ĆWICZENIA 2
Majątek i kapitały – ujęcie bilansowe
Aktywa - ogół składników majątku (środków gospodarczych) kontrolowanych przez jednostkę gospodarczą w danym momencie; Aktywo jest to zasób kontrolowany przez przedsiębiorstwo w wyniku przeszłych zdarzeń, z którego oczekuje się przepływu przyszłych korzyści ekonomicznych do przedsiębiorstwa.
Pasywa - są to źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa. Pojęcie pasywów jest ściśle związane z bilansem przedsiębiorstwa, który przedstawia aktywa posiadane przez spółkę oraz źródła ich finansowania.
Aktywa trwałe - Aktywa trwałe to aktywa zaangażowane w jednostce długoterminowo, co najmniej na czas dłuższy niż rok, przy czym rok liczy się od dnia bilansowego. Są to aktywa o niskim stopniu płynności. Zalicza się do nich:
wartości niematerialne i prawne,
rzeczowe aktywa trwałe,
należności długoterminowe,
inwestycje długoterminowe,
długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Aktywa obrotowe - Aktywa obrotowe to składniki majątkowe, które zgodnie z oczekiwaniami przedsiębiorstwa zostaną zamienione na środki pieniężne lub zostaną zużyte w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub tzw. cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy. Z punktu widzenia funkcji jakie pełni ten majątek, dzieli się go na zapasy, należności krótkoterminowe i inwestycje krótkoterminowe.
Ustawa o rachunkowości(art. 3 ust. 1 pkt 18) definiuje aktywa obrotowe jako część aktywów, obejmującą:
rzeczowe aktywa obrotowe (zapasy) przeznaczone do zużycia lub zbycia w ciągu roku od dnia bilansowego lub w okresie dłuższym, jeżeli wynika to z właściwego dla danej działalności normalnego cyklu operacyjnego,
wszelkie należności z tytułu dostaw i usług oraz tę część pozostałych należności, która staje się wymagalna (wymaga spłaty) w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,
aktywa finansowe, czyli instrumenty kapitałowe wyemitowane przez jednostkę i niektóre instrumenty finansowe dostępne lub przeznaczone do sprzedaży bądź instrumenty finansowe utrzymywane do momentu wykupu, ale płatne i wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,
aktywa pieniężne,
krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów lub ich części, które wpływają na wynik finansowy następnego roku obrotowego (trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego).
Kapitał własny - są to wartości wniesione do spółki przez jej właścicieli (przede wszystkim kapitał zakładowy) oraz środki uzyskane w trakcie działalności i będące własnością spółki (tu podstawową pozycją jest zysk wypracowany przez spółkę).
Kapitał obcy - są to wszelkiego rodzaju źródła finansowania przy wykorzystaniu kapitału obcego. Będą to w dużej mierze kredyty i pożyczki zarówno długo- jak i krótkoterminowe oraz zobowiązania handlowe.
