Ochrona własności intelektualnej

Terminy wykładów: egzamin pisemny

11,18,25 październik; konsultacje:

8,15,29 listopad; poniedziałek 9.30 – 11.30

6 grudzień; wtorek 9.30 – 10.30 pokój 08

[e-mail]

Własność intelektualna to nie jest własność przemysłowa

Własność intelektualna – zbiór praw odnoszących się w szczególności do:

• Dzieł literackich, naukowych, artystycznych;

• Fonogramów, programów radiowych i telewizyjnych;

• Wynalazków;

• Odkryć naukowych;

• Wzorów przemysłowych;

• Znaków towarowych;

• Nazw handlowych;

Na gruncie politycznym oznacza to takie gałęzie prawa jak: prawa autorskie i prawapokrewne; prawo własności przemysłu i prawo do baz danych;

• Główne akty prawa w tym zakresie:

• Ust. Z dnia (16 IV) 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

• Ust. Z dnia (4 II ) 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

• Ust. Z dnia (30 VI ) 2000r. Prawo własności przemysłowej

• Ust. Z dnia (27 VII) 2001r. o ochronie baz danych

• Prawo międzynarodowe:

• Konwencja Paryska o ochronie własności przemysłowej z 1883r. Polska przystąiła do niej w 1919r. Polscy sygnariusze utworzyli Związek Paryski;

• Konwencja Berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z 1886r. Podpisana wtedy przez 10 państw, które utworzyły Związek Berneński, Polska przystąpiła do niego w 1920r.

• Autor, obywatelstwo (lub miejsce zamieszkania) i miejsce publikacji swojego utworu.

• Przesłankami zastosowania tej Konwencji są: przedmiotem ochrony; obowiązuje zastosowanie minimum ochrony konwencyjnej – ochrona z tytułu konwencji przysługuje wtedy, gdy prawo krajowe przewiduję mniejszy zakres ochrony od prawa konwencyjnego. A więc minimalny poziom ochrony przewidziany przez konwencję nie może być skutecznie obniżony przez prawo krajowe.

• Powszechna konwencja o prawie autorskim z 1952r. – podpisana w Genewie. Polska przystąpiła w 1976r. Celem było stworzenie systemu uniwersalnego, a nie ograniczonego terytorium.

• Konwencja o ochronie wykonawców, producentów fonogramów i organizacji nadawczych z 1961r. – podpisana w Rzymie. Jest to regulacja „sąsiednia do prawa autorskiego”. Chodziło o ochronę artystów publicznie wykonujących dzieła, którzy nie są autorami. Polska 1977r.

• Konwencja Monachijska o patencie europejskim z 1973r. – celem było ustanowienie jednej procedury udzielania patentów w Europie. Określa funkcjonowanie organizacji i zadań Europejskiego Urzędu Patetycznego.

• Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS) z 1994r. Polska 2000r.

• Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) o prawie autorskim oraz Traktat WIPO o wykonaniach artystycznych – oba z 1996r. Polska 1) od 2004r. 2) od 2003r.

• Plus Dyrektyw Wspólnot, w tym:

• Z dnia 14 V 1991r. w sprawie ochrony prywatnych programów komputerowych

• Z dnia 9 IX 1992r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej;

• Z 1993r. w sprawie harmonizacji czasu ochrony praw autorskich i niektórych praw pokrewnych;

• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO)

• Powstała w 1976r. jako agenda ONZ

• 1974r. – przekształcenie w agencję wyspecjalizowaną ONZ

• Siedziba: Genewa; biura: Rio de Janeina, Tokio, NY, Singapur

• Cel: tworzenie i koordynowanie regulacji dot. Systemu ochrony własności intelektualnej, świadczenie pomocy producentom, technologom, pogłębienie współpracy administracyjnej w tej dziedzinie, czuwanie nad przestrzeganiem umów międzynarodowych

PRAWO AUTORSKIE – pojęcie prawnicze oznaczające:

• Ogół praw przysługujących autorowi;

• Przepisy upoważniające autora do decydowaniu o użytkowaniu dzieła i czerpania z niego korzyści;

Podmiotem ochrony praw autorskich jest utwór

Utwór – jest nim każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym, oryginalnym charakterze, niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wykorzystania.

