1. Miejsce i rola pedagogiki resocjalizacyjnej w systemie nauk o wychowaniu specjalnym.

Wiadomo powszechnie, że pedagogika jest nauka o wychowaniu. Natomiast wychowanie to proces celowego i świadomego kształtowania ludzkich zachowań, postaw, ról społecznych czy osobowości (lub jej ważnych cech), zgodnie z wcześniej założonym ideałem pedagogicznym, czyli wzorcem, modelem człowieka, którego chcemy ukształtować w toku wychowania. Przez socjalizację rozumie się natomiast całokształt wpływów wywieranych na jednostkę przez środowisko społeczno – kulturowe, w którym ona żyje i rozwija się jakby niezależnie od wysiłków i starań wychowawców . Proces socjalizacji jest na ogół spontaniczny i mało kontrolowany. Jednak można wyróżnić obiekty znaczące socjalizująco dla przebiegu tego procesu, np. osoby czy dobra kulturowe, normy, standardy, wzorce środowiskowe. Pojęcie socjalizacji jest znacznie szersze od pojęcia wychowanie. W wyniku wychowania kształtuje się osobowość człowieka wychowanego zgodnie z określonym, wyraźnie wyartykułowanym wzorcem, natomiast końcowy produkt socjalizacji nie musi odpowiadać jakimś z góry określonym ideałom czy standardom. Celem socjalizacji jest na ogół poprawne przystosowanie jednostki do adekwatnego funkcjonowania w rolach przypisanych jej przez system społeczny. Natomiast cele wychowania znacznie wykraczają poza ten rodzaj wymagań , a mianowicie obejmuje nie tylko poprawne funkcjonowanie w rolach społecznych, ale także ukształtowanie odpowiednich postaw wobec innych ludzi, norm, wartości, a także uznawanych za pożądane, cech osobowościowych osób wychowywanych.

Natomiast pedagogika resocjalizacyjna jest dyscyplina teoretyczną i praktyczna zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, tj. ta kategoria osób, która z rozmaitych powodów wykazuje objawy nieprzystosowania i wykolejenia społecznego, paraprzestepczości i przestępczości. A więc interesuje się osobami, wobec których zarówno proces socjalizacji, jak i wychowania nie powiódł się, dlatego jednostka nieprzystosowana społecznie bywa postrzegana jako odchylająca się od normy, a jej odchylenia są niekorzystne dla niej samej lub dla społeczeństwa.

Zespół zabiegów pedagogicznych o charakterze resocjalizacyjnym ma na celu doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki, a następnie – ukształtowania takich cech jej zachowania i osobowości, które jej będą gwarantować optymalne uspołecznienie i twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie, którego normy i wartości będzie respektować ze względu na zaistniały w toku oddziaływania resocjalizującego – proces internalizacji wartości norm prowadzący do przyswojenia ideałów i wzorców zbliżonych do ideału czy tzw. normy.

W obrębie pedagogiki resocjalizacyjnej można wyróżnić trzy istotne działy:

teleologię wychowania ( co osiągnąć, jakie są cele)
teorię wychowania ( w jaki sposób to osiągnąć, jaki wykorzystać zależności)
metodykę wychowania ( jakimi środkami osiągnąć zamierzone cele, jak powinny być sformułowane zalecenia określające dobór optymalnych środków ich realizacji przy wykorzystaniu wyjaśnionych przez teorię wychowania zależności między zmianami)

Ostateczne więc cele określa teleologia (wraz z aksjologią i diagnostyka wychowawczą ) , metody – teoria wychowania, a zalecenia formułuje metodyka wychowania resocjalizującego.

Pedagogika resocjalizacyjna – jako samodzielna gałąź wiedzy o ludzkim patologicznym zachowaniu i jego naprawie – ukształtowała się dość późno w obrębie tzw. pedagogiki specjalnej, zdominowanej przede wszystkim przez problematykę rewalidacyjną. Do chwili obecnej utrzymuje się podział na tzw. rewalidację i resocjalizację. Pierwsza zajmuje się problematyka uzdrawiania, korygowania czy kompensowania zaburzeń w przystosowaniu się człowieka z powodu rozmaitych defektów, dysfunkcji czy niedorozwojów organicznych, natomiast druga – problemami przede wszystkim z wadami środowiska społeczno – kulturowego dzieci i młodzieży oraz niekorzystnymi czynnikami biopsychicznymi ich społecznego rozwoju.

2. Interdyscyplinarny charakter pedagogiki resocjalizacyjnej

W nauce o profilaktyce społecznej i resocjalizacji należy uwzględnić wiele rozmaitych sposobów myślenia naświetlających ten sam problem pod nieco innymi kątami. Dlatego tez pojawiła się idea wielodyscyplinarności w badaniu, opisie i wyjaśnianiu zjawisk patologicznych w celu ich wyeliminowania ze zbiorowego życia społeczności. Chodzi o znalezienie punktów wspólnych czy wzajemnie uzupełnianie się różnych punktów widzenia w rozwiązywaniu problemów ludzkiego funkcjonowania zarówno w sensie mikro-, jak i makrospołecznym.

Zgodnie z założeniami współczesnej nauki o zachowaniu ludzkim nie jest ono jednoznacznie determinowane przez jeden rodzaj czynników, ale przez kilka jednocześnie, przy czym owe determinanty pozostają także w pewnej relacji, a jakość i rodzaj sprzężeń zachodzących między nimi decyduje o charakterze tych zachowań. Zachowanie jednostki daje się tłumaczyć przez odniesienie do teorii postaw. Dotyczy to zarówno zachowania normalnego, jak i patologicznego czy dewiacyjnego. Przykładem tłumaczenia zachowań określanych jako „wykolejenie” jest koncepcja sformułowana przez Cz. Czapówa ujmującego wykolejenie jako układ postaw – wadliwe ustosunkowanie wobec obiektów występuje wówczas, gdy jednostka podlega dominacji jednej z postaw lub gdy jej postawy są wadliwie zintegrowane, np. na bazie tzw. antagonizmu destruktywnego.

Innym ważnym czynnikiem obok postaw są role społeczne, podkreślane przez socjologów. Z punktu widzenia teorii „ról społecznych” zachowania ludzkie są wyznaczone w dużym zakresie scenariuszem określonej roli, która system społeczny jednostce przypisuje lub która dobrowolnie wybiera w toku własnej socjalizacji lub wskutek oddziaływań środowiska wychowawczego rodziny lub instytucji opiekuńczych i wychowawczych.

Kolejną kategorią, do której odwołują się badacze zjawisk odchylających się od normy, jest teoria potrzeb, a ściślej – pojecie potrzeby i jej skutków, gdy nie zostanie ona zaspokojona lub jej zaspokojenie będzie zablokowane. Kategoria potrzeby jest przydatna w zrozumieniu irracjonalnych, uporczywych i negatywnie ocenianych zachowań. Nie ma jednej teorii potrzeb. Samo pojecie potrzeby nie jest również jednoznacznie określone.

Tak więc człowiek zachowujący się w określony sposób może być przedmiotem zainteresowania jednocześnie kilku dyscyplin, a jego zachowanie – wyjaśniane w kategoriach potrzeb, postaw czy ról społecznych. Wszystkie w/w trzy zmienne są powiązane i uzależnione od siebie. Co więcej nie są tylko od siebie uzależnione, ale od bardziej istotnych zmiennych tj. kultura i struktura społeczna, w której kontekście żyją konkretni ludzie, oraz organizm

i osobowość, którymi oni dysponują.

O interdyscyplinarnym charakterze wiedzy pedagogicznej przekonuje nas również teoretyczny model działania , w którym uwzględnia się różne płaszczyzny dotyczące trzech aspektów działania resocjalizującego. System działania obejmuje trzy płaszczyzny aktywności: strukturalną – dotycząca struktury każdego podejmowanego działania, elementami tej struktury jest postulowanie, optymalizowanie i realizowanie. Funkcjonalną – realizująca funkcje opiekuńcze, wychowawcze i terapeutyczne. Proceduralną – obejmująca takie procedury jak: psychotechnika, socjotechnika oraz kulturotechnika oddziaływań resocjalizacyjnych

3.Warstwy pedagogiki resocjalizacyjnej

warstwa teoretyczna pedagogiki resocjalizacyjnej- formowanie pewnych twierdzeń, dyrektyw, zdobycie pewnej wiedzy

warstwa praktyczna pedagogiki resocjalizacyjnej- formowanie pewnych metod, korzystając z wiedzy teoretycznej, praktyczne realizacje.

4. Działy pedagogiki resocjalizacyjnej

Podstawowe działy pedagogiki resocjalizacyjnej:

- teleologia wychowania resocjalizacyjnego- nauka o celach, określa cele

- teoria wychowania resocjalizacyjnego- oparta twierdzeniem, bada związki między osobowością, tworzy wiedzę

- metodyka wychowania resocjalizacyjnego-projektuje, określa optymalne sposoby metody jednostek, formuje zalecenia metodyczne.

- aksjologia wychowania resocjalizacyjnego- nauka o wartościach

- diagnostyka resocjalizacyjna- badanie, poszukiwanie osobowości.

5 Przedmiot i podmiot pedagogiki resocjalizacyjnej.

Przedmiotem są:

fakty wychowawcze, jakie zachodzą miedzy wychowawcą a wychowankiem, fakt ma miejsce wtedy, gdy wywołana zostaje jakaś czynność i powstaje z niej rezultat.

obiekty wychowawcze, są nimi: wychowawcy, wychowankowie oraz wszystkie sytuacje wychowawcze tj. metody i techniki wychowawcze, jakie są stosowane.

Podmiotem są:

Osoby zagrożone dewiacjami wobec których wychowanie w procesie socjalizacji nie powiodło się.

Pojęcie resocjalizacji oraz wychowania resocjalizującego

RESOCJALIZACJA

-PYTKA

Zespół zabiegów pedag. mających na celu doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społ. Jednostki, ukształtowanie takich jej cech zachowania, osobowości, które będą jej gwarantować optymalne uspołecznienie i twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie, którego normy i wartości będzie respektować.

Resocjalizacja jako:

modyfikacja zachowań ( zaburzone zachowanie- >wdrukowanie(kary i nagrody, naśladowanie, obserwacja)->prawidłowe standardy zachowania)
zmiana społecznej przynależności (rola podkulturowa/destruktywna-> aktywne wygaszanie motywacji i zachowań antyspołecznych-> nowa tożsamość społecznie akceptowana/ role konstruktywne)
przebudowa emocjonalna (emocje negatywne-zawiść, pogarda, agresja-> eliminowanie, np. przez wolontariat, terapie grupową-> emocje pozytywne-tolerancja, dobro, empatia
wrastanie w kulturę zaspokojania potrzeb 1 i 2 rzędu zgodnie ze standardami obyczajowymi, moralnymi, prawnymi, -repersonalizacja jednostki (z jednostki bez sumienia kształtuje się osobnika o ‘’cechach ludzkich”)
kształtowanie prawidłowych postaw społecznych (eliminowanie antagonistyczno destruktywnych)

wadliwe postawy, źle zintegrowane->antagonizm destruktywny (myslenie, odczuwanie, działanie)-> degradacja osobowości

świadomość siebie=światopogląd+hierarchia wartości (to trzeba zmienić)

resocjalizacja wielowymiarowa (transdyscyplinowa)

-system oddziaływań sprzężonych ze sobą klas działań

-dobrze zintegrowany układ postaw (potrzeby, role społeczne, zachowanie, sumienie)-> odporność na pokusy

7. Dostosowanie sytuacji życiowych i organizacyjnych do cech charakteru nieletniego ->krystalizacja charakteru, poprzez: odrzucenie konformizmu, dążenie do samoakceptacji, wydobycie najbardziej pozytywnych stron

8. swoisty rodzaj nawrócenia na wartości wyższego rzędu zawiązane z realizacją ideałów,

Poprzez: działalność rzemieślniczą, artystyczna, muzyczną, twórczą, literacką (arteterapia)

-motywacja hubrystyczna (wykraczanie poza to, co jest dane tui teraz)

9. reintegracja społeczna jednostki przez rekonstrukcję jej własnej tożsamości osobowej i społecznej (przemiana wewnętrzna jednostki, zmiana obrazu samego siebie i swojego miejsca w świecie)

10. Resoc jako autoresocjalizacja (samowychowywanie się resoc.)

-CZAPÓW

Działalność polegająca na korygowaniu i wzbogaceniu względnie trwałych dyspozycji do wykonywania czynności stanowiących treść ról społecznych

-ponowne przystosowanie jednostki do życia w społeczeństwie poprzez podejmowanie działań ped. i prawnych, których zadaniem jest ukształtowanie i utrwalenie postaw, zachowań, przestrzeganie porządku prawnego, poczucia odpowiedzialności

-ZNACZENIE WSPÓŁCZESNE RESOCJ.

Zespół działań opiekuńczych, wychowawczych i terapeut. wobec osób naruszających prawo karne (przestępcy), ale i normy obyczajowe (alkoholicy) realizowanych w środowisku otwartym lub zamkniętym

Resocjalizacja młodzieży wykolejonej społecznie polega m.in. na oduczeniu jej tego czego ją życie nauczyło lub co utraciła wskutek wykolejenia

-GRZEGORZEWSKA

Cel ostateczny ped. sgpecj. polegający na przywróceniu jednostce nieprzystosowanej społ możliwego do osiągnięcia dla niej poczucia normalności, usprawnieniu jej i uzbrojeniu w wiedzę oraz umiejętności, uzdolnienie do pracy użyteczno-społ, a więc umożliwienie włączenia się w nurt otaczającego życia społ

-R. BOROWSKI

Wtórne przystosowanie do życia w społeczeństwie zgodnie z ustanowionymi przez nie regułami (normami)

WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE

Wychowanie reso zawiera się w pojęciu resocjalizacji

Resocjalizacja-pewna odmiana socjalizacji (może obejmować działania, które wykraczaja poza obszar pedał, np.zastraszanie)

Wynik=samowyzdrowienie

Wychowanie reso-lecznie świadome osobowości, zgodnie z zasadami

Wniosek: Każdy zamierzony, świadomy i celowo zaplanowany proces resocjalizacji jest wychowaniem resocjalizującym!

10. Główne zadania profilaktyki.

1.Rozpowszechnienie informacji o zjawisko, którego profilaktyka dotyczy

2.Oddziaływanie na środowisko zagrożone patologią

3.Kształtowanie umiejętności interpersonalnych, samooceny, samodyscypliny

4.Umozliwienie wczesnego rozpoznania, diagnozowania zagrożeń oraz rozwijanie strategii przeciwdziałania, bazujących na znajomości przyczyn szkodliwych uzależnienień

5. Pomoc w tworzeniu różnych programów profilaktycznych (środowiskowych)

6.Pomoc w realizacji tych programów

7.Edukacja ustawiczna całego społeczeństwa w zakresie grożącej patologii, sposobach obrony

8.Zapobieganie wzrostowi dewiacji w środowiskach dotkniętych patologią

9.Poziomy profilaktyki wg Z. Gasia.

PROFILAKTYKA PIERWSZORZĘDOWA

-to działania mające na celu z jednej strony promocję zdrowia i przedłużenie życia człowieka, z drugiej zaś zapobieganie pojawieniu się problemów związanych z używaniem i nadużywaniem środków odurzających

Szczegółowe zadania (wg Narodowego Instytutu ds. Uzależnień w USA):

1.rozpoznanie czynników ryzyka :

-dziedziczność (z matek na córki)

-wiek (ryzyko uzależnień największe 30-40r.ż)

-wzorce picia przez innych

-niehigieniczny tryb życia

-praktyki religijne (jeśli ich brak, to większe ryzyko)

-przeżycia traumatyczne (śmierć kogoś bliskiego, rozwód, choroba)

-homoseksualizm

2.włączenie środków masowej informacji w prowadzenie róznych akcji profilakt

3. działania legislacyjne, które powinny iść w kierunku przeciwdziałania podejmowaniu zachowań związanych z używaniem środków odurzających

4.włączenie społecznych grup działania tworzonych przez osoby zainteresowane społecznymi problemami związanym z używaniem środków odurzających

5.programy edukacji zdrowotnej zmierzające do modyfikowania stylu życia w kierunku umożliwiania rozwoju pełnego zdrowia

(Narodowy Instytut ds.Alkoholizmu w USA):

Cele:

-zmiana norm społ dotyczących picia alkoholu, używania innych środków odurzających

-edukacja społeczeństwa w zakresie ryzyka nadużywania

-redukowania zagrożenia w grupach wysokiego ryzyka

-redukowanie używania środków w sytuacjach wysokiego ryzyka, np. w ciąży

-opóźnianie wieku inicjacji alkoh i tytoniowej

-propagowanie postaw abstynencyjnych oraz trzeźwego stylu zycia

Strategie działania:

-programy edukacyjne

-specjalne konspekty dla wybranych grup (szkoły, rodzice) opartych na zasadach promocji zdrowia

-identyfikacja grup wysokiego ryzyka w celu opracowania dla nich specjalnych programów

-reforma reklamy i marketingu środków odurzających dozwolonych prawnie

-zwiększenie kontroli w zakresie dostępności środków odurzających

PROFILAKTYKA DRUGORZĘDOWA

Cel-ujawnianie osób o najwyższym stopniu ryzyka popadnięcia w uzależnienie oraz pomaganie im w redukcji tego ryzyka

ZADNIA:

1.organizowanie specjalnych programów dla grup wysokiego ryzyka (trening umiejętności, działania edukacyjne, profesjonalne poradnictwo)

2.organizowanie programów przygotowania zawodowego, mających na celu likwidowanie trudności zw z poszukiwaniem pracy i utrzymaniem stałego zatrudnienia

3. przełamywaniem milczącego zaprzeczania, gdyż jawność używania przez daną osobę środków odurzaj jest podstawowym warunkiem niesienia pomocy

4.wykorzystywanie rutynowych badań lekarskich do próby identyfikacji czy isnieje problem z uzależnieniem

Narodowy Instytut ds. Alkoholizmu w USA

-edukacja specyficznych populacji i jednostek traktowanych jako grupy wysokiego ryzyka

-redukcja występowania uzależnienia u osób odurzających się eksperymentalnie lub okazjonalnie

-redukowanie używania środków odurzaj w sytuacjach wysokiego ryzyka

-redukowanie zjawiska piętnowania osób odurzających i propagowanie uzależnienia jako choroby

PROFILAKTYKA TZRECIRZĘDOWA

Cele:

-niedopuszczenie do rozwinięcia choroby alkoholowej

-wsparcie rodziny uzależnionego

-powrót do zdrowia

Zadania:

1.rozpoznanie syndromu zaprzeczanie-uświadomienie

2.bezpośrednia interwencja alkoholowa

3.usunięcie zahamowań przed leczeniem

4.zaspokojanie specyficznych potrzeb osób leczących się

Narodowy Instytut ds. Alkoholizmu w USA:

-zatrzymanie rozwoju uzależnienia

-redukcja niebezpieczeństwa powrotu

-usprawnienie form pomocy dla osób uzależnionych i ich rodzin

-poprawa jakości życia rodzin z osoba uzależnioną

-redukowanie problemów społecznych i zdrowotnych związanych z uzależnieniem

-likwidowanie piętna społ osób uzależnionych

7.Specyfika resocjalizacji aktualnej i potencjalnej.

RESOCJALIZACJA AKTUALNA

-działalność która polega na usuwaniu psychicznych skutków aktywności, manifestującej wykolejenie społeczne, a równocześnie sprzyjającej utrwalaniu się i rozwojowi tego wykolejenia

RESOCJALIZACJA POTENCJALNA

-profilaktyczna, usuwanie egzogennych i endogennych determinantów aktywności, łamiącej doniosłe etyczne normy prawne i obyczajowe, które reprezentują interesy szerszych struktur społecznych

8.Odmiany resocjalizacji potencjalnej (działalności profilaktycznej) – profilaktyka: powstrzymująca, uprzedzająca i objawowa.

PROFILAKTYKA POWSTRZYMUJĄCA

-usuwanie okazji do czynu nagannego (uniemożliwienie dostępu do narkotyków)

-utrudnienie podjęcia decyzji dokonania czynu nagannego (np. przez kontrolowanie potencjalnych sprawców przestepstwa)

-utrudnianie wprowadzenia w życie podjętej decyzji (np. patrolowanie miejsc gdzie może być popełnione przestępstwo)

PROFILAKTYKA UPRZEDZAJĄCA

-usuwanie czynników wykolejenia społ, zw z otoczeniem (np.odebranie praw rodzicielskim rodzicom, i stworzenie dziecku nowego środowiska domowego), i czynników organiczno-biologicznych (pedagog, kurator, świetlice)

PROFILAKTYKA OBJAWOWA

-interwencja tuż po wystąpieniu objawów uzależnienia

1.przeciwdziałanie pogłebianu się procesów uzależnienia

2.umożliwienie powrotu

(kluby AA, pedagog itp.)

Działania profilaktyczne:

-hamują negatywne rekcje lub wzmacniają i promują zapobieganie ich występowania

Celem jest: zapobieganie negatywnym stanom rzeczy zarówno tym,które mają zaistnieć, jak i tym które w postaci zalążkowej już istnieją

Profil społeczna- kładzie szczególny nacisk na ochronę ludzi przed zjawiskami, procesami zagrażającymi ich życiu, zdrowiu i prawidłowemu rozwojowi stosunków społ

Profil wychowawcza-działalność mająca na celu zapobieganie występowaniu zjawisk i stanów, które uniemożliwiaja lub hamują rozwój jednostki w róznych stadiach jej zycia

Profilaktyka (wg Radlińskiej)

Działalność mająca na celu zapobieganie klęskom społ, wykolejeniu społ. Jest to podstawowy sposób naprawy owego wykolejenia, zapewnienie tego wszystkiego, co jest niezbędne do normalnego rozwoju fiz.i kulturalnego jednostki lub grupy społ.

(wg Okonia)

Ogół działań zapobiegawczych niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu ludzi

11. Pojęcie normy i patologii w zachowaniu ludzkim

NORMA- synonim prawidłowości tego, co powinno być zgodne z oczekiwaniami społecznymi i standardami społeczno-kulturowymi. Taki rodzaj zachowania, który jest najczęstszy u większości ludzi w zbliżonym wieku z danego środowiska. (przeciętne, powszechnie normalne).

