BUDOWNICTWO OGÓLNE POMOCE DYDAKTYCZNE DLA STUDENTÓW PWSZ W KROŚNIE KIERUNEK: BUDOWNICTWO II ROK STUDIÓW STACJONARNYCH

Opracował:

dr inż. M. Ahmad

Krosno 2011/2012

WYKAZ PODSTAWOWYCH

AKTÓW PRAWNYCH W BUDOWNICTWIE

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo budowlane

2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych

3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

4. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych

7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego.

AKTY PRAWNE POWIĄZANE Z BUDOWNICTWEM

1. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych

2. Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji

3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska

4. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów

5. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych

USTAWA - PRAWO BUDOWLANE Z DNIA 7 LIPCA 1994 R.

Ustawa - Prawo budowlane, zwana dalej "ustawą", normuje:

1) działalność obejmującą sprawy: projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych,

2) określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.

Obiekt budowlany jest to:

a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

b) budowla stanowiąca całość techniczno-użytkowa wraz z instalacjami i urządzeniami,

c) obiekt małej architektury.

Budynek - obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Budynek mieszkalny jednorodzinny - budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Budowla - każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne, ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia

terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Obiekty małej architektury - niewielkie obiekty, a w szczególności:

a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,

b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,

c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

Tymczasowy obiekt budowlany - obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe.

Budowa - wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowa, rozbudowa, nadbudowa obiektu budowlanego.

Przebudowa - wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego.

Roboty budowlane - budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

Remont - wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym.

Urządzenia budowlane - urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki,

Teren budowy - przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy.

Prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane - tytuł prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, przewidującego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych.

Pozwolenie na budowę - decyzja administracyjna zezwalająca na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego.

Dokumentacje budowy - pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby, rysunki i opisy służące realizacji obiektu,

operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu - także dziennik montażu.

Dokumentacje powykonawczej - dokumentacje budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi.

Teren zamknięty - teren zamknięty, o którym mowa w przepisach Prawa geodezyjnego i kartograficznego,

Aprobata techniczna - pozytywna ocena techniczna wyrobu, stwierdzająca jego przydatność do stosowania w budownictwie.

Właściwy organ - organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, stosownie do ich właściwości.

Wyrób budowlany - wyrób w rozumieniu przepisów o ocenie zgodności, wytworzony w celu wbudowania, wmontowania, zainstalowania lub zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzany do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową.

Organ samorządu zawodowego - organy określone w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów.

Obszar oddziaływania obiektu - teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu.

Wymagania w stosunku do obiektu budowlanego

Każdy obiekt budowlany powinien być projektowany i budowany zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi, zapewniając:

1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:

a) bezpieczeństwa konstrukcji,

b) bezpieczeństwa pożarowego,

c) bezpieczeństwa użytkowania,

d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,

e) ochrony przed hałasem i drganiami,

f) oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród;

2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu w szczególności w zakresie:

a) zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz odpowiednio do potrzeb w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników,

b) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów;

3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego;

4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich;

5) warunki bezpieczeństwa i higieny pracy;

6) ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej;

7) ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską;

8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej;

9) poszanowanie, występujących w zasięgu oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej;

10) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy.

Do przepisów techniczno-budowlanych zalicza się:

1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

2) warunki techniczne użytkowania budynków mieszkalnych.

Dopuszczone do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie są:

1) wyroby budowlane, właściwie oznaczone, dla których zgodnie z odrębnymi przepisami:

a) wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych - w odniesieniu do wyrobów podlegających tej certyfikacji,

b) dokonano oceny zgodności i wydano certyfikat zgodności lub deklarację zgodności z Polską Normą lub z aprobatą techniczną - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją określoną w lit. a), mających istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych;

2) wyroby budowlane umieszczone w wykazie wyrobów nie mających istotnego wpływu na spełnianie wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i stosowanych według tradycyjnie uznanych zasad sztuki budowlanej.