Ustawa z 1994r. :

• Podmiotem ochrony praw autorskich jest coś co jest wyrażone. Pomysł nie jest przedmiotem ochrony. W Polsce utwór staje się przedmiotem ochrony w momencie jego ustalenia;

• Ustalenie – uzewnętrznienie utworu w taki sposób, który pozwala na jego percepcję osobom innym niż twórca. Wtedy kończy się proces tworzenia utworu, zyskuję zaś tzw. Zdolność percepcyjną. Ustalenie utworu nie oznacza jego utrwalenia.

Co ma znaczenie ?

• Ochronie praw podlega nie tylko utwór ukończony, ale też jego forma;

• Ochrona nie zależy od formalności – nie trzeba utworu gdzieś zgłaszać, rejestrować;

• Dla ochrony nie ma znaczenie wartość utworu ani osoba twórcy

• Nie ma znaczenie wielkość utworu. Może być nim książka, ale też pojedynczy znak

• Nie ma znaczenia czy w utworze użyto wulgaryzmu czy też nie;

Rodzaje utworów:

1. Samoistne i niesamoistne/zależne (ze względu na wykorzystanie cudzych wkładów twórczych)

2. Utwory zbiorcze:

   • Dzieła zbiorowe

   • Zbiory dzieł

3. Chronione na zasadach ogólnych oraz chronione na zasadach szczególnych pn. komputerowe

Nie są przedmiotem praw autorskich:

1. Akty normatywne lub ich urzędowe projekty;

2. Urzędowe dokumenty, znaki materiały i symbole;

3. Opublikowane opisy patentowe lub ochronne;

4. Proste informacje prasowe np. informacja o wypadku, repertuar kin, notowania giełdowe, program TV;

Ad. A

Dokumentem urzędowym jest dokument sporządzony w przypisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania, stanowią one dowód tego co zostało urzędowo stwierdzone lub zaświadczone.

Są to więc: orzeczenia sądów, obwieszczenia, przypisy wewnątrz zakładowe, wzory pism, formularzy itp.

Materiały urzędowe to pojęcie szersze, choć nie sprecyzowane przez prawo.

Zalicza się tutaj: specjalistyczne opracowania, szkice, opinie, mapy, ekspertyzy, opinie biegłych’

Znaki i symbole – ich używanie jest usankcjonowane normą prawną np. znaki drogowe, akcyzy, znaki Sił Zbrojnych RP;

Plagiat – przywłaszczenie sobie autorstwa lub wprowadzenie w błąd co do autorstwa części lub całości utworu.

Wyróżnia się:

1. Plagiat jawny – inaczej oczywisty, jest to przejęcie cudzego utworu w całości lub znacznej części w niezmienionej postaci lub tylko z minimalnymi zmianami;

2. Plagiat ukryty – reprodukcja cudzego utworu w istotnych elementach jego treści, lecz w postaci mniej lub bardziej przekształconej;

Plagiat na uczelni/ formy;

1. Plagiat jawny bądź ukryty w pracach licencjackich, magisterskich itp.;

2. Wykorzystanie prac studentów, seminarzystów lub doktorantów przez pracowników naukowych;

3. Przekraczanie granic dozwolonego użytku utworów;

4. Wykorzystanie prac studentów przez uczelnię(prace tę nie stanowią tzw. utworów pracowniczych);

5. Auto plagiat:

• Jest to dzieło będące w znacznym stopniu powtórzeniem wcześniejszych utworów tego samego artysty;

• Cel – skuteczne zwiększenie liczby publikacji;

• Publikacje tak powstałe nie wprowadzają nowej wiedzy;

• Częsta forma – auto plagiat kompilacyjny ( kilka mniejszych utworów tworzy następnie większy)

• Nie ma auto plagiatu gdy twórca poda źródło (czyli wcześniejszą pracę swojego autorstwa)

