Materiał do egzaminu z mikroekonomii- wykłady

1.Założenia modelu racjonalnego konsumenta:

I. Użyteczność jest dla konsumenta czymś ważnym i pożądanym co realizuje się w sferze wymiany.

II. Racjonalny konsument będzie starał się maksymalizować użyteczność

Założenie to przyjmuje postać kryterium maksymalizacji użyteczności.

III. Konsument posiada potrzeby nasycalne.

IV. Konsument ma swoja własną skalę referencji która nie zależy od jego dochodów i den dóbr konsumpcyjnych. Zależy natomiast od intensywności odczuwania danej potrzeby.

Konsument posługuje się skalą preferencji.

V. Preferencje są spójne co oznacza min. spełnianie relacji przechodniości.

2.Interpretacja zasad Gossena:

1. Pierwsza zasada Gossena mówi, że użyteczność krańcowa z tytułu konsumpcji danego dobra maleje wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji aż do punktu nasycenia, kiedy użyteczność krańcowa jest równa zeru.

Pierwsza zasada Gossena ( prawo malejącej użyteczności krańcowej).

1. Druga zasada Gossena mówi o tym, że funkcja użyteczności całkowitej z tytułu konsumpcji danego dobra wzrasta aż do osiągnięcia punktu maksimum, gdy użyteczność krańcowa jednostki tego dobra osiąga wartość zerową, a następnie spada.

2. Trzecia zasada Gossena mówi, że konsument osiąga maksimum całkowitej użyteczności z tytułu konsumpcji wszystkich dóbr przy danych ograniczeniach cenowych i dochodowych wówczas, gdy użyteczność krańcowej jednostki pieniądza przeznaczonej na zakup dowolnego dobra zrównuje się.

Trzecie zasada Gossena( punkt równowagi konsumenta)

1. Czwarta zasada Gossena mówi, że konsument znajdujący się w stanie równowagi może zwiększyć swoją całkowitą użyteczność z tytułu konsumpcji i wszystkich dóbr tylko wówczas, gdy odkryje nowa potrzebę, przy złożeniu, iż istnieje dobro (usługa) zaspokajająca ja i przewartościuje swój system preferencji lub gdy zmienią się warunki ograniczające (wzrośnie jego dochód lub spadną ceny dóbr konsumowanych przez niego).

3.Interpretacja ordynarna zasad Gossena:

Krzywa obojętności:

Krzywa obojętności (indyferencji) to geometryczne miejsce tych wszystkich punktów, które obrazują takie ilościowe kombinacje dobra A i dobra B, dla których całkowita użyteczność z tytułu ich posiadania i konsumpcji odczuwana przez konsumenta jest stała.

Mapa obojętności:

Mapą obojętności nazywamy zbiór krzywych indyferencji.

4. Niekonwencjonalne zachowania konsumenta:

1. Efekt naśladownictwa- polega na dostosowaniu własnych wyborów do wzorca konsumpcyjnego i rezygnacji przy tych wyborach z własnych preferencji.

2. Efekt demonstracji (efekt veblena)- polega dokonywaniu takich wyborów które pozwalają zademonstrować naszą pozycję społeczną, bogactwo nie będąc zgodnymi z racjonalnym konsumentem.

3. Efekt snoba- polega na dokonywaniu takich wyborów które pozwolą się wyróżnić od innych konsumentów.

4. Efekt Giffena-

5. Co to jest mechanizm rynkowy? I jakie ma atrybuty. Wyjaśnić je.

Mechanizm rynkowy- wyraża zależności zachodzące między podstawowymi siłami rynkowymi- popytem i podażą- raz cenami w krótkim i długim okresie.

Każdy mechanizm rynkowy możemy scharakteryzować za pomocą:

1. Elastyczność rynku- oznacza reagliwość podmiotów rynkowych na różnego rodzaju bodźce. Przykładem takiej reagliwości jest elastyczność popytu. Wyraża ono zmienny popyt, odbywa się pod wpływem różnych determitatnt tj. np. ceny (elastyczność cenowa popytu), ceny dóbr komplementarnych lub substytucyjnych (elastyczność mieszana popytu) czy dochody (elastyczność dochodowa popytu). Rozmiary tj. reagliwość mierzymy przy pomocy odpowiednich współczynników elastyczności.

