1. górujące, 2) panujące, 3) współpanujące, 4) opanowane, 5) przygłuszone

Dawniej drewno- jedyny surowiec powszechnie stosowany: schronienie, opał

Połowa XVIIIw – gospodarstwo leśne w Polsce

Sposoby zagospodarowania lasu:

-zrębowy- las dzieli się na działki rębne, które się wycina a następnie odnawia po kolei

-przerębowy- odnowienie naturalne. Do przebudowy d-stanu potrzebujemy sadzonek ( uzupełnienie odnowień naturalnych)

Sosna Taborska- Napoleon-na maszty

System- każda całość, która ma inne właściwości niż suma właściwości wszystkich tych części.

Genetyka i

Selekcja drzew

Kryteria zrównoważonego leśnictwa:

1. Utrzymywanie i właściwe powiększanie zasobów leśnych oraz ich wkładu do

globalnego cyklu węglowego;

2. Utrzymywanie ekosystemów leśnych w zdrowiu i żywotności;

3. Utrzymywanie i popieranie produkcyjnych funkcji lasów (drewno i inne produkty

leśne);

4. Utrzymywanie, ochrona i właściwe powiększanie różnorodności biologicznej w

ekosystemach leśnych;

5. Utrzymywanie, ochrona i właściwe powiększanie ochronnych funkcji w gospodarce

leśnej (zwłaszcza gleb i wód); oraz

6. Utrzymywanie innych społeczno-gospodarczych funkcji i warunków.

Erozja genetyczna- użytkując najlepsze drzewa pozostawiamy te gorsze które właśnie dają nowe pokolenie

Przyczyna: człowiek + niewłaściwie prowadzona selekcja

O decyzji decydującej o zrębach/ Przerębach zalezy odnowienie:

- dobre bądź złe

-co zostanie- potomstwo

Rębnie częściowe

Cięcia:

-przygotowawcze

-obsiewne

-odsłaniające

-uprzątające

Proweniencja- pochodzenie

IUFRO- International, Union Forest Research Organisation

Międzynarodowa unia lesnych organizacji badawczych

Wykład 2

Zmienność proweniencyjna- buka dębu

Jodła pospolita- jakis czas uznawana była za gatunek małozmienny (fałsz;) przeprowadzono doświadczenie na zboczu góry i stwierdzono że jodła jest gatunkiem zmiennym.

Jodła pospolita- nie jest odporna na hubę korzeniową

Regionalizacja nasienna:

Wprowadzona przez program zachowania lesnych zasobów genowych przez lasy państwowe.

Podział:

-obszary przyrodnicze

-prowieniencje przyrodniczo- geograficzne

Makroregiony nasienne:

-wydzielono małe mikroregiony mateczne, do których nie sprowadza się nasion, ale nasiona z niego mogą być wykorzystywane gdzie indziej

-oraz mikroregiony zwykłe, gdzie obrót nasionami i sadzonkami był swobodny ( wykorzystywany w mikroregionach gdzie trzeba było uwzględnić wysokość n.p.m.)

Obrót między mikroregionami był regularny

Po wejściu do UE (2004) Polska musiała opracowac granice mikroregionów (bardzo droga inwestycja)

Teraz są granice regionów pochodzenia, które są oparte na granicach gmin-

Dziś mamy 90 regionów ( kiedyś 106)

Np. Nadleśnictwo Świdnica jest położone na obszarze 5 regionów pochodzenia

Program zalesienia powstał w 2004 roku. Jest to bardzo silnie rozwijający się program. Zostały ogromne ilości sadzonek- co można zrobić:

- sprzedawać?- nie bo regionalizacja

-skompostować??- wybrano ta opcje bo była mniej szkodliwa pomimo strat finansowych

Modele selekcji:

1.selekcja kierunkowa

rozkład przesunie się w prawo, a liczebność się zmniejszy ( przesunięcie wartości cech i zmniejszenie się wariancji).

Sukcesja kierunkowa- zmieniła się średnia wartość cech, zmniejszyła się zmienność

Każde zmiany w środowisku przechodzą przez selekcję kierunkową

Miary zmienności:

-odchylenie od średniej arytmetycznej

1.liczymy średnia arytmetyczną

2. liczymy odchylenie

3. odchylenie

4. - wariancja

*wariancja- podstawowa miara zmienności cechy.

Jednostka m2, cm2

Dodatni pierwiastek z wariancji nazywamy odchyleniem standardowym:

Skutki selekcji kierunkowej:

-zmniejszenie wartości

-przesunięcie wartości cechy

W ustabilizowanym środowisku selekcja kierunkowa nie występuje w takim środowisku występuje selekcja stabilizująca.