| AKTYWA | PASYWA |
|---|---|
A. AKTYWA TRWAŁE I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
A. KAPITAŁ WŁASNY I. Kapitał podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wartość ujemna) III. Udział (akcje) własne (wartość ujemna) IV. Kapitał zapasowy V. Kapitał z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wartość ujemna) |
B. AKTYWA OBROTOWE I. Zapasy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
B. REZERWY I ZOBOWIĄZANIA NA REZERWY I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe III. Zobowiązania krótkoterminowe IV. Rozliczenia międzyokresowe |
| KAPITAŁ WŁASNY | KAPITAŁ OBCY | |
|---|---|---|
| WADY |
|
|
| ZALETY |
|
|
jest stabilnym źródłem finansowania działalności przedsiębiorstwa,
stanowi elastyczne źródło finansowania,
nie zawsze przynosi oczekiwane korzyści (zwłaszcza w sytuacji występowania strat)
jest oddawany do dyspozycji na określony czas,
wpływa na zwiększenie płynności finansowej,
w zależności od formy organizacyjno – prawnej współwłaściciel uczestniczy lub nie w jego stratach,
umożliwia podjęcie i realizację przedsięwzięć przekraczających własne możliwości finansowe przedsiębiorstwa,
wierzyciele mają prawo do odsetek,
stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli,
angażowany na czas nieokreślony,
stanowi podstawę do powstania stosunków właścicielskich,
straty uszczuplają jego wielkość,
dawcy kapitału mają prawo do udziału w podziale zysku
w przypadku likwidacji czy upadłości roszczenia właścicieli są zaspokajane po uregulowaniu zobowiązań wobec wierzycieli,
wpływa na obniżenie obciążeń podatkowych,
wpływa na wzrost rentowności kapitałów własnych,
jego uzyskanie wymaga zabezpieczenia lub gwarancji,
w warunkach inflacji wierzyciele mogą zadać dodatkowych gwarancji,
jest mało elastyczny,
wraz z jego zastosowaniem rośnie ryzyko finansowe i koszt,
umożliwia kształtowanie optymalnej struktury kapitałowej,
jego nadmierne wykorzystanie może prowadzić nawet do przyznania uprawnień wierzycielom,
w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa wierzyciele są zaspokajani przed właścicielami,
daje prawo do udziału w podziale zysku,
wierzyciel (z reguły) nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji
Kapitałowi własnemu przypisuje się pełnienie funkcji gwarancyjnej/roboczej, a kapitałowi obcemu tylko gwarancyjnej/roboczej.
Funkcja gwarancyjna polega na tym, iż kapitał własny firmy stanowi zabezpieczenie dla wierzycieli, szczególnie wówczas, gdy w przedsiębiorstwie występują straty lub miejsce ma jego likwidacja i upadłość. W celu ochrony praw wierzycieli wprowadzone mogą zostać przepisy, które określać będą relacje pomiędzy kapitałem własnym a obcym w przedsiębiorstwie
Funkcja robocza polega na tym, iż kapitał stanowi źródło finansowania podejmowanych przez przedsiębiorstwo zadań i projektów.
Kapitał podstawowy –
Kapitał zapasowy - spółka akcyjna nie ma obowiązku tworzenia kapitału zapasowego. Jeżeli wspólnicy się zdecydują na utworzenie go, to jest on tworzony (stosowna uchwała, zapis w statucie) – np. część zysku z lat ubiegłych przelewamy na kapitał podstawowy.
Inne rezerwy –
Zysk niepodzielony – nie zostały podzielone dywidendy
Dopłaty wspólników – ustanawia się je w sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo ma złą sytuację finansową i wtedy postanawiają (uchwała)ze dotychczasowi wspólnicy mają wnieść dopłaty - te dopłaty one są ustanawiane w relacji DO POSIADANYCH UDZIAŁÓW. Proporcjonalnie. Udziały są w kapitale podstawowym, ale dopłaty nie są elementem kapitału podstawowego, one są elementem kapitału własnego – to jest osobna kategoria. Od decyzji spółki zależy czy one będą zwracane, bo mogą być, czy będą zatrzymane na czas nieokreślony. Jest tylko jedna sytuacja w z o.o i akcyjnej, w której te dopłaty NIE MOGĄ być zwracane - jeśli one były użyte na pokrycie STRATY BILANSOWEJ!!!
Akcja jest to papier wartościowy reprezentujący część kapitału zakładowego spółki akcyjnej. Akcje są emitowane przez spółkę akcyjną. Własność akcji jest formalnym dowodem potwierdzającym uczestnictwo posiadacza (akcjonariusza) w spółce akcyjnej. Własność akcji uprawnia akcjonariusza do:
Własności części spółki akcyjnej:
Akcjonariusz uprawniony jest do części zysku wypracowanego przez spółkę. Zysk ten wypłacany jest w formie dywidendy. Cała kwota wypłaconej przez spółkę dywidendy dzielona jest pomiędzy akcjonariuszy w stosunku do ilości ich udziałów (akcji) w spółce akcyjnej.
