jeśli idzie drogą niedozwoloną (np. przekracza jezdnię nie na pasach), nawet jeśli droga została przerwana ( jeśli przerwa ta była uzasadniona życiowo, nieistotna, krótkotrwała i jej czas nie przekraczał granic potrzeby a głównym celem „czynności pokonywania drogi było dotarcie do domu”), chyba, że przerwa w drodze do pracy powoduje, ze pracownik „wkracza” w sferę spraw prywatnych ( wówczas mamy do czynienia z tzw. przerwami zrywającymi, powodującymi, że zmienia się cel przemieszczania – nie jest już celem droga do domu).

Pojęcia :

-nagłość zdarzenia,

-przyczyna zewnętrzna ( „ występowanie w grudniu przejawów zimowej pogody ( śnieg, mróz, lód, śliska nawierzchnia) jest zjawiskiem typowym w polskiej strefie klimatycznej, więc stres pracownika dojeżdżającego do pracy środkiem transportu ( komunikacji publicznej) nie może być kwalifikowany jako współistotnie przyczyniający się do powstania zawału serca” ( wyrok SN z 9 lutego 2005 – III UK 192/04);

Za drogę do/z pracy uważa się również:

-drogę do innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,

-zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych lub społecznych,

-zwykłego spożywania posiłków,

-odbywania nauki lub studiów;

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje w karcie wypadku pracodawca a w pozostałych przypadkach podmioty wskazane w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;

Świadczenia wypadkowe przysługują członkom rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku w drodze z pracy do domu bez względu na stopień jego przyczynienia się do wypadku ( wyrok SN z dnia 5 marca 2003- II UK 194/02)

Zasady obliczania renty z tytułu niezdolności do pracy

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:

-24% kwoty bazowej ( 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenie społeczne),

-po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

-po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych,

-po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista osiągnąłby wiek emerytalny

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej,

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty i nie może być niższa, niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do prac;

Renta rodzinna- przesłanki nabycia prawa do renty

1. Przesłanki leżące po stronie ubezpieczonego

2. przesłanki leżące po stronie członków rodziny

Ad.1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do wykonywania pracy , a także pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

lub

spełniała warunki do uzyskania jednego z tych świadczeń

Ad 2: Osoby uprawnione:

Dzieci

- (1) dzieci własne, drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

-(2)przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, ( w wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka)

Małżonek ( wdowa/wdowiec)

Rodzice

Dzieci (1) mają prawo do renty rodzinnej:

- do ukończenia 16 roku życia,

-do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 rok życia, nie dłużej, niż do osiągnięcia 25 lat ( okres pobierania renty przedłuża się do zakończenia ostatniego roku studiów przypadającego na rok ukończenia 25 roku życia)

-bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy lub całkowicie niedolne do egzystencji do 16 roku życia lub w okresie nauki;

Dzieci (2) mają prawo do renty rodzinnej:

- po spełnieniu warunków określonych dla dzieci własnych ubezpieczonego,

a ponadto, jeżeli:

-zostały przyjęte na utrzymanie i wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego,

-nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, nie mogą im zapewnić utrzymania albo ubezpieczony lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;

Wdowa(wdowiec) ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

-w chwili śmierci ubezpieczonego ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy, albo

- wychowuje co najmniej 1 dziecko/wnuka/rodzeństwo uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym ubezpieczonym, które nie osiągnęło 16 roku życia, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat, lub

-sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy uprawnionym do renty rodzinnej,

-osiągnęła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy w ciągu 5 lat od śmierci ubezpieczonego lub zaprzestania wychowania dzieci…

Wdowa rozwiedziona lub wdowa, która nie pozostawała z ubezpieczonym do dnia śmierci we wspólności małżeńskiej ma prawo do renty rodzinnej jeśli – oprócz spełnienia w/w warunków – miała w chwili śmierci ubezpieczonego prawo do alimentów ustalone wyrokiem sądowym lub ugodą sądową;( Por wyrok TK z 13 maja 2014 r. – sygn. SK 61/13)

Wdowa nie spełniająca warunków otrzymania renty rodzinnej ma prawo do okresowej renty:

-przez okres 1 roku od chwili śmierci ubezpieczonego,

-w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji zawodowych, do 2 lat

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

- ubezpieczono bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania,

- spełniają warunki określone dla wdowy/wdowca ( wiek lub wychowanie dzieci uprawnionych do renty rodzinnej)

Renta rodzinna wynosi:

-dla jednej osoby -85% świadczenia , które przysługiwałoby ubezpieczonemu ,

- dla dwóch osób – 90% świadczenia…

- dla trzech i więcej osób – 95% świadczenia…

Wszystkim uprawnionym przysługuje jedna łączna renta rodzinna ; renta podlega podziałowi na równe części między uprawnionych

Przepisy wspólne dla rent i emerytur

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (T.j. Dz.U. z 2015, poz. 748 ze zm.)