Dopuszczone do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym są wyroby wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których dostawca wydał oświadczenie wskazujące, że zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz z przepisami i obowiązującymi normami.

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie

Za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególności działalność obejmującą:

1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru autorskiego,

2) kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi,

3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrolę techniczną wytwarzania tych elementów,

4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego,

5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych,

7) rzeczoznawstwo budowlane.

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją, zwaną dalej "uprawnieniami budowlanymi", wydaną przez organ samorządu zawodowego. Warunkiem uzyskania uprawnień budowlanych jest zdanie egzaminu ze znajomości procesu budowlanego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej.

Uzyskanie uprawnień budowlanych wymaga:

1) do projektowania bez ograniczeń i sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych:

a) ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności,

b) odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów,

c) odbycia rocznej praktyki na budowie;

2) do projektowania w ograniczonym zakresie:

a) ukończenia wyższych studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wyższych szkołach zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności,

b) odbycia dwuletniej praktyki przy sporządzaniu projektów,

c) odbycia rocznej praktyki na budowie;

3) do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń:

a) ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności,

b) odbycia dwuletniej praktyki na budowie;

4) do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie:

a) ukończenia wyższych studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wyższych szkołach zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub ukończenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, na kierunku pokrewnym dla danej specjalności,

b) odbycia trzyletniej praktyki na budowie.

Uprawnienia budowlane mogą być udzielane do:

1) projektowania,

2) kierowania robotami budowlanymi.

W uprawnieniach budowlanych należy określić specjalność i ewentualną specjalizację techniczno-budowlaną oraz zakres prac projektowych lub robót budowlanych objętych danym uprawnieniem.

Uprawnienia budowlane są udzielane w specjalnościach:

1) architektonicznej,

2) konstrukcyjno-budowlanej,

3) drogowej,

4) kolejowej,

5) wyburzeniowej,

6) telekomunikacyjnej,

7) mostowej,

8) instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych,

wodociągowych i kanalizacyjnych,

9) instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych.

Rzeczoznawcą budowlanym może być osoba, która:

1) korzysta w pełni z praw publicznych;

2) posiada:

a) tytuł zawodowy magistra inżyniera, magistra inżyniera architekta, inżyniera lub inżyniera architekta,

b) uprawnienia budowlane bez ograniczeń,

c) co najmniej 10 lat praktyki w zakresie objętym rzeczoznawstwem,

d) znaczący dorobek praktyczny w zakresie objętym rzeczoznawstwem.

Właściwy organ samorządu zawodowego, na wniosek zainteresowanego, orzeka, w drodze decyzji, o nadaniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego, określając zakres rzeczoznawstwa.

Uczestnikami procesu budowlanego są:

1) inwestor,

2) inspektor nadzoru inwestorskiego,

3) projektant,

4) kierownik budowy lub kierownik robót.

Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie:

1) opracowania projektu budowlanego i, stosownie do potrzeb, innych projektów,

2) objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy,

3) opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

4) wykonania i odbioru robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych,

5) w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych.

Do podstawowych obowiązków projektanta należy:

1) opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wymaganiami ustawy, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej,

1a) zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego,

1b) sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

2) uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów,

3) wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań,

4) sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu w zakresie:

a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,

b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.

Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy:

1) protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się

na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego,

2) prowadzenie dokumentacji budowy,

3) zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,

3a) koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:

a) przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,

b) przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów,

3b) koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie, podczas wykonywania robót budowlanych, zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

3c) wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych,

3d) podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym,

4) wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu,

5) zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem,

6) realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy,

7) zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru,

8) przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego,

9) zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad.

Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy:

1) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej,

2) sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych, a w szczególności zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie,

3) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania,

4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy.