W przypadku likwidacji spółki, akcjonariusz jest uprawniony do udziału w majątku pozostałym po likwidacji.
Udziału w zarządzaniu spółką – Akcjonariusze są uprawnieni do udziału oraz głosowania na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy. Ilość głosów danego akcjonariusza zależy od ilości posiadanych przez niego akcji. Zarządzanie odbywa się przez głosowanie nad decyzjami wpływającymi na strategię i kierunek rozwoju firmy.
Udział akcjonariusza w spółce zależy od liczby posiadanych akcji w stosunku do ilości wszystkich akcji wyemitowanych przez spółkę.
Prawa i obowiązki wynikające z akcji zależeć mogą od rodzaju akcji posiadanych przez akcjonariusza.
Z punktu widzenia uprawnień posiadaczy akcji można wyróżnić akcje uprzywilejowane i zwykłe
Akcje uprzywilejowane dają prawo posiadaczy tych akcji do otrzymywania dywidendy w stałej wysokości niezależnie od wielkości wygenerowanego zysku.
Akcje zwykłe – ich posiadacze też mają przywileje, bo mogą otrzymywać dywidendy, ale w zmiennej wysokości i dopiero po wypłaceniu dywidendy akcji uprzywilejowanych
Ze względu na możliwość wtórnego obrotu akcjami można wyróżnić akcje imienne i na okaziciela
Imienne - do zbycia akcji potrzebne jest pisemne oświadczenie zbywającego
Na okaziciela - zbycie akcji następuje poprzez zwykłe jej oddanie (dominują na giełdzie papierów wartościowych)
Akcja jest papierem wartościowym, który ma swoją wartość. W przypadku akcji możemy mówić o 3 rodzajach wartości:
Wartość nominalna – jest określana w statucie spółki i podaje się ją w złotych (nie może być mniejsza niż 1 grosz). Wskazanie wartości akcji w statucie jest obligatoryjnym elementem treści dokumentu akcyjnego. Wartość tą ujawnia się w rejestrze sądowym. Wszystkie akcje w tym przypadku, muszą posiadać jednakową wartość nominalną. Naturalnie, w trakcie funkcjonowania spółki ich wartość może ulegać zmianie, tj. podwyższeniu lub obniżeniu.
Wartość emisyjna – jest to wartość za jaką akcje obejmowane są przez akcjonariuszy w ramach obrotu pierwotnego. Wartość ta nie może być niższa od wartości nominalnej akcji. Jeżeli jest natomiast wyższa, wtedy nadwyżka (tzw. agio) musi być uiszczona przed zarejestrowaniem. Cenę emisyjną wyznaczają akty zawiązania spółki. Nie rozstrzygnięta pozostaje kwestia, czy cena emisyjna „takich samych gatunkowo” akcji może być zróżnicowana dla poszczególnych akcjonariuszy. Dopuszczalne jest wyznaczenie różnej ceny emisyjnej ze względu na różny rodzaj akcji, czyli akcje zwykłe i uprzywilejowane lub akcje imienne albo na okaziciela; czy też ze względu na rodzaje subskrypcji.
Wartość rynkowa akcji – odpowiada natomiast cenie za jaką możemy nabyć akcje na rynku wtórnym, czyli regulowanym, giełdzie papierów wartościowych lub pozagiełdowym. Wartość ta bywa bardzo zmienna, może ulegać ustawicznym zmianom w zależności np. od nastrojów inwestorów giełdowych czy też ich preferencji, dlatego w opinii wielu nie oddaje ona prawdziwej (realnej) wartości całego przedsiębiorstwa.
Kapitał zakładowy jest to pierwotny wkład właścicieli wniesiony przy założeniu spółki, stąd inne określenie: kapitał założycielski. Wysokość kapitału zakładowego może być zmieniana w trakcie rozwoju firmy. Jego wartość musi być zgodna z danymi rejestru handlowego, umową spółki lub statutem jednostki gospodarczej. Kapitał zakładowy jest elementem kapitału własnego, zgodnie z Ustawą o rachunkowości ujmowanym w pasywach bilansu, a także w zestawieniu zmian w kapitale własnym[1].
