prawo budowlane

Uwarunkowania prawne inwestowania

Legislacjaw procesie inwestycyjnym reguluje prawa i

obowiązki osób fizycznych i prawnych podejmujących

odziałalność inwestycyjną, projektujących,

obudujących i

oeksploatujących obiekty budowlane,

określa zakres publicznego nadzoru oraz standardy w

gospodarce przestrzennej i budownictwie3

Uwarunkowania prawne inwestowania

Proces inwestycyjnyjest to ogół czynności i działań,

zmierzających przez stworzenie nowych lub

powiększenie istniejących środków trwałych do

osiągnięcia projektowanych efektów użytkowych.

Jest on uwarunkowany wieloma aktami prawnymi,

dotyczącymi zarówno całego procesu –jako działalności

gospodarczej, jak też poszczególnych jego faz i czynności.4

Uwarunkowania prawne inwestowania

Z punktu widzenia uczestnika procesu inwestycyjnego,

obowiązujące przepisy prawa podzielić można umownie

na trzy grupy:

Generalnie regulujące działalność gospodarczą i określająca sankcje za nieprzestrzeganie tych reguł

Dotyczące zagospodarowania

przestrzeni i ochrony

środowiska

Dotyczące bezpośrednio procesów projektowania, budowy i utrzymania obiektów budowlanych5

Uwarunkowania prawne inwestowania

Wszystkie akty prawne, bez względu na ich umowny

podział, ulegają okresowej modyfikacji, dostosowując

się do:

ozmieniających zasad ustrojowych,

ouwarunkowań związanych z potrzebami społecznymi,

opostępu organizacyjno-technicznego etc.

Uwarunkowania prawne inwestowania

Bez względu na jednak na dokonujące się zmiany i tempo

tych zmian, trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że

podstawowa idea prawaoraz „osnowa”wymienionych

aktów pozostaje w istocie niezmienna

Uporządkowanie działalności ludzkiej w zakresie inwestowania7

Uwarunkowania prawne inwestowania

Podstawowe przepisy regulujące działalność gospodarczą

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny

(Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późniejszymi zmianami) –zgodna z

dyrektywą 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 8 czerwca 2000, w sprawie niektórych aspektów

prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, a w

szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku

wewnętrznego)

Tak zwane „prawo życia codziennego”reguluje stosunki

społeczne –cywilnoprawne –między osobami fizycznymi i

osobami prawnymi.8

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art.43.1Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba

prawna i jednostka organizacyjna prowadząca we

własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Art.43.4Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie

wyklucza to włączenia do firmy określeń wskazujących

na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsca

działalności, źródeł zaopatrzenia.

Art.43.5Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.9

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art. 46.Nieruchomościami sączęści powierzchni

ziemskiej stanowiącej odrębny przedmiot własności

(grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane

lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów

szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot

własności.10

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art. 60.Oświadczenie woli –z zastrzeżeniem wyjątków

przewidzianych w ustawie, wola osoby dokonującej

czynności prawnej może być wyrażona przez każde

zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w

sposób ostateczny, w tym również przez ujawnienie tej

woli w postaci elektronicznej.11

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art. 172.1.Posiadacz nieruchomości nie będący jej

właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada

nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako

posiadacz samoistny (tzn. ten kto włada jak użytkownik

lub właściciel), chyba że uzyskał posiadanie w złej

wierze (zasiedzenie –tylko wówczas gdy korzysta się z

trwałego, widocznego urządzenia)

2.Po upływie trzydziestu lat posiadacz nieruchomości

nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej

wierze.

[casus –rój ]12

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art. 231.1.Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze,

który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią

gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości

przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki,

może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność

zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

2.Właściciel gruntu na którym wzniesiono budynek lub

inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie

wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten

kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego

własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.13

Uwarunkowania prawne inwestowania

Umowa o dzieło

Art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie

podejmuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a

zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Art. 629. Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na

podstawie zestawienia planowanych prac i

przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe),

a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego

organu państwowego zmieniło wysokość stawek

obowiązujących dotychczas w obliczeniach

kosztorysowych, każda ze stron może żądać

odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia (za

wyjątkiem należności już uiszczonych)14

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art. 632.Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie

ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać

podwyższenia wynagrodzenia, choćby w czasie zawarcia

umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów

prac (przy rażącej stracie można dochodzić

zapłaty na drodze sądowej)

Art. 646.Roszczenia wynikające z umowy o dzieło

przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania

dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane –od dnia, w

którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.15

Uwarunkowania prawne inwestowania

Umowa o roboty budowlane

Art.647. Przez umowę o roboty budowlane wykonawca

zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie

obiektu, wykonanego zgodnie z projektem, zasadami

wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do

dokonania wymaganych przez właściwe przepisy

czynności związanych z przygotowaniem robót, w

szczególności do przekazania terenu budowy i

dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i

zapłaty umówionego wynagrodzenia. 16

Uwarunkowania prawne inwestowania

Art.649.W razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca

podjął się wszystkich robót objętych projektem

stanowiącym część składową umowy.

Art. 652.Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od

inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania

obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za

szkody wynikłe na tym terenie.

[ubezpieczenie CAR –Construction and Risk Insurance]17

Uwarunkowania prawne inwestowania

Najem–dotyczy nieruchomości bądź pomieszczenia

(lokalu).

Dzierżawa–przez taką umowę wydzierżawiający

zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i

pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie

oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić

wydzierżawiającemu umówiony czynsz.

Użyczenie-przez umowę użyczenia użyczający

zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas

oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie

oddanej mu w tym celu rzeczy.18

Uwarunkowania prawne inwestowania

Leasing–osoba finansująca zobowiązuje się nabyć rzecz

na warunkach określonych w umowie i oddać tę rzecz

korzystającemu do używania albo pobierania pożytków

przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się

zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach

wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub

wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez

finansującego.19

Uwarunkowania prawne inwestowania

Pożyczka

Dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność

biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy

oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje

się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość

rzeczy tego samego gatunku i tej samej ilości.

Umowa pożyczki, której wartość przenosi 500 PLN,

powinna być potwierdzona pismem.

Oprócz tego omówione są m.in. takie zobowiązania jak:

Zlecenie, Umowa przewozu, Umowa ubezpieczenia

Ubezpieczenia majątkowe i osobowe

Renta i dożywocie, Przekaz i papiery wartościowe, Spadki20

Uwarunkowania prawne inwestowania

Ustawa reguluje stosunki cywilno-prawne między

jednostkami organizacyjnymi oraz osobami

fizycznymi o charakterze gospodarczym. Definiuje pojęcia

własności, zobowiązań (w tym umownych).

Zasady ustawy stanowią podstawę zawierania umów m.in.

pomiędzy uczestnikami budowlanego procesu inwestycyjnego.21

Uwarunkowania prawne inwestowania

Umowa o roboty budowlanestanowi szczególny rodzaj

kontraktu, na co wskazuje odrębna regulacja -XVI księga

III KC (art. 647-658). Został także uwzględniony aspekt

projektu zgodnie z którym roboty są wykonywane,

szczególnie w przypadku finansowania robót ze środków

publicznych.

Dokumentacja projektowa technicznastanowi załączniki

do umowy o roboty budowlane, które powinny stanowić

integralną część zawieranej umowy.22

Uwarunkowania prawne inwestowania

W powyższej definicji projekt został powołany w kontekście

obowiązków inwestora i wykonawcy. Takie sformułowanie

nasuwa następujące uwagi:

-Dostarczenie wykonawcy projektu przez inwestora jest jedną z czynności przygotowania robót, wymaganych przez właściwe przepisy. Mimo że przepisy te nie zostały wprost wskazane, jest to odesłanie do ustawy Prawo Budowlane regulującej m.in. wymogi związane z projektowaniem budowlanym23

Uwarunkowania prawne inwestowania

-Dostarczenie projektu jest tylko jedną z czynności związanych z przygotowaniem robót dotyczących aspektu projektowania. Przed dostarczeniem projektu musi on zostać sporządzony, co z formalnego punktu widzenia przekłada się na pozyskanie projektu od projektanta lub projektantów angażowanych w drodze umów zawieranych przez inwestora (zawarcie umów o prace projektowe)

Uwarunkowania prawne inwestowania

-Projekt jest istotny również z uwagi na obowiązki wykonawcy, gdyż jego obowiązkiem jest oddanie przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem dostarczonym przez inwestora. Oczywiście, w zakresie prac wykonawczych niezbędny jest uzupełniający kontekst Prawa Budowlanego które w tym zakresie jest regulacją z prawa administracyjnego25

Uwarunkowania prawne inwestowania

Umowa o prace projektowe składa się z dwóch

zasadniczych części. Pierwszą z nich stanowią

sporządzone na piśmie postanowienia umowne,

precyzujące prawa i obowiązki stron umowy, druga część

to dokumentacja projektowa, niezbędna do wykonania

robót budowlanych zawartych w umowie.

Technicznie –dokumentacja stanowi załączniki do umowy.26

Uwarunkowania prawne inwestowania

W razie wątpliwości, zgodnie z art. 649k.c. zakłada się, że

wykonawca podjął się wszelkich robót objętych projektem.

Jest to domniemanie dotyczące zakresu robót jakich

zrealizowania podjął się wykonawca.

Jest to szczególnie ważne, w sytuacji gdy umowa o roboty

budowlane ogranicza się do ogólnego zobowiązania

wykonawcy do przewidzianego w umowie obiektu zgodnie

z dostarczonym przez inwestora projektem.27

Uwarunkowania prawne inwestowania

Zgodnie z istniejącymi wyrokami Sądu Najwyższego, wpis

do dziennika robót tylko wtedy może być podstawą do

wykonania robót nieobjętych umową, jeżeli są one

niezbędne ze względu na bezpieczeństwo lub

zabezpieczenie przed awarią.

Zakres robót powinien być określony w umowie o roboty

budowlane zawieranej za zgodą inwestora przez

wykonawcę z podwykonawcą. Punktem odniesienie w tym

przypadku jest również projekt.28

Uwarunkowania prawne inwestowania

Z punktu widzenia wykonawcy, ważne jest aby po

otrzymaniu od inwestora dokumentacji projektowej

dokonać jej oceny m.in. pod względem jej kompletności.

Jeżeli dokumentacja nie nadaje się do prawidłowego

wykonania robót, wykonawca powinien zgodnie z art. 651

k.c. niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora29

Uwarunkowania prawne inwestowania

W regulacji umowy o roboty budowlane brak jest

szczególnego unormowania nienależytego wykonania

umowy przez wykonawcę. W tym zakresie, biorąc pod

uwagę skutki realizowania robót w sposób wadliwy lub

sprzeczny z umową, czy projektem stanowiącej jej

integralną część, art. 656 par . 1 k.c. nakazuje stosować

odpowiednio przepisy o umowie o dzieło. Oznacza to, że

zamawiający może wezwać wykonawcę do zmiany

sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu

odpowiedni termin. 30

Uwarunkowania prawne inwestowania

Po bezskutecznym upływie tego terminu zamawiający

może od umowy odstąpić, albo powierzyć poprawienie lub

dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i ryzyko

przyjmującego zamówienie.31

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 2

Uwarunkowania prawne inwestowaniaPodstawy prawne

Polskie normy•Od 1 stycznia 2003 r. (zgodnie z Ustawą o normalizacji z dnia 12 września 2002 –DZ.U.2002 nr 169, poz. 1386) stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne

•Pomimo to, inżynierowie i projektanci stosują i powołują się na normy praktycznie na każdym etapie procesu inwestycyjnego.

•Normy pomagają w podjęciu decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu dostawy, warunków ochrony zdrowia, bezpieczeństwa lub ochrony środowiska, stanowią ułatwienie w handlu międzynarodowym.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 3

Uwarunkowania prawne inwestowaniaPodstawy prawne

Stosowanie norm opiera się wyłącznie na woli stron i treści zawieranych umów.

O tym czy i jakie normy należy stosować, obecnie samodzielnie decyduje inwestor. jednak zawsze należy pamiętać, że konieczność zachowania określonych standardów wprowadza obowiązujące Prawo Budowlane

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 4

Uwarunkowania prawne inwestowaniaPodstawy prawne

Wg art.5

•Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

Spełnienie wymagań podstawowych dotyczących

•Bezpieczeństwa konstrukcji

•Bezpieczeństwa pożarowego

•Bezpieczeństwa użytkowania

•Odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska

•Ochrony przed hałasemi drganiami

•Oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 5

Uwarunkowania prawne inwestowaniaPodstawy prawne

Wyroby spełniające wymagania Polskich Norm oznaczane są na zasadzie dobrowolności znakiem zgodności z Polską Normą pod warunkiem uzyskania certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia.

Wyłączne prawo do oznaczenia wyrobu znakiem zgodności z Polska normą przysługuje krajowej jednostce normalizacyjnej (Polski Komitet Normalizacyjny). Prezes może jednak upoważnić jednostki certyfikujące, powołane na mocy odrębnych przepisów, do wydawania certyfikatu zgodności z Polską Normą.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 6

Uwarunkowania prawne inwestowaniaPodstawy prawne

Znakiem zgodności z Polską Normą oznacza się wyrób spełniający wszystkie wymagania Polskiej Normy –jednej lub więcej. Jeżeli PN przewiduje podział na klasy i gatunki znakiem zgodności z PN oznacza się wyrób wytworzony w najwyższej klasie i gatunku. Certyfikat zgodności z PN wydaje Prezes PKN lub jednostka przez niego upoważniona, na wniosek skierowany przez zainteresowany podmiot.