Inne przestępstwa na uczelniach

• Sprzedaż gotowych prac licencjackich, magisterskich a nawet doktorskich;

• Uzyskanie na podstawie niesamodzielnie napisanej pracy tytułu zawodowego lub stopnia zawodowego;

Podstawy prawne karalności

• Ust. O prawie autorskim i prawach pokrewnych (wprowadzenie w błąd co do autorstwa);

• Kodeks Karny;

• Ust. Prawo o szkolnictwie wyższym:

  • Odpowiedzialność dyscyplinarna zarówno dla pracowników naukowych jak i studentów;

• Najczęstsze kary – pozbawienie prawa do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego na stałe lub w czasie określonym, pozbawienie uzyskanego tytułu, dla studentów – wydalenie z uczelni;

• Na mocy art. 144 ust. 5 nie stosuje się przedstawienia wykroczeń dyscyplinarnych:

Podsumowanie – utwór wobec innych dzieł:

TAK NIE

• Indywidualizacja utworu posiada charakter statyczny dla danego autorstwa;

• Elementy – styl, melodia tworzenia itp. ;

• Kreatywność – wyposażenie dzieła w nowe nieistniejące wcześniej elementy;

• Odtwórczy charakter;

• Brak kreatywnych działań;

• Standaryzacja;

Podmiot prawa autorskiego

Prawo autorskie przysługuje twórcy o ile ustawa nie stanowi inaczej. Domniema się że twórca jest osobą której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo poddano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnieniem utworu.

Współtwórcy

• Współtwórcom przysługują prawa wspólne;

• Wielkość udziałów jest równa (o ile w umowie nie podano inaczej);

• Do wykorzystania utworu w całości potrzebna jest zgoda wszystkich;

• Roszczenia z tytułu naruszenia praw autorskich do całości utworu może wnieść każdy, ze współtwórców;

• Uzyskane świadczenia przypadają wszystkim – stosownie do udziałów;

Wyróżnia się prawa autorskie:

a) autorskie prawa osobiste:

• nie podlegają zbyciu lub zrzeczeniu się

• nie są ograniczone w czasie

Są to PRAWA do:

• autorstwa utworu

• oznaczenia swoim nazwiskiem lub pseudonimem / anonimowość

• nienaruszalność treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania (integralność utworu) np.takie zmiany, które zrywają więź twórcy z utworem.

• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności (także o wycofaniu)

• nadzóru nad sposobem korzystania z utworu

  • wydanie utworu zmarłego twórcy bez podpisania umowy z jego spadkobiercą jest naruszeniem prawa autorskiego

b) autorskie prawa majątkowe

• prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utwóru;

• są zbywalne i ograniczone w czasie;

• Art.17 – jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłącznie prawo do korzystania z utworu i wynagrodzenia;

Reprodukcja – udostępnienie utworu;

• Trwała – polega na udostępnieniu odbiorcom egzemplarzy dzieła poprzez wprowadzenie ich do obiegu, użyczenie lub najem. Taka reprodukcja poprzedzona jest zwielokrotnieniem lub utrwaleniem.

• Jednorazowa – umożliwienie zapoznania się z dziełem bez udostępniania nośnika materialnego.

Najem egzemplarzy utworu – przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania w celu bezpośredniego lub pośredniego uzyskania korzyści majątkowej.

Użyczenie egzemplarzy utworu – przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania nie mające przynieść korzyści majątkowej.

Dozwolony pożytek publiczny utworu – bez zgody wolno nieodpłatnie korzystać z legalnie rozpowszechnionego dzieła na użytek osobisty.

Zakres własnego użytku osobistego obejmuję korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa lub stosunku towarzyskiego.

Wolno rozpowszechniać w celach inf. W prasie, radiu i TV:

1. już rozpowszechnione:

• sprawozdania o aktualnych wydarzeniach

• aktualne artykuły

• aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie

1. krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów

2. mowy wygłaszane na publicznych spotkaniach, zebraniach

3. krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów

Jest to tzw. prawo produktu

• Uprawnienia mają instytucje naukowe i oświatowe (użytek w celach oświatowych i naukowych)

• Wprowadzenie zapisów w 2004r. o użytku dla dobra osób niepełnosprawnych art.33.1.