PATOLOGIA- ten rodzaj zachowania (np. prostytucja), instytucji (np. podkultura), struktury jakiegoś systemu (np. mafia), ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego (np. faszyzm), który pozostaje w zasadniczej, nie dającej się pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane. (wg. Podgóreckiego); niedostosowanie się do norm, wzorców i wartości, które są powszechne w danym społeczeństwie; zachowania naruszające normy i rodzące potępienie społeczne, występujące w skali masowej: uzależnienie od substancji toksycznych/ utrata kontroli nad przyzwyczajeniami, zachowania polegające na łamaniu zakazów (np. przestępczość), nakazów (np. wagarowanie).

12. Kryteria przy określaniu normy i patologii w zachowaniu ludzkim

Biologiczno- ekologiczne- dążenie do zachowania własnej egzystencji i przetrwania w środowisku naturalnym czy społeczno- kulturowym.
Medyczno- psychiatryczne- stan doskonałego zdrowia psychicznego i fizycznego. Zdrowa struktura osobowości i niezaburzone funkcje.
Psychologiczne- optymalne sposoby redukcji napięć wewnętrznych, utrzymanie homeostazy psychicznej.
Interakcyjne- adekwatne na bodźce pochodzące z otoczenia fizycznego i społecznego. Umiejętność przeciwstawiania się presji niekorzystnych czynników biopsychicznych, środowiskowych, sytuacyjnych.
Społeczne- zgodność i postępowanie z powszechnie akceptowanymi wzorcami i normami.
Pedagogiczne- dążenie do samourzeczywistnienia, autonomii, samozachowania i rozwoju.

13. pojęcie nieprzystosowania społecznego

Termin nieprzystosowania społecznego został opracowany przez Światowy Związek Instytucji Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą,
Nieprzystosowanie społeczne= niedostosowanie społeczne-wykolejenie społeczne,
Termin „niedostosowanie” do literatury pedagogicznej, na grunt polskiej pedagogiki specjalnej wszczepiła Maria Grzegorzewska w 1959 roku,
o nieprzystosowanie społecznym mówimy wtedy gdy brak jest akceptacji społecznej (nie dostosuje się do wymogów i warunków otoczenia, gdy człowiek nie dostosuje otoczenia do własnych potrzeb, wymogów indywidualnych)
nieprzystosowanie społeczne jest wtedy gdy niekontrolowane treści życia jednostki (zachowania, postawy, działalność) ma charakter patologiczny,

Nieprzystosowanie społeczne wg różnych autorów: (Z książki Pytki)

odmiana rozwoju społecznego dziecka powodująca złe skutki dla samego dziecka i jego otoczenia społecznego (Wójcik),
brak podatności dziecka i młodzieży na normalne metody wychowawcze, co skłania rodziców oraz instytucje wychowawcze do poszukiwania specjalnych metod wychowawczych, medyczno - psychologicznych, medycznych,
rodzaj zaburzeń w zachowaniu spowodowany „negatywnymi warunkami środowiskowymi” bądź zaburzeniami równowagi procesów ośrodkowego układu nerwowego,
zaburzenie emocjonalne, wyrażające się trudnościami lub niemożliwościami współżycia jednostki z innymi ludźmi,
zaburzenie charakterologiczne spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, będące przyczyną wzmożonych trudności w dostosowaniu się do uznanych norm społecznych oraz realizacji zadań życiowych,
złożone zjawisko (psychologiczno-społeczne)wyrażające się zachowaniem sprawiającym wiele kłopotów i trudności jednostce i jej otoczeniu i jednocześnie powodującym subiektywne poczucie nieszczęścia,
swoista rozbieżność między systemem norm i wartości uznawanych przez jednostkę i przez grupę, do której przynależy,
zespół zachowań świadczący o nieprzestrzeganiu przez jednostkę pewnych podstawowych zasad postępowania obowiązujących młodzież w danym wieku, przy założeniu, że zachowania te powtarzają się, czyli są względnie trwałe (Pospiszyl , Żabczyńska),
pewnego rodzaju skrót językowy na oznaczenie stanu wadliwego funkcjonowania jednostki znajdującej się pod presją niekorzystnych czynników biopsychicznych i socjokulturowych prowadzących w konsekwencji do nieadekwatnego odgrywania przypisanych jej ról społecznych i przejawiania postaw antagonistyczno-destrukcyjnych stymulujących jednostkę do zachowań sprzecznych z powszechnie uznawanymi normami i wartościami,

Nieprzystosowanie jest zawsze w swej istocie pewnym stanem skłonności, ujmowanym jako: a) manifestacje, b) składniki (składające się na postawę nastawienia) oraz c) determinanty (czynniki przyczynowe i wynikające zeń zdarzenia stanowiące elementy procesu genezy wykolejenia się). Chodzi tu o skłonności tworzące swoiście zintegrowany "zbiór postaw". (Czapów)

Cztery rodzaje definicji nieprzystosowania społecznego.

Definicje objawowe- ujmują nieprzystosowanie jako zespół zachowań, takich jak: alkoholizowanie się, uzależnienia się, samobójstwa, kłamstwa, lenistwo czy symptomy świadczące o nieprzestrzeganiu norm.

Symptomy niedostosowania wg Grzegorzewskiej:

- tendencje społecznie negatywne

- odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych w kierunku negatywnym

- podziw i zainteresowanie dla tzw. Złych czynów

- cynizm i brawura

- nieżyczliwy stosunek człowieka do norm, cudzego minia, regulaminów i zarządzeń

- nieodpowiedni stosunek do czynów własnych

- nieumiejętność zgrania się z grupą , wyłamywanie się zrzucenie winy

- niechęć do pracy i nauki

- brak odpowiedzialności za swoje czyny

- duża wyobraźnia

- brak hamulców, krytycyzmu, sugestywności

- brak wizji życia w płaszczyźnie etycznej, społ. Pozytywnej

- nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji brak wiary

Definicja wg Z. Ostrychańska – zachowanie nacechowane zespołem objawów świadczących o nieprzestrzeganiu pewnych podstawowych zasad postępowania norm społecznych, przy czym zachowania nie mają charakteru sporadycznego, ale są względnie trwałe i powtarzają się wielokrotnie.

Objawy NS: Zachowania młodzieży związane z niespełnieniem przez nią podstawowych wymagań, wynikających z realizacji obowiązku szkolnego

- znaczne opóźnienia w nauce

- porzucenie szkoły przed jej ukończeniem

- systematyczne wagary

- ucieczki z domu

- uzależnienia

- utrwalenie niepożądanych kontaktów

- działalność przestępcza.

Definicje teoretyczne- oprócz objawów wskazują na mechanizmy regulacyjne psychiczne lub społeczne w generowaniu zachowań niezgodnych z normami.

Definicja wg Cz. Czapów, O. Lipkowski, M. Przetacznikowa

Krańcowe nasilenie pewnego stanu osobowości ujmowane w sposób dynamiczny jest miarą nasilania negatywnych lub osłabiania pozytywnych zdarzeń, wyznaczających status społeczny. Są to zdarzenia powiązane zależnościami przyczynowo skutkowymi i zależą zarówno od antagonistyczno- destruktywnych wpływów ze środowiska jak i czynników determinujących podatność na te wpływy.

Definicja wg Lipkowskiego

Zaburzenia charakterologiczne o niejednolitych objawach spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi, długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki.

3) Definicje operacyjne- wskazują na rodzaj narzędzia, którym mierzymy częstotliwość i narzędzie cech uznanych za nie korzystne w sensie indywidualnym i społecznym

Definicja operacyjna wg L.Pytka

Zjawiskami wskazującymi na nieprzystosowanie społeczne ludzi są te ich zachowania, które pozostają w jaskrawej sprzeczności z powszechnie uznawanymi normami i oczekiwaniami społecznymi. Konsekwencjami tych zachowań w skali makrospołecznej są zaburzenia w funkcjonowaniu systemu społecznego. Wyrażające się m.in. w szkodach i stratach moralnych i materialnych społeczeństwa. Natomiast w skali mikrospołecznej konsekwencją są zaburzenia w pełnieniu ról społecznych, ograniczenia swobody autonomii osobistej lub zagrożenie bezpieczeństwa psychicznego lub fizycznego członków społeczeństwa. Są to więc wszelkie negatywne reakcje jednostek na wymogi i nakazy zawarte w przypisywanych im konstruktywnych rolach społecznych.

SNS – SKALA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO (PYTKA)

Podstawowe narzędzie do pomiaru informacji w jakim stopniu jednostka jest nieprzystosowana społecznie. Instrument pomiarowy służący do wstępnego określenia poziomu nieprzystosowania społecznego dla dzieci w wieku 13-17 lat.

Definicja wg Konopnickiego

Zaburzenie w zachowaniu się; odchylenie od normy w zachowaniu się danej jednostki przy czym przez normę należy rozumieć zasady moralne, obyczajowe, zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Stopień odchylenia od tej normy będzie świadczył o sile czy natężeniu zaburzenia, natomiast zaburzenie będzie dowodem zmian jakie nastąpiły w psychice jednostki. Jest wynikiem zwichnięcia równowagi, między środowiskiem i organizmem.

Definicje administracyjne (utylitarne)- ujmują niedostosowanie społeczne od strony bezradności środowisk wychowawczych wobec jednostek niedostosowanych społecznie oraz od strony niedostosowania tych środowisk do potrzeb, aspiracji, poziomu rozwoju dziecka zaburzonego wobec którego należy zastosować specjalne metody i środki.

Definicja wg Światowego Związku Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą

Nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży N.S.- zespół wszystkich nieletnich wymagających specjalnych metod wychowawczych, medycznych i specjalistycznych. Tych wszystkich, wobec których pracodawca o wszystkie urzędy publiczne musi zastosować metody specjalne, z drugiej strony wychowawcy muszą się uciekać do sposobów specjalnych.

15.Przebieg procesu wykolejenia społecznego wg koncepcji Cz. Czapówa.

Etapy wykolejenia społecznego:

1) poczucie odtrącenia, niezaspokojenia potrzeb sfery emocj.

* błędne postawy rodzicielskie ( nadmiernie opiekuńcze, odtrącające itd.)

* brak umiejętności wychowawczych rodziców ( wych. autokratyczne, liberalne, niekonsekwentne)

* rodziny patologiczne ( nie koniecznie dysfunkcyjne)

-> reakcją może być:

- agresja

- negatywizm

- bunt

- wrogość wobec rodziców i społ.

- niekontrolowane zach.

- brak koncentracji uwagi

- poczucie znużenia i dekoncentracji

- brak poczucia sensu wykonywania jakichkolwiek czynności

2)* przyswajanie i utrwalenie wzorców motywacji oraz zach. się antyspoł. ( prowadzi do zaspokajania potrzeb) wobec osób znaczących

* wyraża się to utrwaleniem reakcji wrogich wobec autorytetów, osób starszych, znaczących itd.

* pojawia się irracjonalny opór jednostki przy jakimkolwiek kontakcie z innymi osobami

* przejawem jest odrzucanie różnych form wyrażania więzi uczuciowej z innym człowiekiem

* jednostka na własną rękę zaspokaja swoje potrzeby poza domem rodzinnym

* w sposób niekontrolowany spędza czas wolny

* wkracza do grupy rówieśniczej o charakterze dewiacyjnym

* PIERWSZE SYMPTOMY O ZABARWIENIU DEWIACYJNYM

3) * utrwalenie i autonomizowanie się nabytych sposobów zach. antyspoł., które są dla jednostki źródłem nagród psychologicznych ( satysfakcja, zadowolenie)

* negatywne zach. przynosi przyjemność

* doświadczenie jest najlepszym nauczycielem, w tym momencie osoba niedostosowana społ. nie zdaje sobie sprawy ze swoich negatywnych zach.

* nasilanie kontaktów z gangami, gr. Przestępczymi

* najwyraźniej widać to w grupie o działalności antyspoł., prowadzącej do konfliktu z prawem

16. Typologia nieprzystosowania społecznego ze względu na trzy różne czynniki etiologiczne zjawiska Cz. Czapówa.

Można wyróżnić 3 odmiany tego procesu:

1) zwichnięta socjalizacja-proces zaburzenia socjalizacji w skutek niekorzystnych sytuacji społecznych lub także czy w tylko w skutek czynników dziedzicznych, urazowych czy chorobowych:

- sytuacje rodzinne stające się powodem frustracji i nerwicowych bodźców oraz przyczyną nie dość efektywnego oddziaływania, które jest niezbędne dla rozwoju uczuć prospołecznych i kontroli nad własnym postępowaniem opartej na przyswojonych wartościach moralnych

2) demoralizacja- gdy dotychczasowe efekty konstruktywnej socjalizacji zostają eliminowane pod wpływem nowych warunków środowiskowych ( np. młoda osoba przeprowadzająca się ze wsi do miasta albo osoba, u której załamuje się dotychczasowy system wartości i norm pod wpływem pierwszego podjęcia pracy i zetknięcia się ze środ. chuligańskim)

3) socjalizacja antagonistyczno-destruktywna- proces kształtowania się osobowości dziecka, które wychowuje się w środ. ludzi wykolejonych społ. ( np. dziecko które posiada rodziców przestępczych)

Czynniki etiologiczne:

- czynniki biologiczne i związane z otoczeniem

- emocjonalna i poznawcza podatność na wpływy antagonistyczno-destruktywne

- podkulturowe determinanty wykolejenia społ.

17. Dwa rodzaje wykolejenia społecznego wg Cz. Czapówa

Podstawą tego podziału jest charakter norm , których łamanie jest wyrazem antagonizmu antagonistyczno-destruktywnego:

Wykolejenie przestępcze- łamanie norm prawnych; wśród nich wyróżniamy osoby uprawiające:

przestępczość złodziejską (kradzież, kradzież z włamaniem, wymyłudzenie)
przestępczość bandycką (kradzieże rozbójnicze, rozbój; wymuszenie celem zaboru mienia; przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu związane z zaborem mienia)
przestępczość zabawową (uszkodzenie cudzego mienia mające charakter wandalizmu; użycie przemocy lub groźba użycia natychmiastowego gwałtu; przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu i godności osobistej wynikające z motywów zabawowo-agresywnych; bójki; zgwałcenia)

Wykolejenie obyczajowe- łamanie norm obyczajowych; wyróżniamy wśród nich osoby odznaczające się:

zachowaniami autodestruktywnymi tj.: alkoholizmem, narkomanią, skłonnością do zamachów samobójczych i samouszkodzeń
wykolejeniem seksualnym (np. przedwczesne rozpoczynanie współżycia seks.; ekshibicjonizm; prostytucja)
pasożytnictwem społecznym (młodzież, która nie uczy się i nie pracuje)

18. Typologia nieprzystosowania społecznego wg C.E. Sullivana i M.Q. Granta

3 Klasy:

Antyspołeczni- jednostki, które postrzegają inne osoby jako teren potencjalnej eksploatacji; nie są w stanie przewidzieć zachowań innych wobec siebie dlatego w sytuacji niepewności czy lekkiego zagrożenia reagują złością i agresją antyspołeczną; innymi interesują się wyłącznie w sensie instrumentalnym, jako przeszkodami lub ułatwieniami w realizacji własnych egoistycznych planów; działają dość impulsywnie – nie są w stanie wpełni kontrolować swoich zach.

Konformiści- jednostki, które na frustrację własnych potrzeb reagują nadmiernym serwilizmem (bezkrytyczne i bezwarunkowe podporządkowanie się komuś albo czemuś) w stosunku do osób je frustrujących, przy założeniu, że są to osoby znaczące; takie zach. spełnia funkcje instrumentalne gdyż jednostka próbuje manipulować swym konformizmem w celu uzyskania doraźnych korzyści i nagród poprzez utajnienie wew. sprzeciwu; natomiast w sytuacji braku zew. Kontroli postępuje zgodnie ze swoim przekonaniem i upodobaniem

Neurotycy- jednostki, które w wyniku zabiegów socjalizacyjnych zinternalizowały już pewien zbiór wartości nakazujących im postępowanie zgodnie z ich treścią tzn. akceptowane społ., jednak przeżywają nieustanny lęk iż nie sprostają tym wartościom i normom co prowadzi do poczucia bezradności i niemocy-> jako reakcja na tę sytuacje indolencji (niedołęstwo, nieudolność, niezaradność, nieporadność) pojawiają się zachowania nieakceptowane społ.

19. Rodzaje nieprzystosowania społecznego wg Konopnickiego

1) niedostosowanie społ. manifestowane w postaci zahamowania jednostki w środ.

- 4 podrodzaje:

* brak zaufania do ludzi, nowych rzeczy i syt.

* depresja

* wycofanie się

* niekonsekwencja w postępowaniu

Osłabiona naturalna pewność siebie
Dzieci rzadko są dokuczliwe dla innych
Jeżeli ich nadmierna ostrożność nie jest zaawansowana to może zostać niezauważona
Występuje często u dzieci z tzw. dobrych domów bądź u dzieci, które napotykają trudności w nauce szkolnej
Dzieci takie nie starają się osiągnąć większej skuteczności swego działania czy doskonałości w jakiejś pracy-pragną aby je do tej pracy zmuszano

PRZYCZYNY:

- stres matki w ostatnich miesiącach ciąży

- częste choroby dziecka

- mała odporność fiz.

- przebyte we wczesnym dzieciństwie choroby

w swych łagodniejszych formach objawia się jako różnorodność i zmienność poziomu reakcji ( „ z dnia na dzień”), brakiem energii fiz.
faza ostrzejsza wyraża się utrzymującym się stanem apatii, tendencją do niepokoju lub frustracji
najostrzejsza faza- apatia ( dziecko jest „bez życia” i kryje się w samotności; dziecko nie dąży do osiągania sukcesów
w krańcowych przypadkach unikanie kontaktu z innymi
niechęć jednostki do nawiązywania jakichkolwiek kontaktów społ.; izolacja; wyobcowanie w środ.
forma zach., które charakteryzuje się tym, że jednostka działa pod wpływem bodźca, który w danej chwili jest najsilniejszy; dziecko odznacza się tendencją pozaspokajania potrzeb bez względu na konsekwencje; dziecko ani nie uznaje przeszłości ani przyszłości, a tylko chwilę obecna;
wszelkie kary i upominania nie maja żadnego pozytywnego wpływu
dziecko nie okazuje żalu z powodu swych złych czynów
może być wykorzystywane przez prawdziwych aspołeczników ponieważ jest podatne na demoralizację

2. niedostosowanie społ. manifestowane postawą demonstracyjno-bojową jednostki w środ.

*osoby takie odznaczają się znacznie silniejsza i gwałtowniejszą reakcją emocjonalną niż wymaga tego zadanie czy sytuacja

- 4 podstawowe typy:

-> wrogość w stosunku do dorosłych

* wiąże się ze sferą rozwoju życia uczuciowego dziecka

* w rodzinie musi być zaspokojona każda potrzeba

* w przypadku braku aprobaty u starszych dziecko w dalszej fazie destrukcji zacznie stosować postawę wrogości w stosunku do dorosłych

* zdarzają się jednostki z uszkodzeniami systemu nerwowego, do których nie dociera fakt , że nie są małymi dziećmi-nie potrafią dostosować się do dyscypliny szkolnej, do zwyczajów rówieśników itd.; wymuszają uwagę dorosłego

* dzieci takie są uciążliwe, utrudniają pracę dydaktyczną i wych.

* wymagają specjalnego traktowania przez nauczyciela (życzliwość, aprobata, tolerancja) w przeciwnej sytuacji , subiektywne przeżycia dziecka będą bolesne i mogą zaważyć na dalszym rozwoju

->otwarta wrogość

* może występować w domu rodzinnym oraz w szkole i szerszym środ.

* zdarzają się przypadki odrzucenia dziecka prze jedno z rodziców

* odrzucenie prze obojga rodziców może doprowadzić do anomalii typu SADYSTYCZNGO

* takie zach. dziecka powoduje z czasem wrogość wobec niego wszystkich członków rodziny

* dziecko z uszkodzonym OUN lub stanami frustracyjnymi wrogość swą w stosunku do rodziców wyraża w postaci aspołecznego zach.; w ten sposób świadomie chce przynieść im wstyd i zmartwienie

* w miarę pogłębiania zab. w socjalizacji stopień wrogości i krąg znienawidzonych osób zwiększa się powodując ucieczkę w samotność, poszukiwanie w środ. Podatnych sobie jednostek

* nagany i kary nie mają znaczenia dla „wrogiego” dziecka - potwierdzają jego przypuszczenie, że jest niekochany

* wrogość występuje jako mechanizm niszczenia uczucia

* jeśli dziecko przekona się do dorosłych może w zmienionych warunkach, przy zapewnieniu mu poczucia bezpieczeństwa nawet zupełnie się poprawić

CECHY DZIECKA:

-bierna postawa

-nieufność

-niechęć do współdziałania

-prowokujące zach.

-upatrywanie sprzymierzeńców wśród rówieśników lub starszych kol. O cechach aspołecznych

-na upomnienia nauczyciela reaguje złośliwością

-gwałtownie reagują

-łatwo wdają się w bójki

-łatwo ulegają prowokacjom

PRZYCZYNY-urazy doznane w życiu przedporodowym

->wrogość w stosunku do rówieśników

* łagodniejszą formą wrogości jest tzw. „pokazanie się”( obawa o brak akceptacji)

*brak poczucia bezpieczeństwa

*dzieci te próbują zastąpić niepewnych w swym mniemaniu rodziców przez rówieśnika lub starszego kolegę

* jeżeli nie udaje się zaspokoić poczucia bezpieczeństwa w domu a potem w gr. Rówieśniczej reagują wrogością w stosunku do tych, na których się zawiodły

* manifestacja-dziecko może dokonywać różnych czynów aspołecznych

-> łagodniejsze formy aspołecznego zach.