Wyroby posiadające certyfikat zgodności z PN mogą być przez producenta lub osobę wprowadzająca wyrób do obrotu oznaczane znakiem zgodności z PN przez czas określony w certyfikacie.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 7

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Roboty budowlane–budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu , remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 8

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Budowa–wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa oraz nadbudowa obiektu budowlanego. Budowa stanowi szczególny przypadek robót budowlanych, powodujący powstanie nowego budynku lub nowej części budynku

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 9

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Przebudowa–praca dokonywana w istniejącym obiekcie budowlanym, prowadząca wyłącznie do zmian w ramach dotychczasowego układu funkcjonalnego

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 10

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Remont–wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a nie stanowiącej bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów wbudowanych innych niż użyto w stanie pierwotnym.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 11

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Prace budowlane prowadzone są w obiekcie w ciągu całego „technicznego życia obiektu”. Można je przyporządkować do 3 podstawowych grup

Tworzące nowy obiekt od podstaw

Modyfikujące istniejącą strukturę obiektu

Likwidujące obiekt

Roboty budowlane wykonywane w nowym obiekcie dzieli się zazwyczaj na roboty:



Stanu surowego

Instalacyjne

wykończeniowe

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 12

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Rekonstrukcja–czyli odbudowa, odtworzeniezniszczonego obiektu; termin używany często w odniesieniu do zniszczonych obiektów zabytkowych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 13

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Przebudowa –zastosowanie znaczących zmian w obrębie struktury konstrukcyjnej, wykończeniowej lub instalacyjnej, np. w celu wykonania zmiany funkcjonalnej w obiekcie, poprawiających z reguły walory użytkowe

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 14

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Rozbudowa, nadbudowa–powiększenie istniejącego obiektu, przede wszystkim jego kubatury, przez dobudowanie nowych struktur konstrukcyjnych, wykończeniowych i instalacyjnych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 15

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Remont –działanie budowlane poprawiające stan obiektu, nie powodujące istotnych zmian funkcjonalnych i konstrukcyjnych w obiekcie; doprowadzające do stanu pierwotnego, zazwyczaj rozróżnia się remont bieżący i kapitalny.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 16

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Renowacja, restauracja, rewaloryzacja, rehabilitacja, sanacja, rewitalizacja–określenia stosowane w przypadku działań mających na celu konserwacje obiektów, połączoną z pracami odtworzeniowymi ich fragmentów. Stosowane do zabytków oraz innych obiektów o okresie eksploatacji przekroczonym w stosunku do okresu trwałości konstrukcji.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 17

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Rewitalizacja–kompleks wielokierunkowych działań wykonywanych w zabudowie miejskiej, mających na celu odnowęzabudowy miejskiej

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 18

Uwarunkowania prawne inwestowaniaDefinicje (ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane)

Termomodernizacja–przedsięwzięcie budowlane zakładające poprawę parametrów energetycznych obiektu, przede wszystkim racjonalizację zapotrzebowania w ciepło (energię elektryczną oraz wodę)

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 19

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Umowa o roboty budowlanezostała uregulowana w Kodeksie Cywilnym a art. 647-658. Jednak przepisy te mają jedynie charakter ramowy i nie pozwalają na ustalenie pełnej treści stosunku prawnego łączącego obie strony umowy o roboty budowlane.

Jako umowę o roboty budowlane należy kwalifikować wszelkie umowyo wykonanie prac noszących charakter budowlanych, realizowanych stosownie do wymogów prawa budowlanego, zawierane przez inwestora z wykonawcą, niezależnie do nazwy nadanej konkretnej umowie.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 20

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Definicja zgodnie z art. 647 k. c.

„Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.”

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 21

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Nie ma przepisu ograniczającego, kto może być inwestorem–zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. To oznacza, że inwestorem może być każdy kto posiada prawo do dysponowania nieruchomością w zakresie wynikającym z postanowień umowy o roboty budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami. Za wyjątkiem Spółki cywilnej (stosunek zobowiązaniowy, a nie praw i obowiązków) –która nie może uzyskać pozwolenia na budowę

A przypadku wykonawcy–nie istnieją żadne wymogi podmiotowe i wykonawca może być każda osoba, która podejmuje się robót budowlanych na zlecenie inwestora.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 22

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Przepisy K.c. nie wymagają, aby wykonawca był podmiotem, który profesjonalnie zajmuje się wykonawstwem budowlanym.

Natomiast prawo budowlane stawia warunek, aby w procesie wykonywania robót uczestniczyły osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, jest wówczas posiadaczem samoistnymterenu budowy. Ustalenie kto jest posiadaczem samoistnym gruntu ma istotne znaczenie dla ustaleniaodpowiedzialnościza ewentualne szkody powstałe w trakcie wykonywania robót budowlanych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 23

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Wg art. 434 K.c. za szkodę wyrządzona przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej częścijest odpowiedzialny samoistny posiadacz budowli, chyba, ze zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady na budowie.

Jako posiadacz samoistny –wykonawca, aż do chwili oddania obiektu ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 24

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Jeżeli inwestorpowierza całość robót kilku wykonawcom, zachowując jednak prawo do koordynowania ich poczynań, to odpowiedzialnośćza szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części ciąży na inwestorzejako samoistnym posiadaczu budowli.

Podobnie jest gdy inwestor pozostawia wolną rękę wykonawcy, jednak protokolarne przejęcie terenu nie miało miejsca

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 25

Uwarunkowania prawne inwestowaniaUmowa o roboty budowlane

Zmiana w posiadaniu budowli nie nastąpi również w przypadku prowadzenia prac remontowych. Wykonawcy nie można wówczas uważać za posiadacza samoistnego, dlatego nie odpowiada on z mocy art. 434 K.c. za szkodę wyrządzona osobie trzeciej.

Ograniczenia te nie wyłączają odpowiedzialności wykonawcy, jeżeli szkoda nastąpiła z jego winy.

Przejęcie terenu budowy powinno się obyć w formie protokolarnej – protokół zdawczo-odbiorczy, określający, kto, komu, jaki teren i w jakim stanie przekazał.

Duże znaczenie ma rzetelna informacja o urządzeniach podziemnych (plan)

W protokole powinny znaleźć się informacje dotyczące sposobu zagospodarowania budowy oraz wykaz załączonych dokumentów

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Przekazanie terenu budowy

Moment przejęcia budowy ma bardzo duże znaczenie, bo właśnie z ta chwilą zmienia się odpowiedzialność za ewentualne szkody jakie powstaną na terenie budowy.

Przed przejęciem terenu budowy za wszelkie szkody odpowiada inwestor, który jest posiadaczem tego terenu.

W chwili przejęcia terenu budowy, odpowiedzialność przechodzi na wykonawcę. Zgodnie z art. 652 Kodeksu Cywilnego

„Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogółnych za szkody wynikłe na tym terenie”

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Przekazanie terenu budowy

Wg art. 434 KC – za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady na budowie.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Przekazanie terenu budowy

Przed rozpoczęciem prac budowlanych na które potrzebne jest pozwolenie na budowę, konieczne jest wcześniejsze dokonanie zgłoszenia powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego o zamierzonym terminie rozpoczęcia prac.

Obowiązek zgłoszenia o terminie rozpoczęcia robót należy do inwestora.

Zgłoszenia należy dokonać co najmniej na 7 dni przed rozpoczęciem robót.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Pozwolenie na budowę

Rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy – wykonywanych tylko na terenie objętych pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem.

Teren budowy – przestrzeń na której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Pozwolenie na budowę

Za prace przygotowawcze rozpoczynające budowę uważa się :

•Wytyczenie geodezyjne obiektów

w terenie;

•Wykonanie niwelacji terenu;

•Zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów;

•Wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Pozwolenie na budowę

Wszelkie inne prace:

•Wycinka drzew

•Gromadzenie materiałów budowlanych

Nie są pracami przygotowawczymi i ich podjęcie nie powoduje rozpoczęcia budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Pozwolenie na budowę

Do zawiadomienia o terminie rozpoczęcia robót inwestor musi dołączyć na piśmie:

•Oświadczenie kierownika budowy (robót) stwierdzające sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz przyjęcie obowiązku kierowania budową

•Zaświadczenia o wpisie kierownika budowy:

Do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane

Na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Pozwolenie na budowę

W przypadku ustanowienia nadzoru inwestorskiego – oświadczenie inspektora nadzory inwestorskiego, stwierdzające przyjęcie obowiązku pełnienia nadzoru inwestorskiego nad danymi robotami budowlanymi, a także zaświadczenie o wpisie do:

Do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane

Na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Pozwolenie na budowę

Informację zawierającą dane zamieszczone w ogłoszeniu dotyczącym bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia

Zawiadomienie inspekcji pracy (co najmniej 20 osób, powyżej 30 dni)

Rozpoczęcie dostaw energii, wody, ciepła lub gazu na potrzeby budowy może nastąpić jedynie po okazaniu wymaganego pozwolenia na budowę lub zgłoszenia

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Odbiór robót budowlanych

Rodzaje odbiorów:

•Odbiór robót ulegających zakryciu lub zanikających, zgłoszonych do odbioru przez kierownika budowy

•Odbiór przejściowy tj. robót od podwykonawcy robót, które w przyszłości będą przedmiotem odbioru między inwestorem i wykonawca robót;

•Odbiór częściowy tj. odbiory określonych etapów robót w ramach jednego przedmiotu odbioru, stwierdzone protokołami stanu robót, stanowiącymi podstawę do rozliczenia za dany etap;

•Odbiór pogwarancyjny

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Uczestnicy odbioru

Obowiązkiem kierownika budowy jest zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia bądź odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu lub zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych o przewodów kominowych przed zgłoszeniem do odbioru

Do udziału w odbiorze robót zobowiązany jest kierownik budowy, co do zasady powinien on uczestniczyć w odbiorze osobiście

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Uczestnicy odbioru

Odbiór końcowy wiąże się z wykonaniem wszystkich poleceń inspektora nadzoru inwestorskiego lub samego inwestora, zwłaszcza w zakresie usunięcia stwierdzonych wad lub usterek

Inwestor nie ma obowiązku obecności w trakcie odbioru. W odbiorze może wziąć udział wskazany przez inwestora pełnomocnik

Ani inwestor ani jego ewentualny pełnomocnik nie muszą posiadać żadnych kwalifikacji zawodowych w dziedzinie budownictwa

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Odmowa odbioru

Obowiązek uczestnictwa w czynnościach odbioru oraz obowiązek podpisania protokołu odbioru nie jest tożsamy z obowiązkiem dokonania odbioru w sensie zaakceptowania wykonanych robót budowlanych

Przepisy Kc (art.637) rozróżniają następujące wady robót budowlanych:

•Wady istotne

•Wady nieistotne

oraz

•Wady usuwalne

•Wady nieusuwalne

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Odmowa odbioru

Tylko stwierdzenie, że wykonane roboty budowlane mają wady istotne i nieusuwalne może być podstawą do odmowy dokonania odbioru.

Wada istotna, która daje tym samym prawo do odmowy zapłaty wynagrodzenia, jest to wada, która efekt robót budowlanych czyni niezdatnym do zwykłego użytku lub która jest niezgodna z zapisami umowy.

Inne wady nie mogą być przyczyna odmowy dokonania odbioru. W przypadku stwierdzenia wad innych niż istotne i nieusuwalne, inwestor może domagać się zmniejszenia wynagrodzenia lub dokonania przez wykonawcę odpowiednich poprawek

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Odmowa odbioru

Jeżeli dokonanie poprawek przedłuży czas robót ponad termin określony w umowie o roboty budowlane, to inwestor może dodatkowo domagać się kar umownych, przewidzianych na okoliczność opóźnienia lub zwłoki w oddaniu robót budowlanych

Nawet ewentualny spór sądowy dotyczący tego czy obiekt został wykonany zgodnie z warunkami umowy, powinien mieć miejsce nie po dokonaniu odbioru przez inwestora, tylko w razie odmowy odbioru – jeżeli wykonawca stwierdzi że nie było ku temu podstaw.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Odbiór a wadliwe wykonanie robót

Odbiory częściowe służą kontroli przez inwestora prawidłowości wykonania robót budowlanych.

W przypadku stwierdzenia przy odbiorze częściowym, że roboty wykonywane są w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, inwestor może mieć prawo do odstąpienia od umowy o roboty budowlane.

Inwestor może wzywać wykonawcę robót budowlanych do zmiany sposobu wykonania wyłącznie przed ukończeniem tych robót. Po zakończeniu robót – może jedynie występować z roszczeniami do wykonawcy np. na podstawie przepisów o rękojmi.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Skutki prawne odbioru

Do chwili dokonania odbioru wykonawca, który przejął od inwestora protokolarnie teren budowy, ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe na tym terenie. Z chwilą odbioru odpowiedzialność za szkody na terenie budowy przechodzi na inwestora

Ryzyko utraty czy zniszczenia przedmiotu umowy z chwilą odbioru przechodzi na inwestora

W momencie odbioru powinny być stwierdzone wady przedmiotu umowy

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Skutki prawne odbioru

Od dnia odbioru rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych powstałych w wyniku nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane wykonanego obiektu

Od momentu odbioru rozpoczyna bieg termin rękojmi za wady przedmiotu umowy; procedura dochodzenia roszczeń za wady przedmiotu umowy polega na każdorazowym zgłaszaniu wady w momencie jej ujawnienia

Dokonanie odbioru powoduje, ze staje się wymagalne roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie robót

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Uwarunkowania prawne inwestowania Skutki prawne odbioru

Z chwilą gdy upływa termin rękojmi za wady przedmiotu umowy lub termin gwarancji jakości – inwestor dokonuje sprawdzenia, czy wszystkie ujawnione wady zostały usunięte. Jest to też ostatni moment aby powiadomić wykonawcę o kolejnych wadach, które pojawiły się w trakcie użytkowania. Taki odbiór – przegląd pogwarancyjny, nazywa się czasami ostatecznym odbiorem przedmiotu umowy.