Ustawa przewiduje również dozwolony użytek utworu w celach państwowych i gospodarczych. art. 33.2 / 33.3

• W celach prawnych i gospodarczych:

• wolno korzystać dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych;

• wolno, w celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów, korzystać z egzemplarzy utworów już rozprowadzonych, w zakresie uzasadnionych promocją wystawy lub sprzedaży, z wyłączeniem ich handlowego wykorzystania.

Przy korzystaniu należy zastosować zasady:

• należy wymienić imię i nazwisko twórcy oraz źródło;

• nie wolno godzić w interesy twórcy;

Zasady dozwolonego użytku publicznego:

1. Podyktowany jest najczęściej ważnymi potrzebami społ. (np. koniecznością sprawnej wymiany inf.)

2. Wszelkie wątpliwości dotyczące tego czy mamy do czynienia z dozwolonym użytkiem publ. Rozpatrywane są na korzyść twórcy

3. Użytek o którym mowa nie może naruszać praw autorskich osobistych. Dotyczy wyłącznie praw autorskich majątkowych

4. Można korzystać z utworów pod warunkiem wymienienia twórcy oraz źródła

Prawa autorskie majątkowe gasnął z upływem 70lat

Od kiedy jest liczony czas ochrony?

1. od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych

2. Gdy twórca nie jest znany – od daty rozpowszechnienia lub ustalenia

3. W przypadku utworów audiowizualnych – od śmierci najpóźniej zmarłej osoby, która przyczyniła się do powstania utworu

Przejście autorskich praw majątkowych:

art. 41

• w drodze dziedziczenia lub na podst.umowy

• nabywca praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej

• umowa o przeniesieniu aut. Praw maj. Lub umowa o korzystaniu z utworu zwana dalej licencją obejmuje pole eksploatacji wyraźnie w niej wymienione

• nie ważna jest umowa w części utworów mających powstać w przyszłości

Zasada domniemania odpłatności (art.43.1)

„Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie aut. praw maj. lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia”.

Zmiana warunków umowy

Art.44

„W razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy praw autorskich majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd”

Prawa pokrewne:

• prawo do artystycznych wykonań

• prawo do fonogramów i wideogramów

• prawo do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych

Artystyczne wykonanie – działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, wokalistów, tancerzy itp. w sposób twórczy przyczyniający się do powstania wykonania.

Fonogram – pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej jakiegoś utworu

Wideogram – pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazu z dźwiękiem lub bez.

Czas trwania praw pokrewnych:

• do artystycznych wykonań – 50lat

• do fonogramów i wideogramów - 50lat

• do pierwszych wydań – 25lat

• do wydań naukowych i krytycznych – 30lat

Konsekwencje prawne wobec osoby naruszającej pr. autorskie:

Z punktu widzenia twórcy (Może żądać):

* zaniechania naruszania

* usunięcia skutków naruszenia (złożenie publicznego oświadczenia)

* naprawienia wyrządzonej szkody (zadośćuczynienie pieniężne)

* wydania uzyskanych korzyści ( materiały użyte do wytworzenia można wycofać z obrotu, przekazać autorowi w ramach zadośćuczynienia, zniszczyć)

Rodzaje przestępstw:

• Plagiat

• Bezprawne rozpowszechnienie cudzego utworu, fonogramów, wideogramów (wbrew uprawnieniom lub wbrew ich warunkom)

• Bezprawne utrwalenie lub zwielokrotnienie w celu rozpowszechnienia

• Paserstwo

• Produkcja, obrót, reklama, posiadanie, przechowywanie lub wykorzystywanie urządzeń lub ich komponentów przeznaczonych do nielegalnego używania lub obchodzenia skutecznych zabezpieczeń przed nielegalnym odtwarzaniem, przegrywaniem