* brak pragnienia zaspokojenia oczekiwań dorosłych

* forma okazywania niezależności czy obojętności w kontakcie z nim

* łagodniejsze formy „autyzmu”

* w przypadku konstruktywnej socjalizacji takie zach. mogą ulec zanikowi

3.niedostosowanie społeczne manifestowane skrajna aspołecznością.

* zawiera zarówno cechy zahamowania jak i wrogość do otoczenia

* gdy dziecko nie jest zainteresowane tym, czy dorośli aprobują jego zach. czy nie zach. to przyjmuje często charakter zach. antyspołecznych

* wrażliwość dziecka zależna jest od relacji z osobami znaczącymi

* wiedza o tym co słuszne a co nie opiera się na instynkcie i doświadczeniu

CECHY DZIECKA:

- nie szuka sympatii u innych

- nie ma skrupułów w wyrządzaniu komuś krzywdy

- w poszukiwaniu skuteczności działania nie jest skrępowane normami

- nie przeżywa stanów frustracyjnych

- przez rówieśników traktowane jest nieufnie, nie jest lubiane

20. Charakterystyka głównych objawów nieprzystosowania społecznego (przyczyny powstawania, charakterystyka, zapobieganie).

1.Nieposłuszeństwo.

2.Konflikty społeczne.

3.Lenistwo.

4.Kłamstwo.

5.Zaburzenia koncentracji.

6.wykroczenia przeciw mieniu.

7.Agresywność.

8.Wagary i ucieczki.

9.Lękliwość.

10.Nadurzywanie środków odurzających i podniecających.

AD.1

Nieposłuszeństwo- przejaw postępowanie dziecka sprawiający rodzicom i wychowawcy szczególną przykrość, gdyż traktowane jest ono jako wyraz utraty pozycji autorytetu wobec dziecka i wpływu na kształtowanie jego postawy. Mówimy o nim gdy dziecko nie „słucha”, nie daje „posłuchu” poleceniom i nakazom, nie reaguje na to co się do niego mówi-> niespełnienie poleceń osób dorosłych i przeciwstawianie się nim ( musi być notoryczne a nie epizodyczne).

* nieposłuszeństwo nie obejmuje zachowań wynikających z procesu rozwoju społ. np. opór i nieposłuszeństwo wynikające z różnic w dążeniach adolescenta i dorosłego)

* nie jest dobrze gdy z kolei dziecko jest bezkrytycznie posłuszne i podporządkowuje się wszystkim poleceniom-> brak samodzielność, nieprawidłowy rozwój społ.

CECHY NIEPOSŁUSZEŃSTWA:

- negatywizm

- utrwalona trudność w podporządkowaniu się

- złośliwa przekora

PRZYCZYNY I SPOSÓB POSTĘPOWANIA:

1.gdy dziecko nie słucha, postępuje na przekór

-bezradność i lęk dziecka-> chęć wyrażenia własnej woli, słabość dziecka albo jego trudna sytuacja wobec otoczenia-> mechanizm obronny

* należy odzyskać zaufanie dziecka i zastanowić się jak pomóc mu w trudnej sytuacji wobec siebie i otoczenia a nie za wszelką cenę starać się złamać opór dziecka

2. gdy dziecku trzeba wielokrotnie powtarzać a ono spełnia polecenie po wielokrotnych upomnieniach i groźbach

- dziecko przywykło do tego, że można zwlekać( brak konsekwencji, systematyczności, stanowczości wychowawcy, brak egzekwowania spełnienia polecenia)

- dziecko dobrze się czuje gdy ktoś tak długo zwraca na niego uwagę

- przyczyną może być także trudność w wykonaniu zadania( należy pomóc dziecku i dbać o to by zadania nie przekraczały możliwości

3.dziecko obiecuje posłuszeństwo i beztrosko tych obietnic nie dotrzymuje ( zdarza się często dzieciom żywym, sugestywnym); dziecko takie jest nieporządne, nie dba o wygląd zewnętrzny, zapomina o obowiązkach, jest niesłowne; dziecko takie ma zawsze gotową wymówkę

- przejawia się często w postaci nie przykrej dla wychowawcy; dziecko przeprasza obiecuje poprawę i zapewnie posłuszeństwo

- nie można u takich dzieci nie zauważyć małych zaniedbań, nieporządku i lekkomyślnego traktowania poleceń

- wychowawca powinien nie tylko słowem ale i całym sobą zaznaczyć, że przywiązuje wage do dokładnego spełniania takich małych poleceń

- w dziecku powinno się wzbudzić przekonanie, że nieposłuszeństwo w każdych nawet błahych sprawach jest poważne

- zaufanie do wychowawcy ułatwi dziecku pamiętanie o swoich zadaniach i wypełnianiu obowiązków

4. dziecko jest nie posłuszne gdy nie akceptuje wymogów wychowawców ( często zdarza się u dzieci, które wychowują się bez należytej opieki-przywykłych do samowoli)

- mają trudności w posłusznym podporządkowaniu się regulaminowi i dostosowaniu się do porządku szkolnego

- wymagają specjalnej opieki wych., zmierzającej do ukształtowanie postawy posłuszeństwa wobec uznanych i przyjętych norm

- dzieci te niełatwo dostrajają się do nowych i zupełnie innych wymogów-> nie wolno od razu rygorystycznie wymagać posłuszeństwa

- zakazy i nakazy powinny być dostosowane do wew. możliwości dziecka i stopniowane w zależności od jego sił

AD.2 KONFLIKTY

* pojawiają się i wzmagają konflikty międzypokoleniowe:

- jeżeli hamowane są tendencje rozwojowe i twórcza ekspansywność właściwa okresowi młodości

- jeśli młodzieży nie stwarza się warunków do aktywnego współudziału w życiu społ., kult., politycznym

- jeśli zachodzą znaczne różnice między tradycjonalizmem i konserwatyzmem dorosłych a nowatorstwem młodych

1) okres dorastania

* przyczyna konfliktów stają się zjawiska psychosomatyczne

* dziecko potrzebuje opieki szczególnie ze strony rodziny, która współcześnie ma coraz mniej czasu

* młodzież prędzej wychodzi z domu i łączy się z rówieśnikami

* tu znajduje w prawdzie zrozumienie ale nie znajduje wsparcia i pomocy

* niekontrolowane życie w zespołach rówieśników łatwo doprowadza do wykolejenia

* wynikają ze wzrastającej tendencji stanowienia o sobie, z dążenia do większej samodzielności, niezależności i wyzwalania z krępujących więzów

* młodociany, doprowadzający do konfliktu, świadomy jest celu, do którego zmierza, a także konsekwencji

- nie są skuteczne metody represyjne, bo albo powodują pozorne podporządkowanie, albo kształtują postawę konformistyczną, albo przyczyniają się do wzmożenia agresywności

- działanie socjalizacyjne powinno zmierzać do tego aby młodociany nauczył się panować nad swoim zach. w sytuacjach konfliktowych np. poprzez:

analizy syt. konfliktowych i celowości swego działania
oceny postępowania przy współudziale zainteresowanego, współuczestników i członków zespołów w świetle norm obyczajowych i społ.
kształtowania zrozumienia konieczności dostosowania się do przyjętych i uznanych zasad współżycia

* u niektórych młodocianych można stwierdzić tzw. „postawę konfliktową”

2. konflikty powstające na tle dewiatywnych motywacji u jednostek wykolejonych i z zaburzeniami w zach. się:

- działanie profilaktyczne zmierzające do zahamowania pogarszania sytuacji:

rozumna opieka i pozytywny wpływ środowiska
nauka systematyczności
przedstawianie treści i form prawidłowego zach.

- pobyt nieletniego w zakładzie-> poczucie krzywdy-> konflikt:

należy się starać o ułatwienie wychowankowi procesu adaptacji do nowych warunków i do nowych zadań

- zab. charakterologiczne ( najtrudniej zapobiegać konfliktom)

jednostka nerwicowa ma większe trudności w kontrolowaniu przebiegu procesów psychicznych ( jednostki te zdobywają się na spokojna analizę konfliktowej postawy, często wyrażają gotowość naprawy napiętych syt. interakcyjnych)
jednostki o cechach neurotycznych są bardziej uczulone na różne czynniki urazowe tkwiące w środ. społ.
łatwiej dochodzi do „krótkich spięć” spowodowanych niepohamowaniem i reakcją bez zastanowienia
psychopaci z zaburzonymi dyspozycjami zach. nie są zdolni do unikania konfliktów na podstawie analizy zach.-> działanie musi być oparte na:

- właściwym stosunku środ. społ. do jednostek psychopatycznych, wynikającym ze zrozumienia ich swoistości form zach.

- planowanym i długofalowym postępowaniu reso., uwzględniającym całokształt problemów wychowania jednostek psychopatycznych

3.konflikty między jednostką a grupą, między grupa a grupą i inne

- konflikt ma charakter dwustronny

- grupy formalne:

najczęściej na tle współzawodnictwa
jeżeli jest to współzawodnictwo pozytywne to konflikt mogą stanowić pozytywna siłę, która można wykorzystać do zamiany współzawodnictwa we współdziałanie

- konflikty w szkole i w zakładzie wychowawczym( nie ograniczają się tylko do konfliktów wewnątrzgrupowych czy miedzy wychowankiem a wychowawcą, ale również miedzy kadrą-> niepowodzenia w pracy reso., drażliwość wynikająca z dużego obciążenia psychicznego i napięć psychicznych w trakcie pracy, kontrowersyjność poglądy na środki reso., niezgodność stanowisk, spory kompetencyjne, brak komunikacji):

świadomość ze realizacja zadań reso. może przebiegać pomyślnie tylko w wawrunkach współpracy
rywalizacja i wszelkie formy współzawodnictwa powinny mieć charakter współdziałania
odpowiednie warunki pracy- aby pomyślnie regenerować siły; życzliwość koleżeńska w momentach zniechęcenia
analizy i dyskusje w atmosferze rozważnego i obiektywnego badania rozbieżnych poglądów
nauka komunikacji
działanie demokratyczne
twórcze zaangażowanie współpracowników

- częściej konflikty rodzą się w dużych zakładach-mniejsza możliwość komunikacji

AD.3 LENISTWO

- jest nie tylko stronieniem od spełniania obowiązków i zadań

- występują z nim zazwyczaj inne negatywne cechy

- jednostka leniwa nie stara się o wygląd własny i o ład w swoim otoczeniu, sprawia więc wrażenie nieporządnej; nie pracuje , więc nie zdobywa w sposób legalny środków na zaspokajanie potrzeb, dlatego wymusza je od innych lub kradnie; nie pracuje wiec ma dużo czasu na czyny niepożądane, ma wiele powodów do niezadowolenia więc przeszkadza i dokucza innym

Podział lenistwa wg. H. Hanselmanna:

1. Lenistwo uniwersalne- ogólne osłabienie gotowości do pracy i słabsze zainteresowanie, ogólny spadek aktywności dziecka np.: „Nic mi się nie chce”

Spowodowane przez anomalia rozwojowe i organiczne, takie jak:

- niedożywienie, nieodpowiednie żywienie

( np. brak witamin )

- przebyte lub trwające schorzenia

- niedostateczny sen

- nadmierne obciążenie fizyczne

Występuje również u dzieci nerwicowych, nadruchliwych (dzieci, które rozpoczynają wiele rzeczy lecz nie kończą żadnej z nich)

2. Lenistwo partialne- odnosi się do określonych sytuacji, warunków lub rodzajów pracy.

To brak zainteresowania pracą i niechęć do działania planowego, celowego i z punktu widzenia społecznego użytecznego

Przyczyny lenistwa:

Niekorzystny wpływ wychowania w domu rodzinnym

- Rodzice unikają pracy i obowiązków

- Traktują pracę jako przykry obowiązek

Dzieci uczą się, że:

- Praca nie daje satysfakcji

- Praca nie przynosi dostatecznych korzyści materialnych

- Praca nie przynosi oczekiwanych efektów

- Można uniknąć pracy np. kradnąc

Brak umiejętności uczenia się i niewielkie zasoby wiedzy.

Zaburzenia psychiczne, charakterologiczne i somatyczne

Syndrom adaptacji:

a) „Reakcja alarmu”

- Dziecko dostrzega trudności

- Mobilizacja środków obronnych

Dziecko usiłuje sprostać stawianym wymaganiom.

b) Faza rezystencji (przeciwstawiania się)

- Wroga reakcja na niepowodzenia

c) Faza rezygnacji i wyczerpania

- Zaniechanie starań

- Zamknięcie się w sobie

Przeciążenie dziecka

Zadania przekraczające potencjał sił i wydolności psychofizycznej dziecka.

1. Faza agresji

2. Faza rezygnacji -> mobilizacja i podjęcie wysiłku

Psychopatia

-Osłabiona wola

-Nieharmonijny rozwój uczuć

-Zmienność nastroju

-Trudności w skupieniu się

-Brak stałych zainteresowań

-Brak wytrwałości i obowiązkowości

Zaniedbania prowadzą do lenistwa uniwersalnego

Wtórny skutek

Brak zmęczenia i problemy ze snem w wyniku niewielkiego wysiłku w dzień. „Zarywanie nocy” powoduje, że dziecko czuje się śpiące w dzień, nie uważa na zajęciach, nie podejmuje wysiłku. Nauczyciel stwierdza więc, że dziecko jest leniwe.

Działania:

- Organizacja dnia dziecka/wychowanka

- Opieka nad snem

Zapobieganie lenistwu:

Poznanie motywów lenistwa

Zainteresowanie wychowanka i nakłonienie do pracy. Wszystko powinno przebiegać w pozytywnej atmosferze wzajemnego zaufania.

Zadania stawiane przed wychowankiem powinny dawać szybkie efekty, sprawiać przyjemność a ich poziom trudności powinien być dostosowany do możliwości wychowanka. – Stopniowanie trudności zadań.

Zmiana planu pracy/nauczania przez nauczyciela w zależności od potrzeb i możliwości wychowanka.
Ważne by:

-Praca była wykonywana z chęcią

-Praca powinna przynosić radość i zadowolenie

- Na początku pracy z uczniem ważniejsze są relacje z rówieśnikami i zaufanie do nauczycieli oraz stosunek dziecka do zajęć od jego wyników.

Ważne by:

Praca była wykonywana z chęcią
Praca powinna przynosić radość i zadowolenie

Na początku pracy z uczniem ważniejsze są relacje z rówieśnikami i zaufanie do nauczycieli oraz stosunek dziecka do zajęć od jego wyników.

UKSZTAŁTOWANIE POZYTYWNEGO STOSUNKU DO PRACY!!!

PSEUDOLENISTWO:

Pojawia się zazwyczaj w pierwszym okresie pobytu w zakładzie.

Lenistwo jako znak buntu.

Działanie:

- znalezienie nici porozumienia z wychowankiem

- uświadomienie wychowankowi, że swoim zachowaniem sam sobie szkodzi

AD.4 KŁAMSTWO

- Kłamstwo nie jest reakcją ocenianą przez kłamiących ze stanowiska etyki

- Kłamstwo jest przejawem ogólnych zmian charakterologicznych i zaburzeń osobowości

1. u młodzieży normalnej:

Określony zamiar kłamstwa:

Lęk przed wyjawieniem prawdy i konsekwencjami
Chęć uniknięcia przykrości
Chęć przypodobania się komuś
Chęć uzyskania czegoś

Posiada pełną świadomość tego, że treść jego wypowiedzi jest niezgodna ze stanem faktycznym

2. u młodzieży zdemoralizowanej

Kłamstwa bez celu, bez świadomego i wyraźnego powodu

-Kłamią, bo do tego przywykli

-Nie przykłada miary moralnej do kłamstwa- nie jest ani złe ani dobre

-Kłamstwo- potrzebne i użyteczne

-Jednostka kłamie bo:

Chce uzyskać korzyści dla siebie
Bierze pod uwagę interesy grupy, do której należy
Uwzględnia swoją pozycję w grupie, do której należy

PRZYCZYNY KŁAMSTWA (działają od wczesnych lat życia):

-Kłamstwo obronne- obawy przed przykrymi konsekwencjami w trudnych sytuacjach życiowych

-Kłamstwo jako forma reakcji zgodnej z tymi, z którymi spotyka się w swoim środowisku- demoralizujący przykład dorosłych

-Kłamstwo dla podkreślenia własnej wartości

-Kłamstwo jako protest wobec trudnej sytuacji życiowej

ZAPOBIEGANIE:

-Poznanie objawów kłamstwa

-Poznanie przyczyn i aktualnych motywów kłamstwa

-Ustosunkowanie się do dziecka w zależności od motywów

-Kontrola skuteczności reakcji wychowawczych i analiza skuteczności oddziaływania wychowawczego

-Korekta postępowania w stosunku do dziecka w zależności od doświadczeń i analizy poprzedniej działalności resocjalizacyjnej

-Celem jest zmiana tła i warunków motywacyjnych

-Stosowanie kar i nagród- celem jest pokazanie i wytłumaczenie społecznego i moralnego znaczenia kłamstwa

-Oparcie kontaktów z dzieckiem na wzajemnym zaufaniu, poprawa jego samopoczucia; dążenie do tego, by dziecko współdziałało z wychowawcą, by w miarę możliwości świadomie i z gotowością starało się wyzbyć złych nawyków

-Dbanie o to, by kontakty między wychowankami w grupie oparte były na koleżeńskim współdziałaniu

-Nie ma recepty, gotowych schematów do pracy z jednostkami kłamliwymi; liczy się poznanie jak najlepiej dziecka i czujna obserwacja jego przemian

JEDNOSTKI PSYCHOPATYCZNE ( kłamstwo wiąże się z cechami charakteropatycznymi):

* Interpretują rzeczywistość przez pryzmat marzeń, wyobraźni- świadome zniekształcanie prawdy

* Mają oni wysokie mniemanie o sobie, uważają, że wszyscy i wszystko ma im się podporządkować, a ich poglądy są słuszne i jedyne- w tym wypadku korekta błędnych wypowiedzi jest trudna, a osłabienie ich kłamliwości osiągnąć można jedynie przez zmianę całej postawy psychopatycznej

Pseudologia phantastica( postać kłamstwa o zabarwieniu psychopatycznym)

- Jednostki takie mają świadomość rzeczy i zdają sobie sprawę z niedorzeczności swoich opowiadań, ale fantazja i realia są sobie bardzo bliskie; o swoich marzeniach i pragnieniach mówią jak o czymś realnym

- P. P. jest reakcją kompensacyjną w stosunku do braku uznania ze strony środowiska, jako objaw frustracji wobec niezaspokojonych potrzeb uznawania własnej osoby

AD.5 ZABURZENIA KONCENTRACJI

- są dostrzegane w domu, ale bardzo wyraźnie ujawniają się w procesie nauczania

- nauczyciele mówią, że dzieci te są nieuważne, nie umieją się skupić, odbiegają od tematu, nie umieją usiedzieć na miejscu

- utrudnia to koncentrację innym dzieciom i przeszkadza w przebiegu zajęć

- przejaw uciążliwy dla dziecka i nauczyciela

- często traktowane są jako zab. uwagi-> mówi się, że dziecko ma uwagę chwiejną, mimowolną, z trudnością skupia uwagę

- zab. koncentracji są powiązane z zab. uwagi ale nie są to pojęcia pokrywające się ( koncentracja w przeciwieństwie do uwagi obejmuje całą osobowość)

- koncentracja wymaga samoopanowania, a więc możliwości decydowania o swoim zach.

- zdolność koncentracji zależy od wielu czynników konstytucjonalnych m.in. od: ogólnej siły witalnej, inteligencji, woli, a także od wpływów środowiskowych, które kształtują poczucie odpowiedzialności, stosunek do pracy, wytrwałość

- zdolność koncentracji jest także zależna od rozwoju i stopnia dojrzałości, ukierunkowanie koncentracji zależy od treści zainteresowań, od zdobywanej wiedzy, umiejętności i sprawności.