Nie jest to termin równoznaczny z rozpoczęciem użytkowania przedmiotu umowy

Powinien stale przebywać na terenie budowy i czuwać nad prawidłowością jej wykonywania

Jest odpowiedzialny za wszystkie sprawy z zakresu:

•bezpieczeństwa wykonywania robót budowlanych,

•organizacji ich przebiegu,

•zabezpieczenia terenu budowy,

•prowadzenia dokumentacji budowy,

•przygotowania odbiorów, powiadamiania inwestora i inspektora nadzoru inwestorskiego o wszystkich istotnych zdarzeniach, które mają miejsce na kierowanej przez niego budowie,

takich jak kontrole, zagrożenia, nieprawidłowości czy nieprzewidziane utrudnienia

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Kierownik budowy

Funkcje kierownika budowy może pełnić każda osoba posiadająca uprawnienia do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie w wystarczającym zakresie i specjalności.

Osoba która wykonuje funkcję kierownika budowy bez odpowiednich uprawnień lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji w budownictwie – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Kierownik budowy jest zawsze jeden. Jego powołanie należy do obowiązków inwestora.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Kierownik budowy

Przepisy zabraniają łączenia funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego.

Natomiast jest dopuszczalne aby jedna osoba była inwestorem, projektantem i kierownikiem budowy

W przypadku robót budowlanych których wykonanie nie jest uzależnione od uzyskania pozwolenia na budowę – ustanowienie kierownika budowy jest fakultatywne

•za wyjątkiem budowy instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7m3.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Kierownik budowy

Inwestor ma prawo odwołać kierownika budowy. O zmianie powinien bezzwłocznie powiadomić instytucję która wydała pozwolenie na budowę (zazwyczaj starosta)

Kierownik budowy ma prawo zrezygnować z pełnienia tej funkcji.

W przypadku zmiany kierownika budowy - przejęcia budowy – należy w dzienniku budowy wyraźnie określić od jakiego momentu lub etapu robót wszedł na budowę nowy kierownik, tak żeby nie ponosił on odpowiedzialności za ewentualne błędy swojego poprzednika.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Kierownik budowy

Prawo budowlane obliguje kierownika budowy do nadzorowania prawidłowości wykonania tych robót oraz zachowania bezpieczeństwa na terenie budowy (Plan BIOZ)

Ważnym obowiązkiem kierownika budowy jest prowadzenie dokumentacji budowy i sporządzenia dokumentacji powykonawczej

Kierownik budowy ma obowiązek realizacji zaleceń wpisanych do dziennika budowy – chociaż ma prawo do ich komentowania. Ma także prawo występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Kierownik budowy

Odbiór końcowy wiąże się z wykonaniem wszystkich poleceń inspektora nadzoru inwestorskiego lub samego inwestora, zwłaszcza w zakresie stwierdzonych wad i usterek. Po zakończeniu budowy obowiązkiem kierownika budowy jest zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia:

•o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami

•O doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także w razie korzystania – ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Kierownik budowy

Kierownik ma prawo wstrzymać prace budowlane na budowie, jeżeli uzna, że dalsze kontynuowanie prac może spowodować zagrożenie. O wstrzymaniu prac musi poinformować wszystkich uczestników procesu budowlanego oraz inspektora nadzoru budowlanego

Kierownik budowy z tytułu pełnionych funkcji może podlegać odpowiedzialności:

•Karnej – na podstawie Kodeksu karnego oraz Kodeksu wykroczeń

•Porządkowej – na podstawie Kodeksu pracy

•Zawodowej – na podstawie Ustawy – Prawo Budowlane

•Dyscyplinarnej – na podstawie ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Inspektor Nadzoru Inwestorskiego

Ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego jest obligatoryjne wówczas gdy decyzja o pozwoleniu na budowę została wydana dla:

•Użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego o kubaturze 2.500m2 i większej

•Wpisanych do rejestru zabytków, w zakresie przebudowy, rozbudowy oraz wykonywania rekonstrukcji i remontów

•Budynków i budowli (takich jak m.in..

O wysokości nad terenem powyżej 15m

Zawierających pomieszczenia zagrożone wybuchem w rozumieniu przepisów p.poż.

Wymagających uwzględnienia ruchów podłoża (np. eksploatacja górnicza)

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Inspektor Nadzoru Inwestorskiego

Budowli mostowych i wodnych, wałów przeciwpowodziowych o wysokości pow. 3m

Urządzeń telekomunikacyjnych, elektroenergetycznych o gazowych

Dróg krajowych, wojewódzkich oraz powiatowych

Dróg szynowych oraz budowli pola naziemnego ruchu lotniczego

•Ustanowienie inspektora wymagają również obiekty które zawierają:

Skomplikowane ustroje i elementy konstrukcyjne (pow. 12m rozpiętości, wysięgu 3 m i większym etc.)

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Inspektor Nadzoru Inwestorskiego

Podstawowym obowiązkiem inspektora jest reprezentowanie interesów inwestora na terenie budowy

Inspektor ma prawo:

•Wydawać polecenia kierownikowi lub kierownikom robót polecenia potwierdzone wpisem do dziennika budowy, dotyczące usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń,

•wykonania prób lub badań,

•wymagające odkrycia robót lub elementów zakrytych

•oraz przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót budowlanych

•i dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych i urządzeń technicznych

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Inspektor Nadzoru Inwestorskiego

Inspektor ma prawo:

•Żądać od kierownika budowy bądź kierownika robót dokonania poprawek lub ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót,

•A także wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku gdyby ich kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądź spowodować niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę

•Potwierdzać ilości faktycznie wykonanych robót, potwierdzać usunięcie wad i usterek oraz sprawdzanie kosztów budowy przedstawionych przez kierownika budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Nadzór autorski projektanta

Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. Projektant nie może odmówić przyjęcia tej funkcji – jest to jego ustawowy obowiązek

Nadzór autorski polega na:

•Stwierdzaniu w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem

•Uzgadnianiu możliwości wprowadzania rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego

Projektant może również wstrzymać prace budowlane w przypadku stwierdzenia, że prace są wykonywane niezgodnie z pozwoleniem na budowę, projektem budowlanym lub wykonawczym oraz w standardzie odmiennym od założonego w specyfikacji projektowej bądź stwarzają możliwość powstania zagrożenia.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Nadzór autorski projektanta

Obowiązki projektanta

•Opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami określonymi w warunkach zabudowy, wymaganiami ustawy i innymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej

•Uzyskanie wymaganych opinii i uzgodnień projektowych w zakresie wynikającym z przepisów

•Wstęp na teren budowy i dokonywanie zapisów w dzienniku budowy dotyczących jego realizacji

Obowiązkiem wobec inwestora jest opracowanie dokumentacji projektowej, a następnie dopilnowanie realizacji, tak by powstałe „dzieło” stwarzało odpowiednie warunki bezpieczeństwa i komfortu biologicznego oraz spełniało wymogi estetyczne i ekonomiczne.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

Obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie wynika z ustawy w przypadku (m.in.):

•Obiektów oraz budynków sportu i rekreacji

•Budynków kultury, nauki i oświaty

•Budynków kultu religijnego

•Budynków służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej

•Budynków administracji publicznej, budynków władz rządowych, ministerstw i urzędów centralnych etc.

•Budynków mieszkalnych

•Budynków zakwaterowania turystycznego i rekreacyjnego

•Budynków biurowych oraz konferencyjnych

•Budynków handlu, rekreacji oraz usług

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

•Stacji paliw

•Placów składowych, postojowych, składowisk odpadów, parkingów

•Obiektów gospodarki wodnej (np. zbiorniki wodne)

•Budowli hydrotechnicznych, piętrzących, upustowych i regulacyjnych

•Drogowych kolejowych obiektów mostowych

•Obiektów służących do korzystania z zasobów wodnych (np. ujęcia wód morskich i śródlądowych, pompownie, stacje uzdatniania wody)

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

Inwestor w stosunku do którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu jest zobowiązany zawiadomić:

•Państwową Inspekcję Sanitarną

•Państwową Inspekcję Pracy

•Państwową Straż Pożarną

O zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania. Instytucje te mają 14 dni na od dnia otrzymania zawiadomienia na zajęcie stanowiska w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

Do zawiadomienia o zakończeniu budowy do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, inwestor jest zobowiązany dołączyć:

•Oryginał dziennika budowy

•Oświadczenie kierownika budowy

O zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami

O doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także – w razie korzystania – ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu;

•Oświadczenie o właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeżeli eksploatacja wybudowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

•Protokoły badań i sprawdzeń

•Inwentaryzację geodezyjną powykonawczą

•Potwierdzenie, zgodnie z odrębnymi przepisami odbioru wykonanych przyłączy

•Oświadczenie o braku sprzeciwu lub uwag ze strony:

Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Państwowej Inspekcji Pracy

Państwowej Straży Pożarnej

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

Od sierpnia 2007 Ustawa – Prawo Budowlane nie wymienia już zawiadomienia Inspekcji Ochrony Środowiska ponieważ ochrona środowiska przy inwestycjach budowlanych jest gwarantowana w procedurze wydawania decyzji środowiskowych.

Obecnie nie ma już obowiązku dołączenia do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie oświadczenia kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu budowlanego z obowiązującymi Polskimi Normami (Ustawa o Normalizacji 1 stycznia 2003 – likwidacja kategorii obowiązujących PN)

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

W pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego mogą zostać zawarte warunki użytkowania tego obiektu albo warunek uzależnienia uzyskania pozwolenia na użytkowanie od wykonania w oznaczonym terminie określonych robót budowlanych.

Obiekty budowlane, w stosunku do których konieczne jest uzyskanie pozwolenia na użytkowanie podlegają obowiązkowej kontroli przed oddaniem do użytkowania.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

Nowo wybudowany lub zmodernizowany obiekt budowlany, zespół obiektów lub instalacja nie mogą być oddane do użytkowania, jeżeli nie spełniają wymagań ochrony środowiska.

Jeżeli w ciągu 30 dni od zakończenia rozruchu nie są dotrzymywane wynikające z mocy prawa standardy emisji lub określone w pozwoleniu warunki emisji, ustalone dla fazy po zakończeniu rozruchu, to nowo zbudowany bądź zmodernizowany obiekt budowlany, zespół obiektów lub instalacji nie mogą być eksploatowane.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Pozwolenie na użytkowanie

Wymaganiami ochrony środowiska dla nowo zbudowanego lub zmodernizowanego obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji są:

•Wykonanie wymaganych przepisami lub określonych w decyzjach administracyjnych środków technicznych chroniących środowisko

•Zastosowanie odpowiednich rozwiązań technologicznych, wynikających z ustawy lub decyzji

•Uzyskanie wymaganych decyzji określających zakres i warunki korzystania ze środowiska

•Dotrzymywanie na etapie wymaganych prawem badań i sprawdzeń, wynikających z mocy prawa standardów emisyjnych oraz określonych w pozwoleniu warunków emisji

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Nadzór nad wykonywaniem robót budowlanych Obowiązki inwestora

Zorganizowanie procesu budowy przez zapewnienie opracowania projektów oraz wykonania i odbioru robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach

Dążenie do uzyskania efektów użytkowych, adekwatnych do poniesionych kosztów (szczególnie ważne w przypadku inwestora tzw. publicznego)

Rolą inwestora jest przeprowadzenie studium możliwości realizacyjnych, które powinno stanowić podstawę do podjęcia decyzji o realizacji zamierzenia inwestycyjnego

Proces inwestycyjny uwarunkowany jest wieloma aktami prawnymi, które można podzielić na trzy grupy:

•Generalnie regulujących działalność gospodarczą i określającą sankcje za nieprzestrzeganie ustalonych reguł

•Dotyczące zagospodarowania przestrzeni i ochrony środowiska

•Dotyczące procesów projektowania, budowy i utrzymania obiektów budowlanych

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Obowiązujące akty prawne i rozporządzenia

Przepisy regulujące działalność gospodarczą: m.in.

Kodeks handlowy – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 27 czerwca 1934 (Dz.U. nr 57, poz. 321 z 1946 r. z późniejszymi zmianami

definiuje podstawowe pojęcia (kupiec, firma etc.) oraz reguluje funkcjonowanie jednostek gospodarczych opartych na zasadach prawa handlowego. Ustala też odpowiedzialność cywilną i karną osób objętych umowami handlowymi

USTAWA z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. 1980/9 z późniejszymi zmianami). Normuje postępowanie przed organami administracji państwowej oraz samorządu terytorialnego w sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Obowiązujące akty prawne i rozporządzenia

USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16 z 1971r z późn. zmianami). Reguluje stosunki cywilnoprawne między jednostkami organizacyjnymi oraz osobami fizycznymi o charakterze gospodarczym. Definiuje pojęcia własności, użytkowania etc.