2.selekcja stabilizująca

Średnia wartość cechy pozostaje taka sama, a wariancja się zmniejszy

Zmiany są niewielkie- nieistotne dla środowiska

3.selekcja rozdzielająca

Średnia się nie zmienia, powstają 2 subpopulacje

Ta selekcja jest skutkiem specjacji ( powstawanie nowych gatunków)

Warunkiem selekcji jest zmienność!!!

Zmienność- genetyczna, genotypowa, allilowa

Klon- grupa osobników o jednakowym składzie pozyskanych z jednego osobnika w drodze rozmnażania bezpłciowego.

Selekcja w ramach klonów jest niemożliwa!!!

Odziedziczalność- miara statyczna, która oznacza proporcje wariancji fenotypowej wyjaśniane zmiennością genetyczną. Dotyczy ona jedynie populacji, dla której została obliczona, nie może być uogólniona na jednostki, czy inne środowiska. Wysoki poziom odziedziczalności danej cechy nie wyklucza jej modyfikowalności, ani nie oznacza ze ujawnia się ona w momencie narodzin

hsc= = =

żeby wystąpiła odziedziczalność cechy musi być wariancja genetyczna( zmienność)

genotyp- skład genetyczny osobnika, wszystkie jego allele są genotypami

fenotyp- wszystkie cechy fizyczne danego osobnika ( wzrost, obwód, kolor oczu. Grupa krwi). Każda cecha fenotypowa jest przejawem działania genotypu w określonych warunkach środowiska.

Przy różnych genotypach możemy mieć ten sam fenotyp.

Ekspresja genów- powinna się wyróżniać w fenotypie jeżeli nie to allel jest recesywny

Wykład 3

Locus- miejsce na chromosomie w którym odbywa się synteza białek funkcjonalnych

Relacje Allenów tych samych locus:

-D-dominujący- jeden allel tłumi drugiego- nie wykonuje ekspresji

-ko-dominujący- oba są aktywne ( niepełna dominacja)

-nad-dominacja- jeden allel wzmacnia działaniem drugiego

Epistaza- w biologii zjawisko współdziałania genów, charakteryzuje się zależnością obecności jednego genu rozumianego jako para alleli od ekspresji innej pary alleli. Kilka różnych par alleli może wówcza oddziaływać na pojedynczą cechę lub też jedna para alleli może zmieniać właściwości lub hamować efekt innej pary.

Rodzaje epistazy:

-recesywna

-podwójna recesywna

-dominująca

-dominująca i recesywna

Wariancja addytywna( dodawanie, sumowanie działania poszczególnych alleli)

-

Odziedziczalność sensu strikto:

Odziedziczalność jest cechą populacji nie osobnika!!! ponieważ z pojedynczego osobnika nie obliczymy wariancji

Selekcja kierunkowa- poprawienie cech gatunku. Taka selekcja w której wybieramy w trakcje osobników do dalszego rozmnażania nazywamy selekcją pozytywną

Taka selekcja w której wybieramy gorsze osobniki, aby ich dalej nie rozmnażać nazywamy

selekcją negatywną

Zysk genetyczny- u sosny możemy zmierzyć po 100 latach, ale możemy go również obliczyć, aby zwiększyć zysk możemy manipulować intensywnością selekcyjną. Największy zysk genetyczny jest przy odpowiednim doborze proweniencji. Lepiej dobierać leprze proweniencje niż najlepsze drzewa z proweniencji.

Odziedziczalność jest wysoka kiedy wariancja genetyczna jest większa

Im większa odziedziczalność tym większa zmienność genetyczna.

Metody szacowania parametrów genetycznych dla cech ilościowych:

-testy potomstwa

-podobieństwa grup pokrewnych

*rodzice-dzieci- podobieństwo= 0,50

*rodzeństwo- podobieństwo=0,50

*półrodzeństwo- pokrewieństwo= 0,25

Rodowe plantacje nasienne- plantacje uprawy nasienne

Korelacja:

-fenotypowa- za różne cechy odpowiadają te same allele

-genotypowa- za różne cechy odpowiadają różniące się allele

-środowiskowa

Liczba kształtu- stosunek objętości walca opartego na pierśnicy do miąższości drzewa

Wykład 4

W plantacjach nasiennych unikamy klonów w pobliżu siebie z tego samego drzewa, może dojść do samozapylenia

Depresja wschodnia osobników pochodzących z tego samego drzewa doborowego 25

% osobników jest złe, bardzo często po samozapyleniu występują puste nasiona- niezdolność systemu chlorofilu

Enzymy- białka funkcjonalne

-homozygoty AB

-heterozygoty BB

Przechowywanie nasion:

-buk do 5 lat

-dąb 2 lata

-dąb bezszypułkowy w ogóle się nie przechowuje

Dryf genetyczny:

-dzieje się w naturalnych populacjach

- w małych populacjach rzadkie allele zanikają

Wrażliwość populacji na dryf mierzy się efektywność, wielkość populacji

Efekt wielkości populacji

EWP= np.

