10.opisz skaly:granit,bazalt,marmur,gips,wapien organiczny,less

Less – pylasta skała osadowa pochodzenia eolicznego. W lessach dominuje frakcja aleurytowa (0,05-0,02 mm) złożona przede wszystkim z kwarcu z domieszką minerałów ilastych, skaleni i węglanów. Zróżnicowanie wielkości ziaren w skałach jest bardzo małe, jest to więc skała dobrze wysortowana. Zazwyczaj bezstrukturalna, dość porowata. Barwa przeważnie żółtawoszara. Less jest skłonny do osiadania pod wpływem zawilgocenia względnie dodatkowego obciążenia. W stanie suchym wykazuje skłonności do pękania i tworzenia pionowych obrywisk, które zanikają, gdy less jest wilgotny i nasycony wodą.

Gips

Skład chemiczny – CaSO4 2H2O

Barwa – bezbarwny niekiedy szary lub żółty

Połysk – szklisty, perłowy niekiedy jedwabisty

Twardość – 2,0

Łupliwość – doskonała

Pokrój kryształów – tabliczkowy, igiełkowy

Marmur skała powstała z przeobrażenia wapieni, rzadziej dolomitów. Składa się głównie z krystalicznego kalcytu lub dolomitu (marmur dolomityczny). Niewielka część geologów definiuje jako marmur wyłącznie skały węglanowe przeobrażone w warunkach głębokiego metamorfizmu strefy kata (temperatury 500-700 0C, wysokie ciśnienie), skały przeobrażone w strefach niższego metamorfizmu (epi i mezo) nazywając wapieniami krystalicznymi. Przeważnie jednak terminu "wapień krystaliczny" używa się w przypadku skał metamorficznych jako synonimu marmuru dla każdej skały węglanowej poddanej metamorfizmowi.

Granity to skały o strukturze krystalicznej (średnio -, drobno -, grubo-,

krystalicznej) oraz teksturze zbitej i nieuporządkowanej. Duża zawartość

kwarcu, jasna barwa skały oraz ziarnista struktura umożliwia stosunkowo

łatwo odróżnić granity od innych skał magmowych.

Granity występują zazwyczaj w dużych masywach skalnych (batolity,

lakkolity). W Polsce występują głównie w Sudetach i na ich przedgórzu oraz

w Tatrach. W rejonie Dolnego Śląska granity występują w kilku masywach:

masyw Strzegom-Sobótka; masyw Strzelin-Ziębice; masyw Karkonoszy;

masyw Kłodzko-Złotostocki i okolic Niemczy; masyw łużycki (prawie cały

leży na terytorium Niemiec, z wyjątkiem okolic Zgorzelca). Masyw Tatr

Wysokich zbudowany jest z granitu szarego, zwanego tatrytem. Granity są

eksploatowane przede wszystkim w Strzegomiu i Strzelinie. Bazalt – skała pochodzenia wulkanicznego – wylewna o strukturze

bardzo drobnokrystalicznej a najczęściej afanitowej. Barwa od szarej do

czarnej niekiedy zielonkawa. W drobnokrystalicznej masie skalnej często

widoczne są małe kryształy lub większe skupienia oliwinu (bomby oliwinowe).

Głównymi składnikami bazaltu są: plagioklazy (labrador-bytownit) i pirokseny

– augit. Ponadto występują: oliwny, amfibole i biotyt. Cechą

charakterystyczną jest oddzielnośc słupowa bazaltu, powstała w wyniku

kurczenia się zastygłej lawy w czasie jej oziębiania.