Ustawa z dnia 15 lutego 1962 o ochronie dóbr kultury (Dz. U. Nr 10 poz.48 z późn.zmianami). Definiuje dobro kultury i zakres ochrony zabytków oraz warunki użytkowania zabytków nieruchomych. Ustala odpowiedzialność karną za ich zniszczenie.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Obowiązujące akty prawne i rozporządzenia

Przepisy dotyczące projektowania i budowania: m.in.

Dziennik Ustaw Nr 210 pozycja 1321 z 28 listopada 2008 USTAWA z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów oraz ustawy - Prawo budowlane

Dziennik Ustaw Nr 156 pozycja 1118 z 1 września 2006 USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (wraz z późniejszymi zmianami)

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Obowiązujące akty prawne i rozporządzenia

Dziennik Ustaw Nr 109 pozycja 1156 z 12 maja 2004 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 7 kwietnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (wraz z późniejszymi zmianami)

Dziennik Ustaw Nr 228 pozycja 1514 z 24 grudnia 2008 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie zmiany rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Obowiązujące akty prawne i rozporządzenia

Przepisy dotyczące gospodarowania przestrzenią i ochrony środowiska: m.in.

Dziennik Ustaw Nr 80 pozycja 717 z 10 maja 2003 USTAWA z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Dziennik Ustaw Nr 93 pozycja 589 z 23 lipca 1998 Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 14 lipca 1998 r. w sprawie określenia rodzajów inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska oraz wymagań, jakim powinny odpowiadać oceny oddziaływania na środowisko tych inwestycji.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Obowiązujące akty prawne i rozporządzenia

Dziennik Ustaw Nr 93 pozycja 590 z 23 lipca 1998 Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 14 lipca 1998 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać oceny oddziaływania na środowisko inwestycji nie zaliczonych do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska, obiektów oraz robót zmieniających stosunki wodne.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego

Przez zmianę sposobu użytkowania budynku budowlanego lub jego części rozumie się:

•Przeróbkę pomieszczenia z przeznaczeniem na pobyt ludzi albo przeznaczeniem do użytku publicznego lokalu lub pomieszczenia, które uprzednio miało inne przeznaczenie lub było budowlane w innym celu, w tym także przeznaczenie pomieszczeń mieszkalnych na cele niemieszkalne;

•Podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie mieszkalnym lub jego części działalności zmieniającej warunki bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość i układ obciążeń.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego

Zmiana sposobu użytkowania wymaga zgłoszenia właściwemu organowi. W zgłoszeniu należy określić dotychczasowy i zamierzony sposób użytkowania budynku lub jego części. Do zgłoszenia należy dołączyć:

•Plan zagospodarowania wraz z opisem – określające obszar podlegający zmianie, wraz z opisem technicznym

•Oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane

•Zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta p zgodności zamierzonego sposobu użytkowania z ustaleniami obowiązującego planu miejscowego lub wz

•Ekspertyzę techniczną wskazującą na techniczną możliwość zmiany funkcji

•Inne niezbędne pozwolenia i uzgodnienia

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego

Właściwy organ może wnieść sprzeciw jeżeli zmiana sposobu użytkowania:

•Wymaga wykonania robót budowlanych objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę

•Narusza warunki obowiązującego planu miejscowego lub wz

•Może spowodować niedopuszczalne:

Zagrożenie bezpieczeństwa ludzi bądź mienia

Pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków

Wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości sąsiednich terenów

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych

Konieczność wykonania specyfikacji wynika z tekstu Ustawy o zamówieniach publicznych (Dz.U. 1998 nr 119 poz.773)

Specyfikacja jest opracowaniem zawierającym zbiór wymagań w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych, obejmującym w szczególności wymagania właściwości materiałów, wymagania dotyczące sposobu wykonania i oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót oraz określenie zakresu prac które powinny być ujęte w poszczególnych pozycjach przedmiaru zaliczanego do dokumentacji projektowej (Rozporządzenie MSWiA z 26 lutego 1999r w sprawie metod i podstaw kosztorysu inwestorskiego Dz.U.nr 26 z 1999r. poz.239)

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych

Wprowadzana systematyka robót budowlanych oparta jest na zasadzie klasyfikacji tzw. robót podstawowych – w grupy, klasy i kategorie (Rozporządzenie nr 2195/2002 z 5 listopada 2002 w sprawie wspólnego słownika zamówień Dz.Urz.WE L 340 z 16.122002 z późn.zm.)

Przez pojęcie robót podstawowych należy rozumieć minimalny zakres prac, które po wykonaniu są możliwe do odebrania pod względem ilości i wymogów jakościowych oraz uwzględniają przyjęty stopień scalenia robót

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych

Specyfikacje techniczne odnoszące się do ustalonego zakresu robót podstawowych muszą określać co najmniej:

•Roboty budowlane w zakresie przygotowania terenu pod budowę

•Roboty budowlane w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich części oraz roboty w zakresie inżynierii lądowej i wodnej

•Roboty w zakresie instalacji budowlanych

•Roboty wykończeniowe w zakresie obiektów budowlanych

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych

Specyfikacja techniczna musi zawierać następujące punkty:

•Część ogólna

Nazwę przedmiotu zamówienia, przedmiot i zakres robót budowlanych (wyszczególnienie robót podstawowych)

Wyszczególnienie i opis prac towarzyszących i robót tymczasowych (prace niezbędne do wykonania robót podstawowych – w tym geodezyjne wytyczenie i inwentaryzacja powykonawcza)

Informacje o terenie budowy zawierające wszystkie dane dotyczące:

•Organizacji robót budowlanych

•Zabezpieczenia interesów osób trzecich

•Ochrony środowiska

•Zaplecza dla potrzeb wykonawcy

•Warunków dotyczących organizacji ruchu

•Ogrodzenia oraz zabezpieczenia chodników i jezdni

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych

•W zależności od zakresu robót budowlanych – nazwy i kody: grup, klas i kategorii robót

•Określenia podstawowe zawierające definicje pojęć i określeń wymagających zdefiniowania w celu jednoznacznego zrozumienia dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej

Wymagania dotyczące właściwości wyrobów budowlanych oraz niezbędne wymagania związane z ich przechowywaniem, transportem, warunkami dostawy, składowaniem i kontrolą jakości

Wymagania dotyczące sprzętu i maszyn niezbędnych lub zalecanych do wykonania robót budowlanych zgodnie z założoną jakością

Wymagania dotyczące transportu

Wymagania dotyczące wykonania robót budowlanych z podaniem sposobu wykończenia poszczególnych elementów, tolerancji pomiarowych, szczegółów technologicznych etc.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych

Opis działań związanych z kontrolą, badaniami oraz odbiorem wyrobów i robót budowlanych w nawiązaniu do dokumentów odniesienia

Wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót

Opis sposobu odbioru robót budowlanych (w tym omówienie poszczególnych etapów odbioru)

Opis sposobu rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszących (określenie podstawy płatności, ceny jednostkowej lub kwoty ryczałtowej)

Dokumenty odniesienia – dokumenty będące podstawą do wykonania robót budowlanych, w tym wszystkie elementy dokumentacji projektowej, aprobaty techniczne oraz inne dokumenty i ustalenia techniczne

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.3. Zakres robót objętych ST

•S 01.00.00. Roboty przygotowawcze

•S 01.01.01. Rozbiórka warstwy humusu

•S 01.02.02. Rozbiórka elementów dróg, ogrodzeń

•S 02.00.00. Roboty ziemne

•S 02.01.01. Roboty ziemne w gruntach I-IV kategoria (wykopy/nasypy)

•S 03.00.00. Kanalizacja

•S 03.01.01. Kanalizacja sanitarna

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4. Ogólne wymagania dotyczące robót

•Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz och zgodność z Dokumentacją Projektową, ST i poleceniami Inżyniera

1.4.1. Zamawiający w terminie określonym w ….. przekaże Wykonawcy Teren Budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, Dziennik budowy oraz dwa egzemplarze Dokumentacji Projektowej i dwa komplety ST

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.2. Przetargowa Dokumentacja Projektowa będzie zawierać:

•Wykaz planów, rysunków, obliczeń i dokumentów w zakresie wymaganym do opisu przedmiotu zamówienia na wykonanie robót budowlanych

•Dokumentacja Projektowa, którą zamawiający przekaże Wykonawcy po podpisaniu umowy, będzie zawierać następujące części

Wykaz projektów wykonawczych uzupełniających i uszczegóławiających projekt budowlany w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do realizacji robót budowlanych

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

Wykonawca jest zobowiązany w cenie umowy opracować dokumentację:

•Projekt organizacji ruchu na czas prowadzenia Robót

•Projekt objazdów tymczasowych na czas budowy do poszczególnych odcinków

•Projekt organizacji i harmonogramu Robót, w tym projekt ustawienia żurawi wysokościowych wraz z niezbędnymi pozwoleniami

•Projekt zaplecza technicznego budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.3. Zgodność Robót z Dokumentacją Projektową i ST

•Dokumentacja Projektowa, Specyfikacje Techniczne oraz dodatkowe dokumenty przekazane przez Inżyniera do Wykonawcy, stanowią część umowy (kontraktu), a wymagania wyszczególnione choćby w jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy jak gdyby były zawarte w całej dokumentacji.

•Wykonawca nie może wykorzystywać błędów i opuszczeń w Dokumentacji Projektowej, a o ich wykryciu powinien natychmiast powiadomić Inżyniera, który dokona odpowiednich zmian i poprawek.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.4. Zabezpieczenie Terenu Budowy

•Wykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia Terenu Budowy w okresie trwania realizacji Budowy, aż do zakończenia i ostatecznego odbioru prac.

•Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie utrzymywać tymczasowe urządzenia zabezpieczające, w tym ogrodzenia, poręcze, oświetlenie, sygnały i znaki ostrzegawcze, dozorców, wszelkie inne środki niezbędne do ochrony Robót. Koszt zabezpieczenia budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest on włączony w cenę umowną.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.5. Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót

•Wykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia Robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego. W okresie trwania budowy i wykańczania Robót, Wykonawca będzie:

Utrzymywać Teren Budowy i wykopy w stanie bez wody stojącej

Podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół niego. Będzie unikać uszkodzeń bądź uciążliwości dla osób lub własności społecznej i innych, a wynikających ze skażenia, hałasu lub innych przyczyn powstałych w następstwie jego działania.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.6. Ochrona przeciwpożarowa

•Wykonawca będzie utrzymywać sprawny sprzęt przeciwpożarowy wymagany przez odpowiednie przepisy na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych i magazynach oraz w maszynach i pojazdach

•Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji Robót albo przez personel Wykonawcy

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.7. Materiały szkodliwe dla otoczenia

•Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do użycia.

•Wszelkie materiały odpadowe użyte do Robót będą miały świadectwa dopuszczenia, wydane przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określające brak szkodliwego oddziaływania na środowisko.

•Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie Robót, mogą być użyte pod warunkiem przestrzegania warunków technologicznych wbudowywania.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.4.8. Ochrona własności publicznej i prywatnej

•Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne.

•O fakcie przypadkowego uszkodzenia instalacji, Wykonawca natychmiast powiadomi Inżyniera i zainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy niezbędnej przy naprawianiu uszkodzeń.

•Wykonawca będzie odpowiadał za wszelkie spowodowane swymi działaniami uszkodzenia instalacji wykazanych w dokumentach dostarczonych przez Zamawiającego.

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

1.5. Określenia

•Inżynier, kierownik budowy, polecenie Inżyniera itp.

2. Materiały

•Co najmniej na 3 tygodnie przed planowanym pozyskaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do Robót, Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub zdobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych oraz próbki do zatwierdzenia przez Inżyniera

Zakład Postaw Ekonomicznych Projektowania

Ogólne zasady sporządzania specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Przykład specyfikacji.

2.4. Materiały nie odpowiadające wymaganiom

•Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z terenu budowy bądź złożone w miejscu wskazanym przez Inżyniera. Jeśli Inżynier pozwoli na wykorzystanie tych materiałów do innych Robót, niż te do których zostały zakupione – to koszt tych materiałów zostanie przewartościowany przez Inżyniera.

•Każdy rodzaj Robót w których są wykorzystane niezbadane lub niezaakceptowane materiały , Wykonawca wykonuje na swoje ryzyko, licząc się z jego nieprzyjęciem a tym samym brakiem zapłaty.

Z ryzykiem naruszenia praw autorskich do utworów powstających w toku działalności gospodarczej muszą się liczyć wszyscy uczestnicy procesu budowlanego.

Projektant już na etapie projektowania korzysta z zasobów dokumentacyjnych mogących być utworami w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. Z 2006 nr 90 poz.631 z późn.zm), a inwestor zamawiając i nabywając dokumentację musi zadbać o zapewnienie sobie praw do korzystania z tej dokumentacji.

Z kolei projektantowi zależy na ochronie więzi z utworem

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 2

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Śledząc stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej i innych instytucji, można zauważyć że współcześnie istnieje tendencja do udzielania ochrony prawnej wynikom twórczości nie zawsze mającym zindywidualizowane cechy –np rysunki techniczne. Oznacza to pewną nadwrażliwość, jednak jest lepsze od nieświadomości naruszania cudzych praw do utworów.

Czasem praktyka sądowa wykazuje jednak, że nawet jeżeli w świetle prawa materialne roszczenia autorów są zasadne, to na przeszkodzie w uwzględnieniu żądań mogą pojawić się względy proceduralne.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 3

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Procesy sądowe oparte na roszczeniach dotyczących naruszenia praw autorskich osobistych m.in. z zakresu prawa autorskiego są obecnie zjawiskiem powszechnym.