- zab. koncentracji mają wpływ na przebieg nauki szkolnej, pomniejszają możliwość uczenia się i osiągania dobrych wyników nauce; dekoncentracja jednego ucznia powoduje utrudnienia w kontaktach interakcyjnych w zespole; często wpływa na spadek koncentracji w całej klasie i stwarza atmosferę napięcia i niepokoju

PRZYCZYNY ZAB. I UTRUDNIEŃ W KONCENTRACJI

Konstytucjonalne np.: niedorozwój intelektualny, cechy psychopatyczne utrudniające integrację osobowości , zaburzenia woli i inne

1) dzieci z niedorozwojem umysłowym

- osłabienie zdolności koncentracji

- daje się także zauważyć u dzieci ociężałych umysłowo

- trudności w skupianiu się, w uważnym współdziałaniu w zajęciach szkolnych

- wstępnie określa się dziecko jako nieuważne i nieposłuszne tymczasem dziecko w miarę swych możliwości uważa ale nie rozumie treści zajęć w związku z tym utrudnione jest koncentrowanie się; reaguje ono na wszystkie bodźce a nie tylko na te płynące od nauczyciela co prowadzi do rozproszenia, utraty kontaktu z tematem lekcji i wyłączenia z lekcji

- jeśli zab. koncentracji pojawiają się u dzieci z zab. charakterologicznymi stają się przyczyną trudności wychowawczych

2) dzieci z zab. emocjonalnymi i wolicjonalnymi, oschłe uczuciowo, mało wrażliwe, bezwolne

- trudno je angażować do zajęć,

- są to zwykle dzieci, które nie wykazują wrażliwości na karę, nagrodę

- jeśli przyczyną tych wad były nie sprzyjające warunki rozwojowe , które spowodowały utratę radości działania, rezygnację, bierność to drogą CIERPLIWYCH oddziaływań reso. można ROZBUDZIĆ ZAINTERESOWANIA i WZMOCNIĆ AKTYWNOŚĆ

- jeśli przyczyny mają charakter konstytucjonalny rokowanie jest mniej optymistyczne: nie można liczyć na współdziałanie dziecka-> trzeba działać stymulująco BODŹCAMI ZEW.: stwarzać zachęty, maksymalnie urozmaicać zadania, stosować środki pobudzające najbardziej zgodne z odczuwanymi przez dziecko potrzebami i zainteresowaniami, aby je następnie odpowiednio ukierunkować

3) dzieci z trudnościami w koncentracji, nadmiernie ruchliwe i aktywne

- wszystko je interesuje i potrafi odciągnąć od tematu czy zadania

- nadmiar wrażeń nie jest asymilowany i wewnętrznie przetwarzany, nie przyczynia się do wzrostu wiedzy ani lepszego rozumienia rzeczywistości; nadmiar wrażeń stanowi dla dziecka balast, który porzuca, od którego się odwraca

- dziecko jest nieuporządkowane, zmienne, wewnętrznie zdezintegrowane

- dziecko nie umie uporządkować doznań, zebrać, dokładniej zaobserwować i lepiej poznać-> nie umie oceniać i odróżniać elementów ważnych od błahych

- w pamięci dzieci zostaje materiał nieuporządkowany, przypadkowy o różnej wartości

- dzieci te umieją mówić często sprawnie na różne tematy, ale ich słowa są puste, nie zawierają treści istotnych

- redukcja nie jest łatwa szczególnie gdy zab. koncentracji towarzyszy bezkrytyczna samoocena i zarozumialstwo

- konsekwentnie trzeba dziecko przyzwyczajać do doprowadzania spraw do końca, od małych do coraz trudniejszych

4) dzieci z nadwrażliwością nerwową

- charakteryzuje je nadmierna pobudliwość systemu nerwowego a nie uczuć, a więc niepokój ruchowy, większa wrażliwość na bodźce zew., oddziałujące na układ nerwowy m.in. na dotykowy

- od pracy odwracają uwage nawet drobne bodźce

- pobudliwość wyraża się także w nieopanowanej motoryce n. dziecko nie umie usiedzieć

- w postepowaniu z tymi dziećmi zalecany jest przede wszystkim SPOKÓJ

Organiczne np.: uszkodzenie organów zmysłowych( przede wszystkim słuchu)

- zab. koncentracji łatwo powstają na tle tych uszkodzeń

- nauczyciel często zapomina, że dziecko niedosłyszy i ocenia je na równi z innymi dziećmi

- dziecko niedosłyszące stara się nie odstawać od innych dzieci, ale gdy wysiłki woli nie wystarczają na zastępowanie braków w odbiorze treści podawanych przez nauczyciela, dziecko przestaje uważać i koncentrować się na zajęciach

- surowe oceny pogarszają sprawę-> dziecko zaczyna się więc zajmować innymi rzeczami( bliższymi i dostępnymi)-> staję się to przyczyną do zaopiniowania dziecka jako nieuważnego, nieposłusznego, niezdyscyplinowanego

- decydujące znaczenie ma stosunek do dzieci z dysfunkcjami czy ograniczeniami, sposób postępowania z nimi i stwarzane im warunki rozwojowe

Błędy wychowawcze, szczególnie te we wczesnym okresie rozwoju utrudniające rozwój koncentracji

- dziecko pozostające pod odmiennymi wpływami matki i ojca zatraca wew. spokój,

- dziecko rozpieszczone nie wychowuje się na tyle samodzielnie aby mogło sprostać zadaniom szkolnym-> pracuje dobrze pod okiem nauczyciela ale nie umie skoncentrować się podczas pracy samodzielnej

- szkoła powinna ściśle współpracować z rodzicami nad reedukacją dziecka

- nieraz wystarczy wskazanie rodzicom popełnianego błędu i możliwości jego naprawy

- u dzieci małych proces ten przebiega łatwiej, u starszych rokowania są mniej pomyślne

POSTĘPOWANIE-ZAPOBIEGANIE

Indywidualne ustosunkowanie się do każdego przypadku
Wszelkie upominanie werbalne np.: „Uważaj, musisz się skupić, nie odrywaj się od pracy” nie mają wartości reedukacyjnych, gdyż dziecko nie odczuwa znaczenia takich uwag
Trzeba stwarzać sytuacje, w których dziecko w sposób naturalny musi się skupić i skoncentrować
Cierpliwość i powtarzanie czynności
Stopniowe zwiększanie wymagań ( najpierw małe zadania potem coraz większe)
Wykorzystywanie do nauki zabawy, gdzie wrażenia zmieniają się jak w kalejdoskopie
Dawanie dzieciom z zab. koncentracji przykładu poprzez udział ich w pracach innych dzieci
Uwzględnianie zainteresowani dziecka
Kształtowanie nawyków
Wskazane są także specjalne ćwiczenia koncentracji, których program powinien być uzgodniony z psychologiem, a w trudniejszych przypadkach również z neurologiem

AD. 6 WYKROCZENIA PRZECIW MIENIU

KRADZIEŻ- zabranie czyjegoś mienia w celu przywłaszczenia

- najczęściej od zabierania, które często lekceważy się u małych dzieci wywodzą się poważniejsze wykroczenia

- ocena przedmiotu kradzieży jest względna; dziecko ocenia inaczej niż dorosły i jeśli przyzwyczai się do zabierania drobnych rzeczy łatwo to może przenieść później na rzeczy o znacznej wartości obiektywnej

- w zakładzie wychowawczym i poprawczym często spotykani są wychowankowie z nawykiem zaspokajania swoich potrzeb w drodze nielegalnej

- dokonywane są indywidualnie( aby zaspokoić potrzebę posiadania lub brak materialny), a nierzadko przez zespoły ( częstym motywem jest również potrzeba znaczenia- w zespole ceniony jest spryt i odwaga)

PRZYCZYNY KRADZIEŻY:

1. dziecko rodziców kradnących zagrożone jest niebezpieczeństwem bycia złodziejem ( dziś ten pogląd nie jest podzielany)

2. nieprawidłowy stosunek dziecka do matki-> nieukształtowane poczucie własności ( dziecko, które samo nie posiada, nie ma też szacunku do „posiadania” przez innych)

3. dziecko, które wychowuje się w oschłej atmosferze, nie jest lubiane i samo nie lubi, a raczej przywykło bać się i nienawidzić nie będzie miało skrupułów żeby ukraść, zabrać; kradnie nie tylko po to żeby posiadać , ale żeby zniszczyć, zepsuć itd.

4. przymuszanie dziecka do kradzieży

5. kradzieże z nędzy rzeczywistej albo subiektywnie odczuwanej

- przykre uczucie, że wszyscy mają stale a ono nigdy pobudza dziecko do kradzieży

- dziecko kradnie po to aby znaleźć ekwiwalent ( równowartość) za poczucie niższości a nie po to aby uzupełnić odczuwany brak materialny np. nieletni kradnie motocykl, który potem porzuca, albo samochód, którym wiadomo, że daleko nie zajedzie-ale miał samochód!

6. kradzież jako wyraz protestu w stosunku do odczuwanego braku materialnego lub poczucia zaniedbania i poniżenia

Złodziejem można nazwać osobę, która:

- kradnie systematycznie i z wyrachowaniem

- z rozmysłem i zaplanowaniem

- żeby sprawić komuś przykrość, żeby się zemścić

- aby ktoś inny został o kradzież posądzony i poniósł za to odpowiedzialność

- kradnie bo to mienie społeczne, więc „ niczyje”, które potem bezmyślnie i złośliwie psuje

7. kradzież jako źródło dochodu młodzieży wykolejonej

8. kleptomania- kradzieże popełniają nie z materialnej potrzeby

ZAPOBIEGANIE- POSTĘPOWANIE

Kara nie jest właściwym środkiem reso. w stosunku do wszystkich młodocianych złodziejaszków, gdyż skłania złodziej do bardziej ostrożnego, skrytego i wyrafinowanego działania
Dziecku i młodocianemu trzeba dodać sił do walki z własna słabością i złymi przyzwyczajeniami
Jeśli istnieje miedzy wychowankiem a wychowawcą wzajemne zaufanie i porozumienie to jest łatwiej
Ważne by dziecko poznało racjonalne uzasadnienie norm etycznych
Nie wolno pobłażliwie traktować drobnych wykroczeń, ani lekceważyć zabierania i wyrywania innemu dziecku zabawek
Dziecko trzeba wychowywać „do posiadania” i do korzystania z tych dóbr w celu zakupienia książek itp., czy pomocy innym
Jest ważne by dziecko traktowało własność swoją jako stanowiącą własność ogółu wtedy ukształtuje się też poszanowanie do własności społecznej
Od małego należy w dziecku wyrabiać właściwy nawyk poszanowania cudzego mienia i wspólnej własności
Dorosły musi świecić przykładem
Ochranianie dziecka przed takimi sytuacjami życiowymi, które skłaniają do kradzieży
W ostateczności kara- dążymy do tego, aby ukarany odczuł, że:

- kara jest wyrazem ujemnej oceny i nietolerowania złodziejstwa

- kara jest przykrą konsekwencją kradzieży

- kara nie jest aktem wrogości w stosunku do nieletniego

W ostateczności zmiana miejsca pobytu małoletniego złodzieja, zmiana środowiska ( umieszczenie w domu dziecka lub zakładzie wychowawczym)
Wzmocnienie samokontroli i ogólnych hamulców w zachowaniu
Czasem niezbędna jest konsultacja neurologa i psychiatry oraz zastosowanie terapii psychiatrycznej ( kleptomania)

AD.7 AGRESYWNOŚĆ

- traktowana jest jako cecha najdotkliwsza i sprawiająca najwięcej kłopotów

- objawia się różnie

- jest cecha charakterystyczną jednostek impulsywnych, nieopanowanych, bezczelnych, ale zdarzają się również napady agresywności u jednostek spokojnych, lękliwych, zamkniętych w sobie

- przedmiotem agresywności młodocianego są zwykle osoby, które stają się świadomie i celowo lub mimo woli partnerami w sytuacji konfliktowej, ale również osoby, które pozornie nie są w żadnym powiązaniu ze sprawcami i sytuacją agresora

- swoistymi przejawami agresji jest ukierunkowanie aktywności nie za zewnątrz, ale w stosunku do własnej osoby tzw. autoagresja

AGRESJA-Zachowanie ukierunkowane na zewnątrz bądź do wewnątrz, mające na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej

TRAMMER:

- agresja może ujawniać się jako popęd samoistny, niezależnie od innych popędów

- jest zjawiskiem reaktywnym i wtórnym

- jest reakcją na przeszkodę

TYPY AGRESJI:

EKSTRAPUNITYWNA – skierowana do rzeczy lub osób postronnych.
INTROPUNITYWNA – ukierunkowana na własną osobę.
IMPUNITYWNA – pozorowanie przeciwstawnych reakcji.

AUTOAGRESJA

*nie musi być wywołana frustracją

*wyraz protestu

*ucieczka od trudnej sytuacji

*demonstrowanie czegoś

*próba wymuszenia czegoś

AGRESJA IRRACJONALNA

*ukierunkowana na przedmiot bądź osobę, która agresorowi kojarzy się niepozytywnie lub wręcz traumatycznie

Kiedy się pojawia???

Agresja pojawia się już u małych dzieci jednak jest ona naturalna(wyraz aktywnego stosunku do świata, sposób zdobywania). Z wiekiem następuje proces opanowywania impulsów. Tutaj ważne jest właściwe podejście rodziców by nie wytworzył się nawyk agresywnego działania.

Jak przeciwdziałać???

W profilaktyce ważna jest wiktymologia
Opieka nad osobami nowymi, z pogranicza, słabszymi, odtrąconymi

AD.8 WAGARY I UCIECZKI

Przyczyny wagarowania:

te, które mają swe źródło w niechęci do szkoły:

Dziecko nie lubi szkoły
Boi się złej oceny
Nie ma zeszytu/książki/pracy domowej
Nie ma przyjaciół w szkole

te, które tkwią poza szkołą – w środowisku:

Ciekawe wydarzenie w okolicy
Ładna pogoda
Koncert zespołu muzycznego
Festyn w parku

Przeciwdziałanie wagarowaniu

Poznanie przyczyn negacji szkolnej i motywów wagarowania
Indywidualna pomoc dziecku
Aktywizacja dziecka w procesie nauczania
Poprawa sytuacji dziecka wśród rówieśników

Klasyfikacja ucieczek

Ze względu na organizację:

u. spontaniczne (niezaplanowane)
u. celowo zorganizowane (zaplanowane)
u. indywidualne
u. zbiorowe

Klasyfikacja ucieczek c.d.

Ze względu na motywy

u. z obawy przed karą/kompromitacją
u. przed nudą i monotonią – poszukiwanie przygód
u. przed sytuacją rodzinną – brak ciepła, troski i poczucia bezpieczeństwa
u. z zakładu wychowawczego
u. z zakłady zamkniętego na wolność
u. przed „ludźmi” lub „frajerami”
u. przed nieakceptowaną sytuacją
u. patologiczne (poriomania)

Poriomania...

...czyli popęd do ucieczek,

objawia się bezplanowymi, bezcelowymi i nieumotywowanymi ucieczkami w różnych okolicznościach
początkowo wiązana była z epilepsją
z czasem zyskała szerszy wymiar – stwierdzono że jej czynniki etiologiczne tkwią w zjawiskach organicznych i psychogennych (podobnie jak u schizofreników, histeryków i psychopatów)

Przyczyny ucieczek:

uwarunkowane zmianami organicznymi (występują rzadko; przeważnie u chłopców)
tkwiące w czynnikach chorobowych – są reakcją dziecka na niespełnione warunki środowiskowe

Przyczyny ucieczek tkwiące w czynnikach chorobowych c.d.:

wykolejony nieletni – ucieka z premedytacją, początkowo nie chce wracać do domu, pragnie sam ułożyć sobie życie; wraca w sytuacji zagrożenia
dziecko uciekające z buntu wobec kary/krzywdy pragnie powrotu, chce być zauważone i poszukiwane – zostawia ślady
nieletni z zaburzeniami psychicznymi – planuje ucieczkę skrupulatnie, ucieka daleko, nie chce wracać, ukrywa się
poriomani uciekają pod wpływem popędu, w różnych momentach życia, bez planu i przygotowania

Diagnoza

Poznawanie przyczyn i motywów ucieczek:

analiza wczesnych lat życia dziecka
obecna sytuacja emocjonalna
sytuacja środowiskowa – dom rodzinny, szkoła, dom dziecka, zakład

- badania socjometryczne

Działalność resocjalizacyjna

Poprawa sytuacji życiowej:

pośrednio (np. opieka nad dzieckiem ojca-alkoholika)
bezpośrednio (izolacja dziecka w zakładzie i następnie rozluźnienie sytuacji)

Dzięki rozluźnieniu wychowanków i zbliżeniu do środowiska liczna ucieczek z zakładów zmalała
Na zmniejszenie wagarowania wpłynęły zasługi organizacji pozaszkolnych oraz współpraca szkoły z rodziną i organizacjami szkolnymi

AD.9 LĘKLIWOŚĆ

- traktuje się lękliwość jako zewnętrzny przejaw utraty zaufania, braku ufności

- niektórzy psychologowie wyrażają pogląd, że lęk jest istotną cechą psychiki ludzkiej , z którą przychodzi się na świat i która ma nieuchronnie towarzyszyć człowiekowi przez całe życie

- lękliwość nie ma konkretnego adresata, jest to poczucie, które kształtuje postawę niepewności, niepokoju, zażenowania, nieśmiałości, pokory, uległości, zahamowania

- jeśli silny lęk odczuwany jest szczególnie wobec określonych osób, lub w określonej sytuacji, wtedy mówimy o strachu

- strach zawsze oparty jest na określonych przeżyciach

- u dziecka lękliwego łatwiej budzi się strach i dziecko takie silniej i dłużej przeżywa strach niż dzicko spokojne, zrównoważone, odważne

- próg frustracji łatwiej przekracza dziecko lękliwe, a stresor silniej działa na nie niż na dziecko psychicznie odporne

- to dzieci zwykle słabe fizycznie i psychiczne, a prawie zawsze wychodzą ze środowiska wychowawczego, w którym nie znalazły wsparcia emocjonalnego

- może doprowadzić do przejawów ekstremistycznych: do nadmiernej uległości i serwilistycznego posłuszeństwa, do niewolniczej zależności od dorosłych, zle także do niepohamowanej agresywności

- lękliwość jest zawsze czynnikiem ograniczającym swobodny rozwój aktywności dziecka, jego nieskrępowaną twórczość, pomysłowość i inicjatywę

- lękliwość ogranicza samowolę, nieopanowanie, a wzmacnia kontrolę wew. i koryguje samosterowanie

- lękliwość jest też czynnikiem wskazującym stale nasze niedociągnięcia, niedopełnienie obowiązków, niespełnienie wymogów w życiu osobistym, zawodowym, społecznym

- lęk szkolny

- lęk dojrzewania

Przyczyny:

Utrata zaufania i osłabienie kontaktów emocj.
Poczucie winy za nie dopełnione zadania i obowiązki

Postępowanie:

Przywrócić dziecku zaufanie do własnych sił. Wzmocnić poczucie wartości, dążyć do odzyskania wiary w siebie
Wskazać dziecku na wartości wykonanych przez niego prac, podkreślić efektywność działania w stosunku do jego możliwości
Przejść systematycznie od łatwych do coraz trudniejszych zadań w szkole i w zajęciach pozaszkolnych w tzw. wolnym czasie
Stosować gradację w stwarzanych napięciach i kształtować nawyki w przezwyciężaniu sytuacji lękowych
W sytuacjach tego wymagających ( lęk irracjonalny) należy zasięgnąć porady psychologa i neurologa

AD.10 NADURZYWANIE ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH I PODNIECAJĄCYCH

NARKOMANIA (WHO)- jest nieodpartym psychicznym pożądaniem przyjmowania narkotyków i potrzebą zdobywania ich za wszelką cenę.

- działanie i skutki stosowania środków zależne są od częstotliwości ich konsumpcji, a także od ich rodzaju

-działanie środków chemicznych używanych w zakładach karnych przez młodzież jest im często nieznane i tym groźniejsze; zdarza się że w stanie ostrego zatrucia osobnicy kierowani do szpitala

PRZYCZYNY:

Trudności adaptacji społecznej spowodowane najczęściej niekorzystnymi warunkami środowiskowymi ( niekoniecznie ze środowiska zaniedbanego, często młodzież z dobrych domów) w których panują:

- niekorzystne kontakty emocjonalne z rodzina

- niezaspokojone potrzeby aprobaty i akceptacji własnych wartości

- poczucie bezradności wobec zadań domowych, szkolnych, zawodowych

- poczucie niepewności i lęku przed odpowiedzialnością

Chęć zwrócenia na siebie uwagi
Przejaw buntu młodego pokolenia przeciwko systemowi społecznemu, przeciwko dominacji tendencji konsumpcyjnych, labilności systemów wartości etycznych i dehumanizacji życia w technokratycznej cywilizacji
Rozwój farmakologii, a szczególnie psychofarmakologii
Wpływ grupy dewiacyjnej, skażonej toksykomanią ( przyjęcie do grupy powoduje poczucie przynależności co sprawia satysfakcję)
Zaburzenia osobowości
Dezintegracja rodziny
Niezgodne oddziaływania rodziców
Zab. kontakty między rodzicami a dzieckiem
Hipochondryczna troska o własne zdrowie
Labilność emocjonalna
Ograniczony krytycyzm
Wzmożona sugestywność
Dysharmonia rozwoju w okresie dojrzewania
Mała odporność psychiczna

ZAPOBIEGANIE:

- roztoczenie opieki i zabezpieczenie wszelkich środków toksycznych chemicznych znajdujących się w zakładzie

- uważne sprawdzenie czy środki odurzające nie są dostarczane z zew.

- przeciwdziałanie innym nałogom, jak palenie tytoniu i zdecydowane zwalczanie alkoholizmu, z uwagi na stwierdzoną korelację między nadużywaniem tytoniu, napojów alkoholowych i innych środków odurzających

- w sposób zróżnicowany ale i planowany prowadzić akcję uświadamiająca i wskazującą zagrożenia

- terapia ped. Nie może być ukierunkowana tylko na nadużywanie środków odurzających

- stosowanie zasad socjoterapii

- zbadać zainteresowania wychowanka, wesprzeć je i stworzyć warunki do ich rozwoju

- udzielać pomocy w wyrównywaniu zaległości w nauce

- po wyjściu z zakładu nadal stosować opiekę w środowisku do którego wychowanek powraca

21. Teorie wyjaśniające zachowania przestępcze (Antropologiczna, Endokrynologiczna, Teoria Typów Konstytucjonalnych, Genetyczna).

TEORIA ANTROPOLOGICZNA

Autorstwa Cesare Lombroso.

Teoria ta zakłada, że istotą zachowań przestępczych jest zbrodniarz z urodzenia. U niektórych jednostek cechy wyglądu zewnętrznego mogą oceniać skłonności do zachowań przestępczych.

Minimum 6 cech

- duże asymetryczne, lub odstające uszy

- krępa budowa ciała

- włosy ciemne, kędzierzawe lub jasne przerzedzone

- syndaktylia – zrośnięcie palców u rąk, nóg

- czoło szerokie, mocno zarysowane – bruzda mongolska

- żuchwa silnie zaznaczona

- anomalia w obrębie narządów płciowych

Nie mają uczuć wyższych i sumienia – znieczulica moralna. Przestępcy z urodzenia kierują się popędami, brak zdolności empatycznych.

Wg. tej teorii nie ma sensu podejmowania działań resocjalizacyjnych wobec tych osób.

Przestępcy nałogowi – wychowujący się w środowisku przestępczym, powielają złe wzorce
Pseudo przestępcy – przestępcy z przypadku
Kryminoidzi – przestępcy przypadkowi, którzy raz popełnili przestępstwo nie mając świadomości, że popełniają czyn zabroniony
Z urodzenia

Podejmowano jedynie działania resocjalizujące w stosunku do pseudo przestępców i kryminoidów.

TEORIA ENDOKRYNOLOGICZNA

Nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołów dokrewnych pełni funkcję kryminogenną. Wpływ hormonów na zachowanie – w zależności od stężenia. Odmienne zachowanie przy nadczynności i niedoczynności.

Nadczynność hormonów zazwyczaj powoduje zaburzenia emocjonalne.

GRUCZOŁY NADNERCZA

Adrenalina – nadczynność powoduje wzrost tendencji do zachowań agresywnych.