• Uniemożliwiane lub utrudnianie prawa do wykonywania kontroli (tzw. autorskiej)

Kary:

• grzywny

• ograniczenie wolności

• pozbawienie wolności do lat 5 (najostrzejsza kara za przestępstwa -stałym źródłem dochodu)

Współczesne wyzwania

1. ochrona tych praw w Internecie

2. monitorowanie sieci PZP

3. wzmocnienie kontroli na granicach, bazarach, targowiskach

4. wsparcie finansowe dla policji

5. przyspieszenie prowadzonych postępowań sądowych

6. kampanie społeczne

7. sankcjonowanie w sposób szczególny piractwa na skalę przemysłową

8. zmniejszenie wyroków skazujących w zawieszeniu

Ochrona wizerunku art. 81

Rozpowszechnienie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Nie jeśli osoba otrzymała wynagrodzenie za pozowanie (np. modelka)

Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku

1. Osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych.

2. Osoby stanowiącej szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza

Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku może mieć dowolną formę, ale zgoda powinna być oczywista, niewątpliwa, a także wystarczająco szczegółowa ( a więc, czas, sposób, miejsce rozpowszechnienia oraz inne warunki powinny być wyraźnie sprecyzowane).

Zgoda na rozpowszechnianie wiz. - zasady:

1. dla konkretnego podmiotu (nie dotyczy osób trzecich)

2. może być cofnięte – przyczyna nie jest istotna

3. zezwolenie – forma dowolna

4. zgoda na rozpowsz. W celach inf. i reporterskich nie może być rozciągnięta na inne obszary, np. reklamy

5. ciężar dowodowy leży po stronie osoby utrwalającej wizerunek

6. dotyczy rozpowszechnienia (samo zrobienie zdjęcia nie jest zabronione)

Organizacje zbiorowego zarządu – (definicja ustawowa) stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów, producentów, organizacje radiowe, telewizyjne, których statutowym działaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy. Organizacje tego typu są pośrednikami między właścicielami praw autorskich a użytkownikami.

Zadania:

-udzielanie licencji na wykorzystanie dzieł chronionych prawem autorskim w sytuacji, gdy nie jest to prawnie dozwolone

-ściąganie wynagrodzeń i ich podział między członków organizacji

-ochrona i reprezentacja praw właścicieli praw autorskich

-zawieranie umów o wzajemnej reprezentacji z organizacji z innych państw

Podjęcie działalności przez takie organizacje wymaga zezwolenia właściwego ministra.

Stowarzyszenie Autorów ZAIKS – powstanie w 1918r. pod nazwą Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych, siedziba w Warszawie, Po II wojnie światowej to jedyna w Polsce organizacja ochrony praw autorskich przez ponad 40 lat; działa poprzez 13 dyrekcji okręgowych; liczba twórców członków (2006r.) to 2731 osób.

Rodzaje licencji:

1. Z punktu widzenia osoby udzielającej licencji:

-właściwa – licencji udziela osoba wyłączanie uprawniona z tytułu praw autorskich lub praw pokrewnych.

-sublicencja – licencji udziela licencjobiorca

1. Z punktu widzenia swobody licencjodawcy:

-zwykła (niewyłączna) – nie wyklucza możliwości udzielania dalszych licencji, obowiązuje zasada domniemania

-wyłączna – licencjodawca zobowiązuje się do nieudzielenia w ogóle dalszych licencji innym osobom, bądź zobowiązuje się do nieudzielenia licencji na określonym obszarze.