Zapadające orzeczeniapokazują ważny aspekt –dotyczący ochrony prawnej lub rekompensaty roszczeń. Dokładnie chodzi tutaj o zagadnienia proceduralne dotyczące dochodzenia roszczeń z tytulu naruszenia praw autorskich osobistych i majątkowych. Bardzo często zapada bowiem wyrok iż powód nie udowodnił naruszenia praw autorskich –szczególnie w przypadkach gdy brak jest naruszenia proceduralnego

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 4

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Np. zasądzając wyrok dla projektanta który żądał określonej kwoty za nadzór autorski oraz naruszenie praw autorskich –Sąd wskazał, że projektant nie udowodnił do naruszenia autorskich praw osobistych, gdyż wziął pod uwagę jedynie aspekty plastyczne (aranżacja wnętrza, dobór materiałów etc.) pomijając cechy utworu architektonicznego.

Przykład ten pokazuje, że nawet jeżeli dane dzieło jest utworem i podlega ochronie prawnej, a przed sądem nie wykaże się faktów potwierdzających cechy dzieła autorskiego –spór sądowy można przegrać

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 5

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Z punktu widzenia sądu:

Więź twórcy z utworem, którą chronią prawa autorskie osobiste, zależy od charakteru utworu i może być bardziej lub mniej ścisła, a tym samym różne natężenie może mieć należna twórcy ochrona.

W przypadku dzieł o charakterze użytkowym, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę okoliczność, iż swoboda twórcy jest ograniczona wcześniej opracowanymi rozwiązaniami projektowymi, parametrami technicznymi, funcjonalnością obiektu.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 6

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Pojawia się również sądowa definicja utworu inspirowanego(sąd apelacyjny)

Utwór inspirowany stanowi utwór samoistny i w żaden sposób nie narusza praw autorskich twórcy dzieła inspirującego. Wynika to z podstawowego faktu, iż utwór taki nie przejmuje twórczych elementów z dzieła (dzieł) innego autora. Inspiracja jest zatem w pełni dopuszczalna i niezależna od zdody twórcy dzieła inspirującego.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 7

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

W orzecznictwie sądowym wykazuje się przykłady utworów –dzieł technicznych, które nie będą podlegały ochronie Prawa Autorskiego. Wg jednego z wyroków Sądu Apelacyjnego w Poznaniu (2006)

Nie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego opracowanie stanowiące jedynie zastosowanie nawet wysokospecjalistycznej wiedzy technicznej, jeżeli jego treść jest z góry zdeterminowana obiektywnymi warunkami i wymaganiami technicznymi oraz charakterem realizowanego (rozwiązywanego) problemu technicznego

(Ciepło odpadowe z maszyn drukarskich do celów c.w.u)

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 8

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Niektóre dzieła techniczne mogą podlegać autorsko-prawnej ochronie, w tym:

-instrukcja obsługiwania maszyny

-projekty dokumentacji technicznej

-plany, szkice, modele

-wytyczne ekspertyz technicznych

Ponadto, w zapisach umownych należy precyzyjnie określać pola eksploatacji utworu, tak aby ich opis nie budził wątpliwości –i nie otwierał drogi do potencjalnego sporu z uwagi na brak zapisów regulujących umowę

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 9

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 10

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Prace projektowe mogą być traktowane jako utwory w rozumieniu prawa autorskiego (ustawa z dnia 4 lutego 1994r o prawie autorskim i prawach pokrewnych –Dz.U. z 2006r. Nr 90 poz.631 z późn.zm.)•Majątkowe prawa autorskie do projektu•Osobiste prawa autorskie do projektu (w tym prawo do nadzoru autorskiego nad sposobem wykorzystania projektu)

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 11

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Czy umowa powinna w każdym przypadku uwzględniać postanowienia dotyczące majątkowych praw autorskich do obiektu?•Jeżeli w umowie brak jest postanowienia dotyczącego praw autorskich, znajduje zastosowanie art.61 prawa autorskiego. Wynika z niego, że nabycie od projektanta (twórcy), egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.•Art. ten jest powiązany z innym domniemaniem ustawowym, zgodnie z którym nabycie egzemplarza utworu nie powoduje przejścia praw autorskich do utworu –a zatem nabywca zakupuje jedynie jednorazową licencję na zastosowanie projektu do realizacji konkretnej inwestycji, na potrzeby której projekt został opracowany

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 12

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie•Na podstawie takiej umowy inwestor będzie musiał uzyskać zgodę autora projektu na wszelkie inne działania niż realizacja inwestycji zgodnie z projektem. W tym: wykorzystanie projektu do realizacji innej inwestycji, czy też publikację projektu w fachowej prasie.•Aby uniknąć ewentualnych wątpliwości należy w umowach (nawet w przypadku braku rozstrzygania majątkowych praw do projektu) wprowadzić wyraźne postanowienie przesądzające, że inwestor nabywa na własność przekazane mu przez projektanta egzemplarze projektu

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 13

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Jeżeli strony umowy dojdą do innych niż w zapisie prawa autorskiego ustaleń, to do umowy o prace projektowe mogą być wprowadzone wyraźne regulacje dotyczące praw autorskich, które mogą zostać podzielone na dwa warianty:•Licencyjny•Przenoszący prawa

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 14

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Wariant licencyjny

•Postanowienie w ramach którego projektant udziela inwestorowi zezwolenia na skorzystanie w projektu w szerszym zakresie niż tylko wybudowania zgodnego z projektem obiektu. Dotyczyć to będzie zarówno

wykorzystania projektu na potrzeby innych inwestycji,

jak również powielania,

wprowadzania do pamięci komputera,

do sieci internetowej

oraz rozpowszechniania projektu (np. publikacje)

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 15

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Wariant przeniesienia praw autorskich

•Do umowy może zostać wprowadzone postanowienie, zgodnie z którym projektant przenosi na inwestora majątkowe prawa autorskie do projektu. Oznacza to, że po nabyciu praw do projektu, inwestor może zdecydować

czy korzystać z projektu (dla swoich własnych potrzeb),

czy też sprzedać te prawa innej osobie na co projektant nie będzie miał żadnego wpływu (chyba, że w umowie znajdzie się zastrzeżenie, że inwestor zobowiązuje się nie wyzbywać z nabytych praw autorskich

•Z przepisów prawa wynika odpłatność przenoszenia praw autorskich i udzielenia licencji

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 16

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Zarówno w przypadku licencji, jak i przeniesienia praw autorskich majątkowych do projektu, w umowie o prace projektowe wskazać należy jaki jest zakres rozporządzenia projektem, co przekłada się na wyliczenie w umowie tzw. pól eksploatacjiokreślonych w art. 50 ustawy a prawie autorskim i prawach pokrewnych. W tym:

•Wprowadzanie projektu do sieci internetu

•Wskazanie jakimi technikami i na jakich materialnych nośnikach może on być zapisywany (utrwalany) i zwielokrotniany (powielany)

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 17

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Autorskie prawa osobiste

•Nawet w przypadku gdy projektant wyrazi zgodę na przeniesienie majątkowych praw autorskich do projektu, prawa osobiste nadal pozostają w jego gestii.

•Nawet jeżeli inwestor sprzeda prawa majątkowe osobie trzeciej, to osoba ta będzie musiała respektować osobiste prawa autorskie projektanta, w tym liczyć się z uwarunkowaniami wynikającymi z prawa do nadzoru autorskiego.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 18

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Autorskie prawa zależne

•Prawa do twórczych przeróbek projektów, w zakresie których projektant zachowuje prawo do zezwalania na wykonywanie autorskich praw zależnych do opracowań (przeróbek) swojego projektu nawet wówczas gdy w umowie o prace projektowe przeniósł w całości majątkowe prawa autorskie na inwestora.

•Oznacza to, że w przypadku gdy inwestor będzie chciał zlecić innemu projektantowi wykonanie twórczej przeróbki projektu, to będzie musiał uzyskać pozwolenie projektanta będącego autorem przerabianego projektu.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 19

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Projektant może zgodzić się na następujący zapis w umowie:•Projektant upoważnia inwestora do udzielania zezwoleń na wykonywanie praw autorskich do twórczych przeróbek projektu.

W tym kontekście nadal będzie obowiązywało ograniczenie ustawowe dotyczące uprawnień, wynikające a z art.335ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z tym przepisem, można korzystać z utworu w postaci projektu budowlanego, jego rysunku, planu lub innego ustalenia w celu odbudowy lub remontu budowlanego. W tym zakresie nie trzeba zatem uzyskiwać zezwoleń na projektanta na korzystanie z projektu, nawet jeżeli majątkowe prawa autorskie pozostały w całości przy projektancie

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Prawo budowlane w art 18 ust.3 stanowi że inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. Z kolei art 20 wylicza podstawowe obowiązki projektanta. Ustawodawca wskazuje w Prawie zakres sprawowania nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu:

1. stwierdzenie w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem

2. uzgadnianie możliwości wprowadzania rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 20

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Projektant ma ponadto obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego

W uchwale Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie UZP –izba uznała za błędne stanowisko, iż sprawowanie nadzoru autorskiego w zakresie określonym przepisami prawa budowlanego jest możliwe nie tylko przez samego autora dokumentacji projektowej, lecz także inne podmioty posiadające wymagane prawem uprawnienia

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 21

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 22

Izba wskazała że:

Nadzór autorski może sprawować jedynie autor projektu. W przypadku gdy projekt został wykonany przez wiele podmiotów, którym przysługuje status współautorów projektów –to jeden z nich może sprawować nadzór autorski nad jego wykonaniem.

Dopuszczalność pełnienia nadzoru autorskiego, w tym wpowadzania zmian w dokumentacji projektowej, przez osoby inne niż autor projektu wymaga wprowadzenia do umowy z autorem utworu stosownych postanowień obejmujących zgodę autora na wykonywanie ww czynności.

Umowa o prace projektowe, prawa autorskie

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 23

W przypadku tworzenia opracowań utworów architektonicznych –przeróbki, adaptacje –jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego (podlega ochronie jako utwór).

Jednak korzystanie z takie opracowania architektonicznego zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe wygasły.Co do zasady, twórca ma wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego Prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 24

Legalizacja samowoli budowlanej

Obecnie istniejące przepisy przewidują możliwość zalegalizowania samowoli budowlanej przy spełnieniu ściśle określonych warunkówLegalizacja samowoli budowlanej polegającej na budowie lub wybudowaniu obiektu budowlanego bez wymaganego pozwolenia na budowę•Jednak zgodnie z przepisami ustawy z 27 marca 2003r. (Dz.U. nr 80 poz.717 z p. zm.) o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej zwanej ustawą o planowaniu), a w szczególności z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, albo ustaleniami ostatecznej, w dniu wszczęcia postępowania wz

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 25

Legalizacja samowoli budowlanej

W przypadku miejscowego planu zagospodarowania, wstępnie można stwierdzić, że możliwa jest legalizacja takiego obiektubudowlanego. Warunkiem legalizującym budowę jest zgodność z planem, jeżeli obiekt został wzniesiony na terenie w stosunku do którego brak jest obowiązującego planu -legalizacja nie będzie możliwa.

W ostatnim przypadku będzie można zalegalizować samowolę, jeżeli inwestor przed jej popełnieniem posiadał ostateczną decyzję o ustaleniu warunków zabudowy.

Zatem fakt posiadaniawzoraz wymóg jej ostateczności przed popełnieniem samowoli budowlanejstanowią podstawowe warunki zalegalizowania samowoli w przypadku braku mpzp.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 26

Legalizacja samowoli budowlanej

Ponadto koniecznymwarunkiem umożliwiającym zalegalizowanie samowolnie wzniesionego obiektu budowlanego, jest udowodnienie, że budowa nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem.

W postanowieniu wstrzymującym prowadzenie robót budowlanych właściwy organ nadzoru budowlanego ustala wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń budowy, a także nakłada na inwestora określone obowiązki, które musi spełnić w wyznaczonym terminie, aby była możliwa legalizacja popełnionej samowoli budowlanej. Zgodnie z art. 48 ust. 3 ustawy należy wtedy przedłożyć:

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 27

Legalizacja samowoli budowlanej

Zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego mpzp albo ostatecznej w dniu wszczęcia postępowania decyzji o warunkach zabudowy, w przypadku braku obowiązującego mpzp

Określone dokumenty, czyli•4 egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi oraz aktualnym na dzień opracowania projektu zaświadczeniem, stanowiącym podstawę do wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, wydanym przez właściwą izbę samorządu zawodowego potwierdzającym wpis na listę członków

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 28

Legalizacja samowoli budowlanej•Oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane•W przypadku obiektów zakładów górniczych oraz obiektów usytuowanych na terenach zamkniętych i terenach, w stosunku do których wojewoda jest właściwym organem pierwszej instancji, postanowienie o uzgodnieniu ze starostą projektowanych rozwiązań w zakresie:Linii zabudowy oraz elewacji obiektów budowlanych projektowanych od strony dróg, ulic, placów i innych miejsc publicznychPrzebiegu i charakterystyki technicznej dróg, linii komunikacyjnych oraz sieci uzbrojenia terenu oraz sieci uzbrojenia terenu, wyprowadzonych poza granice terenu zamkniętego, portów i przystani morskich, a także podłączeń tych obiektów do sieci użytku publicznego

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 29

Legalizacja samowoli budowlanej

Specjalistyczną opinięwydaną przez osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną wskazaną przez właściwego ministra w przypadku obiektów budowlanych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników takich jak: •obiekty energetyki jądrowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne, lub których projekty zawierają nowe, niesprawdzone w krajowej praktyce rozwiązania techniczne.•w tym przypadku projekt architektoniczno-budowlany podlegać będzie obligatoryjnemu sprawdzeniu pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 30

Legalizacja samowoli budowlanej

W przypadku stwierdzenia naruszeń właściwy organ nakłada w drodze postanowienia obowiązek usunięcia w określonym terminie nieprawidłowości.