Dodatki:

- dodatek pielęgnacyjny,

-dodatek dla sierot zupełnych

Dodatki przysługują w kwotach ustalonych przepisami, waloryzowanymi przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji rent i emerytur; Obecnie obowiązujący przepis określający wysokość dodatków: Komunikat Prezesa ZUS z dnia 18 lutego 2014 w sprawie najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent, MP z 2014 r., poz. 165;

Dodatek pielęgnacyjny

Przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, albo ukończyła 75 lat ( charakter prawny świadczenia – czy jest to świadczenie samodzielne, czy przysługuje wyłącznie jako dodatek(?)

Dodatek nie przysługuje w przypadku przebywania osoby uprawnionej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, chyba, że przebywa poza placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu;

Kwota dodatku wynosi obecnie 206,76 zł miesięcznie

Dodatek dla sieroty zupełnej

Dodatek przysługuje sierocie zupełnej, uprawnionej do renty rodzinnej

Kwota dodatku dla sierot zupełnych wynosi obecnie 388,62 zł miesięcznie

Zasiłek pogrzebowy

Przysługuje w razie śmierci:

-ubezpieczonego,

-osoby pobierającej emeryturę lub rentę,

-osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania,

-ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego,

-członka rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę (zgodnie z treścią przepisu obowiązującego od 1.03.2015 r.: członek rodziny to: wdowiec/wdowa, rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające, dzieci własne, drugiego małżonka, przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna );

Przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu; przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego – jeżeli pokryły koszty pogrzebu;

- w razie poniesienia kosztów przez więcej niż jedną osobę – zasiłek podlega podziałowi , proporcjonalnie do poniesionych kosztów;

-zasiłek przysługuje w wysokości 4 000 zł;

Prawo do zasiłku przysługuje w ciągu 12 miesięcy od śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje i wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby; jeżeli zgłoszenie wniosku w terminie wskazanym nie było możliwe ( brak zwłok, niemożność zidentyfikowania osoby, inne przyczyny niezależne od osoby uprawnionej) – prawo do zasiłku wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu;

Świadczenia przyznawane w trybie szczególnym

Uprawnienia Prezesa RM

Prezes Rady Ministrów może przyznać - w szczególnie uzasadnionych przypadkach – emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej, niż określona przepisami;

Informacja o przyznanych świadczeniach – przedstawiana Sejmowi,

Uprawnienia Prezesa ZUS

Prezes ZUS może przyznać w drodze wyjątku świadczenie osobom, które:

-są ubezpieczonymi lub pozostałymi po ubezpieczonych członkami ich rodzin,

- nie spełniają warunków wymaganych ustawą,

-nie mogą – ze względu na wiek lub całkowitą niezdolność do pracy – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym,

-nie mają środków utrzymania;

Świadczenie musi zostać przyznane w wysokości nie przekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie;

Dolna i górna granica świadczeń

Ustawa wskazuje na kwoty :

-najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy ( 648,13 )

-najniższej emerytury ( 844,45 zł)

Ustalane w drodze komunikatu Prezesa ZUS ( Komunikat Prezesa ZUS z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie kwot najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent, MP z 2014, poz. 165) oraz zasady waloryzacji świadczeń

Zbieg prawa do świadczeń

W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie, wypłaca się jedno świadczenie : wyższe lub wybrane przez zainteresowanego; (odrębne przepisy określają zasady pobierania świadczeń uzyskanych na podstawie przepisów szczególnych, dotyczących np. służb mundurowych czy kombatantów)

W przypadku zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego z różnych tytułów , przysługuje tylko jeden zasiłek

Powstanie , ustanie, zawieszenie prawa do świadczeń

Prawo do świadczeń powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa,

Prawo do świadczeń ustaje:

-gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania świadczenia,

-ze śmiercią osoby uprawnionej;

Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawca, na rzecz którego wykonywał bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury;

Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której jest uprawniona jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyżej niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca 31 grudnia 1998 r., w wysokości określonej w art.104 ust.8;( kwoty maksymalnych zmniejszeń: 557,91 – dla emerytur lub rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy; 418,46 zł dla rent z tytułu częściowej niezdolności, 474,25 – dla rent rodzinnych –Komunikat Prezesa ZUS z 18 lutego 2014…)