1. Ponadto:

Pełna – zezwolenie uprawnionego do korzystania z prawa przez licencjobiorcę w tym samym zakresie co uprawniony i jego posiadacz

Ograniczona – ogranicza zakres korzystania do wyższego niż w przypadku licencji pełnej

Indywidualna – dotyczy jednorodnego wykorzystania utworu przez osoby fizyczne

Ramowa – obejmuje pewną kategorię utworów należących do różnych właścicieli praw autorskich (stacje radiowe)

Ustawowa – normatywne zezwolenie na korzystanie z cudzego utworu w określonym zakresie i na określonych warunkach

Zasady dotyczące licencji:

a)Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie 5 lat, chyba że w umowie postanowiono inaczej

b)Jeżeli umowa nie zastrzega wyłączności korzystania z utworu w określony sposób (licencja wyłączna), udzielanie licencji nie ogranicza udzielenia przez twórcę upoważnienia innym osobom

c)Licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej)

d)Umowa licencyjna wyłączna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zwykła licencja może być dokonana w dowolnej formie

e)Licencja obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione

Umowa o prawach autorskich powinna zawierać:

1. Data, miejsce zawarcia umowy

2. Określenie stron

3. Typ kontraktu

4. Określenie utworu – przedmiotu umowy

5. Zakres eksploatacji – pole eksploatacji, zakres terytorialny itp.

6. Postanowienia dotyczące płatności wynagrodzenia

7. Zakres odpowiedzialności

8. Kary umowne za niedotrzymanie terminów

9. Określenie właściwości sądowej

10. Określenie sposobu dokonywania zmian

11. Postanowienia w sprawie materiałów pomocniczych

12. Określenie uprawnień licencjobiorcy wobec osób trzecich

Przykłady licencji na oprogramowanie:

1. Typu EULA (licencja użytkownika końcowego) -standardowy typ licencji, przewidziany dla użytkowników zarówno indywidualnych jak i korporacyjnych

-licencja zastrzega wszelkie prawa dla producenta

-użytkownik otrzymuje ściśle określony, wąski zakres uprawnień

- np. System Microsoft Windows XP Professional zezwala na instalowanie i używanie tylko 1 kopii systemu; zabrania użytkownikowi kopiowania oprogramowania, instalowania go na większej niż 1 liczby stanowisk, modyfikowania oprogramowania, dystrybucji zmodyfikowanych kopii, dekompilacji produktu

1. Typu GNU GPL

-licencja którą każdy programista może zastosować do swojego dzieła w celu nadania mu statusu wolnego oprogramowania i ochrony wolności jego użytkowników

-oparta jest na 4 wolnościach (składają się na definicje wolnego oprogramowania np. system operacyjny Linux)

Cztery wolności:

1. - prawo do korzystania z programu w jakimkolwiek celi

2. – prawo do badania sposobu działania programu i adaptowania go do wiernych potrzeb

3. – prawo do rozpowszechniania kopii, by pomóc innym

4. – prawo do ulepszania programu i do publicznego rozpowszechniania ulepszeń tak aby korzystało całe społeczeństwo

1. Typu Shareware

-udostępniane są bez opłat, ale z pewnymi utrudnieniami

-udostępnianie użytkownikiem zwykle w celu wypróbowania programu przed zakupem. Autorzy oczekują zapłaty, gdy użytkownik chce nada używać programu (może to być sugestia lub żądanie)

-wyróżnia się zwykle wersję podstawową (lekką) oraz wersję pełną (płatna, zawiera więcej funkcji)

-w związku z powyższymi ograniczeniami można mówić o programie typu „nagware” (wyświetla się informacja o zakończeniu czasu testowania, komunikaty zachęcające do zakupu pełnej wersji)

1. Typu Adware

-programu udostępniane bezpłatnie, ale podczas ich działania wyświetlają się reklamy pobierane z Internetu np. Gadu Gadu

Licencja Creatice Commons to sposób powszechnego udostępniania przede wszystkim w Internecie, utworu w sposób nieodpłatny i niewyłączny.

Zasady:

-wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora, służy celom niekomercyjnym, jest nieodpłatne. Są jednak różne odstępstwa, występują różne warianty licencji. Podstawowy warunek – osoby uprawnione zezwalają na korzystanie w sposób bezpłatny.

-funkcjonują jako licencje niewyłączne

Nielegalne oprogramowanie w firmie:

-odpowiada za nie pracodawca, nawet mimo niewiedzy

-wynika z art. 120 kodeksu pracy

-dopiero, gdy taką szkodę naprawi ma prawo żądania kosztów pieniężnych – zwrotów od pracownika

-za posiadanie nielegalnego oprogramowania można stracić pracę (bez wypowiedzenia, z winy pracownika)

Prawo cytatu:

Reguluje je art. 29.1 ustawy z 1994r.

- Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. (muzyka, film, okładka itp.)

-odnosi się do wszelkich cytatów – nie tylko tekstowych ale i muzycznych, filmowych, graficznych itp.

-w granicach przewidzianych przez prawo z cytatu może korzystać każdy nieodpłatnie. Rozmiar cytatu nie może być na tyle duży, aby dochodziło do reprodukcji cudzego dzieła.

-przy stosowaniu cytatu podać trzeba twórcę oraz źródło

-cytat oznacza niemożność wprowadzania zmian do cytowanego fragmentu. Można to robić, ale w formie własnych dopisków (stosuję się wówczas konstrukcję „przyp. red”)

Własność przemysłowa (podstawa prawna – prawo własności przemysłowej z 30.06.00r)

Przedmiotem prawa własności przemysłowej jest:

-wynalazek

-wzór użytkowy

-wzór przemysłowy

-znak towarowy

-oznaczenie geograficzne

-topografia układów scalonych

Formy ochrony własności przemysłowej:

1. Ochrona poprzez

a) Patenty

b) Prawa ochronne

c) Prawa z rejestracji

1. Prawa osobiste i prawa majątkowe na dobrach własności intelektualnej

2. Ochrona cywilna i karna własności intelektualnej.

Wynalazek (bez względu na dziedziny techniki) to:

1. nowe rozwiązanie

2. posiadające poziom wynalazczy

3. i nadające się do przemysłowego stosowania.

Ad. a) Nowość- jeśli nie jest częścią dotychczasowego stanu techniki

Ad. b) Jeśli wynalazek nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty ze stanu techniki

Ad. c) Jeśli może być wykorzystywany w rozumieniu technicznym

Ochrona wynalazków przejawia się w formie udzielania patentów.

Patentów nie udziela się na:

- wynalazki, których wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami

- odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt

- sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach

Wzór użytkowy- pokazuje jak coś działa; nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczy kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci; wzór użytkowy uważa się za użyteczny, jeśli pozwala na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. Np. oprawa lampy oświetleniowej, skrzynka transportowa

Wzór przemysłowy- pokazuje jak coś wygląda, nowa posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentacje

Znaki towarowe- każde oznaczenia, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego; może być w nim w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, także melodia lub inny sygnał dźwiękowy

Przykłady:

- Znaki słowne: wymyślony, nieistniejący wyraz/ wyraz istniejący/ imię, nazwisko (McDonald’s, Philips)/ skrót (HP, BMW, CCC)

- Slogan (Just do it)

- Kształt opakowania

- Znaki sensoryczne- zapach, dźwięk itp.

Funkcje znaków towarowych:

- oznaczenie pochodzenia

- reklama

- jakościowa (pozytywne skojarzenia z cechami produktu itp.)

Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia:

1. Których używanie narusza prawa osobiste i majątkowe osób trzecich

2. Które są sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami

3. Które ze swojej istoty mogą wprowadzać w błąd, w szczególności co do charakteru, właściwości lub pochodzenia geograficznego towaru

Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli zawierają:

1. Nazwę lub skrót RP bądź jej symbole, nazwy, herby województw, miast, znaki sił zbrojnych, reprodukcje orderów, odznaczeń itp.

2. Skróty nazw lub symbole obcych państw, organizacji międzynarodowych, przyjęte tam oznaczenia, stemple kontrolne i gwarancyjne

3. Urzędowo uznane oznaczenia przyjęte do stosowania w obrocie , w szczególności znaki bezpieczeństwa, jakości

4. Symbole o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, których używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne, tradycję narodową

Oznaczenia geograficzne- oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru Np. koniak, szampan, szynka parmeńska, oscypek

TOPOGRAFIE UKŁADÓW SCALONYCH

• rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego

Baza danych

• zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych wg określonej systematyki lub metody indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego co do jakości lub ilości nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości

Przykłady:

-encyklopedie

-słowniki

-zbiór utworów audiowizualnych (filmoteka)

-dane meteorologiczne- ich zestawienie itd.