Niewykonanie obowiązków wskazanych w postanowieniu skutkuje nakazem przymusowej rozbiórki.

Jeżeli nieprawidłowości zostały usunięte, bądź ich nie było –organ ustala wysokość opłaty legalizacyjnej –do zapłaty w terminie 7 dni od daty ustalenia opłaty.

Przepisy nie różnicują wysokości opłaty od stopnia zaawansowania robót budowlanych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 31

Legalizacja samowoli budowlanej

Legalizacja samowoli polegającej na budowie lub wybudowaniu obiektu budowlanego bez dokonania wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ•Procedura jest praktycznie taka sama jak w poprzednim przypadku.•W przypadku legalizacji tego typu samowoli, wymagane są dokumenty odpowiednie dla zgłoszenia:Dokumenty określające rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia, oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz odpowiednie szkice, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 32

Legalizacja samowoli budowlanejProjekt zagospodarowania działki lub terenuwraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane w przypadku zgłoszenia budowy instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych oraz przyłączy: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych. Przy czym w przypadku budowy instalacji gazowej, powinien być uzgodniony z podmiotem właściwym do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.Projekt zagospodarowania działki lub terenu, który musi być wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie, wymagane uprawnienia budowlane -w przypadku zgłoszenia budowy obiektów małej architektury w miejscach publicznych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 33

Legalizacja samowoli budowlanejProjekt zagospodarowania działki lub terenuOraz zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego mpzp albo ostatecznej, w dniu wszczęcia postępowania wz, w przypadku braku obowiązującego mpzp.

Jeżeli budowa zostanie zakończona, procedurę kończy wniesienie opłaty legalizacyjnej, a jeżeli jest w trakcie, to organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie zezwalające na jej dokończenie.

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 34

W obecnie obowiązującym stanie prawnym od 1 stycznia 2009 każdy nowo wybudowany budynek oddawany do użytkowania oraz każdy budynek wprowadzany do obrotu, czyli np. wynajmowany lub sprzedawany na rynku wtórnym musi posiadać świadectwo energetyczne.

Wyjątki są określone w art. 5 ust.7. Prawa Budowlanego:

-Obiekty pdlegające ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

-Używanych jako miejsca kultu i do działalności religijnej

-Przeznaczonych do użytkowania w czasie nie dłuższym niż dwa lata

-Niemieszkalnych służących gospodarce rolnej

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 35

-Przemysłowych i gospodarczych o zapotrzebowaniu na energię nie większym niż 50 kWh/m2/rok

-Mieszkalnych przeznaczonych do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku

-Wolno stojących o powierzchni użytkowej poniżej 50m2

Świadectwocharakterystykienergetycznejstanowiobligatoryjnyzałącznikdozawiadomieniaozakończeniubudowybądźwnioskuopozwolenienaużytkowaniebudynku.Jesttakżewymaganegdywdanymbudynkuwwynikuprzebudowylubremontuzmienisięjegocharakterystykaenergetyczna

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 36

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Wszystkie zmiany związane z energooszczędnością budynku są wpisane w istniejącą formę warunków technicznych. W odniesieniu do większości budynków, nie nakładają one na architektów nowych obowiązków i istotnych zobowiązań.

Istnieje wymóg wykonania na etapie projektowania analizy możliwości racjonalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz ciepła z ko-generacji dla budynków o powierzchni użytkowej większej niż 1000m2.

W projekcie muszą się znaleźć się:•obliczenia parametrów •i rozwiązania wpływające na charakterystykę energetyczną budynku.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 37

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Z przepisów jakie należy uwzględnić przy oddawaniu budynku do użytkowania wynika:•Co i jak obliczać•Jaki jest wymagany minimalny poziom energooszczędności czyli tzw. Standard WT2008, z którym należy porównać zaprojektowany budynek lub jego poszczególne elementy. Do architekta należy zapewnienie kompletności projektuoraz zgodności z aktualnym poziomem wymagań.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 38

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Świadectwo energetycznebędzie wystawiane przez osobę uprawnioną dopiero w momencie oddawania obiektu, czy lokalu do użytku, albo w chwili wprowadzania go do obrotu poprzez sprzedaż lub wynajem.Świadectwo jest ważne przez 10 lat.

W przypadku budynków nowoprojektowanych może to nastąpić nawet po kilku latach od wykonania projektu.

Uprawnieni do sporządzania świadectw są z mocy ustawy architekci oraz magistrowie inżynierowie budownictwa posiadający uprawnienia w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, architektonicznej lub instalacyjnej, a także inne osoby po zdaniu egzaminu państwowego.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 39

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Na etapie projektowania architekci są zobligowani aby:•Sprawdzić wszystkie wskaźniki charakteryzujące budynek pod względem energetycznym. Niektóre są liczone inne przyjmowane. Analizowana jest:Izolacyjność przegród (współczynniki „U”), okien, wentylację, źródła ciepła/energii, instalacje (straty sprawności)•Wszystkie dane powinny się znaleźć w dokumentacji projektowej –muszą być one wyraźnie i jednoznacznie przedstawione. Wszystkie informacje mogą być potem wykorzystane przy opracowaniu świadectwa energetycznego.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 40

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Par.11 ust.2. –dodano p.9

9.Charakterystykę energetyczną obiektu budowlanego, opracowaną zgodnie z przepisami dotyczącymi metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej, za wyjątkiem obiektów wymienionych w art. 20 ust. 3 pkt.2 określającą w zależności od potrzeb:

a)Bilans mocy urządzeń elektrycznych zużywających inne rodzaje energii, stanowiących jego stałe wyposażenie budowlano-instalacyjne, z wydzieleniem mocy urządzeń służących do celów technologicznych związanych z przeznaczeniembudynku

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 41

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

b)w przypadku budynku wyposażonego w instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne oraz chłodnicze –właściwości cieplne przegród zewnętrznych, w tym ścian pełnych oraz drzwi, wrót, a także przegród przezroczystych i innych

c)Parametry sprawności energetycznej instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych lub chłodniczych oraz innych urządzeń mających wpływ na gospodarkę energetyczną obiektu budowlanego

d)Dane wykazujące, że przyjęte w projekcie architektoniczno-budowlanym rozwiązania budowlane i instalacyjnespełniają wymagania dotyczące oszczędności energii zawarte w przepisach techniczno-budowlanych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 42

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Par.11 ust.2. –dodano p.10a

W stosunku do budynku o powierzchni większej niż 1000m2określonej zgodnie z PN dotyczącymi właściwości użytkowych w budownictwie oraz określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych –analizę możliwości racjonalnego wykorzystania pod względem technicznym, ekonomicznym i środowiskowym, odnawialnych źródeł energii takich jak:

energia geotermalna,

energia promieniowania słonecznego,

energia wiatru,

a także możliwości zastosowania skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła oraz zdecentralizowanego systemu zaopatrzenia w energię bezpośredniego lub blokowego ogrzewania.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 43

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Ponadto zmieniono brzmienie zapisu par 328:•1. Budynek i jego instalacje grzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynku użyteczności publicznej również oświetlenia wbudowanego powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby ilość ciepła, chłodu i energii elektrycznej, potrzebnych do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, można było utrzymać na racjonalnie niskim poziomie•2. Budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób aby ograniczyć ryzyko przegrzewania w okresie letnim

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 44

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

Oraz zapisu par 329:•1. Wymagania określone w par 328 ust.1. uznaje się spełnione dla budynku mieszkalnego, jeżeli:Przegrody zewnętrzne budynku oraz technika instalacyjna odpowiadają wymaganiom izolacyjności cieplnej oraz powierzchnia okien spełnia wymagania określone w pkt.2.1. załącznika nr 2 do rozporządzenia –przy czym dla budynku przebudowywanego dopuszcza sięzwiększenie średniego współczynnika przenikania ciepła osłony budynku o nie więcej niż 15% w porównaniu z budynkiem nowym o takiej samej geometrii i sposobie użytkowanialub

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 45

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku•Wartość wskaźnika EP [kWh/(m2rok)] określającego roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia jest mniejsza od wartości granicznych określonych odpowiednio w ust.3 pkt. 1 i 2, a także jeżeli przegrody zewnętrzne budynku odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej niezbędnej dla zabezpieczenia przed kondesacją pary wodnej,przy czym dla budynku przebudowywanego dopuszcza sięzwiększenie współczynnika EP o nie więcej niż 15% w porównaniu z budynkiem nowym o takiej samej geometrii i sposobie użytkowania

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 46

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku•Wymaganie określone w par. 328 ust.1. uznaje się spełnione dla budynku użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, budynku produkcyjnego, magazynowego i gospodarczego, jeżeli: Przegrody zewnętrzne budynku oraz technika instalacyjna odpowiadają wymaganiom izolacyjności cieplnej oraz powierzchnia okien spełnia wymagania określone w pkt. 2.1. załącznika nr 2 do rozporządzenia, przy czym dla budynku przebudowywanego dopuszcza sięzwiększenie średniego współczynnika przenikania ciepła osłony budynku o nie więcej niż 15% w porównaniu z budynkiem nowym o takiej samej geometrii i sposobie użytkowanialub

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 47

Zmiany w przepisach dotyczące energooszczędności budynku

•Wartość wskaźnika EP[kWh/(m2rok)] określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji i chłodzenia oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej i oświetlenia wbudowanego jest mniejsza od granicznej wartości określonej w ust. 3 pkt.3., a także jeżeli przegrody zewnętrzne obiektu odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej niezbędnej dla zabezpieczenia przed kondensacją pary wodnej, określonej w pkt.2.2. załącznika nr 2 do rozporządzenia,przy czym dla budynku przebudowywanego dopuszcza sięzwiększenie współczynnika EP o nie więcej niż 15% w porównaniu z budynkiem nowym o takiej samej geometrii i sposobie użytkowania

Dokumentacja techniczna

Polski Komitet Normalizacyjny ustanowił ostatnio nową normę PN-B-03007:2013 Konstrukcje Budowlane. Dokumentacja Techniczna

Nowa norma dotyczy konstrukcji budowlanych: z betonu, metalowych, zespolonych stalowo-betonowych, drewnianych oraz murowych.

Podano w niej zasady, wymagania i wytyczne sporządzania i kontroli (z uwzględnieniem technik komputerowych) dokumentacji technicznej konstrukcji obiektów budowlanych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 48

Dokumentacja techniczna

Norma będzie mogła być wykorzystana jako dokument odniesienia przy zawieraniu umów o wykonanie dokumentacji technicznej oraz umów o wykonanie/dostawę konstrukcji lub jej elementów.

Nie obejmuje dokumentacji przetargowej, której zawartość została opisana w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 49

Dokumentacja techniczna

Dokumentacja projektowa (projekt budowlanyc/projekt wykonawczy)•Opis technicznyZałożenia podstawoweCharakterystyka konstrukcjiProjektowany sposób realizacjiWymagania eksploatacyjneSpecyfikacja wykonawcza

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 50

Dokumentacja techniczna•Obliczenia konstrukcjiZałożenia do obliczeńAnaliza konstrukcjiObliczenia elementówObliczenia połączeń•Rysunki projektoweProjektowe rysunki zestawienioweRysunki roboczeRysunki szczegółów połączeń

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 51

Dokumentacja techniczna

Dokumentacja wykonawcy•Dokumentacja jakościProcedury jakościPlan jakości•Dokumentacja produkcjiSpecyfikacja elementówRysunki warsztatoweDokumentacja technologiczna produkcjiDokumentacja wysyłkowa

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 52

Dokumentacja techniczna•Dokumentacja budowyProjekt organizacji robótProjekt rusztowańProjekt montażuHarmonogram robótPlan BIOZDokumentacja technologiczna budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 53

Dokumentacja techniczna•Dokumentacja powykonawczaPowykonawcza dokumentacja projektowaDokumentacja kontroli jakościDeklaracja zgodności konstrukcji

Norma podaje również wymagania dotyczące sprawdzania dokumentacji projektowej uwzględniając zrónicowanie poziomów nadzoru projektowania zależnie od niezawodności lub klasy niezawodności lub klasy wykonania konstrukcji zgodnie z PN-EN 1990 Eurokod

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 54

Dokumentacjatechniczna

W najczęściej występujących przypadkach projektowania konstrukcji klasy niezawodności RC2 dokumentację projektową i rysunkową powinie sprawdzać uprawniony projektant (weryfikator) działający niezależnie lub w ramach procedur jednostki projektowej.