M=1

F=100

F=100

Zasady selekcji drzew stosowane w LP

1.Ustawa z dnia 7 VI 2001 o leśnym materiale rozmnożeniowym

2.Program zachowania lesnych zasobów genowych i hodowlanych, selekcja drzew leśnych w Polsce na lata 1991-2010. DGLP i IBL Warszawa

3.zarządzenie nr, 7A DG LP z dnia 7 VI 2006 (zał nr.1)

Bazy nasienne:

-selekcja populacyjna

*GDN- gospodarcze drzewostany nasienne

*WDN- wyłączone drzewostany nasienne

*UP – uprawy pochodne

-selekcja indywidualna

*drzewa doborowe ( drzewa mateczne)

*rodowe plantacje nasienne ( plantacyjne uprawy nasienne)

*klonowe plantacje nasienne

GDN- nie można użytkować rębnie dopóki nie zostaną zebrane nasiona

WDN

-ze względu na swoją funkcje wyłączone z planu cięć

-zadaniem jest produkcja nasion

-najlepsze populacje

Z GDN i WDN wybieramy drzewa doborowe i z nich zbieramy szyszki

Z drzew doborowych pozyskuje się nasiona, które dają siewki, a z tych siewek zakłada się plantacje nasienne- do pozyskania nasion

Rody- półrodzeństwo:

-plantacyjne uprawy nasienne

-rodowe plantacje nasienne

Klon- wegetatywne potomstwo drzewa doborowego- wszystkie razem stanowią 1 klon

Tworzenia bloków upraw pochodnych

Plantacje nasienne:

-generatywne- plantacje upraw nasiennych

*drzewo doborowe- minimum 60 drzew (rodów), osobno z każdego drzewa zbieramy nasiona i zakładamy plantacje nasienne, nie może dojść do pomieszania genów!!!

-wegetatywne- klon (wszystkie osobniki z 1 drzewa doborowego)

Żeby założyć plantację klonową należy wybrać 60drzew

Rodzaje LMP:

Źródło nasion- drzewa rosnące na określonym obszarze z których pobierane są nasiona

Drzewostan-zespól drzew o zbliżonych cechach morfologicznych, rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie i wzajemnie na siebie oddziałujących.

Plantacje nasienne- grupa wyselekcjonowanych klonów lub rodów zagospodarowaną lub izolowaną w sposób zapobiegający zapyleniu ze źródeł zewnętrznych, prowadzoną w celu uzyskania obfitych zbiorów łatwo pozyskiwanych nasion

Drzewo mateczne- drzewo wykorzystywane do pozyskania LMR poprzez kontrolowane lub niekontrolowane zapylenie określonego drzewa, wykorzystywanego jako osobnik żeński pyłkiem 1 lub wielu drzew

Klon-grupa osobników o jednym skaldzie genetycznym pozyskanych z jednego osobnika w drodze rozmnażania bezpłciowego

Mieszanka klonów- grupa różnych zidentyfikowanych klonów zmieszanych w określonych proporcjach

Wykład 5

Kategorie LMR:

I ze zidentyfikowanego źródła

-źródła nasiona

-GDN

II wyselekcjonowany

-WDN

III Kwalifikowany

-drzewa mateczne

-plantacje nasienne (rodowe i klonowe)

-klony

-mieszanki klonów

IV przetestowany

-drzewostany WDN

-drzewa mateczne

-plantacje nasienne (rodowe i klonowe)

-klony

-mieszanka klonów

Kryteria wyboru drzewostanów nasiennych:

1.LMP musi stanowić drzewostan

2.Znajdować się w jednym regionie pochodzenia

3.Skladać się z osobników na tyle podobnych aby je zaliczyć do jednej populacji

4.być wolnym od organizmów szkodliwych

5.być położonym na tyle daleko od gorszej populacji tego gatunku aby nie zachodziło krzyżowanie.

6.skłądać się z co najmniej 150 osobników

7.zajmowac pow. nie mniejszą niż 5ha (bk,db,jd,so,św) lub 2ha (pozostałe gatunki)

8.być w wieku umożliwiającym końcową ocenę cech produkcyjnych, jakościowych i zdrowości.