Choroba Cushinga – stałe pobudzenie, skłonność do irytacji i wybuchowość

GRUCZOŁY TARCZYCY

Tyroksyna – nadczynność powoduje huśtawkę emocjonalną, stałe pobudzenie i rozdrażnienie – choroba Basedowa – ponadto lęk oraz emocjonalna zmienność.

Niedoczynność – niedorozwój umysłowy (umiarkowany i głęboki)

TRZUSTKA

Insulina – reguluje wchłanianie cukrów i skrobi, jej nadczynność powoduje nadpobudliwość natomiast niedoczynność apatię przechodzącą w depresję.

GRUCZOŁY PŁCIOWE

Nadczynność powoduje wzrost agresji i wzbudza skłonność do dominacji.

TEORIA TYPÓW KONSTYTUCJONALNYCH

Krechmer i Scheldon

Teoria, która przypisuje konkretne cechy osobowości określonym typom budowy ciała. Osoby z wymienionymi poniżej typami budowy wykazują większą tendencję do zachowań przestępczych niż reszta społeczeństwa.

2 typy osobowości zdrowych:

Schizotymiczny – uczuciowa oschłość, zaburzenia seksualne, skłonności do fanatyzmu, cechy osobowościowe schizofreników, upór, introwersja, drażliwość

Cyklotymiczny – towarzyskość, otwartość, prostoduszność, pomysłowość, jowialność – pogodne usposobienie, wesołość

4 typy wyglądu

Asteniczny i atletyczny – osoby średniego wzrostu lub wysokie, o szerokich barkach, umięśnione

Pykniczny – osoby niskie, przy kości, jowialne, prostoduszne

Dysplastyczny – nie są skłonni do popełniania przestępstw

TEORIA GENETYCZNA

Mówi o dodatkowym chromosomie „Y” u mężczyzn który powoduje nie tylko anomalia w budowie fizycznej ale i psychicznej.

Charakteryzują się:

- wysokim wzrostem (powyżej )

- siłą fizyczną

- niskim ilorazem inteligencji (60 – 80)

- skłonnością do agresji

- zachowaniami aspołecznymi

- impulsywnością

- skłonnością do frustracji

Dodatkowy chromosom „Y” określany był jako chromosom przestępcy lub zbrodni.

Zadania wychowania resocjalizującego.

Co wyznacza zadania oddziaływania resocjalizującego?

- Ogólnie przyjęty wzór, ideał wychowawczy do jakiego ma dążyć proces wychowania.

- Cele wychowania:

Na jakiego człowieka chcemy wychować wychowanka?
W jakie cechy chcemy i należy go wyposażyć?
Jaka powinna być sylwetka wychowanka?

Cele wychowania powszechnego nie różnią się od celów wychowania resocjalizującego, mają jedynie inne zadania służące do jej realizacji.

- Wszechstronny rozwój wychowanka

- Twórcze przystosowanie

- Uspołecznienie wychowanka

Modyfikacja osobowości

- eliminacja czynników , które wywołują zaburzone stany osobowości

- Usunięcie negatywnych motywacji, zachowania, postaw, systemów wartości itp.

2. Eliminacja przyczyn wykolejenia społecznego

3. Eliminacja motywacji i zachowań antagonistyczno – destruktywnych

4. Wzbudzenie konstruktywnej motywacji

5. Naprawa moralna i obyczajowa

6. Wpojenie konstruktywnego, pozytywnego systemu wartości

7. Wyuczenie poczucia odpowiedzialności

8. Kształtowanie mechanizmów kontroli wewnętrznej

9. Kształtowanie refleksyjności

10. Izolowanie od grup destruktywnych

11. Przygotowanie do pełnienia konstruktywnych ról społecznych

12. Utrwalanie uzyskanych rezultatów korekcyjnych

13. Wdrażanie do samowychowania – usamodzielnienie wychowanka

Przebieg procesu oddziaływania resocjalizacyjnego (4 fazy).

FAZA 1

W tym etapie muszą być spełnione te warunki, które nie były spełnione w pierwszym etapie socjalizacji dziecka. Podstawowym zadaniem jest nawiązanie kontaktu z wychowankiem i wytworzenie więzi uczuciowej. Proces zapoznania się z wychowankiem powinien rozpocząć się zanim trafi on do placówki – należy zapoznać się z jego dokumentacją. Pierwszy kontakt z wychowankiem ma decydujące znaczenie.

W aktach zawarte są:

- informacje o środowisku w jakim przebywał wychowanek

- przebieg nauki

- przebieg wykolejenie (jego stopień)

- wyniki badań psychologicznych, psychiatrycznych, lekarskich

- informacje o pobycie w innych placówkach

Nieletniego do placówki przyjmuje dyrektor lub w osoba w zastępstwie np. pedagog, psycholog. Dyrektor oraz wychowawca poznają wychowanka i przeprowadzają z nim rozmowę. Zapoznają wychowanka z prawami i obowiązkami panującymi w placówce. Wstępną rozmowę adaptacyjną z wychowankiem przeprowadza pedagog. Pomocny jest arkusz obserwacyjny.

Wychowanka kieruje się na badania lekarskie i zabiegi higieniczne.

Odzież, pieniądze, przedmioty wartościowe i dokumenty przekazywane są do depozytu.

Dyrektor lub inny pracownik decyduje o umieszczeniu w izbie przejściowej, wydaje dyspozycje i zapoznaje z regulaminem. Pobyt w izbie przejściowej może trwać maksymalnie 14 dni, pobyt w niej ma ułatwić zapoznanie się z wychowankiem i podjęcie decyzji do jakiej grupy go skierować.

Po rozmowie z kierownikami poszczególnych działów następuje przydział do grupy wychowawczej, internatu, klasy szkolnej oraz grupy warsztatowej. Przy podejmowaniu decyzji należy uwzględnić czy wychowanek będzie brał czynny udział w podkulturze i jaką będzie pełnił w niej rolę. Istotną informacją dla przebiegu pracy profilaktyczno-resocjalizacyjnej są dane na temat uzależnień wychowana.

FAZA 2

Faza dyscypliny zewnętrznej.

W tej fazie wychowanek się aklimatyzuje, zaczyna akceptować regulamin placówki. Uczony jest jak ma postępować i jakie zachowania są społecznie akceptowane za pomocą systemu kar i nagród. Właściwe oddziaływanie resocjalizacyjne jest opisane jest w indywidualnym planie resocjalizacji (IPR).

Jest on opracowywany najpóźniej w siódmym tygodniu od przybycia wychowanka do zakładu. Do szóstego tygodnia dane powinny być zebrane od wychowawcy prowadzącego, psychologa, pedagoga, wychowawcy klasy oraz opiekuna grupy Koordynatorem działań zawartych w IPR jest pedagog.

Modyfikacja IPR powinna odbywać się co 6 miesięcy – w nie zawierać się powinny:

- analiza postępów

- zmiana sytuacji rodzinnej

- zmiana stanu zdrowia etc.

Przykładowe oddziaływania które może zawierać IPR:

- programy i zajęcia profilaktyczne

- zajęcia i zadania kształtujące poczucie odpowiedzialności

IPR zawiera

- określenie poziomu edukacji szkolnej

- prognozę co do uczęszczania do szkoły poza zakładem

KRYTERI A I SPOSÓB OCENY

Metody i sposoby wzmacniania pozytywnych cech u jednostek niedostosowanych społecznie.

W maksymalny sposób wykorzystać uzdolnienia, zainteresowania oraz zamiłowania podopiecznego.
Stwarzać warunki do oceny swojego postępowania.
Stwarzać odpowiednie warunki do pozytywnego działania (np. koła zainteresowań, sekcje, tworzenie sytuacji umożliwiających sprawdzenie się w warunkach podobnych do wolności)
Stopniować trudności w realizacji celów wychowawczych tak aby podopieczny w pewnym momencie mógł dostrzec alternatywę między atrakcyjnymi celami jakie oferuje wychowawca oraz brak atrakcyjności wynikający z zachowania antyspołecznego. w tym celu należy wykorzystać dostępny system nagród psychologicznych.

25. Sposób i kryteria oceny przebiegu procesu resocjalizacji. )

Analiza postępów w nauce
Monitorowanie powrotów z przepustek i zachowania w czasie ich trwania
Monitorowania ewentualnego udziału w wydarzeniach nadzwyczajnych, stosowanie środków dyscyplinarnych – czy wychowanek uczestniczył w buntach
Monitorowanie udzielania nagród, zaangażowanie w kółka zainteresowań, zajęcia dodatkowe i kursy

Na podstawie prognozy pedagogicznej planuje się strategię postępowania z nieletnim.

W tej fazie należy uruchomić mechanizm kontroli wewnętrznej czyli sumienia. Ta faza ważna jest w kształtowaniu postaw ich zmiana z negatywnych na pozytywne.

- W trakcie zmian wychowanka należy wzmacniać wszelkie przejawy i zachowania pozytywne.

- Wykorzystywać uzdolnienia i zainteresowania wychowanka.

- Stwarzać warunki do oceny swojego postępowania

- Stwarzać warunki do pozytywnego zachowania, działania

- Stwarzać sytuacje umożliwiające sprawdzenie się w warunkach zbliżonych do panujących na wolności

Jak wzmacniać pozytywne cechy:

- Stopniowanie trudności w realizacji celów wychowawczych

- Nagrody psychologiczne – tam gdzie wychowanek może zaprezentować swoje zalety, pochwały na forum grupy etc.

- Stosowanie systemu bodźców, aby zachowanie antyspołeczne straciło swoje nagradzające wartości i aby wybór zachowania akceptowanego społecznie była naturalny.

FAZA 3

Faza dyscypliny wewnętrznej.

Po opanowaniu umiejętności dokonywania właściwych wyborów zmniejszamy intensywność zewnętrznej kontroli wychowawczej. Pozostawiamy wychowankowi większą swobodę działania w danej płaszczyźnie.

Należy tworzyć wychowankowi sytuacje umożliwiające sprawdzenie się w warunkach zbliżonych do tych na wolności. Większy poziom autonomii sprzyja kształtowaniu się mechanizmu kontroli wewnętrznej – sumienia.

Przeżywania poczucia winy jest wskaźnikiem rozwoju moralnego w kierunku pożądanym przez wychowawcę.

FAZA 4

Program usamodzielnienie (PCPR)

- przygotowanie do usamodzielnienia

- rozluźnienie więzów pomiędzy wychowawcą a wychowankiem

- wzmacnianie więzi z innymi osobami (autorytetami – osobami socjalizująco znaczącymi np. sportowcy, osoby które przeszły to samo, osoby bliskie – dziewczyna, żona, mąż, chłopak)

USAMODZIELNIENIE – końcowy etap

Wychowanek powinien opuszczać placówkę z przekonaniem, że da sobie radę na wolności, jednocześnie przestrzegając prawa i norm moralnych pożądanych społecznie.

27. Cele resocjalizacji.

doprowadzenie jednostki do stanu poprawnego przystosowania tzn. do pełnienia ról w sposób pożądany i oczekiwany przez społeczeństwo
ukształtowanie cech osobowości u jednostek nieprzystosowanych tak by zagwarantować optymalne uspołecznienie i przestrzeganie norm i obyczajów – proces internalizacji
zmiana (poprawa) zachowań, które są szkodliwe, patologiczne dla jednostki i społeczeństwa
doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki
optymalne uspołecznienie
pomoc w rozwoju jednostce nieprzystosowanej społecznie
formułowanie zaleceń czyli opracowanie, uzasadnienie i wdrażanie projektów określonych zmian i to zarówno w procesie kształtowania człowieka nieprzystosowanego społecznie jak i jego środowiska wychowawczego
CEL PODSTAWOWY= wychowanie i kształtowanie osób NS

28. Zasady obowiązujące w procesie resocjalizacji

1. Zasada poznania wychowanka – poznanie problemów, potrzeb, reakcji, zainteresowań, poziomu intelektualnego.

2. Zasada zrozumienia każdego wychowanka – empatia – głębsze poznanie kogoś, penetracja osobowości człowieka – jak postrzega świat i samego siebie, wczuć się w jego sytuację.

3. Zasada pełnej akceptacji wychowanka – wszyscy wychowankowie są równi, konieczność oddzielenia czynów od osoby.

4. Zasada pomocy – pomoc prawna, materialna, opieka, szczególna troska, pomoc w rozwoju. Pomoc aktualna i następcza (np. postpenitencjarna).

5. Zasada indywidualizacji – indywidualne podejście do każdego wychowanka, dla każdego inne metody.

6. Zasada kształtowania perspektyw – trzeba pokazywać perspektywy dnia jutrzejszego, pokazać, że coś, co robi dzisiaj będzie mu się opłacać.

7. Zasada współpracy ze środowiskiem – nauczyć zasad współżycia społecznego, współpracować z rodziną i najbliższymi.

8. Zasada systematyczności – systematycznie i konsekwentnie realizować założenia

30. Procedury systemu resocjalizacji

Oddziaływania psychotechniczne - polegają na trafnym doborze i zastosowaniu środków wpływu osobistego w zaspokajaniu potrzeb wychowanka, w jego wychowaniu i terapii. Podstawowym środkiem wpływu wychowawcy na wychowanka jest wykorzystanie zależności osobowej o charakterze indywidualnym, "twarzą w twarz" w codziennych kontaktach interpersonalnych. Procedura ta pozwala na znaczny stopień identyfikacji psychologicznej wychowawcy i wychowanka i jego indywidualny rozwój osobowy.
Oddziaływania socjotechniczne - odwołują się do optymalnych środków wpływu grupowego na jednostkę lub inną grupę społeczną będącą przedmiotem sterowania, tj. do tzw. więzi wewnątrz- i międzygrupowych w zaspokajaniu potrzeb wychowanków, w ich uspołecznianiu oraz oddziaływaniu terapeutycznym. Socjotechnika umożliwia głównie wzrost poziomu dojrzałości interpersonalnej wychowanków wyrażającej się adekwatnym spostrzeganiem i ocenianiem zachowań cudzych i własnych w kontekście społecznym. Środki socjotechniczne wykorzystują presję grupy.
Oddziaływania kulturotechniczne - polegają na wykorzystywaniu w opiece, wychowaniu i terapii resocjalizacyjnej środków wpływu wywieranych przez kulturę i cywilizację na poszczególne osoby i grupy wychowawcze. Dobierając adekwatnie do potrzeb i zainteresowań wychowanków rozmaite formy zajęć kulturotechnicznych, kształtuje się nie tylko określone przekonania, łagodzi napięcia i konflikty wewnętrzne, ale przede wszystkim modyfikuje się zachowania wychowanków zgodnie ze społecznie akceptowanymi wzorami kulturowymi. Procedura kulturotechniczna ma wysokie walory integracyjne, umożliwia w znacznym zakresie identyfikację wychowanka z wartościami społeczno-kulturowymi, blokując tym samym ewentualne motywacje do działania antyspołecznego, sprzecznego z istniejącym systemem wartości i norm moralnych, obyczajowych i prawnych. Procedura, o której mowa, pozwala na ponowną integrację jednostki ze społeczeństwem i jej prawidłową, niezaburzoną adaptację społeczną.

Efektywność resocjalizacyjna powyższych procedur stosowanych w rozwijaniu funkcji opiekuńczych, wychowawczych i terapeutycznych jest uzależniona od:

wyjściowego stanu osobowości wychowanka, uprzednich wpływów społecznych, a zwłaszcza podkulturowych;
sprawności metodycznej (kwalifikacji i umiejętności wychowawców) kadry pedagogicznej trafnie postulującej cele operacyjne stosownie do treści rozpoznania diagnostycznego i własnych możliwości;
klimatu społecznego instytucji resocjalizującej, czyli zbioru parametrów określających: jakość stosunków interpersonalnych w placówce, stopień autonomii osobistej wychowanków oraz charakter kontroli sprawowanej przez kadrę pedagogiczną (np. kontrola opiekuńcza lub represyjna).

32. Czynniki warunkujące efektywność procesu resocjalizacji.

Niewielkie liczebnie środowisko instytucjonalne,
Małe zróżnicowania funkcji personelu pedagogicznego
Wysoki poziom i wysoka jakość stosunków społecznych i emocjonalnych w obrębie grup wychowawczych oraz między wychowankami o kadrą pedagogiczną.

34. Funkcje Systemu Resocjalizacji.

System resocjalizacji spełnia 3 podstawowe funkcje wobec wychowanków;

- opiekuńczą,

- wychowawczo dydaktyczną,

- terapeutyczną.

Funkcje opiekuńcze wyrażają się zaspokajaniem aktualnie i potencjalnie potrzeb pierwszego i wyższych rzędów. Chodzi, zatem o zaspakajanie potrzeb wychowanków stosownie do odczuwanych przez nich niezaspokojeń i frustracji. Przy czym opieka ta ma być wielostronna i perspektywiczna, obejmująca nie tylko obecne stany, ale także przyszłe. Ponadto realizacja funkcji opiekuńczych systemu winna być poprzedzona rozpoznaniem zaspokojenia i niezaspokojenia potrzeb wychowanka, poszukiwaniem optymalnych rozwiązań z punktu widzenia istniejących realnych możliwości oraz interesów wychowanka.

Funkcje wychowawczo-dydaktyczne wyrażają się przysposabianiem wychowanka do adekwatnego funkcjonowania w takich rolach społecznych, jak rola ucznia w szkole, pracownika, obywatela itp. poprzez uczestnictwo w specjalnie do tego celu zorganizowanych zajęciach. Funkcje wychowawcze i dydaktyczne są najczęściej eksponowane jako wiodące, dzięki nim jest realizowany nadrzędny cel systemu, czyli – prawidłowa adaptacja do społeczeństwa. Jednakże od zakresu postulowania oraz doboru środków kształcenia metod i technik oddziaływania wychowawczego zależy, w jakim stopniu system realizuje funkcję adaptacyjną, a w jakim – kreacyjną. Mówiąc inaczej w zależności od wyjściowej sytuacji wychowawczej oraz społecznego potencjału pedagogicznego, jakim dysponuje system sterujący (pedagodzy), poprzez wychowanie i kształcenie można formować ludzi mniej lub bardziej konformistycznych albo nonkonformistycznych i twórczych. Wspominając o możliwościach systemu resocjalizującego w tym zakresie, pragniemy zwrócić uwagę nie tylko na przystosowawczo-konformizujące aspekty funkcji wychowawczo-dydaktycznych, ale także wskazać ich aspekty rozwojowe, kreatywne.

Funkcje terapeutyczne wyrażają się trafnym i rzetelnym diagnozowaniem zaburzeń i dysfunkcji, indywidualnym i społecznym działaniem wychowanków, postulowaniem określonych modyfikacji motywacji i postaw oraz stosowaniem odpowiednich środków leczenia somatycznego i psychologicznego, przywracających zaburzoną homeostazę somatyczną i psychiczną jednostek. Działania terapeutyczne interweniują w najgłębsze warstwy osobowości wychowanków i zwykle obejmują nie tylko modyfikację zachowań, ale także modyfikacje funkcji struktur regulujących osobowość, tj. sieci poznawczej, popędowo-emocjonalnej, wartościująco-normatywnej. Z tą funkcją wiążą się największe nadzieje, ale jednocześnie niepokoje pedagogów resocjalizacyjnych, etyków i psychoterapeutów, dla których problem granic interwencji terapeutycznej w oddziaływaniu na innego człowieka jest zagadnieniem wciąż otwartym.

Funkcje systemu resocjalizacji nie tylko się przenikają, ale także są związane z klasą działań składających się na strukturę systemu resocjalizacji, tj. z odpowiednim postulowaniem, optymalizowaniem i odpowiednim działaniem.

Specyficzne dla systemu resocjalizacji klasy działania:

Postulowanie opiekuńcze, (co robić w zakresie opieki)
Postulowanie wychowawczo-dydaktyczne, (co robić w zakresie wychowania i nauczania wychowanków).
Postulowanie terapeutyczne, (co robić w zakresie leczenia wychowanków).
Optymalizowanie opiekuńcze, (jakimi sposobami oddziaływać w zakresie zaspokajania potrzeb opiekuńczych).
Optymalizowanie wychowawczo dydaktyczne, (jakimi sposobami i metodami najlepiej realizować cele wychowawcze i dydaktyczne).
Optymalizowanie terapeutyczne, (jakimi metodami terapii oddziaływać, uwzględniając zakładane cele oraz wyjściowy stan osobowości wychowanka i jego środowiska wychowawczego).
Realizowanie opiekuńcze, (jakimi środkami optymalnie zaspokajać potrzeby wychowanków).
Realizowanie wychowawczo dydaktyczne, (jakimi środkami wychowawczymi i dydaktycznymi posługiwać się we wdrażaniu uznanych za optymalne metod wychowania i nauczania).
Realizowanie terapeutyczne, (jakimi środkami terapeutycznymi się posługiwać, wdrażając uznane za optymalne określone metody oddziaływania terapeutycznego w stosunku do każdego z wychowanków i do grupy jako całości).