Do weryfikacji analizy komputerowej konstrukcji przewidziano procedury kontrolne:Sprawdzenie modelu komputerowego oraz dodatkowe wyrywkowe obliczenia kontrolno-porównawcze za pomocą tego samego programu komputerowego

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 55

DokumentacjatechnicznaPonowne wygenerowanie modelu komputerowego i jego analiza za pomocą tego samego programu komputerowegoStworzenie nowego modelu komputerowego (stosowane przy projektowaniu konstrukcji klasy niezawodności RC3 i ewentualnie w innych uzasadnionych przypadkach)

Nowa norma jest przewidziana do stosowania przy projektowaniu kostrukcji budowlanych w Polsce na podstawie Eurokodów. Można jednak przypuszczać, że w związku z dostosowywaniem się do wymań UE, stanie się również krajowym stadardem

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 56

Dokumentacjatechniczna

Klasa niezawodności:

(Minimalne wartości wskaźnika niezawodności konstrukcji beta przypisane klasom niezawodności RCRC3 –okres odniesienia 1 rok –5,2; okres odniesienia 50 lat –4,3RC2 –4,7 oraz 3,8RC1 –4,2 oraz 3,3

Są one powiązane z klasami konsekwencji wg PN-EN 1990

Np. klasa konsekwencji CC3 –wysokie zagrożenie życia ludzkiego –widownie, budynki użyteczności publicznej których ekonomiczne konsekwencje zniszczenia są wysokie

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 57

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy wykonywaniu robót budowlanych określają przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Podstawowe zasady, których należy przestrzegać podczas prowadzenia robót budowlanych zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401), które zostało wydane na podstawie art. 23715 §2 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) i stanowi wykonanie dyspozycji tego przepisu. Również aktem wykonawczym do art. 23715 §2 Kodeksu pracy jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 118, poz. 1263).

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 2

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w zakładzie pracy ponosi pracodawca. Przedsięwzięcia odnoszące się do bezpieczeństwa i higieny pracy nie powinny w żaden sposób obciążać pracowników kosztami finalnymi. Pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest zobowiązany:

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 3

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

1)organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

2)zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

3)zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

4)zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 4

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Pracodawca ma obowiązek znać i przestrzegać nie tylko przepisy BHP, ale także zasady BHP. Przez zasady BHP rozumie się zasady pozaprawne, wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie w określonych warunkach jest niezbędne w celu zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

W ramach przepisów BHP, niezbędne jest opracowanie następujących zakresów zagadnień

1) Warunków higieniczno-sanitarnych na budowie

2) Elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 5

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach•Strefy niebezpieczne powinny być trwale i jednoznacznie oznakowane.•Przed rozpoczęciem robót budowlanych ustala się istniejące trasy przebiegu mediów i zapoznaje się z symbolami oznaczeń tych tras osoby wykonujące roboty budowlane. Przed skrzyżowaniem dróg z napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi, w odległości nie mniejszej niż 15 m, ustawia się oznakowane bramki, oświetlone w warunkach ograniczonej widoczności, wyznaczające dopuszczalne gabaryty przejeżdżających pojazdów.•Teren budowy musi zostać wyposażony w niezbędny sprzęt do gaszenia pożaru oraz, w zależności od potrzeb, w system sygnalizacji pożarowej, dostosowany do charakteru budowy, rozmiarów i sposobu wykorzystania pomieszczeń, wyposażenia budowy, fizycznych i chemicznych właściwości substancji znajdujących się na terenie budowy, w ilości wynikającej z liczby zagrożonych osób

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 6

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

3) Informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia

4) Informacje o wydzieleniu i oznakowaniu miejsca prowadzenia robót budowlanych stosownie do rodzaju zagrożenia; przedstawienie rozwiązań w zakresie ogrodzenia terenu

5) Instruktaż pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 7

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

6) Zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi przez wyznaczone w tym celu osoby

7) Określenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia

8) Sygnały alarmowe

9) Sposób przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 8

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

10) Środki techniczne i organizacyjne zapobiegające niebezpieczeństwom wykonywania robót budowlanych

Na terenie budowy szerokość drogi przeznaczonej dla ruchu pieszego jednokierunkowego powinna wynosić co najmniej 0,75 m, a dwukierunkowego –1,2 m. Dla pojazdów używanych w trakcie wykonywania robót budowlanych należy wyznaczyć miejsca postojowe na terenie budowy.

Drogi komunikacyjne dla wózków i taczek nie mogą być nachylone więcej niż:•1)dla wózków szynowych –4 %;•2)dla wózków bezszynowych –5 %;•3)dla taczek –10 %.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 9

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Drogi komunikacyjne dla wózków i taczek, usytuowane nad poziomem terenu powyżej 1 m, zabezpiecza się balustradą, która powinna się składać z deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m i poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1 m. Wolną przestrzeń między deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości. W przypadku rusztowań systemowych dopuszczalne jest umieszczanie poręczy ochronnej na wysokości 1 m.

Przed skrzyżowaniem dróg z napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi, w odległości nie mniejszej niż 15 m, ustawia się oznakowane bramki, oświetlone w warunkach ograniczonej widoczności, wyznaczające dopuszczalne gabaryty przejeżdżających pojazdów

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 10

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Pochylnie, po których dokonuje się ręcznego przenoszenia ciężarów, nie powinny mieć spadków większych niż 10 %. Przejścia o pochyleniu większym niż 15 % należy zaopatrzyć w listwy umocowane poprzecznie, w odstępach nie mniejszych niż 0,4 m lub w schody o szerokości nie mniejszej niż 0,75 m, co najmniej z jednostronnym zabezpieczeniem….itd.

11) Miejsca przechowywania dokumentacji budowy oraz dokumentów niezbędnych do prawidłowej eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych•W tym dziennik budowy

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 11

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Statystyki wykazują, że wypadki związane z pracami na rusztowaniach dotyczą nie tylko monterów, ale również użytkowników rusztowań i osób postronnych.

Każdy monter rusztowań powinien stosować środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości.

STREFA NIEBEZPIECZNA W NAJMNIEJSZYM WYMIARZE LINIOWYM LICZONYM OD PŁASZCZYZNY RUSZTOWANIA NIE MOŻE WYNOSIĆ MNIEJ NIŻ 1/10 WYSOKOŚCI Z KTÓREJ MOGĄ SPADAĆ PRZEDMIOTY LECZ NIE MNIEJ NIŻ 6M

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 12

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Użytkownicy rusztowań –mogą je użytkować tylko po dopuszczeniu do eksploatacji (komisyjnym odbiorze konstrukcji od wykonawcy przez użytkownika)

Pożądane jest –choć prawo tego wyraźnie nie precyzuje, aby każdy pracownik był przeszkolony w zakresie zagrożeń –zwłaszcza w zakresie demontażu jakiegokolwiek elementu konstrukcji lub dodatkowych elementów np. osłon

W sytuacji kiedy z uwagi na technologię wykonywania prac nie ma możliwości zamontowania jednego z elementów zabezpieczenia zbiorowego, każdy pracownik, podobnie jak monter rusztowań, powinien być zabezpieczony środkami ochrony indywidualnej chroniących przed upadkiem z wysokości.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 13

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Przed rozpoczęciem montażu/przebudowy/ demontażu rusztowania każdorazowo należy wyznaczyć strefę bezpieczną. Strefę taka ogradza się balustradami.

Wyjątek stanowić może wykonywanie takich prac na ogrodzonym terenie budowy, uniemożliwiającym wejście osobom nieupoważnionym –wtedy granice strefy niebezpiecznej można wygrodzić taśmą ostrzegawczą i oznakować za pomocą tablic.

Kiedy strefa niebezpieczna sięga za granicę posesji sąsiedniej nieruchomości, należy najpierw uzgodnić przewidywany sposób, terminy i korzystanie z terenu oraz ewentualną rekompensatę

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 14

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Podczas eksploatacji rusztowania –w ramach zabezpieczenia, w zależności od lokalizacji może powstać konieczność wykonania:

-daszków ochronnych (zapewnienie odpowiednich wymiarów)

-ram chodnikowych (przejścia pod rusztowaniami)

-siatek ochronnych bądź plandek chronionych (co nie zwalnia z obowiązku stosowania balustrad na rusztowaniu)

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 15

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Eurokody to normy europejskie dotyczące projektowania i bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych. Eurokody konstrukcyjne stanowią zbiory zunifikowanych norm międzynarodowych do projektowania budynków i konstrukcji inżynierskich.

Cel Eurokodów

Zadaniem Eurokodów EN jest ustanowienie jednolitych metod projektowania konstrukcji, wykorzystywanych w przypadku wykazywania spełnienia przez obiekty budowlane oraz ich części podstawowych wymagań w zakresie bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego i bezpieczeństwa użytkowania.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 16

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Eurokodysą zestawem Norm Europejskich (EN), podających zasady projektowania i wykonania konstrukcji oraz sposoby weryfikacji cech wyrobów budowlanych o znaczeniu konstrukcyjnym.

Państwa członkowskie, wchodzące w skład Unii Europejskiej, oraz stowarzyszenia EFTA, uznają, że Eurokodypełnią funkcję dokumentów odniesienia w następujących zastosowaniach:•jako środek dowodzący zgodności obiektów budowlanych i konstrukcji z wymaganiami podstawowymi (EssentialRequirements) Dyrektywy Rady 89/106/EWG w sprawie zbliżenia przepisów prawnych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych, w szczególności z pierwszym wymaganiem (ER 1) „nośność i stateczność” oraz drugim wymaganiem (ER 2) „bezpieczeństwo pożarowe”, Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 17

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

jako podstawa do tworzenia specyfikacji wchodzących w skład umów z zakresu zamówień publicznych dotyczących prac budowlanych i związanych z nimi usług inżynierskich,

jako podstawy ramowe do tworzenia zharmonizowanych specyfikacji technicznych dla wyrobów budowlanych o znaczeniu konstrukcyjnym.

UWAGA!

Nie można łączyć norm europejskich z serii PN-EN z normami polskimi z serii PN-B. Pomimo, że normy są do dobrowolnego stosowania to nie można ich dowolnie wykorzystywać

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 18

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Geneza eurokodów

Komisja Europejska w 1975 roku, zdecydowała o podjęciu programu prac dotyczących budownictwa, które w przyszłości mają spowodować wycofanie barier technicznych w wymianie rynkowej oraz harmonizacji specyfikacji technicznych. W programie tym przewidziano ustanowienie europejskich zasad projektowania konstrukcji obiektów budowlanych. Postanowiono, że w pierwszym etapie, zasady te miały być alternatywą zasad krajowych obowiązujących w państwach członkowskich Unii.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 19

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

W 1989 r. Komisja Europejska przekazała pracę nad Eurokodami do Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN, zalecając jednocześnie, aby w przyszłości Eurokody EN mogły mieć status norm europejskich.

W ramach tego programu działań podjęto inicjatywę utworzenia zbioru zharmonizowanych reguł technicznych, dotyczących projektowania konstrukcji. W latach 80. powstała pierwsza generacja norm europejskich –Eurokodów. Jako pierwszą wydano EN 1990:2002, która jest „matką” zbioru Eurokodów do projektowania konstrukcji budowlanych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 20

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Określa ona główne wymagania stawiane projektowaniu (niezawodności, trwałości, jakości wykonania) oraz podstawowe zasady koncepcji stanów granicznych konstrukcji: nośności i użytkowalności. EN 1990:2002 stwarza ramy, które są wypełniane przez kolejne normy systemu Eurokodów. Wiele postanowień i wymagań tej normy zostało powtórzonych w normie EN 1997-1.

Twórcy Eurokodów nie wybrali jako podstawy przepisów jednego kraju, ale zdecydowano się stworzyć nowy system norm projektowania na podstawie stanów granicznych, z zastosowaniem częściowych współczynników bezpieczeństwa. Eurokody tworzą zestaw norm dotyczących podstaw projektowania oraz poszczególnych rodzajów konstrukcji

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 21

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Uznano, że należy wprowadzić trzyletni okres ich „koegzystencji” z obecnymi normami krajowymi, a następnie ich weryfikację. Wdrożenie norm Eurokod i wycofanie norm krajowych zaplanowano na lata 2008-2010. Aktualny stan prac w zakresie wprowadzania norm Eurokod do zbioru Polskich Norm, można znaleźć na stronie internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl/eurokody (endereço: http://www.pkn.pl/eurokody).

Eurokody wprowadzają nowe pojęcia, np. oddziaływania (obejmujące obciążenia, wymuszone przemieszczenia itp.), oddziaływania geotechniczne (od gruntu, zasypki lub wody), kategoria geotechniczna, projekt i projektant geotechniczny, metoda obserwacyjna, doświadczenie porównywalne, wartości wyprowadzone parametrów geotechnicznych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 22

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Dyrektywy

Eurokody zostały wplecione w strukturę norm europejskich, powiązanych z zapisami dyrektywy dotyczącej wyrobów budowlanych 89/106/EWG (CPD –Construction Products Directive) oraz dyrektyw dotyczących robót publicznych i usług Rady 93/37/EWG, 92/50/EWG i 89/440/EWG.

Oprócz podania zasad dotyczących projektowania konstrukcji, są one również cennym narzędziem dla producentów wyrobów budowlanych o znaczeniu konstrukcyjnym.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 23

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Dokumenty interpretacyjne wskazują, że za pomocą EN/EC można przeprowadzić ocenę cech wyrobów na drodze obliczeniowej –dotyczy to wybranych cech związanych ze spełnieniem wymagania podstawowego „nośność i stateczność”, „bezpieczeństwo użytkowania” oraz w ograniczonym zakresie „bezpieczeństwo pożarowe”. Sposób wykorzystania EN/EC w zharmonizowanych specyfikacjach technicznych podany został w dokumencie informacyjnym „L” Komisji Europejskiej.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 24

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Wdrożenie eurokodów

Europejski Komitet Normalizacji (CEN) opracowuje Eurokody w celu zastąpienia przez nie norm krajowych dotychczas stosowanych w krajach zrzeszonych w CEN. Proces publikacji Eurokodów przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) został zakończony w maju 2007 roku. Intencją autorów Eurokodów było wykorzystanie szerokiego doświadczenia w zakresie projektowania i wyników prac badawczych w blisko 20 krajach członkowskich tak, aby stanowiły one normy klasy światowej

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 25

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Wspólny rynek

Zasady jednolitego rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, określonego jako Wspólny Rynek Wspólnoty Europejskiej, oparte są na założeniu wolnej konkurencji. Przepisy unijne służą m.in. usunięciu przeszkód dla swobodnego przepływu na terenie całego Wspólnego Rynku: towarów, usług, osób, kapitału.

