Dr Elżbieta Szopińska

Specyfika środowiska miejskiego i funkcje roślin drzewiastych

Środowisko – ogół elementów nieożywionych (gleba, woda) i ożywionych, zarówno naturalnych, jak i powstałych w wyniku działalności człowieka, występujących na określonym obszarze oraz ich wzajemne powiązania, oddziaływania i zależności. Jest to pojęcie podrzędne w stosunku do przyrody, obejmującej również elementy ożywione.

Dz.U.2001 Nr 62 poz.627 UUSTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r

Prawo ochrony środowiska

Dział II. Definicje i zasady ogólne

Art. 3.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) aglomeracji – rozumie się przez to miasto lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych;

13) ochronie środowiska – rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej ochrona ta polega w szczególności na:

a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie zasadą zrównoważonego rozwoju;

b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom;

c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego;

39) środowisku – rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka a szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz powstałe elementy różnorodności biologicznej a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami;

SPECYFIKA ŚRODOWISKA MIEJSKIEGO

Mikroklimat wynika z:

- położenia geograficznego;

Klimat lokalny wynika z:

- wielkości (powierzchni);

- charakteru aglomeracji;

- ukształtowania terenu;

- układu przestrzennego

- uwarunkowań przyrodniczych np. udziału rzek

- sposobów użytkowania terenu

Cechy charakterystyczne:

-zmienione warunki termiczne i cieplne;

- modyfikacje opadów atmosferycznych;

- zanieczyszczenia powietrza;

- zanieczyszczenie gleby;

Temperatura powietrza w mieście:

Na modyfikację temperatury w mieście wpływ ma występowanie wielu powierzchni o wysokim przewodnictwie i dużej pojemności cieplnej

[betonowe ściany budynków]

[powierzchnie dachów – często ciemne]

[silnie utwardzone i ciemne nawierzchnie tras komunikacyjnych]

[w okresie zimowym ogrzewanie budynków]

[zanieczyszczenie powietrza]

Uwaga

- różnica temperatur pomiędzy centralną częścią miasta o zwartej budowie a strefą podmiejską może wynosić od 3 do 7°C.

Miejska wyspa ciepła

Wilgotność

Pomimo większej częstotliwości opadów atmosferycznych w mieście (wynikających z prądów wstępujących nagrzanego powietrza)

- wilgotność względna powietrza jest zdecydowanie mniejsza niż na peryferiach miasta;

- niedosyt pary wodnej;

- niedobór wody w glebie;

Warunki glebowe

Gleba w środowisku miejskim posiada często zmienione cechy:

-skład mechaniczny;

- strukturę;

- właściwości fizyczne;

- zasobność w składniki mineralne;

- skład mikrofauny i mikroflory;

- zwięzłość;

- zawartość próchnicy;

- odczyn;

Skażenie środowiska

• Głównymi przyczynami zatrucia w miastach są gazy i pyły oraz związki pochodzące ze spalania dużej ilości paliw.

• Szkodliwe działanie tych związków potęgowane jest przez niesprzyjające warunki atmosferyczne oraz zwartą zabudowę, charakterystyczną często dla centralnych części miasta.

• Niskie usytuowanie źródeł toksycznych związków w niesprzyjających warunków spowodować może ich nagromadzenie w stężeniach zagrażających nie tylko organizmom roślinnym lecz także mieszkańcom.

• Znaczącym źródłem skażenia środowiska miejskiego są zanieczyszczenia wnoszone wraz z opadami atmosferycznymi.

• Stopień skażenia opadów i ilości wprowadzanych zanieczyszczeń prowadzić może do zwiększonej degradacji gleb i skażenia wód powierzchniowych.

• Szczególnie niebezpieczne są związki kwasotwórcze i metale ciężkie.

• Stosowana w okresie zimowym sól przedostaje się do gleby i powoduje wzrost ciśnienia osmotycznego u roślin, zmniejsza kwasowość gleby i pogarsza jej własności chemiczne.

- samochody emitują prawie 50% zanieczyszczeń powietrza

- w okresie zimy (między budynkami) zawirowania wiatru zwiększające odczucie chłodu

Podsumowanie

Negatywne skutki:

Brak wody w powietrzu i glebie powoduje:

- przyspieszenie występowanie faz rozwojowych

- skrócenie poszczególnych faz rozwoju rośliny

Wieloletnie skażenie solą może prowadzić do zasychania pędów i zamierania całych roślin.

Niekorzystne warunki glebowe wpływają na zwiększoną podatność roślin na: choroby i szkodniki/zamierania roślin.

Skażenia środowiska jest jedną z podstawowych przyczyn osłabienia stanu zdrowotnego, prowadzącą niekiedy do ich masowego zamierania.

Niszczące działanie substancji szkodliwych zależy od rodzaju i stężenia związków trujących oraz odległości roślin od źródła skażenia.