Pozwolenie na budowę może być wydane wyłącznie temu, kto:

1) złożył wniosek w tej sprawie w okresie ważności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,

2) złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

Do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć:

1) cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami, wymaganymi przepisami szczególnymi oraz zaświadczeniem, o którym wyżej jest mowa,

2) oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane,

3) decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę należy dołączyć:

1) zgodę właściciela obiektu,

2) szkic usytuowania obiektu budowlanego,

3) opis zakresu i sposobu prowadzenia robót rozbiórkowych,

4) opis sposobu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia,

5) pozwolenia, uzgodnienia lub opinie innych organów, a także inne dokumenty, wymagane przepisami szczególnymi,

6) w zależności od potrzeb, projekt rozbiórki obiektu.

Projekt budowlany powinien zawierać:

1)Projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich;

2)Projekt architektoniczno-budowlany, określający funkcję, formę i konstrukcję obiektu budowlanego, jego charakterystykę energetyczną i ekologiczną oraz proponowane niezbędne rozwiązania techniczne, a także materiałowe, ukazujące zasady nawiązania do otoczenia oraz opis dotyczący niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich;

3)Stosownie do potrzeb, oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych o zapewnieniu dostaw energii, wody, ciepła i gazu, odbioru ścieków oraz o warunkach przyłączenia obiektu do sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych, elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych oraz dróg lądowych;

4)W zależności od potrzeb, wyniki badań geologiczno-inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych.

Pracami przygotowawczymi są:

1) wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie,

2) wykonanie niwelacji terenu,

3) zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów,

4) wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.

Do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie jest wymagane pozwolenie na budowę, można przystąpić po zawiadomieniu właściwego organu o zakończeniu budowy, jeżeli organ ten, w terminie 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, nie wniesie sprzeciwu, w drodze decyzji. Zawiadomienia, o których mowa dokonuje się co najmniej 21 dni przed zamierzonym terminem przystąpienia do użytkowania.

Uzyskanie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego jest wymagane, jeżeli właściwy organ:

1) nałożył taki obowiązek w wydanym pozwoleniu na budowę lub,

2) stwierdził, że zgłoszony przez inwestora obiekt budowlany został wykonany z naruszeniem warunków, określonych w pozwoleniu na budowę.

Katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów.

Nie jest katastrofą budowlaną:

1) uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany,

2) uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami,

3) awaria instalacji.

W razie katastrofy budowlanej w budowanym, rozbieranym lub użytkowanym obiekcie budowlanym, kierownik budowy (robót), właściciel, zarządca lub użytkownik jest obowiązany:

1) zorganizować doraźną pomoc poszkodowanym i przeciwdziałać rozszerzaniu się skutków katastrofy,

2) zabezpieczyć miejsce katastrofy przed zmianami uniemożliwiającymi prowadzenie wyjaśniające postępowania,

3) niezwłocznie zawiadomić o katastrofie:

a) właściwy organ,

b) właściwego miejscowo prokuratora i Policję,

c) inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego i projektanta obiektu budowlanego, jeżeli katastrofa nastąpiła w trakcie budowy,

d) inne organy lub jednostki organizacyjne zainteresowane przyczynami lub skutkami katastrofy z mocy szczególnych przepisów.

Zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonują następujące organy:

1) starosta,

2) wojewoda,

3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Zadania nadzoru budowlanego wykonują następujące organy:

1) powiatowy inspektor nadzoru budowlanego,

2) wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej,

3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Do podstawowych obowiązków organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego należy:

1) nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, a w szczególności:

a) zgodności zagospodarowania terenu z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz wymaganiami ochrony środowiska,

b) warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót budowlanych oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych,

c) zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej,

d) właściwego wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie,

e) wprowadzania do obrotu i stosowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie.

2) wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach określonych ustawą.

Do zadań organów nadzoru budowlanego należy:

1) kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego,

2) kontrola działania organów administracji architektoniczno-budowlanej,

3) badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych,

4) współdziałanie z organami kontroli państwowej.

Odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które:

1) dopuściły się występków lub wykroczeń, określonych ustawą,

2) zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie,

3) wskutek rażących błędów lub zaniedbań, spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne,

4) nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki,

5) uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru.

Obiekty budowlane przy drogach powinny być usytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni co najmniej:

Rodzaj drogi W terenie zabudowy Poza terenem zabudowy

1 Autostrada 30 m 50 m

2 Droga ekspresowa 20 m 40 m

3 Droga ogólnodostępna:

a) krajowa 10 m 25 m

b) wojewódzka, powiatowa 8 m 20 m

c) gminna 6 m 15 m

W szczególnie uzasadnionych przypadkach usytuowanie obiektu budowlanego przy drodze, o której wyżej jest mowa, w odległości mniejszej niż określona w tab, może nastąpić wyłącznie za zgodą zarządcy drogi, wydaną przed uzyskaniem przez inwestora obiektu pozwolenia na budowę lub zgłoszeniem budowy albo wykonywania robót budowlanych.

Prawo budowlane w Unii Europejskiej

Jeżeli istnieją stosowne regulacje Wspólnoty ustalające wymagania techniczne dla określonej grupy wyrobów, mają one pierwszeństwo przed regulacjami krajowymi w tym zakresie. Regulacje krajowe tracą w tym przypadku moc obowiązującą, ponieważ powodują ograniczenia, utrudniające swobodny przepływ tych wyrobów na rynku wewnętrznym Wspólnoty. Usuwanie barier technicznych dla swobodnego przepływu towarów odbywa się poprzez harmonizację przepisów technicznych.

Dyrektywa Rady 89/106/EEC

W odniesieniu do wyrobów stosowanych w budownictwie głównym dokumentem harmonizującym ten obszar jest Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich 89/106/ EWG z 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych (zwana dalej DWB). DWB ma na celu wyeliminowanie barier technicznych, utrudniających handel wyrobami budowlanymi, poprzez ujednolicenie wymagań stawianych tym wyrobom oraz określenie zasad ich wprowadzania na wspólny rynek Unii. Jest ona jednocześnie dokumentem o podstawowym znaczeniu unifikacyjnym w UE w odniesieniu do budownictwa. Należy zwrócić uwagę, że DWB dotycząca bezpośrednio wyrobów budowlanych i ich swobodnego przepływu na obszarze UE jednocześnie ustala wymagania dla obiektów budowlanych tam wznoszonych, wpływając tym samym na unifikację przepisów techniczno-budowlanych państw członkowskich.

Wymagania podstawowe dla obiektów budowlanych

Zgodnie z DWB, państwa członkowskie ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie, aby obiekty budowlane na ich terenie były projektowane i wykonane w sposób, który nie zagraża bezpieczeństwu ludzi, zwierząt i mienia, uwzględniając przy tym, w interesie dobra ogólnego, inne wymagania podstawowe. W DWB sformułowano wymagania podstawowe dla obiektów budowlanych, rozumianych jako budynki i budowle inżynierskie. Wymaganiami podstawowymi są:

1. Bezpieczeństwo konstrukcji

Obiekty budowlane powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie wznoszenia i użytkowania nie prowadziły do:

1) zawalenia się całego obiektu lub jego części,

2) znacznych odkształceń o niedopuszczalnej wielkości,

3) uszkodzenia części obiektów, instalacji lub zamontowanego wyposażenia w wyniku znacznych odkształceń nośnych elementów konstrukcji,

4) uszkodzenia na skutek wypadku w stopniu nieproporcjonalnym do wywołującej go przyczyny.