Prawo większości krajów europejskich określa minimalny kapitał zakładowy, jaki jest potrzebny do zawiązania spółki. Do wyjątków w tej kwestii zalicza się m.in. Wielka Brytania. W Polsce według Kodeksu spółek handlowych wynosi on od 8 stycznia 2009:
5 000 zł w wypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
50 000 zł w wypadku spółki komandytowo-akcyjnej,
100 000 zł w wypadku spółki akcyjnej[2].
W pozostałych formach prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce występowanie minimalnego kapitału zakładowego przewidziano także w:
spółdzielni europejskiej – 30 000 euro,
spółce europejskiej – 120 000 euro.
Źródła tworzenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej:
równowartość wyemitowanych akcji w cenie nominalnej opłaconych gotówką i/lub aportami rzeczowymi,
przekształcenie kapitału udziałowego w kapitał akcyjny,
część zysku netto do podziału na pokrycie umorzenia akcji.
Źródła tworzenia kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:
równowartość udziałów pieniężnych i aportów rzeczowych wniesionych przez poszczególnych wspólników,
podwyższenie kapitału w drodze objęcia nowych udziałów,
przekształcenia kapitału akcyjnego w kapitał udziałowy,
zysk przeznaczony na umorzenie udziałów,
dopłaty do kapitału udziałowego.
Prawo poboru ma zastosowanie w przypadku nowej emisji akcji przez spółkę. Oznacza ono przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy. Prawo to jest o tyle istotne, że w przypadku objęcia takiej emisji przez nowy krąg akcjonariuszy nastąpiłoby tzw. rozwodnienie kapitału, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego. Korzystając z prawa poboru mają oni możliwość zachowania dotychczasowego "stanu posiadania" w spółce akcyjnej.
Ważną cechą prawa poboru jest to, że może ono być przedmiotem obrotu jako samodzielny papier wartościowy. Oznacza to, że dotychczasowi posiadacze "starych" akcji mogą zrezygnować z prawa objęcia nowych akcji sprzedając to prawo na giełdzie. Jednocześnie ci, którzy chcieliby nabyć akcje nowej emisji spółki, a przedtem nie byli jej akcjonariuszami, kupując prawa poboru mają taką możliwość.
Kapitał zapasowy – składnik kapitału własnego podmiotu przeznaczony na pokrycie ewentualnych strat finansowych. Kapitał zapasowy jest rezerwą finansową, która wspomaga i stabilizuje działalność przedsiębiorstwa. Kapitał zapasowy nie jest obowiązkowy dla spółek osobowych, umowy spółki oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Inne rezerwy –
Zysk niepodzielony – część zysków po opodatkowaniu, która zostaje zainwestowana w przedsiębiorstwie, a nie jest przeznaczona na wypłatę dywidend dla akcjonariuszy.
Dopłaty akcjonariuszy – funkcjonują tak samo jak w spółce z o.o., czyli ustanawia się je w sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo ma złą sytuację finansową i wtedy postanawiają (uchwała)ze dotychczasowi wspólnicy mają wnieść dopłaty - te dopłaty one są ustanawiane w relacji DO POSIADANYCH UDZIAŁÓW. Proporcjonalnie. Udziały są w kapitale podstawowym, ale dopłaty nie są elementem kapitału podstawowego, one są elementem kapitału własnego – to jest osobna kategoria. Od decyzji spółki zależy czy one będą zwracane, bo mogą być, czy będą zatrzymane na czas nieokreślony. Jest tylko jedna sytuacja w z o.o i akcyjnej, w której te dopłaty NIE MOGĄ być zwracane - jeśli one były użyte na pokrycie STRATY BILANSOWEJ!!!
Polityka stałej wielkości dywidendy polega na
Polityka stałej wielkości wskaźnika wypłat dywidendy polega na
Rezydualna polityka dywidendy polega na
Na czym polega model Portefelda?