9.być przystosowanym do warunków swojego środowiska- regionu pochodzenia

10.cechy jakościowe powinny być lepsze niż niż przeciętne w regionie pochodzenia, pod względem prostości strzały, ugałęzienia, oczyszczania pnia, skrętu włókien

11.posiadać wyższą produkcyjność niż przeciętna dla regionu pochodzenia.

Cięcia selekcyjne- usunięcie drzew wadliwych.

GDN- wykonujemy cięcia selekcyjne

WDN

-cięciea selekcyjne i cięcia sanitarne (selekcja negatywna) cięcia selekcyjno-sanitarne

-selekcja pozytywna- rozluźnienie d-stanu wybór drzew nasiennych najlepszych

-porządkowanie nalotów i podrostów

-stymulowanie kwitnienia i obradzania

Musimy posiadać wiadomości na temat kwitnienia i obradzania poszczególnych gat.:

Sosna- kwitnie maj 05

-zapłodnienie czerwiec 06

- szyszka wrzesień 07

Nasiona sosny rozwijają się przez 24 miesiace, czyli 2 sezony wegetacyjne (3 lata)

Świerk 1 sezon wegetacyjny (2 lata)

WDN jest zagospodarowany razem ze swoja otuliną.

Problemem dla drzewostanów nasiennych nie są inne gatunki w otulinie ale ten sam gatunek. Trzeba wykonywać cięcia selekcyjne (negatywne)

Cięcia rozluźniające- zwiększenie urodzaju nasion na najlepszych drzewach (drzewa o najlepszych koronach)

Porządkowanie podrostów( problem w dojściu do drzewa matecznego) i nalotów ( nie przeszkadzają)

Porządkowanie- usuwanie tylko spod drzew nasiennych

Drzewostany zachowawcze- d-stany lokalne nie spełniające innych kategorii (rodzimość to ich najlepsza cecha). Nie możemy z nich korzystać bo nie są wpisane do rejestru ze względu nie spełnienia odpowiednich kryteriów.

Wykład 6

Siewki i drzewa mateczne tworzą rody

Siewki na drodze wegetatywnej tworzą klony

Technika zakładania taka samą dla klonów i rodów tylko różnica jest w materiale rozmnożeniowym

Zalety plantacji nasiennej:

-zysk

-łatwy zbiór( wysoka jakoś nasion)

-wysokie urodzaje (plantacje zakładane w dobrych warunkach)

-potencjał genetyczny nasion!!!

Wybór miejsca pod plantację:

-brak sąsiednich konkurencji- zdolność do zapylenia spada wraz z odległością

-izolacja

-warunki siedliskowe na określonym miejscu

*nie może być zmrozowiska

*żyzne gleby

*powinno być ciepłe siedlisko (stoki południowe i zachodnie)

Produkcja sadzonek na plantacji:

-wybieramy więźbę- luźna bo drzewa leśne są wysokopienne

6x6-urzędowa więźba do zakładania plantacji.

-selekcja na plantacji

*schematyczna- ani negatywna ani pozytywna wszystko jest takie same

-sadzenie:

*wbijamy paliki na których piszemy nr klonu który ma przy nim rosnąć

Trzeba dokładnie rozplanowac rozmieszczenie klonów na plantacji, nie można posadzić drzew tego samego klonu aby nie doszlo do samozapylenia, gdyż będą wady!!! Drzewa tego samego klonu muszą być odizolowane od siebie innym klonami

*gdy następuje 1 cięcie wycinamy izolatora drzewa tego samego klon zbliża się siebie, kolejne cięcie jest takie samo

Dlaczego z góry musimy zaplanować??:

-żadne cięcie nie może wyeliminować jakiegoś klonu z plantacji

-cięcia nie mogą doprowadzić do bezpośredniego sąsiedztwa drzew tego samego klonu

2 szkoły sadzenia

-rozmieszczenie schematyczne- przed komputeryzacją

-rozmieszczenie losowe

*co 2 rząd. Co drugie drzewo wycinamy- a*a

*znowu wycinamy co 2 -

* - 2a*2a

-planujemy z góry 3 cięcia

-z góry wiemy który szczep będzie usunięty

-planujemy rozmieszczenie

Plantacja powinna posiadać 60 klonów po 16 drzew

Musimy uniknąć samozapylenia

Błędy:

- drzewo rosnące nie zgadza się z nr klonu na schemacie, błąd umiarkowany

-sąsiedztwo jednorodnych szczepów- likwidacja sąsiedztwa

-na plantacji znajduje się drzewo które być nie powinno

Zmienność genu w drzewostanie będzie większa niż zmienność na plantacji