2. Bezpieczeństwo pożarowe

Obiekty budowlane powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby w przypadku pożaru nośność konstrukcji mogła być zapewniona przez założony okres;

1) powstawanie i rozprzestrzenianie się ognia i dymu w obiektach było ograniczone,

2) rozprzestrzenianie się ognia na sąsiednie obiekty było ograniczone;

3) mieszkańcy mogli opuścić obiekt lub być uratowani w inny sposób;

4) uwzględnione było bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

3. Higiena, zdrowie i środowisko

Obiekty budowlane powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby nie stanowiły zagrożenia dla higieny lub zdrowia mieszkańców lub sąsiadów, w szczególności w wyniku:

1) wydzielania się gazów toksycznych;

2) obecności szkodliwych cząstek lub gazów w powietrzu;

3) emisji niebezpiecznego promieniowania;

4) zanieczyszczenia lub zatrucia wody lub gleby;

5) nieprawidłowego usuwania ścieków, dymu lub odpadów w postaci stałej lub ciekłej;

6) obecności wilgoci w częściach obiektów lub na powierzchniach wewnętrznych obiektów.

4. Bezpieczeństwo użytkowania

Obiekty budowlane powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby w trakcie użytkowania nie stwarzały ryzyka wypadków takich jak: pośliźnięcia, upadki, zderzenia, oparzenia, porażenia prądem elektrycznym, obrażenia w wyniku eksplozji.

5. Ochrona przed hałasem

Obiekty budowlane powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby hałas, na który narażeni są mieszkańcy lub ludzie znajdujący się w pobliżu, nie przekraczał poziomu stanowiącego zagrożenie dla ich zdrowia oraz pozwalał im spać, odpoczywać i pracować w zadowalających warunkach.

6. Oszczędność energii i izolacja cieplna

Obiekty budowlane i ich instalacje grzewcze, chłodzące i wentylacyjne powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby utrzymać na niskim poziomie ilość energii wymaganej do ich użytkowania, przy uwzględnieniu miejscowych warunków klimatycznych i potrzeb użytkowników. Obiekt budowlany powinien spełniać wymagania podstawowe przez ekonomicznie uzasadniony okres użytkowania, przy właściwej jego konserwacji. W celu uwzględnienia możliwych różnic geograficznych, klimatycznych, sposobu życia oraz przy

stosowanych poziomach zabezpieczeń, mogących występować w skali kraju, regionu lub lokalnie, dla każdego z wymagań podstawowych można ustalać klasy, dotyczące przestrzegania tego wymagania.

Dyrektywa Rady 89/106/EWG w polskich przepisach budowlanych

Zgodnie z układem stowarzyszeniowym z Unią Europejską, Polska zobowiązała się do zbliżenia istniejącego, jak również przyszłego ustawodawstwa Polski do ustawodawstwa unijnego, a celem tych działań dostosowawczych powinno być doprowadzenie do pełnej zgodności polskiego prawa ze standardami wspólnotowymi. Przyjęta koncepcja wdrażania DWB zakładała sukcesywne dostosowywanie polskich przepisów budowlanych do regulacji europejskich, aż do uzyskania pełnej zgodności w tym zakresie z chwilą uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej. Taki sposób wdrażania DWB ma na celu uzyskanie dla wszystkich uczestników procesu budowlanego, a szczególnie producentów wyrobów budowlanych, możliwie długiego okresu adaptacyjnego do wymagań i procedur wynikających z tej dyrektywy. Proces wdrażania DWB do polskiego prawa jest i będzie prowadzony na dwóch płaszczyznach:

1) wprowadzania do polskiego systemu prawnego stosownych aktów normatywnych (ustaw i

rozporządzeń), transponujących regulacje dyrektywy,

2) bezpośredniego przenoszenia do polskiego systemu prawnego technicznych dokumentów operacyjnych dyrektywy (normy, europejskie aprobaty techniczne, wytyczne EOTA dla europejskich aprobat technicznych).