W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyżej niż 130% tej kwoty, renta rodzinna przysługująca więcej niż jednej osobie ulega zmniejszeniu;

(Obecna wysokość kwot 70 i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi: 70% - 2726,80 zł , 130% - 5064,00 zł Komunikat Prezesa ZUS z dnia 18 listopada 2015 r. w sprawie kwot przychodu odpowiadających 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za III kwartał 2015 r. stosowanych przy zmniejszaniu albo zawieszaniu emerytur i rent, MP z 2015, poz. 1117)

Nabywanie prawa do emerytury w nowym ( kapitałowym) systemie emerytalnym

Jedyna przesłanka : osiągnięcie wieku emerytalnego

Wiek emerytalny ( art. 24 ust.1a ustawy o emeryturach i rentach…) 67 lat ;

W sprawie wieku emerytalnego Wyrok TK z 7 maja 2014 r. ( sygn. K 43/12) – TK stwierdził zgodność nowelizacji ustawy wydłużającej wiek emerytalny z Konstytucją;

Podstawa obliczania emerytury

Na emeryturę składają się kwoty zgromadzone w drodze opłacania składek , tj. z 19,52% podstawy wymiaru,

Podstawa naliczania emerytury: kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego ( z art. 173-175) oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie;

(W przypadku nieodprowadzania składki lub zaprzestania odprowadzania składki do OFE składka w wysokości 7,3% podstawy wymiaru jest ewidencjonowana na subkoncie w ZUS;

- 2,92% odprowadzana do wybranego OFE,

- 4,38% podstawy ewidencjonowana na subkoncie w ZUS

-bądź w całości 7,3 ewidencjonowane na subkoncie w ZUS )

Członkostwo w OFE

Podstawa prawna: Ustawa 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych ( T.j. Dz.U. z 2013 r. , poz. 989)

Członkostwo w OFE nie jest obowiązkowe

- zawarcie umowy z OFE ( umowa może być zawarta – zgodnie z art.39 ustawy systemowej- z OFE nie później niż w terminie 4 miesięcy licząc od dnia powstania obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego);

- umowa może być zawarta przez osobę, która podlega lub podlegała co najmniej przez 4 miesiące ubezpieczeniu emerytalnemu,

-umowa może być zawarta wyłącznie z jednym OFE,

- umowa może być zawarta wyłącznie korespondencyjnie,

Obowiązki po stronie ubezpieczonego:

-podanie danych niezbędnych do wstąpienia do OFE,

-wskazanie imienne jednej lub więcej osób fizycznych na rzecz których ma nastąpić wypłata środków po śmierci ubezpieczonego; dyspozycja może być zmieniona w każdym czasie,

-złożenie pisemnego oświadczenia o stosunkach majątkowych istniejących między nią a jej małżonkiem; obowiązek udokumentowania nie istnienia wspólnoty majątkowej; obowiązek informowania o wszystkich zmianach w stosunku do treści oświadczenia;

-obowiązek informowania o wszystkich zmianach dotyczących danych określających status ubezpieczonego;

- obowiązek zawiadomienia OFE o zmianie funduszu,

Członek OFE ma prawo wystąpić z systemu – w przypadku wystąpienia z OFE, składka przekazywana jest na subkonto do ZUS;

Dysponowanie środkami :

Podział środków w razie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa; połowa zgromadzonych środków w ramach wypłaty transferowej przekazywana jest na rachunek byłego współmałżonka w OFE;

- w przypadku braku konta, OFE otwiera konto byłemu współmałżonkowi i potwierdza warunki członkostwa;

-osoby, którym OFE otworzył rachunek mają prawo do jednorazowej wypłaty wszystkich środków w terminie 14 dni od złożenia wniosku:

= w razie złożenia wniosku z decyzją przyznającą emeryturę,

=nienabycia prawa do emerytury, o ile ukończyły wiek emerytalny,

=złożenia wniosku przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1969 r. jeżeli zgromadzony na koncie kapitał nie jest wyższy niż:

a) 50% przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli otwarcie rachunku nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2002;

b) 150% przeciętnego wynagrodzenia- jeżeli otwarcie rachunku nastąpiło po 1 stycznia 2002;

Wypłata środków następuje bezpośrednio na rzecz byłego współmałżonka, w terminie 1 miesiąca od dnia przedstawienia dowodu upoważniającego do wypłaty,

W razie śmierci członka OFE

- w przypadku wspólnoty małżeńskiej – wypłata na rzecz pozostałego małżonka połowy środków, w terminie po upływie miesiąca od daty przedstawienia dokumentów;