Podobnie możemy liczyć elastyczność podaży. Tutaj detemitantami mogą być ceny lub koszty.

Należy pamiętać , że współczynniki elastyczności opisują nam sytuację występującą na danym rynku w przeszłości lub teraz. Jeśli chcemy wykorzystać je do oceny przyszłej sytuacji, to musimy założyć, że nie ulegną zmianie warunki które decydowały o dotychczasowym kształtowaniu się elastyczności.

1. Skłonności do równowagi- Administrując od dyskusji nad istnieniem lub nie dynamicznej lub statycznej równowagi na rynku możemy przyjąć inną interpretację równowagi rynkowej. Zgodnie z nią wyrazem skłonności rynkowych do równowagi na rynku jest fakt zawierania transakcji rynkowych. Im więcej takich transakcji jest zawieranych tym skłonność ta jest większa.

2. Konkurencyjność- Oznacza skłonność podmiotów rynkowych do rywalizacji między sobą. Rozróżnić możemy 3 płaszczyzny konkurencyjne:

- pierwsza płaszczyzna dotyczy konkurowania między oferentami. Przyjmuje ona postać po pierwsze „walki” o klienta. Po drugie rywalizacji na rynkach czynników produkcji o lepsze warunki (ceny, jakość) dostępu do czynników produkcji.

-druga płaszczyzna dotyczy rywalizacji pomiędzy nabywcami. Tutaj sprawa jest skomplikowana gdyż wiąże się z jakością, kolejnością nabycia, wynegocjonowaniem ceny itp.

-trzecia płaszczyzna dotyczy konkurencji między nabywcami, oferentami i przypisuje postać negocjacji np. co do ceny.

Na poszczególne płaszczyzny konkurencja realizowana jest za pomocą zróżnicowania narzędzi i metod. Ogólnie wyróżnić możemy:

1. Konkurencje cenową która obejmuje:

-manipulowanie (obniżanie) cenami

-konkurencje kosztową (obniżanie kosztów wytwarzania)

b) Konkurencje pozacenową, którą można realizować poprzez:

- promocje produktu i reklamę

-konkurowanie różnorodnością usług towarzyszących sprzedaży np. dowóz

- konkurowanie zmianami jakościowymi

- konkurowanie różnorodnością cech produktu

-konkurowanie znakiem, marką fabryczną

-konkurowanie obrazem firmy (image)

6. Pojęcie systemu cen, funkcje systemu cen, formy dyskryminacji cenowej.

System cen to ogół kształtujących się na rynku cen dóbr i usług oraz relacje tworzące się między cenami towarów.

Funkcje systemu cen:

- funkcja informacyjna( cena jest lub powinna być informacja o rzadkości i wartości poszczególnych dóbr)

-funkcja alokacyjna makroekonomiczna( ceny sygnalizują pomiotom gospodarczym, jakie są pożądane kierunki przepływu zaspokojenia ekonomicznego w skali rynku i gospodarki).

-funkcja motywacyjna( ceny stanowią bodźce do podejmowania lub rozszerzania działalności, albo do, zmniejszania czy zaniechania działalności gospodarczej).

-funkcja obrachunkowa( cena jest podstawowym parametrem wykorzystywanym w mikroekonomicznym rachunku prowadzonym przez poszczególne podmioty rynkowe)

-funkcja alokacyjna mikroekonomiczna( ceny informują producentów i konsumentów czy dokonana przez nich alokacja posiadanych zasobów ekonomicznych np. dochodów jest optymalna).

Formy dyskryminacji cenowej:

1. Dyskryminacja cenowa I stopnia (dyskryminacja czysta) polegająca na sprzedawaniu poszczególnych jednostek produktu po najwyższej możliwej do uzyskania cenie)

2. Dyskryminacja cenowa II stopnia (rabat hurtowy) polegająca na uzależnieniu ceny od ilości nabywanych jednostek produktu.

3. Dyskryminacja cenowa III stopnia (segmentacja rynku) opierająca się na strategii różnicowania cen do stosunku do określonych grup nabywców (segmentów).

