• Dyskurs – sieć pojęć, wzajemnie od siebie zależnych, które łącznie odzwierciedlają sposób ujmowania określonego przedmiotu refleksji w komunikacji społecznej; sposób ten znajduje wyraz najczęściej w przekazie językowym przyjmującym formę złożonego komunikatu

• Dyskurs integracji europejskiej – zespół pojęć konstytutywnych dla życia politycznego współczesnych społeczeństw, a każde ma swoją genezę, historię i miejsce w społecznej świadomości

• Integracja europejska – zerwanie ciągłości ewolucji politycznej formy państw narodowych i występujących między nimi stosunków załamanie ciągłości dyskursu konieczność rewizji aparatu pojęciowego (M. Foucault)

• Cechy integracji europejskiej a dyskurs:

  • IE jest dziełem elit, które muszą przekonywać do niego masy

  • Różne aspekty tego procesu bywają przedmiotem retoryki wyborczej, w której cele walki politycznej spychają na dalszy plan troskę o jednoznaczność podstawowych pojęć

  • Najważniejsze pojęcia w niezbędne w politycznym dyskursie integracji zostały ukształtowane w odległej przeszłości i ich obecne zastosowania obfitują w nieporozumienia

• Podział na elity i masy dotyczy również sposobu uczestnictwa w dyskursie politycznym

• Wpływ na współczesny sens pojęcia suwerenność – przemiany w SM: zimna wojna, 2 bloki, wzrost powiązań gospodarczy między państwami, rozwój środków masowej komunikacji i nowoczesnych technik łączności, globalizacja

• Suwerenność pozostaje pewną ideą, postulatem określającym, w jaki sposób wyraża się władza polityczna, a nie faktem z życia politycznego

• Historycznie suwerenność była ważna, bo stanowiła podstawowy warunek zapewnienia pomyślności poddanych (obywateli) danego państwa

• Ścisły związek pojęcia suwerenności z pojęciem państwa powiązanie z określonymi warunkami cywilizacyjnymi, społecznymi i gospodarczymi

• Reformacja, traktat augsburski (1555), traktat westfalski (1648) – potwierdzenie prawa pełnego monopolu władzy Hobbes, Bodin – suwerenność jako podstawa nowożytnej koncepcji państwa; umowa społeczna dla celów obrony i pokoju oraz wspólnego dobra współcześnie suwerenność pojmowana jako niezależna, autoteliczna wartość

• Suwerenność jako zdolność państwa do samodzielnych wyborów politycznych

• Państwo jako główny podmiot prawa międzynarodowego i SM zmiany w zakresie możliwości państwa, nowa rola państwa, inny sens pojęcia państwa w warunkach globalizacji

• Konkurencyjność i odmienność celów organów UE:

  • Komisja Europejska – organ wykonawczy; wyraz wizji federacji, systemu politycznego nadrzędnego wobec państwa

  • Rada Europejska – organ decyzyjny; uzgodnienia międzyrządowe przesądzają o politycznym kształcie UE

  • Parlament Europejski – wciąż daleki od statusu podstawowego organu ustawodawczego na wzór parlamentów narodowych

• Rosnące uzależnienie państw od czynników zewnętrznych konsekwencją obniżenie roli państwa jako podmiotu w SM i ograniczenie suwerenności oraz rosnąca rola innych podmiotów – korporacji i organizacji międzynarodowych obniżenie rangi państwa narodowego pod wpływem zarówno globalizacji jak i integracji regionalnej

• IE – reakcja na globalizację

• Nowe funkcje państw narodowych w procesie integracji regionalnej:

  • Mają udział w decyzjach dotyczących spraw ponadnarodowych

  • Regiony poszczególnych państw zyskują nowe możliwości i uprawnienia

  • Wzmacnia się rola parlamentów narodowych, które uczestniczą w tworzeniu prawa unijnego

• Modyfikacja sensu fundamentalnych cech państwa

  • Nie daje się utrzymać tradycyjnie pojmowanego pojęcia suwerenności przesuwanie kompetencji na poziom ponadnarodowy

  • Inna jest rola terytorium jako przestrzennego wyznacznika państwa granice stają się faktem prawnym i symbolicznym, a o jedność kulturową trudno

  • Zmienia swój sens idea demokracji staje się ideałem i wartością, a nie prakty

• Warunki konieczne dla zapewnienia demokracji UE (J. Habermas) – europejskie społeczeństwo obywatelskie, publiczność świadoma swoich wyborów i kultura polityczna

• Perspektywy IE zależą od sytuacji globalnej, od czynników wobec Europy zewnętrznych

• Czynniki wpływające na proces IE: zimna wojna, podział świata, chęć zapobieżenia kolejnym konfliktom, zaangażowanie USA, rosnące koszty postępu technologicznego i rozwoju gospodarczego

• Globalizacji gospodarki towarzyszy polaryzacja interesów ekonomicznych tendencję wzmacniają różnice kulturowe (Huntington), odmienne struktury wartości i odmienne style życia

• Globalizacja – fakt cywilizacyjny, który odzwierciedla współczesny charakter powiązań między gospodarką, technologią i stylem myślenia

• Kultura Davos (Huntington) – podobne postrzeganie współczesnej rzeczywistości i podobny styl zachowań politycznych światowej elity gospodarczej i politycznej

• Procesy globalne – procesy nieuchronnie wpływające na wszystkie kraje, regiony i kontynenty świata, wywołane przez ludzką aktywność, ale znajdujące się poza ludzką kontrolą

• Dziedziny, w których procesy globalne dają się najłatwiej zaobserwować i scharakteryzować oraz stanowią zagrożenie dla ludzkiej cywilizacji:

  • System ekologiczny świata dewastacja lasów tropikalnych, emisja gazów cieplarnianych, katastrofy naturalne rozwój Chin i Indii

  • Światowa gospodarka arena rywalizacji między krajami i regionami, odmienność interesów siła korporacji transnarodowych pogłębia polaryzację rola USD i euro

  • Sfera kultury i nauki produkcja w sferze symboli jest zdominowana przez twórczość zachodnią przy użyciu zaawansowanych środków komunikacji i globalnych mediów rola j. angielskiego i kinematografii USA

  • Rozwój broni o nieograniczonym zasięgu rażenia niebezpieczeństwo użycia broni masowej zagłady

• Skutkiem polaryzacji świata jest przyspieszenie integracji europejskiej i innych regionów

• Obszary niepewności warunkujące przebieg procesów globalnych i integracji regionalnej

  • Miejsce Rosji może trafić do bieguna odmiennego niż krąg europejsko amerykański

  • Stosunki USA z Europą

  • Rozwój sytuacji w Azji kwestia przywództwa na Dalekim Wschodzie; Japonia, Chiny, Indie rosnące poczucie odrębności Azji jako regionu

  • Ludzka świadomość wciąż pozostaje pod wpływem idei i wartości ukształtowanych w warunkach, które już dawno przeminęły