- pozostałe środki przekazywane osobom wskazanym przez zmarłego w terminie 3 miesięcy ( nie wcześniej niż po upływie miesiąca) od momentu udokumentowania tożsamości uprawnionego; wypłata jednorazowa bądź w ratach płatnych przez okres nie przekraczający 2 lat;

- w przypadku braku uprawnionych ( uposażonych) pozostała kwota podlega spadkobraniu; osoby uprawnione obowiązane są przedstawić nabycie spadku;

Obowiązki OFE:

- obowiązek zawarcia umowy, jeśli ubezpieczony spełnia warunki do zawarcia umowy ( OFE nie może odmówić zawarcia umowy),

- obowiązek otwarcia rachunku na który wpływają składki z chwilą przystąpienia członka do OFE,

-obowiązek zwrotu do ZUS nienależnie otrzymanej składki,

- obowiązek wypłaty transferowej w przypadku zmiany funduszu,

- obowiązek równego traktowania wszystkich członków funduszu,

W przypadku ubezpieczonego, który nie zawarł umowy z OFE – ZUS informuje o obowiązku złożenia pisemnego oświadczenia o stosunkach majątkowych pomiędzy małżonkami oraz o wskazaniu osób uprawnionych; składki gromadzone na subkoncie w ZUS podlegają takim samym zasadom , jak kapitał gromadzony w OFE co do przekazywania części składek w przypadku rozwodu bądź unieważnienia małżeństwa oraz śmierci ubezpieczonego;

Emerytury dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Obecnie: Dwa rodzaje emerytur:

- okresowa emerytura kapitałowa

-emerytura z FUS

Emerytura kapitałowa

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych ( T.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1097)

Ustawa określa:

-rodzaje świadczeń pieniężnych wypłacanych ze środków zgromadzonych w OFE oraz zewidencjonowanych na subkoncie,

-zasady nabywania prawa do emerytur kapitałowych,

-zasady i tryb przyznawania emerytur kapitałowych,

-zasady ustalania wysokości i wypłaty emerytur kapitałowych;

Generalna zasada ustalania emerytur kapitałowych

W zakresie ustalania wysokości emerytur kapitałowych „ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan zdrowia, stan cywilny oraz stan rodzinny”

Zasady ustalania emerytur kapitałowych

Ze środków zewidencjonowanych na subkoncie przysługuje okresowa emerytura kapitałowa ( nie ma tzw. emerytury dozywotniej)

Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkom OFE do ukończenia 67 roku życia ( wg. zasady określonej w art. 7 ust.2a)

Złożenie wniosku o ustalenie okresowej emerytury kapitałowej oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do emerytury na odstawie ustawy o emeryturach i rentach…

Zasady gromadzenia na subkoncie bądź przenoszenia kapitału na subkonto w ZUS

Na subkoncie w ZUS gromadzone są składki:

- 4,38% podstawy ewidencjonowana na subkoncie w ZUS, jeśli ubezpieczony jest członkiem OFE

-bądź w całości 7,3 ewidencjonowane na subkoncie w ZUS jeśli ubezpieczony nie jest członkiem OFE

Ponadto : ZUS zaprzestaje odprowadzania do OFE składek od dnia następującego po dniu poinformowania przez Zakład OFE o obowiązku przekazania środków zgromadzonych na rachunku członka OFE na subkonto w związku z ukończeniem przez ubezpieczonego wieku niższego o 10 lat od wieku emerytalnego ( o którym mowa w art. 24 ustawy o emeryturach)

w sprawie konstytucyjności przeniesienia kapitału do ZUS: wyrok TK z 4 listopada 2015 r. ( sygn. akt K 1/14)

Na subkoncie ewidencjonowane są :

- składki osób, którym ustalono prawo do okresowej emerytury pomostowej albo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,

Przesłanki nabycia prawa do okresowej emerytury kapitałowej

- osiągnięcie wieku emerytalnego,

-odpowiednia kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie ( wysokość równa lub wyższa niż dwudziestokrotność kwoty dodatku pielęgnacyjnego – wysokość dodatku pielęgnacyjnego: 206,76 zł ( komunikat Prezesa ZUS z 18.02.2014 r., MP. , poz. 165)

Wygaśniecie prawa do okresowej emerytury kapitałowej

- w przypadku śmierci członka OFE,

-z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek OFE ukończył 67 lat,

-w przypadku wyczerpania środków zewidencjonowanych na subkoncie;

Nienabycie prawa do emerytury kapitałowej

W przypadku, gdy członek OFE nie spełnia warunku nabycia prawa do emerytury kapitałowej, ZUS uwzględnia środki zewidencjonowane na subkoncie przy ustalaniu wysokości emerytury , o której mowa w art. 24 ustawy o emeryturach i rentach…