7.Założenia doskonałej konkurencji:

1. Dostateczne rozproszenie popytu i podaży- mówi, że na rynku doskonałej konkurencji istnieje dostatecznie dużo oferentów i nabywców oraz żaden z nich nie posiada takiego udziału w rynku, aby mógł określić warunki rynkowe, zwłaszcza cenę. Cena jest wypadkową gry sił popytu i podaży, a dla podmiotów rynkowych jest parametrem (wielkością danych).

2. Homogeniczność produktu- mówi, że na rynku doskonałej konkurencji każda jednostka oferowanego produktu posiada te same cechy fizyczne i tą samą zdolność zaspokajania określonej potrzeby, a dodatkowo nabywcy nie mają żadnych preferencji co do oferenta, czyli jest im obojętne od kogo nabywają produkt.

3. III. Swoboda wejścia i wyjścia z rynku- mówi, że na rynku doskonałej konkurencji nie ma żadnych barier dla podmiotów które chcą wejść na ten rynek (barier kosztownych, ekonomicznych, prawnych, społecznych czy innych). Jednocześnie nie ma też barier związanych z opuszczaniem rynku (np. kosztów zamknięcia produktu).

4. Doskonała przejrzystość rynku- mówi, że podmioty działające na rynku doskonałej konkurencji posiadają wszystkie niezbędne informacje o sytuacji rynkowej w teraźniejszości i przyszłości. Oznacza to brak ryzyka czy niepewności decyzyjnych na tym rynku. Informacja ta jest darmowa.

5. Brak kosztów transakcyjnych- na rynku doskonałej konkurencji oznacza, że podmioty nie ponoszą żadnych innych nakładów związanych z przygotowywanymi, przeprowadzonymi i wyegzekwowanymi transakcjami poza ceną towaru.

Pod pojęciem kosztów transakcyjnych rozumieć będziemy te wszystkie nakłady, bez których nie możemy przeprowadzić i wyegzekwować transakcji bez wyłączenia ceny.

1. Bierna rola rządu- oznacza brak jakiejkolwiek formy ingerencji państwa i jego agend w funkcjonowaniu rynku. Dotyczy to min. wykorzystywania podatków, dotwarzania produkcji i spreadingu ustalania przez rząd cen lub innych warunków (norm).

2. Doskonała podzielność produktu- oznacza możliwość nabywania/sprzedawania danego produktu w dowolnie małych jednostkach. Jest to założenie techniczne zakładające wykorzystanie aparatu matematycznego w opisie rynku.

3. Doskonała podzielność czynników produkcji- w tym założeniu doskonała podzielność i mobilność czynników produkcji podobnie jak wyżej umożliwia nabywania/zbywania tych czynników w minimalnych ilościach. Natomiast doskonała mobilność oznacza, że czynniki produkcyjne mogą być przenoszone na inne rynki bezkosztowo i aczasowo (natychmiast).

8.Krótko i długookresowa równowaga na rynku doskonałej konkurencji, położenie ATC.

Pod pojęciem krótkiego okresu rozumieć będziemy sytuację w której niektóre wielkości ekonomiczne mogą pozostawać stałymi.

Długi okres oznacza, że wszystkie wielkości są zmienne.

Równowaga krótkookresowa:

Przypadek I

Jeżeli krzywa ATC czyli kosztu jednostkowego położona jest poniżej punktu wyznaczonego MR=MC to wówczas przedsiębiorstwo osiąga zysk maksymalny i jest on dodatni.

Przypadek II

Krzywa ATC położona jest dokładnie w punkcie wyznaczonym przez warunek MR=MC (jest styczna) to przedsiębiorstwo osiąga zysk maksymalny zerowy.

Przypadek III

Jeżeli krzywa ATC położona jest powyżej punktu wyznaczonego przez warunek MR=MC to przedsiębiorstwo osiąga zysk maksymalny, ale jest on ujemny, czyli ekonomicznie strata tego przedsiębiorstwa jest mniejsza.

Równowaga długookresowa:

Po I

Warunek maksimum zysku pozostaje bez zmian.

Po II

Krzywe kosztów przeciętnego (ATC) i marginalnego (MC) „łagodnieją” (wyszczuplają się)

Po III

W długim okresie maksymalny zysk zeruje się, co oznacza, że krzywa ATC jest styczna w punkcie równowagi.