36. Typologia systemów i modeli oddziaływań resocjalizacyjnych.

Typologia systemów resocjalizacyjnych wg Czapówa:

System izolacyjno-dyscyplinarny
Progresywny
Socjopedagogiczny
Indywidualny
Homogeniczny
Komplementarny

Typologia systemów resocjalizacyjnych wg Lipkowskiego:
- Progresywny
- Socjopedagogiczny
- Autorytatywny
- Homogeniczny
- Heterogeniczny
- Eklektyczny ( komplementarny)
- Zakłady rodzynkowe
Typologia systemów resocjalizacyjnych wg Pytki:
- Progresywny
- Socjopedagogiczny
- Indywidualny
- Homogeniczny
- Komplementarny
- Permisywno-ekspresywny
- unitywno-restrukcyjny

Charakterystyka poszczególnych systemów:

izolacyjno-dyscyplinarny :

- totalna izolacja

- wprowadzenie dyscypliny (ma na celu wywołanie skruchy osadzonego)

- obowiązuje rygor, zakazy, nakazy, surowe restrykcje, kary

progresywny:

- również środki dyscyplinarne

- cały system opiera się na karach i nagrodach

- kara podzielona jest na odcinki czasowe –wychowanek przechodzi do coraz lepszych warunków

socjopedagogiczny:

- ogniwem specjalnych jest „szef” –pozycja centralna (np. szef grupy)

- działanie w grupie

- duży naciska kładzie na pracę

indywidualny:

- każdy wychowanek jest traktowany indywidualnie

- podstawą oddziaływań wychowawcy jest dokładne poznanie wychowanka i etiologi jego zaburzeń

- duży nacisk na psychoterapię

- bliski kontakt wychowanka z wychowawcą

homogeniczny:

- opiera się na jak najwcześniejszej diagnozie

- grupy wychowanków o podobnym stopniu wykolejenia

heterogeniczny:

- grupy wychowanków o różnym stopniu wykolejenia

komplementarny (eklektyczny):

- zakłada, że żaden system nie jest doskonały, dlatego składa elementy z różnych systemów

- na pierwszym miejscu jest diagnoza psychologiczna

- prognoza wychowawcza

- wykorzystywanie psychoterapii indywidualnej i grupowej

autorytatywny:

- przeciwieństwo socjopedagogicznego

- struktura pionowa, na czele stoi kierownik placówki który przekazuje swoje polecenia podległym pracownikom, kierownik też określa całość procesu pedagogicznego

zakłady rodzynkowe:

- upodabnianie placówki na wzór rodziny

- grupy nieliczne

- prowadzone przez małżeństwa, lub przez inne osoby przyjmujące funkcje rodziców

permisywno-ekspresywny:

- swoboda wychowawcza

- pełna niezależność

unitywno-restrukcyjny:

- można stosować ograniczenia resocjal.

Modele oddziaływań resocjalizujących wg Julla:

rozwojowy (dziecko przechodzi różne kryzysy, w których jest ono podatne na odchylenia od normy (np. zagrożenie przestępstwami) naszym zadaniem jest pomoc w przezwyciężeniach tego rodzaju kryzysów)
psychodynamiczny (zaburzenia w zakresie stosunków interpersonalnych mogą prowadzić do zaburzeń osobowości poprzez nie zaspokojenie potrzeb psychicznych –resocjalizacja polega na uwrażliwieniu osób znaczących dla wychowanka (np. rodziców) aby zwracały uwagę na potrzeby dziecka)
upośledzenia uczenia się (wyraża 2 przesłanki: a). neurologiczne dysfunkcje hamują dojrzałe społecznie i emocjonalnie reakcje dziecka; b). nieumiejętność przyswojenia sobie wielu sposobów zachowania się, powoduje u dziecka poczucie niższości, a w związku z tym agresję i lub inne zaburzenia psychiczne)
strategie modyfikacji zachowania (poprawa złego zachowania ma polegać na zmianie wzmocnień)
medyczny i biologiczny (wszelkie zaburzenia zachowania wynikają z chorób bądź uszkodzenia układu nerwowego)
ekologiczny (wszelkie postacie zaburzeń i dysharmonii wynikają z niedostosowania dziecka do otoczenia – działamy równolegle na dziecko i na środowisko)
podeście kulturowe (główną przyczyną wad zachowania wypływają z wadliwości instytucji odpowiedzialnych za wychowanie młodzieży)
transcendentalny (natura człowieka jest zawsze dobra, jednak wystąpiło uśpienie)
psychoedukacyjny (zawiera syntezy wielu strategii wychowawczych i różnego podejścia do rozwoju, kładzie nacisk na doświadczenie życiowe zmierzające do polepszenia zachowań dziecka)

Zakład poprawczy jako placówka resocjalizacyjna (specyfika i charakter zakładu poprawczego, rodzaje i typy zakładów poprawczych, organizacja, zasady pobytu nieletniego w zakładzie poprawczym, środki i metody wychowawcze stosowane w zakładzie poprawczym)

Zakład poprawczy:

Zakłady poprawcze podlegają Ministrowi Sprawiedliwości, który również tworzy je i znosi.
Zakład poprawczy jest jednostką zamkniętą i strzeżoną, służącą wykonywaniu środka poprawczego wobec nieletniego, który popełnił czyn karalny po ukończeniu lat 13 i ujawnia wysoki stopień demoralizacji, a prawomocnym wyrokiem sądu uznany został sprawcą przestępstwa.
Umieszczenie w zakładzie poprawczym jest pozbawieniem wolności o charakterze poprawczym, prognostyczno – wychowującym.
Zadaniem zakładu poprawczego jest przygotować wychowanków do życia zgodnego z normami społecznymi oraz nauczyć samodzielności życiowej poprzez zintegrowaną działalność wychowawczą, korekcyjną, dydaktyczną i opiekuńczą, przygotowanie do pracy zawodowej, organizowanie udziału w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym, środowiska wychowanków, współdziałanie w procesie wychowawczym z wychowankami i ich rodzinami, organizacjami społecznymi, ośrodkami pomocy społecznej właściwymi organami administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz innymi osobami.
Szczegółową organizację i zasady pobyty wychowanków w zakładzie poprawczym określa statut opracowany przez dyrektora tego zakładu. Statut podlega zatwierdzeniu przez Ministra Sprawiedliwości.

Rodzaje i typy zakładów poprawczych:

Zakłady resocjalizacyjne o charakterze: otwartym, półotwartym, zamkniętym i o wzmożonym nadzorze wychowawczym;
Zakłady resocjalizacyjno – rewalidacyjne;
Zakłady resocjalizacyjno – terapeutyczne.

ZAKŁAD RESOCJALIZACYJNY O CHARAKTERZE OTWARTYM, TZW. MŁODZIEŻOWY OŚRODEK ADAPTACJI SPOŁECZNEJ

Kieruje się tam nieletnich, którzy przebywali już w schronisku dla nieletnich ale nie identyfikują się z podkulturą więzienną, nie przebywali w aresztach śledczych lub zakładach karnych, wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji, a ich zachowanie w schronisku dla nieletnich przemawia za umieszczeniem w zakładzie tego typu oraz celowość umieszczenia w tym typie zakładu resocjalizacyjnego wskazuje rozpoznanie diagnostyczne.

Do MOAS-u mogą być również przeniesieni wychowankowie z zakładów resocjalizacyjnych o charakterze półotwartym, jeżeli ich zachowanie i wskazania zespołu psychologiczno – pedagogicznego za tym przemawiają. Może to nastąpić na prośbę wychowanka lub na wniosek dyrektora zakładu po wysłuchaniu wychowanka. Istotna pozostaje przede wszystkim jego postawa i akceptacja celów resocjalizacji.

Grupy wychowawcze w MOAS-ach powinny liczyć do 12 wychowanków.

ZAKŁAD RESOCJALIZACYJNY O CHARAKTERZE PÓŁOTWARTYM

Nieletni, którzy nie przebywali w schronisku oraz tych, którzy podczas pobytu w schronisku dla nieletnich nie zostali zakwalifikowani do zakładów resocjalizacyjnych o charakterze otwartym, resocjalizacyjno – rewalidacyjnych lub resocjalizacyjno – terapeutycznych. Do zakładu półotwartego mogą być również przenoszeni wychowankowie z innych typów zakładu resocjalizacyjnego, których dalszy proces resocjalizacji powinien przebiegać w warunkach zakładu półotwartego.

W tym typie zakładu grupa wychowawcza powinna liczyć do 10 wychowanków.

ZAKŁAD RESOCJALIZACYJNY O CHARAKTERZE ZAMKNIĘTYM

Przeznaczony dla wielokrotnych uciekinierów z zakładów o charakterze otwartym i półotwartym, jeżeli podejmowane w stosunku do nich działania resocjalizacyjne nie przyniosły pozytywnych skutków, a przyczyną ucieczek nie były sprawy losowe lub złe traktowanie przez innych wychowanków.

Liczba wychowanków w grupie wychowawczej powinna liczyć do 8 osób.

ZAKŁAD O WZMOŻONYM NADZORZE WYCHOWAWCZYM

Nieletni o wysokim stopniu demoralizacji, wobec których sąd określił umieszczenie w takim typie zakładu oraz wychowankowie dezorganizujący pracę w innych zakładach, którzy ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych wypadkach lat 15.

Wzmożony nadzór wychowawczy polega na stosowaniu w pracy resocjalizacyjnej z wychowankiem indywidualnych oddziaływań korekcyjnych, w tym oddziaływań w warunkach czasowego ograniczenia kontaktów z grupą wychowawczą. W przypadku poważnej dezorganizacji przez wychowanka przebiegu zajęć szkolnych lub warsztatowych, nawoływania innych do nieposłuszeństwa, zbiorowej ucieczki lub niszczenia mienia powodującego groźne zakłócenie porządku obowiązującego w zakładzie dyrektor szkoły może czasowo zawiesić udział wychowanka w zajęciach szkolnych lub warsztatowych oraz czasowo ograniczyć jego kontakty z grupą wychowawczą, zapewniając indywidualny tok nauczania i proces jego resocjalizacji. Wychowanek, wobec którego zastosowano czasowe ograniczenie kontaktów z grupą wychowawczą, powinien przebywać w jednoosobowym pomieszczeniu spełniającym warunki pomieszczenia mieszkalnego.

W zakładzie o wzmożonym nadzorze wychowawczym nauczanie, szkolenie zawodowe, zatrudnienie, a także zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się na terenie zakładu. Jednak w przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi mogą być organizowane zajęcia poza zakładem pod bezpośrednim nadzorem pracownika zakładu. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej powinna wynosić do 4 osób.

ZAKŁADY RESOCJALIZACYJNO – TERAPEUTYCZNE

Kierowani są tam nieletni z zaburzeniami neuropsychicznymi i innymi zaburzeniami osobowości, gdzie ich resocjalizacja jest łączona z terapią. Liczba wychowanków w grupie powinna wynosić do 6. W zakładach tych prowadzone jest także leczenie, rehabilitacja i readaptacja nieletnich uzależnionych od środków odurzających, substancji psychotropowych i środków zastępczych, którzy zostali tam skierowani w oparciu o diagnozę sporządzoną przez lekarza i psychologa, stwierdzającą uzależnienie, a którzy nie wymagają leczenia w szpitalu.

Zakłady resocjalizacyjno – terapeutyczne zapewniają nieletniemu uzależnionemu stosowaną do indywidualnych potrzeb pomoc i opiekę, organizują naukę, a przede wszystkim prowadzą leczenie, rehabilitację zmierzającą do eliminacji przyczyn i skutków uzależnienia, uzyskania trwałej abstynencji oraz zmiany postawy i zachowania nieletnich w kierunku społecznie pożądanym. Terapia nieletniego powinna uwzględniać współpracę z rodziną lub innymi osobami prawnie odpowiedzialnymi za niego.

Leczenie i rehabilitację nieletnich uzależnionych prowadzi lekarz specjalista przy pomocy zespołu, e skład którego wchodzą psycholog, pedagog, terapeuta uzależnień i pielęgniarka.

ZAKŁADY RESOCJALIZACYJNO – REWALIDACYJNE

Przeznaczone dla nieletnich upośledzonych umysłowo. Kształcenie ogólne i zawodowe prowadzone jest zgodnie z programami nauczania młodzieży upośledzonej umysłowo. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej powinna wynosić do 8.

*We wszystkich rodzajach i typach zakładów poprawczych w uzasadnionych przypadkach dyrektor zakładu może zwiększyć lub zmniejszyć liczebność grup. Może też tworzyć grupy specjalistyczne.

Organizacja

W skład zakładu poprawczego wchodzą:

Internat,
Szkoła lub szkoły,
Warsztaty szkolne, ewentualnie gospodarstwo pomocnicze,
Zespół diagnostyczno – korekcyjny,
Inne działy zapewniające realizację zadań zakładu.

Poza pomieszczeniami mieszkalnymi, zapleczem higieniczno – sanitarnym, salami lekcyjnymi, salą gimnastyczną, biblioteką z czytelnią na terenie zakładu znajdują się pomieszczenia warsztatowe, gabinet lekarski i dentystyczny oraz izba chorych, izby przejściowe, izby izolacyjne, hostele.

Bezpośredni nadzór administracyjny oraz pedagogiczny nad zakładem poprawczym sprawuje prezes sądu okręgowego, na którego obszarze właściwości znajduje się ten zakład.

Wychowanek, który ukończył lat 16 i spełnia wymogi przewidziane w kodeksie pracy, może zostać zatrudniony w gospodarstwie pomocniczym zakładu. Należność z pracę ustala się według zasad wynagradzania pracowników za prace tego rodzaju. Za prace porządkowe wykonywane na rzecz zakładu w wymiarze nie przekraczającym 30 godzin miesięcznie wynagrodzenie nieletnim nie przysługuje. Może mu być przyznana natomiast nagroda pieniężna za sumienna pracę.

Prawo wstępu na teren zakładu, poza pracownikami w nim zatrudnionymi, mają tylko te osoby uprawnione oraz te, którym dyrektor udzielił zgody. Dyrektor zakładu może ograniczyć lub zakazać kontaktów wychowanka z osobami spoza zakładu. Może też na czas określony, wstrzymać odwiedziny lub ograniczyć czas ich trwania, zarządzić zamykanie pomieszczeń, w których przebywają wychowankowie. Dyrektor może zwrócić się o pomoc do Policji, jeżeli przywrócenie bezpieczeństwa własnymi środkami zakładu nie jest możliwe.

Wobec wychowanka, który swoim zachowanie zagraża bezpieczeństwu zakładu, mogą być zastosowane środki przymusu bezpośredniego(użycie siły fizycznej, umieszczenie w izbie izolacyjnej, założenie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa). Ich użycie dopuszczalne jest tylko w granicach konieczności. Można ich użyć również w celu doprowadzenia nieletniego do zakładu. Nie wolno ich stosować jako kary.

Jeżeli konieczność tego wymaga zastosować jednocześnie wolno różne środki z tym, że nie może to zmierzać do poniżenia lub upokorzenia nieletniego ani do wyrządzenia szkody jego zdrowiu. Założenie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa stosuje się tylko w wypadkach konieczności przeciwdziałania usiłowaniu targnięcia się nieletniego na życie własne lub innej osoby. Nie stosuje się tego środka wobec nieletniego dotkniętego kalectwem oraz względem nieletniej. Umieszczenie w izbie izolacyjnej nie może być zastosowane na czas dłuższy niż 48 godzin, a wobec nieletniego w wieku do lat 14 – 12 godzin oraz wobec nieletniej ciężarnej. Stosowanie każdego ze środków przymusu bezpośredniego powinno być adekwatne do stopnia zagrożenia i może następować dopiero po uprzednim ostrzeżeniu o możliwości jego użycia. Wymaga zawiadomienia sędziego sprawującego nadzór nad zakładem i sporządzenia protokołu.

Stan fizyczny i zachowanie umieszczonego w izbie izolacyjnej wymaga systematycznej kontroli, nie rzadziej niż co 15 minut. W izbie izolacyjnej wszystkie rzeczy są przymocowane do podłogi. Nieletniemu odbiera się niebezpieczne przedmioty np. okulary, pas, szelki, sznurowadła, zapałki.

Pas obezwładniający lub kaftan bezpieczeństwa zakładać należy w sposób nie powodujący nadmiernego ucisku na jamę brzuszną, klatkę piersiową i kończyny oraz nie tamującego obieg krwi i nie utrudniający oddychania. W razie konieczności udaremnienia samookaleczenia głowy dopuszczalne jest założenie kasku ochronnego. Stan fizyczny i psychiczny nieletniego unieruchomionego kontroluje lekarz lub pielęgniarka w obecności pracownika wyznaczonego przez dyrektora zakładu, nie rzadziej niż co 15 minut.

Unieruchomienie przy użyciu pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa może trwać do 2 godzin, a na następne okresy 2-godzinne – po zasięgnięciu opinii lekarza poprzedzonej badaniem oraz po uprzedzeniu nieletniego o możliwości przedłużenia stosowania środka. Nie rzadziej niż co godzinę należy zapewnić krótkotrwałe uwolnienie unieruchomionego w celu zmiany jego pozycji lub zaspokojenia potrzeb fizjologicznych i higienicznych

Zasady pobytu nieletniego w zakładzie poprawczym

Niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia o umieszczeniu w zakładzie poprawczym sąd wykonujący orzeczenie występuje z wnioskiem o wystawienie skierowania do zakładu, w którym ma być umieszczony nieletni. Jeżeli orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie nie zawiera wskazania rodzaju tego zakładu, to zostanie on ustalony w skierowaniu. Skierowanie wystawia zespół specjalistów będący komórką Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich Ministerstwa Sprawiedliwości, po zapoznaniu się z nadesłaną dokumentacją, która składa się z prawomocnego orzeczenia o umieszczeniu w zakładzie poprawczym, opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno – konsultacyjnego, opinii schroniska dla nieletnich oraz aktualnych informacji o nieletnim.

W oparciu o wydane skierowanie sąd wystawia nakaz przyjęcia nieletniego do określonego zakładu. Przyjęcie poprzedza rozmowa z nieletnim, którą przeprowadza dyrektor zakładu poprawczego lub upoważniony przez niego pracownik, informując przyjmowanego o jego prawach, obowiązkach i warunkach pobytu. Nieletni przechodzi też badania lekarskie i poddany ostaje zabiegom higieniczno – sanitarnym. Drugą rozmowę, tzw. wstępną rozmowę adaptacyjną przeprowadzają z wychowankiem psycholog i osoby odpowiedzialne za jego resocjalizację. Nieletni może być umieszczony na czas nie przekraczający 14 dni w izbie przejściowej.

Zmiana rodzaju zakładu lub przeniesienie wychowanka do zakładu o wzmożonym nadzorze wymaga decyzji sędziego rodzinnego. W przypadkach niecierpiących zwłoki decyzję podejmuje dyrektor zakładu. Wymaga ona jednak zatwierdzenia przez sędziego rodzinnego.

Wychowanek zakładu poprawczego ma określone prawa i obowiązki, których musi przestrzegać, a środkami oddziaływania wychowawczego jest system nagród i kar, uwzględniający zasady indywidualizacji.

Wychowanek ma prawo do:

Zapoznania się z przysługującymi mu prawami,
Zapoznania się z obowiązkami,
Właściwej opieki i warunków pobytu, zapewniających higienę i bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej oraz ochrony i poszanowania jego godności osobistej,
Świadczeń zdrowotnych, opieki psychologicznej i socjalnej,
Życzliwego traktowania,
Wykonywania praktyk i korzystania z posług religijnych,
Ochrony więzi rodzinnych,
Wysyłania i otrzymywania korespondencji,
Poszanowania prywatności, z ograniczeniami wynikającymi z rodzaju zakładu,
Uczestniczenia w życiu zakładu,
Składania próśb, skarg, wniosków i odwołań do organu właściwego do ich rozpoznania.

Korzystanie przez wychowanka z przysługujących mu praw nie może naruszać praw innych osób oraz zakłócać w zakładzie należytego porządku.

Do obowiązków wychowanków zakładów poprawczych należy:

Uczestniczenie w procesie kształcenia i wychowania,
Przestrzeganie ustalonego w zakładzie regulaminu,
Przestrzeganie zasad współżycia społecznego,
Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa na terenie zakładu,
Posłuszeństwo wobec przełożonych, poprawnego traktowania iinnych wychowanków oraz innych osób,
Dbałość o stan zdrowia i higienę osobistą,
Dbałość o kulturę osobistą i kulturę słowa,
Sprzątanie pomieszczeń, w których przebywa, i utrzymywanie w nich należytego porządku,
Wykonywanie praz pomocniczych o porządkowym charakterze związanych z funkcjonowaniem zakładu,
Uzyskanie zgody dyrektora na opuszczenie zakładu,
Terminowe powroty z urlopów i przepustek.

Podstawa pracy resocjalizacyjnej z wychowankiem jest indywidualny plan resocjalizacji, który opracowuje wychowawca wspólnie z wychowankiem, o ile ten nie odmawia współpracy. IPR jest przedstawiany dyrektorowi zakładu przez wychowawcę.

Zakład udziela wychowankowi pomocy w nawiązaniu kontaktów z rodzicami. Jednocześnie mogą zostać zakazane kontakty z osobami mogącymi wywierać na wychowanka negatywny wpływ lub wpływać ujemnie na przebieg procesu jego resocjalizacji.

O decyzji umieszczenia wychowanka poza zakładem dyrektor ma obowiązek zawiadomić sąd rodzinny, który może decyzję tę uchylić. Wykonanie decyzji nastąpić może dopiero po zaakceptowaniu jej przez sąd. Rozwiązaniem systemowym zmierzającym d skutecznego i wolnościowego procesu powrotu wychowanka do życia w środowisku społecznym są tzw. hostele przy każdego rodzaju zakładach poprawczych. Ich celem jest przede wszystkim stworzenie wychowankowi warunków zbliżonych do rodzinnych, domowych, a więc innego niż zakładowe zakwaterowania, kontynuowanie nauki, spędzanie wolnego czasu, przygotowanie wychowanka do całkowitego usamodzielnienia się itp. Opiekę wychowawczą sprawuje wychowawca wyznaczony przez dyrektora zakładu.

Wychowanek otrzymuje na własne wydatki kwoty pieniężne, tzw. „kieszonkowe” wypłacane ze środków przeznaczonych na utrzymanie zakładu. Wysokość „kieszonkowego” wynosi miesięcznie 2,5 % najniższego wynagrodzenia pracowników. W przypadkach uzasadnionych trudna sytuacją materialną, względami osobistymi lub wychowawczymi „kieszonkowe” może być wyższe, ale nie może przekroczyć 10 % wskazanej podstawy obliczeniowej. Indywidualnie ustala to dyrektor zakładu.

Wychowance w ciąży, w czasie porodu i po porodzie zapewnia się świadczenia zdrowotne przygotowuje ją do prawidłowego pełnienia roli matki. Do czasu podjęcia decyzji przez sąd rodzinny w postępowaniu opiekuńczym zakład udziela pomocy w zorganizowaniu opieki nad dzieckiem.