Czas ochrony własności przemysłowej w Polsce:

• WYNALAZKI: 20 lat

• WZORY UŻYTKOWE: 10 lat

• WZORY PRZEMYSŁOWE: 25 lat

• ZNAKI TOWAROWE: 10 lat + 10 + 10…

• TOPOGRAFIA UKŁADÓW SCALONYCH: 10 lat

• BAZY DANYCH: 15 lat

• OZNACZENIA GEOGRAFICZNE: bezterminowo

Wspólnotowy znak towarowy

Podstawa prawna- rozporządzenie Rady WE 40/94 z 20 XII 1993

Rejestracji dokonuje Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Hiszpanii w Alicante, jednak samo zgłoszenie znaku może nastąpić za pośrednictwem Urzędu Patentowego kraju członkowskiego

Czas ochrony: 10 lat + 10 + 10…

Znak wspólnotowy ma charakter jednolity tzn. wywołuje ten sam skutek w całej wspólnocie

Do rozpatrywania spraw o naruszenie praw z tytułu rejestracji znaku wspólnotowego właściwe są sądy znaków wspólnotowych

W Polsce jedyny taki sąd działa w Warszawie- XXII Wydział Sądu Okręgowego

PATENTY:

• Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze RP

• Zakres podmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe zawarte w opisie patentowym

• Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym (pod warunkiem terminowego uiszczania rocznych opłat patentowym), po czym wygasa

• Patent to w swej istocie FORMA WŁASNOŚCI

• Jest zbywalny i podlega dziedziczeniu

• Umowa o przeniesieniu patentu na osoby trzecie musi mieć formę pisemną, a przeniesienie patentu staje się skuteczne z chwilą wpisu przeniesienia do rejestru patentowego

• Uprawniony do patentu może w drodze umowy udzielić innej osobie upoważnienia, czyli licencji do korzystania z jego wynalazku

• Umowa licencyjna- pod rygorem nieważności- wymaga formy pisemnej

PATENT EUROPEJSKI – nie funkcjonuje w ramach UE

• na podstawie Konwencji Monachijskiej z 1973r.

• Polska przystąpiła do niej w 2004r.

• jest patentem udzielanym przez Europejski Urząd Patentowy z siedzibą w Monachium;

• Funkcjonuje obok narodowych patentów [ dualizm ochrony patentowej w Polsce- patenty krajowe + europejskie]

URZĄD PATENTOWY RP:

• Powstał w 1918r.;

• Rejestracja pierwszego znaku towarowego- 1924 (Ultramaryna),

• udzielenie pierwszego patentu- 1924

ZADANIA:

• Udzielanie ochrony prawnej na przedmioty własności przemysłowej

• Gromadzenie i udostępnianie dokumentacji i literatury patentowej

• Współtworzenie i popularyzacja zasad ochrony własności przemysłowej

Urząd rozstrzyga także w sprawach spornych

Rzecznik patentowy:

Nazwa zawodu- zawód wolny, zaufania publicznego

Podstawa prawna- prawo własności intelektualnej z 30 VI 2000 oraz ustawa o rzecznikach patentowych z 11 IV 2001

Listę rzeczników patentowych prowadzi UP RP

Na listę mogą być wpisane osoby, które:

• Ukończyły magisterskie studia wyższe na warunkach określonych w ustawie

• Odbyły aplikację recznikowską

• Złożyły egzamin kwalifikacyjny przez Komisją Egzaminacyjną

• Pozostałe wymogi: pełna zdolność do czynności prawnych, pełnia praw publicznych, znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stanie niezbędnym do prawidłowego wykonywania zawodu (może być bystry cudzoziemiec)

Zadania: pełnomocnictwo w sprawach spornych przed UP RP, doradztwo, pomoc w przygotowaniu dokumentacji patentowej itp.