9. Założenia polipolu z uwzględnieniem niszy monopolistycznej.

1. Produkty na rynku polipolu są zróżnicowane, ale są bliskimi substytutami. Cena różniąca powoduje powstanie niszy monopolistycznej na rynku.

2. Na rynku polipolu działa wielu oferentów i nabywców. Żaden nie może dyktować warunków dla całego rynku.

3. Każdy oferent jest względnym ceno twórcą, co oznacza możliwość kształtowania ceny w pewnym zakresie na własny produkt, ale nie daje możliwości dyskryminacji cenowej.

Brak dyskryminacji cenowej zmusza polipoliste do dokonania wyboru strategii cenowej:

-strategia obniżania cen

-strategia podwyższania cen

IV. Rynek polipolu charakteryzuje się względną swobodą wejścia i opuszczenia rynku. Oznacza to, że polipoliste MUSI ponieść koszty zróżnicowania produktu.

1. Rynek polipolu jest przejrzysty informacyjnie.

Krótko i długookresowa równowaga polipolu:

Równowaga krótkookresowa:

1. Jeżeli ATC położone jest poniżej PM to zysk jest maksymalny i dodatni.

2. Jeżeli ATC jest styczna w punkcie B to zysk będzie optymalny i zerowy.

3. Jeżeli krzywa ATC jest powyżej punktu B to zysk jest optymalny, ale ujemny (najmniejsza strata)

Równowaga długookresowa:

1. Warunek równowagi bez zmian MR=MC

2. Krzywe kosztów będą się wywłaszczały

3. W długim okresie krzywa D i MR pokrywają się co oznacza zanik zysku monopolowego.

4. Zysk zeruje się (ATC jest styczną)

10. Założenia oligopolu

1. Na rynku oligopolu występuje jedna z trzech sytuacji:

1. Występuje kilku lub kilkunastu dużych oferentów i wielu małych nabywców- oligopol oferenta.

2. Występuje kilku lub kilkunastu małych oferentów i niewielu małych nabywców- oligopson.

3. Występuje niewielu dużych oferentów i niewielu dużych nabywców- oligopol bilateralny.

1. Oligopoliści maja duże możliwości kształtowania ceny rynkowej i struktury podaży. Wszelkie działania w tym zakresie danego oligopolisty są obserwowane przez innych które na niego reagują.

2. Produkt oferowany w oligopolu może być:

1. Homogeniczny co oznacza identyczne ceny użytkowe i brak preferencji do oferentów (oligopol homogeniczny)

2. Produkt jest zróżnicowany, ale są to bliskie substytuty (oligopol heterogeniczny).

1. W oligopolu istnieją silne bariery wejścia, różne rodzajowo i o różnym charakterze. Mogą to być bariery ekonomiczno-kosztowne, technologiczne, prawno-instytucjonalne (problem uzyskania koncesji), przyrodnicze, społeczne. Bariery te mogą być zamierzone lub nie zamierzone.

2. Rynek oligopolu jest nieprzejrzysty informacyjnie.

11. Strategie cenowe oligopolu w oparciu o model Sylosa-Labiniego

12. Dlaczego oligopoliści niechętnie korzystają z formy współpracy oligopolu?

13. Założenia monopolu pełnego

1. Na rynku monopolu pełnego istnieje:

1. Jeden oferent, wielu małych nabywców- monopol oferenta

2. Wielu oferentów, jeden nabywca- monopol nabywcy-monopson

3. Jeden oferent i jeden nabywca- sytuacja dwustronnego monopolu

1. Monopolista ma bardzo silny wpływ na cenę i rozmiary podaży. Cene może kształtować nawet poniżej kosztów wytwarzania (cena dumpingowa) aż po graniczną, górna wartość wyznaczona przez zdolność nabywczą konsumenta. Może przy tym stosować lub nie dyskryminację cenową. Jeżeli stosuje to jest to monopol dyskryminujący, jeżeli nie to niedyskryminujący.

2. Produkt na rynku monopolu pełnego jest homogeniczny. W stosunku do tego produktu nie ma bliskich substytutów.

3. W monopolu pełnym wejście na rynek jest w pełni zablokowane. Bariery mogą mieć różny charakter i trwałość.

4. Na rynku monopolu pełnego jest pełna przejrzystość informacyjna.

14. Równowaga monopolu pełnego przy kryterium zysku i przychodu całkowitego