Korespondencja wychowanka, z wyjątkiem korespondencji z organami państwowymi i samorządowymi, z Rzecznikiem Praw Obywatelskich oraz z organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Polskę umów między narodowych dotyczących ochrony praw człowieka, może być kontrolowana przez dyrektora lub upoważnionego przez niego pracownika pedagogicznego wyłącznie w przypadkach powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że zawiera treści godzące w porządek prawny, bezpieczeństwo zakładu, moralność publiczną, bądź może niekorzystnie wpłynąć na przebieg toczącego się postępowania lub resocjalizacji nieletniego. W razie ujawnienia treści, które mogą ujemnie wpłynąć na przebieg procesu resocjalizacyjnego, korespondencji wychowankowi nie doręcza się. Zatrzymana korespondencja podlega załączeniu do akt osobowych wychowanka, a o fakcie i powodach jej zatrzymania powiadamia się nieletniego, który może wnieść zażalenie do sądu.

W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi lub bezpieczeństwa dokonuje się przeszukania wychowanka oraz pomieszczeń, w których przebywa. Przeszukania osoby może dokonać tylko osoba tej samej płci. Przedmioty wartościowe, pisma, druki, fotografie i inne przedmioty mające charakter pornograficzny przekazuje się do depozytu wychowanka, a alkohol, środki odurzające i psychotropowe oraz niebezpieczne narzędzia podlegają zniszczeniu. Z przeszukania, przekazania i zniszczenia sporządza się zawsze protokół, podlegający załączeniu do akt osobowych wychowanka. O ucieczce wychowanka z zakładu, jego powrocie lub doprowadzeniu dyrektor lub osoba przez niego upoważniona ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia miejscowej jednostki Policji, rodziców (opiekunów) oraz właściwego sądu rodzinnego.

Środki i metody wychowawcze stosowane w zakładzie poprawczym

Za nienaganne wypełnianie swoich obowiązków wychowanek może otrzymać nagrody:

Pochwałę,
Pochwałę wobec wychowanków,
List pochwalny do rodziców lub opiekunów,
Zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu,
Zezwolenia na dodatkowe odwiedziny,
Przyznanie nagrody rzeczowej lub pieniężnej,
Podwyższenie kieszonkowego,
Zgodę na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby wychowanka,
Zgodę na udział w imprezach, zajęciach i szkoleniach poza zakładem,
Zgodę na uczęszczanie do szkoły poza zakładem,
Zgodę na posiadanie wartościowych przedmiotów,
Skrócenie, zawieszenie lub darowanie uprzednio wymierzonej kary,
List pochwalny do sądu,
Udzielenie przepustki do 3 dni,
Udzielenie urlopu,
Umieszczenie poza zakładem na mocy art. 90 u.p.n. ze względów wychowawczych lub szkoleniowych,
Przedstawienie do warunkowego zwolnienia na mocy art. 86 u.p.n.

Za zachowania naganne, za naruszenie przepisów zakładowych i nie realizowanie programu resocjalizacyjnego wychowanek może być ukarany karami:

Upomnienia,
Upomnienia wobec wychowanków,
Naganą,
Zawiadomieniem rodziców lub opiekunów o niewłaściwym zachowaniu wychowanka,
Zakazem rozmów telefonicznych na okres do 1 miesiąca, z wyłączeniem rozmów z rodzicami lub opiekunami,
Pozbawieniem możliwości uczestniczenia w imprezach na okres do 3 miesięcy,
Obniżeniem lub utratą prawa do kieszonkowego na okres do 3 miesięcy,
Cofnięciem zgody na posiadanie wartościowych przedmiotów,
Ograniczeniem lub wstrzymaniem prawa do spotykania się z osobami z zewnątrz, z wyłączeniem rodziców lub opiekunów, na okres do 3 miesięcy,
Zakazem wyjść poza teren zakładu na okres do 1 miesiąca,
Zakazem korzystania z przepustek i urlopów na okres do 3 miesięcy,
Zawiadomieniem sądu o niewłaściwym zachowaniu wychowanka,
Wstrzymaniem wniosku o umieszczenie poza zakładem na mocy art. 90 u.p.n.
Wstrzymaniem wniosku o przedstawienie do warunkowego zwolnienia na mocy art. 86 u.p.n.
Przeniesieniem do innego zakładu tego samego rodzaju.

Nagrody przyznaje i kary wymierza dyrektor zakładu lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny, z tym, że dwie najwyższe nagrody, tj. umieszczenie poza zakładem i przedstawienie do warunkowego zwolnienia przyznaje wyłącznie dyrektor po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej zakładu.

Szczególnymi środkami oddziaływań wychowawczych są przepustka i urlop. Mogą być one przyznane po 3 miesiącach pobytu w zakładzie poprawczym, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach nawet wcześniej. Urlop nie może przekroczyć 60 dni w ciągu roku, a urlop przyznawany wychowankowi zakładu resocjalizacyjnego o wzmożonym nadzorze lub o charakterze zamkniętym dla wielokrotnych uciekinierów – 30 dni. Urlopu udziela się po uprzednim opracowaniu programu pobytu wychowanka poza zakładem i po zabezpieczeniu mu w tym czasie odpowiedniej opieki.

Kary są postacią odpowiedzialności za naruszenie przepisów, statutu zakładu albo ustalonego w zakładzie porządku. Za jedno przewinienie może być wymierzona tylko jedna kara. Natomiast za popełnienie większej ilości czynów wymierza się także jedną, ale odpowiednio surowszą karę. Przy wymierzaniu kar stosowane są zasady indywidualizacji, a pod uwagę barć należy rodzaj i okoliczności czynu, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia wychowanka, zwłaszcza cele wychowawcze.

Wymierzanie kary poprzedza postępowanie wyjaśniające, w czasie którego wysłuchuje się wychowanka oraz inne osoby. Zasięga się także opinii psychologa. Z przebiegu postępowania wyjaśniającego należy sporządzić protokół, który podlega dołączeniu dl akt osobowych wychowanka. Decyzja o ukaraniu powinna być wydana na piśmie i zawierać określenie przyczyny ukarania, rodzaj kary i jej uzasadnienie oraz czas, na jaki została wymierzona. Decyzję tę załącza się do akt osobowych nieletniego, a jej treść komunikuje wychowankowi. W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi można odstąpić od ukarania, wykonanie orzeczonej kary zawiesić na okres do 3 miesięcy, zamienić ją na inną, skrócić lub darować, jednak pod warunkiem, że wychowanek przeprosił osobę pokrzywdzoną oraz naprawił szkodę. Kary wstrzymania wniosku o umieszczenie poza zakładem i o przedstawienie do warunkowego zwolnienia mogą być wymierzone po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

38. Wychowawcy podlegają bezpośrednio kierownikowi internatu. Do podstawowych obowiązków wychowawcy należy w szczególności :

rzetelne realizowanie zadań związanych z powierzonym mu stanowiskiem pracy oraz podstawowymi funkcjami zakładu,
wspieranie każdego wychowanka w jego rozwoju, prowadzenie zajęć programowych z grupą wychowawczą,
przestrzeganie praw nieletnich i egzekwowanie obowiązków nieletnich
troska o zdrowie i bezpieczeństwo podopiecznych
sprawowanie bezpośredniego i ciągłego nadzoru nad powierzoną jego pieczy grupą wychowawczą,
udzielanie wychowankom pomocy w rozwiązywaniu ich problemów osobistych,
otaczanie szczególną troską wychowanków słabych i zagubionych,
oddziaływanie na nieletnich własnym przykładem osobistym,
współpraca w realizacji zadań wychowawczych zakładu z pracownikami wszystkich działów zakładu,
współudział w opracowaniu i realizacji indywidualnych planów oddziaływań resocjalizacyjno- rewalidacyjnych oraz dbałość o prawidłowy przebieg procesu resocjalizacji wychowanka w ramach pełnienia funkcji wychowawcy – patrona.
Przygotowanie odpowiedniej dokumentacji związanej ze zwalnianiem wychowanków z zakładu, opracowanie Indywidualnych Programów Usamodzielnienia oraz sporządzanie wniosków o pomoc na usamodzielnienie do Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie

Funkcje i zadania schronisk dla nieletnich (na podst. Borowskiego)
- Umieszczenie nieletniego w schronisku dla nieletnich nie jest środkiem przeciwdziałania demoralizacji nieletnich, ale narzędziem postępowania w sprawie o czyn karalny, mającym charakter zapobiegawczy (funkcja zapobiegawcza).
- Ważna rola w procesie wychowawczo – resocjalizacyjnym, ponieważ w schronisku następuje zainicjowanie tego, co dopiero poprzez umieszczenie nieletniego sprawcy w zakładzie poprawczym, może przynosić oczekiwane efekty.
- W schronisku jest prowadzony de facto proces kształcenia i wychowania.
- Schroniska dla nieletnich zapewniają pozostanie wychowanków w izolacji społecznej do czasu zakończenia prowadzonych postępowań wobec nich przez sądy lub podmioty, które wydały decyzję o umieszczenie nieletniego w tego rodzaju zakładzie. Pobyt wychowanka w zakładzie ma zapobiec jego działaniom, które mogłyby utrudniać prowadzone przeciwko niemu postępowanie sadowe.
- W schroniskach opracowuje się diagnozę wychowanka oraz rozpoczyna proces resocjalizacji, także indywidualny proces resocjalizacji, współdziałając z rodzina nieletniego, organizacjami społecznymi oraz ośrodkami pomocy społecznej.
Definicja, przedmiot i podmiot diagnozy resocjalizacyjnej ( na podstawie wykładu + Pytka)

DIAGNOZA RESOCJALIZACYJNA

To rozpoznanie symptomów, ewolucji i mechanizmów regulacyjnych nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży
Sporządzona wystarczająco trafnymi i rzetelnymi metodami
Pozwalającymi na określenie rodzaju i kierunku wpływów otoczenia na przebieg i skutki socjalizacji osób diagnozowanych
W celu ich pedagogicznej oceny i zaprojektowania optymalnego programu resocjalizacji oraz wdrożenia go z punktu stwierdzonych stanów faktycznych.
Jej celem jest poznanie antagonizmu destruktywnego przejawiającego się przede wszystkim w sferze postaw i ról społecznych, wzmacnianego przez skumulowane oddziaływanie niekorzystnych czynników biopsychicznych i środowiskowych oddziałujących na jednostkę.

PODMIOT DIAGNOZY - osoby wymagające pracy, niedostosowane społecznie w stosunku do których stosujemy działanie resocjalizacyjnie wychowawcze.

ETAPY DIAGNOZY RESOCJALIZACYJNEJ

ETAP DIAGNOZY KONSTATUJĄCEJ FAKTY

Określenie rodzaju występujących zaburzeń
Wykrycie społecznych i psychologicznych mechanizmów, które prowadzą do rozpoznanych zaburzeń
Ustalenie udziału poszczególnych grup czynników w powstaniu obserwowanych zjawisk
Pełny opis istniejącego stanu rzeczy + konkluzja dotycząca działania interwencyjnego lub wstrzymania się od niego
1. ETAP DIAGNOZY UKIERUNKOWUJĄCEJ (PROJEKTUJĄCEJ)
  - Sformułowanie hipotez i postulatów dających podstawę do podjęcia decyzji dotyczących kierunku i zakresu pracy resocjalizacyjnej
  - Określenie związku między zabiegami wychowawczymi (przyczyna) a postulowanym stanem etapowym czy finalnym (skutek)
  - Uwzględnianie realnych możliwości realizacji zakładanych celów.

3. ETAP DIAGNOZY WERYFIKUJACEJ

Sprawdzenie prawdziwości uzyskanego obrazu diagnostycznego
Weryfikacja prawdziwości rozwiązań resocjalizacyjnych resocjalizacyjnych i profilaktycznych wdrożonych do realizacji.

DIAGNOZA:

Behawioralna
Interdyscyplinarna

DIAGNOZA BEHAWIORALNA

Przedmiotem są zachowania (taki, które przede wszystkim świadczą o wadliwym przystosowaniu się jednostki)
Analiza związków pomiędzy czynnikami uprzednimi (bodziec) a zachowaniami antyspołecznymi (reakcja)
Cel – wykrycie czynników, które maja wpływ na zmianę zachowań
Przyczyna niedostosowania społecznego – zachowanie niezgodne z normami
Opiera się na teorii uczenia się
Optymalna metoda diagnozowania – bezpośrednia obserwacja
Diagnozowanie trwa do momentu poprawy zachowania i jego wystarczającego utrwalenia
Zalety: odwoływanie się do faktów, poznanie szerokiej gamy zachowań, nierozerwalność diagnozy i wychowania, uniwersalność.

DIAGNOZA INTERDYSCYPLINARNA

Przedmiot to postawy, wadliwe funkcjonowanie w przypisanych rolach społecznych i warunki ułatwiające i umożliwiające pojawienie się nieprzystosowania społecznego ( mechanizmy regulacji zachowania człowieka w danych warunkach społecznych)
Diagnozowanie obejmuje określenie:
- Intensywności postaw antyspołecznych
- Stopnia wadliwego funkcjonowania w rolach społecznych
- Czynników powodujących występowanie konfliktu jednostki z normami
- Ocena stanu rzeczy oraz sformułowanie konkluzji dotyczącej dalszego postępowania

Na podstawie diagnozy formułuje się model oddziaływania terapeutycznego: MODEL BEHAWIORALNY LUB HUMANISTYCZNY

PODMIOT RESOCJALIZACYJNY- Osoby wymagające pracy, niedostosowane społecznie w stosunku do których stosujemy działanie resocjalizacyjnie wychowawcze.

41.ETAPY DIAGNOZY RESOCJALIZACYJNEJ

Etap diagnozy konstatującej fakty, wobec których zachodzi konieczność postępowania reformującego lub korygującego. Mogą to być np. negatywne reakcje jednostki na wymagania i nakazy zawarte w pełnionych przez nią rolach społecznych.

W pierwszym etapie diagnozy należy:

określić rodzaj występujących zaburzeń i dewiacji;
wykryć mechanizmy psychologiczne i społeczne prowadzące do rozpoznanych zaburzeń
możliwie dokładnie ustalić poszczególnych grup czynników w genezie obserwowanych zjawisk.

Pierwsze etap diagnozy polega na możliwie pełnym opisie istniejącego stanu rzeczy oraz konkluzji oceniającej, zawierającej decyzję dotyczącą działania interweniującego lub wstrzymywania się od niego. Wymaga się tak że określenia skutków osobistych i społecznych, jakie powodują dewiację w zachowaniu jednostki

Etap diagnozy ukierunkowującej(projektującej) polega na sformułowaniu hipotez i postulatów dającej podstawę do podjęcia decyzji dotyczących kierunku i zakresu zmierzonej działalności profilaktycznej lub resocjalizacyjnej. Na tym etapie należy określić związek miedzy postulowanym stanem etapowym lub finalnym-określonym jako skutek-a zabiegami wychowawczymi, korekcyjnymi, zapobiegawczymi- określonymi jako przyczyny. Projektowanie odbywające się na tym etapie diagnozy powinno uwzględniać także realną możliwość realizacji zakładanych celów. Istotnym elementem tego etapu diagnozowania jest więc optymalizacja projektu działania interwencyjnego, uwzględniając nie tylko specyfikę, nasilenie, funkcję, genezę, stadium i tendencje rozwojowe danego zjawiska, ale także poziom ewentualnych strat i zysków przy wyborze określonego rozwiązania profilaktycznego lub resocjalizującego.
Etap diagnozy weryfikującej jest ostatnim etapem diagnozowania mającym na celu sprawdzenie prawdziwości uzyskanego obrazu diagnostycznego. Ponadto można dzięki niemu zweryfikować prawidłowość rozwiązań profilaktycznych i resocjalizacyjnych wdrożonych do resocjalizacji.

42. MODELE DIAGNOZY RESOCJALIZACYJNEJ ZWIĄZANE Z DWONA MODELAMI ODDZIAŁYWAŃ TERAPEUTYCZNYCH

BEHAWIORALNA

Diagnoza behawioralna

Celem jest wykrywanie czynników wpływających na zmianę zachowania jednostki lub grupy społecznej. Istotą nieprzystosowania jest samo zachowanie a nie psychologiczne mechanizmy regulacyjne czy społeczne role.

Model diagnozy behawioralnej opiera się na teorii uczenia się dlatego resocjalizacja jest pojmowana jako proces wygaszania lub zapominania wyuczonych uprzednio wadliwych stereotypów behawioralnych.

Terapia behawioralna

Nastawiona jest na modyfikację zachowań społecznych przynoszących w konsekwencji rozmaite szkody, straty, zagrożenia. Dotyczy zatem eliminacji całej gamy zachowań uznanych za niewłaściwe, niepożądane i szkodliwe. W terapii tego typu nie ma konieczności poznawania złożonych mechanizmów psychologicznych zachowań człowieka. Celem jest odpowiednie manipulowanie karami i nagrodami (bodźcami)na które wrażliwy jest pacjent poddawany terapii.

Zgodnie z założeniami teorii uczenia się, większość zachowań dewiantywnych to zachowania wyuczone w toku socjalizacji. Oddziaływanie terapeutyczne polega na manipulowaniu czynnikami nagradzającymi i karzącymi. Trzeba stwarzać wychowankom sytuacje wychowawcze zawierające duży ładunek nagród psychologicznych. W szerokim zakresie stosuje się więc nagradzanie za każdy przejaw pożądanej aktywności społecznej, począwszy od tzw. punktów przydzielanych przez wychowawcę, a na zabawach, sporcie i rekreacji organizowanej poza murami zakładu skończywszy.

Przykładowy zestaw zaleceń pedagogiczno-terapeutycznych:

nie należy przyjmować postawy „dyktatora”
ściśle określać zakres wymagań, formułować je precyzyjnie, nie wymagać zbyt wiele
uzasadniać nasze wymagania
w kontakcie z podopiecznym nie dostarczać mu sprzecznych informacji o sobie
kontaktom interpersonalnym nadawać charakter osobisty
wzmagać samokontrolę
wzmagać odporność wychowanka na stresy, sytuacje trudne
nie zrywać kontaktu z wychowankiem, gdy zachowa się niepoprawnie

INTERDYSCYPLINARNA

Diagnoza interdyscyplinarna

Obejmuje:

określenie intensywności postaw antyspołecznych oraz sposobu ich wewnętrznej integracji
zidentyfikowanie stopnia wadliwości w funkcjonowaniu w przypisywanych jednostce rolach społecznych oraz poziomu internalizacji przepisów ról społecznych, które ona odgrywa w kręgach podkulturowych,
wskazanie hipotetycznych czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu jednostki z normami społecznymi. (tzw. niekorzystne czynniki rozwojowe typu biopsychicznego i socjokulturowego),
ocenę stanu rzeczy z punktu widzenia wielkości zagrożenia społecznego stwarzanego przez jednostkę i jej środowisko społeczne w wyniku, której formuje się konkluzję dotyczącą postępowania interwencyjnego lub wstrzymania się od niego.

Wymienione czynności wchodzą w skład diagnozy konstatującej fakty. Następnie diagnosta formułuje diagnozę projektującą, która jest weryfikowana w procesie resocjalizacja. Ta ostatnia (weryfikująca) pojmowana jest jako modyfikacja postaw antyspołecznych, ich mechanizmów regulacyjnych, w wyniku czego dochodzi do zmiany układu ról, w których jednostka funkcjonuje, oraz przewartościowania jej norm i wartości. Jedną z technik diagnostycznych w tym modelu jest Skala Nieprzystosowania Społecznego Pytki.

Terapia humanistyczna, ściśle związana z interdyscyplinarnym modelem diagnozy

Podstawowym celem terapii jest stworzenie jednostce sprzyjających warunków jej rozwoju psychospołecznego. Zmian przewartościowań oraz modyfikacji własnego postępowania dokonuje sam podmiot. Według tego modelu nie można usprawiedliwiać jednostki z powodu okoliczności (złe wychowanie w domu, środowisko patologiczne). Nawet notoryczni przestępcy są przeważnie świadomi celów własnych działań.

Terapia jest sposobem przywracania normalnych stosunków jednostki z otoczeniem społecznym. Może się ona wiązać ze stosowaniem stosunkowo prostych technik opartych na słowie (doradzanie, sugerowanie...).

Aby te techniki były skuteczne wobec presji rozmaitych czynników działających aktualnie na jednostkę, winny być spełnione następujące warunki:

terapeuta jest w stanie zaproponować inne wzorce niż przestępcze, pozwalające na pełniejsze zaspokojenie potrzeb
stosowane przez terapeutę techniki wpływu osobistego są dobrane adekwatnie do poziomu dojrzałości intelektualnej i emocjonalnej podopiecznego.
Terapeuta jest dla podopiecznego osobą znaczącą, a jednocześnie stwarzającą klimat ciepła emocjonalnego i poczucia bezpieczeństwa

Terapie humanistyczną można prowadzić grupowo, w środowisku terapeutycznym, zwanym „społecznością terapeutyczną” (socjoterapia). W czasie sesji terapeutycznej kładzie się nacisk na swobodne komunikowanie się, wyrażanie czy uświadamianie własnych i cudzych uczuć i myśli, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu wzajemnego zrozumienia, empatii oraz postępu w dojrzałości interpersonalnej.

Najciekawszymi formami psychoterapii grupowej są tzw. „T-groups” lub „Ecounter groups”, czyli grupy spotkaniowe, treningi interpersonalne, których zasadniczym celem jest nabycie umiejętności interpersonalnych, jak: dostrzeganie siebie, innych ludzi oraz procesów zachodzących w grupie, w jej strukturze i dynamice. Uczestnicy mogą uzyskać własną tożsamość i autentyczność osobową, uwolnić się od konfliktów i napięć blokujących normalny rozwój.

Trudnością jest fakt, iż takie terapie są ograniczone ze względu na to w jakich warunkach są prowadzone (zamknięte środowisko terapeutyczne np. domu dziecka), a już o wiele trudniej prowadzić głębsze formy oddziaływania psychoterapeutycznego pod przymusem w zakładach poprawczych czy schroniskach dla nieletnich.

Przymusowa terapia jest sprzeczna z ideą wychowania resocjalizującego. Każdy rodzaj terapii wymaga uprzedniej akceptacji ze strony zainteresowanego podopiecznego.

