Kl. 3 Gimnazjum

Temat: Przebieg akcji w dramacie J. Szaniawskiego pt. „Most”

Czas trwania lekcji: 45 min

Cele:

Główne:

- wprowadzenie uczniom pojęcia dramatu właściwego

- omówienie treści dramatu „Most” J. Szaniawskiego

Operacyjne:

- uczeń zna rodzaje literackie i ich specyfikę

- uczeń wskazuje cechy charakterystyczne dramatu

- uczeń wymienia elementy budowy dramatu i wskazuje je w omawianym dziele

- uczeń tworzy plan akcji dramatu „Most” J. Szaniawskiego

Nieoperacyjne:

- zapoznanie uczniów ze „Słownikiem rodzajów i gatunków literackich”

Metody: heureza, praca z tekstem, praca ze słownikiem (ewentualnie)

Formy pracy: zbiorowa, jednostkowa

Środki dydaktyczne:

Teksty dramatu „Most” J. Szaniawskiego, „Słownik rodzajów i gatunków literackich” red. G. Gazda i S. Tyniecka-Makowiecka, Kraków 2006

Przebieg lekcji:

1. Podanie tematu lekcji

2. Ustalenie gatunku literackiego omawianej lektury

1. Przypomnienie wiadomości o rodzajach literackich – wyznaczniki liryki, epiki i dramatu (można posiłkować się słownikiem, na podsumowanie wypowiedzi uczniów przeczytać poniższe cechy charakterystyczne danych gatunków)

Liryka – monolog podmiotu lirycznego przekazujący przeżycia wewnętrzne, doznania, emocje, przekonania jednostki – pomocniczo może występować opowiadanie, opis, dialog; dominuje funkcja ekspresywna i estetyczna; fabuła drugorzędna lub nieistotna (przeważają zestawiane ze sobą samodzielne obrazy); jeden porządek czasowy: czas lirycznego wyznania, realizowany najczęściej jako teraźniejszy (nawet czas przeszły lub przyszły zostaje sprowadzony do teraźniejszości ze względu na aktualną sytuację, w jakiej znajduje się podmiot liryczny);

Epika – dominuje narracja; narrator jest skupiony na relacjonowaniu zdarzeń i stanu rzeczy przez swą relację wpływa na wygląd i charakter świata przedstawionego; mowa postaci, ich dialogi i monologi występują tylko jako przytoczenia w narracji; dominuje funkcja poznawcza; dwa porządki czasowe: czas narracji, w którym toczy się opowiadanie narratora oraz czas fabuły, w którym toczą się opowiadane zdarzenia (zwykle ujęte jako zamknięta przeszłość); na ogół przeważa czas fabuły, realizowany formami czasu przeszłego;

Dramat – dominuje ukazanie akcji przez dialog występujących postaci; występuje podmiot dramatyczny, który jest dyskretny, bezosobowy; wypowiada się w didaskaliach, informując o miejscu zdarzeń, imionach oraz zachowaniu postaci – wyznacza co kto mówi; dominuje sytuacja rozmowy (dialog wynikający ze stosunków między występującymi postaciami lub monolog kierowany do widzów); fabuła budowana z dialogów postaci utworu; jeden porządek czasowy: występuje tylko czas teraźniejszy; dokonują się w nim wszystkie prezentowane w dramacie działania składające się na akcję; podstawową formą przekazu jest dialog lub monolog występu­jących postaci (w formie mowy niezależnej cytowanej przez podmiot dramatyczny);

1. Przypomnienie wiedzy o gatunkach dramatu – jakie uczniowie znają, czym się charakteryzują (można posiłkować się słownikiem lub na podsumowanie wiadomości uczniów przeczytać hasło ze słownika)

Komedia – cechuje ją pogodny nastrój, komizm, najczęściej żywa akcja i szczęśliwe dla bohaterów zakończenie;

Tragedia – ośrodkiem jej akcji jest nieprzezwyciężalny i kończący się nieuchronną klęską, konflikt wybitnej jednostki z siłami wyższymi – losem, fatum, prawami historii, prawami moralnymi, prawami społecznymi itp. Konflikt ten określa się jako konflikt tragiczny.

1. Próba przyporządkowania omawianego dramatu do znanych uczniom gatunkom (tragedia, komedia) – dramat właściwy; obyczajowo-psychologiczny

2. Podyktowanie uczniom notatki o nowym dla nich gatunku dramatu – dramacie właściwym

Dramat właściwy – gatunek dramatyczny budujący napięcie na innych zasadach niż zasady konfliktu tragicznego; wyróżnia się kilka odmian dramatu właściwego, m.in.: dramat romantyczny czy dramat obyczajowo-psychologiczny.

1. Omówienie sposobu prezentowania zdarzeń w analizowanym dramacie (o pewnych wydarzeniach dowiadujemy się z relacji bohaterów)

2. Stworzenie planu wydarzeń w punktach z omówieniem – praca wspólna lekcji z notatką na tablicy i w zeszytach

Plan wydarzeń

1. Przyjazd Heleny do Tomasza

2. Trudna rozmowa narzeczonych

3. Wiadomość o zerwaniu mostu

4. Przeprawa ojca Tomasza przez

5. Przybycie policjanta do domu przewoźnika

6. Podejrzewanie starego przewoźnika o zarwanie mostu

7. Rozmowa Heleny z policjantem

8. Szczęśliwy powrót ojca

1. Zadanie pracy domowej

Przygotować ocenę wybranego bohatera utworu (ustnie)