Państwa członkowskie wydają natomiast odrębne przepisy krajowe, stanowiące istotną przeszkodę w swobodnej wymianie wyrobów i usług budowlanych z zakresu projektowania i wykonawstwa oraz pracy specjalistów. W celu ustanowienia jednolitego rynku europejskiego, w tym budowlanego, wydaje się Dyrektywy.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 26

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Dyrektywą, która w największym stopniu oddziałuje na rynek budowlany, jest Dyrektywa Rady w sprawie zbliżenia ustaw i wykonawczych aktów prawnych Państw Członkowskich UE dotyczących wyrobów budowlanych. W treści tej dyrektywy są również pewne postanowienia, które odnoszą się również do obiektów budowlanych. Przepisy te określają podstawowe wymagania, jakie powinny spełniać w całym okresie użytkowania obiektu budowlanego, np. bezpieczeństwo konstrukcji, bezpieczeństwo pożarowe, higiena, zdrowie i środowisko, bezpieczeństwo użytkowania, ochrona przed hałasem, oszczędność energii i izolacyjność termiczna.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 27

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

W celu nadania konkretnych form wymaganiom podstawowym określonym w Dyrektywie, opracowywane są zharmonizowane –w rozumieniu Dyrektywy –Europejskie Normy hEN. Normy te dotyczą zasad projektowania obiektów budowlanych, wyrobów budowlanych lub ich grup. CEN opracowuje też europejskie normy na metody badań. W przypadku, gdy na wyrób budowlany nie ma normy lub nie przewiduje się jej opracowania, wydawane są Europejskie Aprobaty Techniczne.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 28

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Etapy wdrażania

Z chwilą ustalenia poszczególnych części Eurokodówprzez odpowiedni zespół projektowy (PT –Project Team) przewiduje się pięć okresów wdrażania:•okres sprawdzania przez podkomitety CEN i delegacje krajowe w celu zatwierdzenia części, dostępnej w wersji angielskiej, francuskiej i niemieckiej, oraz przekazanie jej do formalnego głosowania (6 miesięcy),•okres przygotowania części przez CEN do formalnego głosowania i ratyfikacji przed datą udostępnienia (6 miesięcy),•okres tłumaczenia na języki krajów członkowskich (1 rok),

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 29

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach•okres kalibracji w krajach członkowskich w celu ustalenia załączników krajowych z wartościami parametrów ustalonych przez krajowe organizacje normalizacyjne (NPD –nationallydeterminedparameters),•okres współistnienia, w którym dana część Eurokodustosowana jest równocześnie z normami i ustaleniami krajowymi na końcu tego okresu wszystkie normy krajowe sprzeczne z daną częścią Eurokodupowinny być unieważnione, z tym, że może to nastąpić, kiedy wszystkie części określonego zbioru Eurokoduzostały już przyjęte.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 30

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Cel eurokodówdokument Informacyjny L

W Dokumencie Informacyjnym L Stałego Komitetu Budownictwa Komisji Europejskiej na temat EurokodówEN przedstawiono następujące korzyści, wynikające ze stosowania wspólnych europejskich metod projektowania obiektów budowlanych:•wspólne kryteria projektowe i metody wykazania spełnienia odpowiednich wymagań podstawowych w zakresie nośności i stateczności oraz odporności ogniowej, przy uwzględnieniu aspektów trwałości i przydatności użytkowej,•wspólna wykładnia i płaszczyzna porozumienia między inwestorami, użytkownikami, projektantami, wykonawcami robót budowlanych a producentami wyrobów budowlanych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 31

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach•ułatwienie wymiany w zakresie świadczenia usług budowlanych między państwami członkowskimi,•ułatwienie wymiany handlowej i stosowania komponentów konstrukcyjnych i całych ich zestawów między państwami członkowskimi,•ułatwienie stosowania w państwach członkowskich wyrobów budowlanych, których właściwości użytkowe są uwzględniane w obliczeniach konstrukcyjnych,•stworzenie wspólnej platformy porozumienia i narzędzia służącego pracom naukowo-badawczym w budownictwie,•jektantówi producentów wyrobów budowlanych

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 32

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach•ułatwienie przygotowania wspólnych pomocy projektowych i oprogramowania,•przyczynienie się do wzrostu konkurencyjności europejskich firm budowlanych, projektantów i producentów wyrobów budowlanych.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 33

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Za inne korzyści wynikające z wdrożenia Eurokodówuważa się:•ustanowienie zestawu wspólnych zasad technicznych projektowania budynków i obiektów inżynierskich, które będą mogły stanowić wspólną część zróżnicowanych przepisów krajowych Państw Członkowskich,•sposoby upewnienia się, że obiekty budowlane spełniają podstawowe wymagania w zakresie bezpieczeństwa,•podstawy do specyfikacji umów na wykonanie obiektów budowlanych i związanych z nimi robót inżynieryjnych,•.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 34

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach•stworzenie ram do zwiększenia stopnia harmonizacji specyfikacji technicznych, którymi są EN i Europejskie Aprobaty Techniczne na wyroby budowlane

Cechy szczególne eurokodów

W europejskich normach projektowania rozróżnia się zasady (principles), od których nie można czynić odstępstw, oraz reguły stosowania (applicationrules), które są przykładami ogólnie uznanych przepisów, wynikających z zasad i spełniających ich wymagania.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 35

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Eurokody zapewniają władzom państwa członkowskiego prawo do określania wartości odnoszących się do przepisów bezpieczeństwa na poziomie krajowym, które różnią się w poszczególnych państwach.

Co do obligatoryjności w stosowaniu Eurokodów, istnieje pewna rozbieżność zapisów w przedmowach norm EN, zobowiązujących kraje członkowskie CEN do wycofania lub zmiany w ustalonym krótkim okresie wszystkich norm i przepisów sprzecznych z daną normą EN.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 36

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Ustawodawstwo krajów CEN jest zróżnicowane. W niektórych krajach normy są aktami prawa (akceptowanymi przez parlament lub w inny sposób obowiązującymi). W innych krajach, takich jak Polska, normy nie są dokumentem obowiązującym.

Zastosowanie Eurokodów

Eurokody są już powszechnie stosowane, zwłaszcza w robotach publicznych, gdyż odstępstwa od nich powodują zwiększenie odpowiedzialności projektanta lub inwestora i trudności ubezpieczeniowe.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 37

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Komisja CEN/TC 250/EC 7, która dokonała wykładni, przyjęła, że w krajach, gdzie prawo na to pozwala, można projektować budowle zgodnie z Eurokodami lub inaczej, ale w drugim przypadku projekt jest traktowany jako niezgodny z EN –ze wszystkimi skutkami prawnymi

W Polsce normy ogólnie nie są obowiązujące, a obowiązek zastosowania ich może wynikać z powołania ich w ustawie lub przepisie wykonawczym. W praktyce jednak stosowanie normy EN uważa się za obowiązkowe, jeśli zostanie to ustalone w kontrakcie na konkretne roboty.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 38

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Każdy Eurokod EN lub jego część zawierają: podstawowy tekst normatywny, załącznik normatywny, załącznik informacyjny. W podstawowym tekście normatywnym lub załączniku normatywnym podane są możliwości wyboru z ustalonych (zakresu zalecanych) wartości, klas albo alternatywnych metod do ustalenia na poziomie krajowym. Parametry krajowe nazywane są: Nationally Determined Parameters –NDPs. Z tego powodu Eurokody EN wymagają uzupełnienia w postaci Załączników Krajowych.

W Dokumencie Informacyjnym L Komisji Europejskiej dotyczącym wprowadzenia do stosowania Eurokodów EN, zostało określone, co wolno umieszczać w Załączniku Krajowym. Obejmuje to:

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 39

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach•dokonanie wyboru spośród klas podanych w EurokodachEN,•stosowanie zalecanych wartości lub dokonanie wyboru wartości z zalecanego zakresu, w przypadku, gdy odnośnemu symbolowi w EurokodzieEN towarzyszą takie zalecenia,•podawanie wartości specyficznych dla danego kraju (geograficznych, klimatycznych itd.),•ustalenie procedury do stosowania, gdy możliwość wyboru alternatywnych metod jest podana w EurokodzieEN.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 40

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Załącznik Krajowy może również zawierać:

decyzje związane ze stosowaniem załączników informacyjnych,

odwołania do uzupełniających informacji (niesprzecznych z Eurokodem), pomocnych, dla użytkowników przy stosowaniu Eurokodów EN.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 41

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Sporządzenie dokumentacji niezbędnej do odbioru inwestycji

Operat geodezyjny wchodzący w skład dokumentacji budowy powinien zawierać dokumentację geodezyjną, sporządzoną na poszczególnych etapach budowy, a w szczególności szkice tyczenia i kontroli położenia poszczególnych elementów obiektu budowlanego.

W przypadku pomiaru przemieszczeń i odkształceń obiektu lub jego podłoża, do dokumentacji budowy należy dołączyć operat z tych pomiarów.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 42

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

W tej dokumentacji musi się znaleźć, oprócz głównych i towarzyszących obiektów drogowych, także inwentaryzacja małej architektury oraz uzbrojenia podziemnego.

Wykonawca prac geodezyjnych przekazuje dokumentację geodezyjną:•do ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oryginał dokumentacji, o której mowa powyżej, w formie i zakresie przewidzianym odrębnymi przepisami,•kierownikowi budowy kopię mapy powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 43

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Dokumentacja geodezyjno-kartograficzna przeznaczona dla zamawiającego, w zależności od potrzeb, może zawierać następujące materiały:

warunki techniczne,

sprawozdanie techniczne (kopia),

protokół końcowej kontroli technicznej (oryginał),

szkic założonej osnowy geodezyjnej (kopia),

opisy topograficzne (kopie),

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 44

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

wykazy miar, wykazy współrzędnych punktów osnowy realizacyjnej oraz wykazy współrzędnych punktów załamania granic (kopie),

szkic przeglądowy szkiców inwentaryzacyjnych (kopia),

szkice polowe z wytyczenia (oryginały) i pomiarów powykonawczych (kopie),

mapy (kopie) i inne mapy niezbędne dla zamawiającego,

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 45

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

szkic przeglądowy z naniesionym podziałem na arkusze map,

modele numeryczne,

wykazy współrzędnych charakterystycznych punktów obiektów,

inne materiały zamówione przez zamawiającego.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 46

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

Sposoby oznakowania wyrobów budowlanych

W ustawie o wyrobach budowlanych krajowe regulacje dostosowane są do rozwiązań przyjętych w rozporządzeniu nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r., ustanawiającym zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającym dyrektywę Rady 89/106/EWG.

W ustawie są 3 podstawowe możliwości wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu:•z oznakowaniem CE wg rozporządzenia nr 305/2011,•z oznakowaniem znakiem budowlanym,•z uwzględnieniem traktatowej zasady wzajemnego uznawania; dotyczy to wyrobów w obszarze niezharmonizowanym wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim UE.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 47

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

wyroby dopuszczone do jednostkowego zastosowania

W przypadku nietypowych, eksperymentalnych obiektów budowlanych często stosowane są wyroby dopuszczone do jednostkowego zastosowania. Zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych wyroby budowlane, dopuszczone do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym (z wyłączeniem wyrobów, o których mowa w art. 5 ust. 1, a zatem objęte Rozporządzeniem 305/2011), są wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz z przepisami.

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 48

Ochrona osób w związku z pracami wykonywanymi na rusztowaniach

zastosowanie „regionalnego wyrobu budowlanego”

Dodatkowo przedmiotowa ustawa dopuszcza zastosowanie „regionalnego wyrobu budowlanego” oznakowanego znakiem budowlanym (art. 8 ust. 2 i 4 ww. ustawy), a także wyrobu budowlanego wykonanego według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla której producent wydał oświadczenie, że zapewnia zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz przepisami (art. 10 ust. 1 przedmiotowej ustawy).

Zakład Postaw Ekonomicznych

Projektowania 49

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo budowlane wykł 22 02 13
prawo budowlane 17 08 2006
Prawo Budowlane 2007
prawo budowlane 7 id 386247 Nieznany
01 Prawo budowlane Dz U 1994 nr89poz414 tj
Prawo Budowlane wykład 1
Prawo budowlane zabytki
Pytania Prawo budowlane
prawo budowlane notatki
1 USTAWA Prawo budowlane [7 07 Nieznany
prawo budowlane
001 Prawo budowlane stan prawny na 15 12 2008 r
02 06 Prawo budowlane
SCIAGI PRAWO BUDOWLANE - wersja do wydruku, 1. Semestr V, Prawo Budowlane, Ściągi
04.202.2072-DOK.PROJ, PRAWO BUDOWLANE
98.126.839-GEOTECHNICZNE WARUNKI POSADAWIANIA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH, PRAWO BUDOWLANE
Zawiadomienie o zakończeniu budowy obiektu budowlanego - pow. użytk. liczba izb, Dokumenty,wzory pi
prawo budowlane, prawo budowlane

więcej podobnych podstron