Zalecenia dotyczące ogólnych kierunków postępowania z młodzieżą trudną (J.M.Lee, N.P.Pallone):

poznanie wychowanka (jego potrzeby, środowisko z którego się wywodzi, historie jego życia, motywacje itd...)
zrozumienie wychowanka, czyli głębsze poznanie jego sposobów widzenia świata i osądzania go, co jest możliwe przez wczuwanie się
pełna akceptacja osoby wychowanka, utrzymywanie przyjaznych, nasyconych ciepłem emocjonalnym kontaktów, jak również otwierać nowe perspektywy samorealizacji
wytwarzanie sprzyjającego klimatu społecznego; tolerancyjnego

Pierwsze trzy kierunki dotyczą procesu indywidualizowania się osoby wychowanka.

TERAPIA BEHAWIORALNA I INTERDYSCYPLINARNA

Wybór stosowanej formy oddziaływani terapeutycznego winien być poprzedzony spełnieniem kilku warunków:

należy zidentyfikować zakres manipulowalności czynnikami wpływającymi na osiągnięcia celów terapeutycznych (czynniki wewnętrzne i zewnętrzne)
określenie realnych celów oddziaływania terapeutycznego w danym przypadku (uwzględnienie stanu zdrowia, ilorazu inteligencji, uzdolnień, środowiska rodzinnego itd.)

Na końcowy efekt resocjalizacyjny mają wpływ następujące czynniki (oprócz rozmaitych metod terapii):

wyjściowy stan mechanizmów regulacji psychicznej wychowanka
poziom dojrzałości interpersonalnej i biologicznej
stopień podatności na wpływy perswazyjne, opór na zmiany
długość pobytu w placówce oraz tryb skierowania do niej
systemu prawidłowo realizowanej opieki następczej w naturalnym środowisku wychowanka
wielkość podkulturowej presji środowiska społecznego do, którego wraca wychowanek po opuszczeniu placówki

43. BUDOWA I ZASTOSOWANIE SKALI NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO L.PYTKI JAKO NARZĘDZIA DIAGNOSTYCZNEGO.

Skala Nieprzystosowania Społecznego odnosi się od diagnozy interdyscyplinarnej.

ZASTOSOWANE SNS:

Służy do określania stopnia wadliwego funkcjonowania społecznego dzieci i młodzieży w wieku 13-17 lat. Pozwala na określenie intensywności i częstotliwości występowania tych cech i zachowań jednostki, które uznawane są przez społeczeństwo za negatywne i niekorzystne.

Skala nieprzystosowania społecznego jest przykładem skali szacunkowej, porządkującej informacje o danej jednostce. O nieprzystosowaniu jednostki w danym obszarze jej społecznego funkcjonowania wnioskuje się na podstawie przejawianych przez nią form i rodzajów zachowania postrzeganych przez otoczenie społeczne. Za osoby socjalizujaco znaczące uznano dla SNS: rodziców, kolegów, nauczycieli i wychowawców danej osoby.

W podejściu autora dominował behawioralny punkt widzenia zatem, interpretacja wyników SNS opiera się głównie na danych pochodzących z obserwacji zachowani się jednostki będącej przedmiotem diagnozy. Skala rejestruje rozmaite kategorie zachowań i sytuacje określające kontekst psychospołeczny. Uzyskane za pomocą SNS dane oraz ich prawidłowa interpretacja pozwalają na formułowanie orzeczeń diagnostycznych oraz zaleceń profilaktyczno-resocjalizacyjnych w stosunku do interesującej nas osoby lub grupy.

Na nieprzystosowanie społeczne jednostki wykazują te jej zachowania, które są nieadekwatnymi, powtarzającymi się uporczywie reakcjami na wymogi i nakazy zawarte w przypisanych jej rolach społecznych. Wspomniana nieadekwatność reagowania na przepisy i nakazy ról społecznych ujawnia się w łamaniu norm społecznych (prawnych, moralnych, obyczajowych) i lekceważeniu przez jednostkę powszechnie uznawanych oczekiwań społecznych. Wspomniane zachowania, jako sprzeczne z powszechnie uznawanymi standardami społecznymi, budzą zwykle dezaprobatę i podlegają sankcjom rozmaitych instrumentów kontroli społecznej.

Tak pojmowane nieprzystosowanie społeczne może być interpretowane w trzech płaszczyznach:

- behawioralnej, jako charakterystyka występujących form zachowania,

- psychologicznej, jako charakterystyka postaw i motywacji jednostki,

- etiologicznej, jako charakterystyka psychospołecznych uwarunkowań

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE SNS:

Nieprzystosowanie wyraża się nieprawidłowym, wadliwym funkcjonowaniem jednostki w przypisanych jej rolach społecznych: dziecka w rodzinie, rówieśnika, kolegi, ucznia w szkole
Konsekwencją tego jest wysoki poziom kumulacji zachowań określanych jako antyspołeczne, czyli antagonistyczno-destrukcyjne
Prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska wzrasta wraz z nasileniem się niekorzystnych dla dziecka czynników psychicznych(biopsychicznych) i socjokulturowych, które można traktować jako praprzyczyny społecznego nieprzystosowania
Nieadekwatne funkcjonowanie w rolach społecznych oraz rozmaite formy zachowań antyspołecznych traktowane są jako cząstkowe wskaźniki NS, których szkodliwość jest postrzegana i negatywnie oceniana, a nawet sankcjonowana przez socjalizującą znaczące lub instrumenty kontroli społecznej
Postrzeganie i ocenianie zachowań będących cząstkowymi wskaźnikami NS uzależnione jest od trzech podstawowych czynników:

od faktycznie przejawianych przez jednostkę zachowań
od możliwości i umiejętności obserwacyjnych osób socjalizującą znaczących, czy otoczenia społecznego
od surowości kryteriów oceny i surowości norm obowiązujących w danym środowisku

STRUKTURA SNS:

Składa się z 6 części (podskal):

I. Nieprzystosowanie rodzinne (NR) – mierzy w jakim stopniu dziecko związane jest z rodziną oraz jak często reaguje na wymagania roli w ocenie rodziców

II. Nieprzystosowanie rówieśnicze (koleżeńskie) (NK)- mierzy nieprzystosowanie dziecka do standardów szkolnej grupy rówieśniczej

III. Nieprzystosowanie szkolne (NS)- mierzy nieprzystosowanie dziecka do wymogów szkolnych

IV. Zachowania antyspołeczne (ZA)- mierzy nasilenie i częstość występowania antyspołecznych zachowań dziecka zaobserwowanych przez wychowawców lub rodziców

V. Kumulacja nieprzystosowanych czynników biopsychicznych (BP)- mierzy stopień nagromadzonych niekorzystnych czynników biopsychicznych u dziecka

VI. Kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych (SK)- mierzy stopień nagromadzonych niekorzystnych czynników socjokulturowych, w tym czynników „naznaczających” jednostkę jako dewiantywną

Każda podskala składa się z 10 kategorii opisujących cechy zachowania społ. w danym zakresie. Do opisu nasilenia danej cechy stosuje się skalę trójstopniową 0,1,2 pkt.

0 pkt- zachowania normalne

1pkt- umiarkowany stopień nasilenia negatywnych cech

2pkt- znaczny stopień nasilenia negatywnych cech

Na całą skale składa się zatem 60 pozycji (kategorii)

Podstawą niedostosowania społecznego jest suma pkt. uzyskanych w czasie badań ze wszystkich podskal. Uzyskane wyniki przelicza się na STENY (przelicznik systematyczny)

1-4 stena – nie ma potrzeby do działalności intensywnej (niskie)

5- stena – proponuje się działania profilaktyczne (przeciętne)

7-10 stena- zaleca się działanie resocjalizacyjne. (wysokie)

Im wyższa jest liczba punktów uzyskanych przez badanego w danej podskali, tym wyższe jest prawdopodobieństwo NS w zakresie określonym jej treścią.

DOKŁADNA CHARAKTERYSTYKA PODSKAL:

I. Nieprzystosowanie rodzinne (NR) – mierzy w jakim stopniu dziecko związane jest z rodziną oraz jak często reaguje na wymagania roli w ocenie rodziców

Prawdopodobieństwo NR jest tym większe, im:

słabsza jest kontrola rodziców nad czasem spędzanym przez dziecko poza domem
gorzej wywiązuje się z obowiązków domowych i podporządkowuje się poleceniom rodziców, oraz im bardziej unika kontaktów z rodzicami
mniej jest podatne na perswazję
więcej przejawia zachowań konfliktowych
słabiej identyfikuje się z pozytywnymi wzorami
chętniej naśladuje negatywne wzory

Wysokie wyniki uzyskane w tej podskali mogą świadczyć, nie tylko o NR, ale także o zaburzonych stosunkach wewnątrzrodzinnych (wadliwe postawy rodziców lub ich udział w podkulturze przestępczej). W takich sytuacjach, po wielu nieudanych próbach naprawy zachowania, wybiera się „mniejsze zło” odizolowując jednostkę od rodziców i umieszczając w odpowiedniej placówce (np. dom dziecka)

II. Nieprzystosowanie rówieśnicze (koleżeńskie) (NK)- mierzy nieprzystosowanie dziecka do standardów szkolnej grupy rówieśniczej- w ocenie szkolnych kolegów.

Prawdopodobieństwo NK jest tym większe, im:

większe trudności ma w nawiązywaniu i utrzymywaniu trwałych więzi z kolegami i koleżankami
częściej postrzegane jest jako niepopularne, nielubiane, nieakceptowane
często postrzegane jest jako samolubne, egoistyczne, niewspółpracujace z rówieśnikami
więcej ma konfliktów, sprzeczek w obrębie grupy rówieśniczej

Wysokie wyniki uzyskiwane w tej podskali świadczą o wadliwym przystosowaniu do wymogów, jakie mu stawia grupa rówieśnicza. Aby zniwelować NK należy zaktywizować dziecko raz indywidualnie zając się nim przez wychowawcę lub tak pokierować grupę, aby dziecko podniosło swą samoocenę i poprawiło swoją pozycję w grupie.

III. Nieprzystosowanie szkolne (NS)- mierzy nieprzystosowanie dziecka do wymogów szkolnych. Tutaj ocenia wychowawca szkolny, który ma najpełniejszy obraz jego zachowania i wyników w nauce.

Prawdopodobieństwo NS jest tym większe, im:

mniej systematyczne jest uczęszczanie do szkoły
częstsze są zmiany szkół tego samego typu
gorsze są wyniki szkolne
bardziej negatywny jest stosunek do szkoły, i/lub nauczycieli
słabszy jest związek zainteresowań z problematyką nauczania w szkole
częściej szkoła nie zaspokaja istotnych potrzeb intelektualnych i emocjonalnych

Aby zniwelować NS należy:

wyrównać wykryte luki w wiadomościach i umiejętnościach poprzez indywidualne metody nauczania i dobór atrakcyjnych form douczania, adekwatnych do jego możliwości intelektualnych
okresowe obniżenie wymagań dydaktycznych, w celu nadrobienia zaległości
nauczyciel musi być bardziej tolerancyjny i opiekuńczy

Jednym z czynników zmniejszających NS są dobre wyniki w nauce.

IV. Zachowania antyspołeczne (ZA)- mierzy nasilenie i częstość występowania antyspołecznych zachowań dziecka zaobserwowanych przez wychowawców lub rodziców

Prawdopodobieństwo ZA jest tym większe im więcej jednostka przejawia takich zachowań jak:

notoryczne, egoistyczne kłamstwa
ucieczki ze szkoły lub domu
alkoholizowanie się
kradzieże
agresywne zachowania ( w tym autoagresywne)

Osoby mające powyżej 15pkt można podejrzewać o poważne zaburzenia emocjonalne i osobowościowe, nawet o charakterze socjopatycznym.

Tą skale można uznać za najbardziej trafną i wartościową w procesie diagnozowania.

V. Kumulacja nieprzystosowanych czynników biopsychicznych (BP)- mierzy stopień nagromadzonych niekorzystnych czynników biopsychicznych u dziecka

Prawdopodobieństwo BP jest tym większe, im częściej występują u jednostki takie symptomy jak: nadpobudliwość psychoruchowa, stereotypie, nieśmiałość, lęk, dysleksja lub dysgrafia, drgawki, moczenie się, ostre zaburzenia somatyczne.

Wysokie wyniki w tej podskali wskazują na poddanie jednostki dogłębnym klinicznym badaniom psychologicznym. A w wyniku bardzo wysokim (powyżej 8stena) badaniom neurologicznym i psychiatrycznym.

Podskala składa się z dwóch części. Pierwsza (pozycje od 1 do 4) wymienia niekorzystne czynniki określające sytuację środowiskowo-społeczną, druga (od 5-10)- rodzaj lub liczbę zastosowanych środków resocjalizacyjnych.

Prawdopodobieństwo SK jest tym większe, im:

niższy status społeczno-ekonomiczny
bardziej patologiczna jest rodzina
częściej i intensywniej wchodzi w kontakt z podkultura przestępczą
większa była liczba procesów profilaktyczno-resocjalizujacych
bardziej jednostka charakteryzuje się z rolą negatywnego dewianta społecznego

Zakład karny jako instytucja resocjalizacyjna (metody i środki oddziaływania penitencjarnego stosowane w zakładzie karnym, problemy wychowawcze instytucji więziennej, czynniki zakłócające przebieg procesu resocjalizacji w zakładzie karnym).

Do środków oddziaływania na skazanych należą w szczególności praca, nauczanie, działalność kulturalno-oświatowa, społeczna oraz wychowanie fizyczne i zajęcia sportowe, nagradzanie i karanie dyscyplinarne.

Przy zatrudnianiu skazanego dyrektor:

1) podejmuje decyzję o zatrudnieniu lub wycofaniu z zatrudnienia oraz ustala wysokość wynagrodzenia, jeżeli skazanego zatrudnia się na podstawie skierowania do pracy,

2) ustala system konwojowania poza terenem zakładu karnego,

3) podejmuje decyzję o podwyższeniu przypadającej mu części wynagrodzenia, jeżeli na skazanym ciąży obowiązek alimentacyjny, a osoba uprawniona znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.

Skazany w okresie urlopu wypoczynkowego lub zwolnienia od pracy, korzysta z następujących uprawnień i ulg:

1) dodatkowego lub dłuższego widzenia,

2) dodatkowego zakupu artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym,

3) dłuższych spacerów,

4) pierwszeństwa lub częstszego udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, sportowych i wychowania fizycznego.

Zakres tych uprawnień i ulg określa dyrektor.

W zakładach karnych prowadzi się nauczanie w zakresie szkoły podstawowej, zasadniczej, średniej i zawodowego szkolenia kursowego. Zawodowe szkolenie kursowe może być w całości lub częściowo odpłatne.

Koszty kształcenia w szkołach poza obrębem zakładu karnego ponosi skazany. Jeżeli koszty te nie są wyższe niż koszty kształcenia w zakładzie karnym, mogą być one poniesione całkowicie lub częściowo przez zakład.

Dyrektor może zwolnić skazanego z obowiązku nauczania.

Skazany, który ukończył szkołę lub kurs, otrzymuje odpowiednio świadectwo ukończenia szkoły albo zaświadczenie o ukończeniu kursu, według wzorów ogólnie obowiązujących, bez wskazania, że uzyskał je w czasie wykonywania kary.

Skazany zwolniony z zakładu karnego przed zakończeniem roku szkolnego lub szkolenia kursowego może składać w zakładzie egzaminy końcowe, a zwolniony przed okresem klasyfikacji w szkole - otrzymuje zaświadczenie o uczęszczaniu do danej szkoły.

W zakładzie karnym organizuje się zajęcia kulturalno-oświatowe, sportowe i wychowania fizycznego.

Zajęcia kulturalno-oświatowe mogą polegać w szczególności na:

1) udostępnianiu audycji radiowych i telewizyjnych,

2) umożliwianiu korzystania z wypożyczanych lub dostarczanych książek, prasy i gier oraz zakupywania ich na własny koszt,

3) uczestniczeniu w zajęciach świetlicowych i kołach zainteresowań,

4) emisji filmów.

Zajęcia sportowe i wychowania fizycznego mogą polegać w szczególności na:

1) uczestniczeniu w zajęciach gimnastycznych i zajęciach kół sportowych,

2) uczestniczeniu w zawodach sportowych.

Nagrodami są:

Pochwała,
Zezwolenia na dodatkowe lub dłuższe widzenie,
Zezwolenia na widzenie bez osoby dozorującej,
Zezwolenie na widzenie w oddzielnym pomieszczeniu, bez osoby dozorującej,
Zatarcie wszystkich lub niektórych kar dyscyplinarnych,
Nagroda rzeczowa lub pieniężna,
Podwyższenie części wynagrodzenia za pracę przypadającej skazanemu nie więcej niż o 50% na okres od 3 miesięcy,
Zezwolenia na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu karnego, z osobą najbliższą lub osobą godną zaufania, na okres nie przekraczający jednorazowo 30 godzin,
Zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego bez dozoru, na okres nie przekraczający jednorazowo 14 dni,
Zezwolenia na odbywanie widzeń we własnej odzieży,
Zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów.

Karami dyscyplinarnymi stosowanymi w zakładach karnych są:

Nagana
Pozbawienie wszystkich lub niektórych nie wykorzystanych przez skazanego nagród lub ulg albo zawieszenie ich wykonania na okres do 3 miesięcy
Pozbawienie korzystania z udziału w niektórych zajęciach kulturalno – oświatowych lub sportowych, z wyjątkiem korzystania z książek i prasy, na okres do 3 miesięcy,
Pozbawienie możliwości otrzymania paczek żywnościowych na okres do 3 miesięcy,
Pozbawienie lub ograniczenie możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych lub wyrobów tytoniowych na okres do 3 miesięcy
Udzielanie widzeń w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą na okres do 3 miesięcy
Obniżenie przypadającej skazanemu części wynagrodzenia za pracę, nie więcej niż o 25 % na okres do 3 miesięcy
Umieszczenie w celi izolacyjnej na okres do 28 dni.

Kary pozbawienia możliwości otrzymywania paczek, dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i umieszczenia w celi izolacyjnej, nie stosuje się wobec kobiet ciężarnych, karmiących lub sprawujących opiekę nad własnymi dziećmi w domach matki i dziecka.

Nie wypisywałam czynników zakłócających ani problemów wychowawczych, bo tego nie ma w książkach. Trzeba mówić to, co się wie, czyli: przeludnienie, dużo osób uzależnionych, mało wychowawców, nuda wśród więźniów, mało miejsc pracy dla więźniów itp.

45.Zasada indywidualizacji w wykonywaniu kary pozbawienia wolności

Chodzi o stworzenie jak najlepszych warunków do przebiegu resocjalizacji, wybór najlepszego systemu wykonywnia kary. bez złych wpływów innych skazanych np. bardziej zdemoralizowanych, zapewnienie skazanemu bezpieczeństwa osobistego itp.

Bierze się pod uwagę:płeć, wiek, uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności, stan zdrowia fizycznego i psychicznego, stopień demoralizacji oraz zagrożenie społeczne.

46. Pojęcie i istota probacji

metoda poprawcza stosowana do niektórych sprawców przestępstw mniejszej wagi, polegająca na zawieszeniu kary po zlożeniu przyrzeczenia dobrego sprawowania się i zgodzie na opiekę kuratora. Jest to czas próby i kontroli.

Opiera się na założeniu, że proces resocjalizacji może przebiegać także na wolności, zwłaszcza jeśli chodzi o przestepców , których dotychczasowe życie, środowisko itp. Mogą sugerować że nie wróci on na drogę przestępstwa.

Probacja charakteryzuje się dużą skutecznością, większą niż pozbawianie wolności.

Trzy instytucje probacyjne:

1 warunkowe umorzenie postępowania (notatka w krajowym rejestrze karnym, ale uchodzi za osobę nie karaną)

2 warunkowe zawieszenie orzeczonej kary

3 warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania reszty kary

49. Penalizacja w wychowaniu resocjalizującym.

Penalizacja (od łac. poena - kara), to uznanie przez ustawodawcę określonego czynu za czyn zabroniony (przestępstwo), wykroczenie lub delikt dyscyplinarny. Dla prawa karnego penalizacja czynu jest podstawą odpowiedzialności karnej i zasądzenia przez sąd kary (nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege). Przeciwieństwem penalizacji jest depenalizacja.

Według innego rozumienia tego pojęcia penalizacja oznacza utrzymywanie zagrożenia karą danego czynu. W tym rozumieniu zabieg ustawodawcy polegający na uznaniu czynu za przestępstwo lub wykroczenie to kryminalizacja, która nieuchronnie pociąga za sobą penalizację. Kryminalizacja jest więc zabiegiem ustawodawcy, zaś penalizacja stanem, będącym wynikiem takiego zabiegu.

Niektórzy prawnicy terminu "penalizacja" używają także jako jako pojęcia określającego sytuację, gdy ustawa podwyższa karę za czyn już wcześniej zabroniony (czyn surowiej penalizowany) lub zmienia rodzaj odpowiedzialności, np. wykroczenie czyni przestępstwem.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
zaliczenie- pytania RESO, STUDIA PEDAGOGIKA opiekuńczo-wychowawcza z terapią pedagogiczną - własne,
Mechanika Semest I pytania egz
prelekcja ZUM z pytaniami
pytania przykladowe exam zaoczne(1)
pytania nowe komplet
Pytania egzaminacyjneIM
EGZAMIN PKM2 pytania2011
Podstawy Teorii Okretow Pytania nr 4 (20) id 368475
haran egzamin opracowane pytania
NAI A2 pytaniaKontrolne
OU pytania id 342624 Nieznany
BWCZ Pytania BWCZ 1 seria id 64 Nieznany (2)
Prawo handlowe pytania odp
MG pytania id 297579 Nieznany
ZiIP%20Fiz1%20pytania%20z%20I%20sprawdzianu%2030%20kwietnia%202008
Fitosocjologia pytania I termin
analiza pytania egzanim

więcej podobnych podstron

pytania reso

INTERDYSCYPLINARNA

TERAPIA BEHAWIORALNA I INTERDYSCYPLINARNA