Jeżeli członek OFE złoży po raz pierwszy wniosek o emeryturę z FUS po ukończeniu wieku, o którym mowa w art. 7 ust.2, kwotę środków zewidencjonowanych na subkoncie uwzględnia się przy ustalaniu wysokości emerytury z FUS

Zasady i tryb przyznawania emerytury kapitałowej

Prawo do emerytury i jej wysokość ustala ZUS w drodze decyzji, wydanej na podstawie wniosku ,

Złożenie wniosku oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do emerytury na odstawie ustawy o emeryturach i rentach…

Emerytury kapitałowe są wypłacane za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, właściwej dla wypłaty emerytury z FUS;

Emerytury kapitałowe są wypłacane z emeryturą lub rentą;

Ustalanie wysokości emerytury kapitałowej

Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz środków zewidencjonowanych na subkoncie ustalonych na dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura i średniego dalszego trwania życia;

Jeżeli po dniu, od którego przyznana została okresowa emerytura kapitałowa, ubezpieczony ( emeryt) podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, wysokość tej emerytury podlega ponownemu ustaleniu na wniosek emeryta; ponowne ustalenie wysokości emerytury kapitałowej następuje na wniosek złożony nie wcześniej, niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowego;

złożenie wniosku o ponowne ustalenie emerytury kapitałowej oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury z FUS;

Zasady ustalania prawa do emerytury dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego ( art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) – wiek emerytalny: 67 lat

- wydłużanie wieku emerytalny: art. 24 ust.1a ( dla kobiet)

- wydłużanie wieku emerytalnego ( dla mężczyzn) : art. 27 st.3;

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie

„Kapitał początkowy” – stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w ustawie, ustalany dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się posiadane:

- okresy składkowe ( art..6),

-okresy nieskładkowe ( art. 7 pkt.5),

-okresy nieskładkowe z art. 7 pkt.1-3, 6-12 w wymiarze nie większym niż 1/3 udowodnionych okresów składkowych;

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art.15,16 i 17 („ podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio ok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę …; „przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat nie pozostawał w ubezpieczeniu…”) przy czym okres kolejnych lat kalendarzowych ustala z okresu przez 1 stycznia 1999 r.

Przy obliczaniu kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r.

Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej ( 24% tej kwoty ) mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r., według wzoru:

„p” - współczynnik ( proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r.,

wiek ubezpieczonego - wiek w dniu 31 grudnia 1998 r.

wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn

staż ubezpieczeniowy – udowodniony okres składkowy i nieskładkowy

wymagany staż – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,

Zasady ustalania prawa do emerytury

Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ubezpieczonego; ( coroczny komunikat Prezesa GUS zawierający „tablice trwania życia” dla wskazanego wieku ubezpieczonych)

Emerytura częściowa

Ubezpieczonym , którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego przysługuje emerytura częściowa, po spełnieniu warunków:

-mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat ( kobiety), 40 lat ( mężczyźni),

-osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 62 lata ( kobiety), 65 lat ( mężczyźni)

Wysokość emerytury częściowej: 50% kwoty ustalonej na zasadach ustalania emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r; Kwota emerytury częściowej nie podlega podwyższeniu do kwoty najniższej emerytury,

Po spełnieniu warunków:

- osiągnięcie przez uprawnionego wieku emerytalnego,

-ustanie stosunku pracy

emerytura częściowa podlega – na wniosek ubezpieczonego – zamianie na emeryturę obliczaną wg. ogólnych zasad; podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wyklad 04 2014 2015
KZN 2015
2Ca 29 04 2015 WYCENA GARAŻU W KOSZTOWEJ
1 1 cukrzyca ciazowa V rok 2015
3 Analiza firmy 2015 (Kopia powodująca konflikty (użytkownik Maciek Komputer) 2016 05 20)
Ekonomia ćwiczenia program PS1 2014 2015 (1)
e 12 2015 08 02 ko
2015 05 podst
01 Certyfikat 650 1 2015 Mine Master RM 1 8 AKW M
Plan rejsu Flis Notecki 12 22 06 2015
Lubelska Próba Przed Maturą Marzec 2015 GR B Poziom Rozszerzony
2015 06 podst SM
2015 08 20 08 19 24 01
2015 08 05 Dec nr 1 MON Gosp psami służb
Prezentacja Strategii Grupy Kapitalowej LOTOS 2011 2015
kodeks rodzinny i opiekuńczy 23,11,2015
2015 04 09 08 25 05 01id 28644 Nieznany (2)
First 2015 Writing sample paper Nieznany
e 13 2015 08 x
z 13 2015 01 X k

więcej podobnych podstron