W polskich przepisach DWB pojawiła się po raz pierwszy w 1994 r. w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Podstawowym celem tej ustawy było dostosowanie przepisów budowlanych do warunków gospodarki rynkowej. Uwzględniając jednak również podjętą już wtedy decyzję o wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, ustawa ta rozpoczęła proces wdrażania DWB do polskiego prawa, wprowadzając w budownictwie pojęcie wymagań podstawowych dla obiektów budowlanych oraz tworząc krajowy system dopuszczania wyrobów budowlanych do obrotu i stosowania w budownictwie, koncepcyjnie zgodny z tą dyrektywą.

KLASYFIKACJA BUDOWNICTWA

Budownictwo jest działem techniki - (dziedziną wiedzy inżynierskiej), który zajmuje się projektowaniem, wykonywaniem i konserwacją obiektów budowlanych.

Budownictwo dzieli się na:

1. Budownictwo lądowe.

2. Budownictwo wodne.

Z punktu widzenia położenia obiektów budowlanych w stosunku do poziomu gruntu, budownictwo dzieli się na:

1. Budownictwo nadziemne np. budynki.

2. Budownictwo naziemne np. drogi.

3. Budownictwo podziemne np. tunele.

Ze względu na przeznaczenie wznoszonych obiektów, budownictwo dzieli się na:

1. Budownictwo mieszkaniowe.

2. Budownictwo użyteczności publicznej: np. urzędy, banki, szpitale, domy towarowe, garaże, teatry, kina, stadiony, szkoły, muzea.

3. Budownictwo przemysłowe.

4. Budownictwo drogowe: Drogi lądowe, kolejowe, morskie i powietrzne.

5. Budownictwo wojskowe: Są to obiekty służące obronie państwa. Do budownictwa wojskowego należą:

1) Garnizonowe obiekty szkoleniowe.

2) Poligonowe obiekty szkoleniowe.

6. Budownictwo energetyczne:

Do budownictwa energetycznego należą:

1) Obiekty urządzeń naftowych: Bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne transportu ropy naftowej i produktów naftowych jak gazociągi, stacje gazowe, zbiorniki gazowe i naftowe.

2) Obiekty urządzeń elektroenergetycznych: Elektrownie atomowe, inne elektrownie na olej opałowy, stacje transformatorowe, stacje trafo i rozdzielnie elektryczne, linie niskiego i wysokiego napięci, linie przesyłowe, urządzenie oświetleniowe.

7. Budownictwo wiejskie: Jest to budownictwo powstające na terenach wiejskich, służące zaspokajaniu potrzeb bytowych i produkcyjnych mieszkańców wsi.

Budownictwo wiejskie dzieli się na:

1) Budownictwo mieszkaniowe;

2) Budownictwo gospodarcze;

3) Budownictwo usługowe;

4) Budownictwo użyteczności publicznej.

8. Budownictwo rolnicze: Budownictwo rolnicze terytorialnie i funkcjonalnie jest związane z produkcją rolniczą. Do budownictwa rolniczego należą obiekty budowlane służące potrzebom chowu zwierząt, przechowywania produktów rolnych i chemicznych środków produkcji, obsługi i konserwacji sprzętu i maszyn rolniczych, a także obrotu towarowego rolnictwa.

Budownictwo rolnicze dzieli się na:

1) Budynki przeznaczone do chowu zwierząt wraz z innymi obiektami pomocniczymi w organizacji procesów produkcji zwierzęcej. Do takich budynków należą: budynki inwentarskie, magazyny pasz i odchodów, dojarnie, wybiegi itp.

2) Obiekty uzupełniające: Budynki usługowe, administracyjno-socjalne i techniczne. Są one drugorzędne, ale warunkują prawidłową organizację procesów produkcyjnych.

3) Obiekty specjalistyczne: Magazyny ziarna, przechowywalnie ziemniaków, warzyw i owoców, mieszalnie pasz itp.

9. Budownictwo telekomunikacyjne:

1) Centrale telefoniczne międzymiastowe i międzynarodowe (automatyczne lub cyfrowe, docelowe - lokalne lub tranzytowe).

2) Stacje transmisyjne obsługujące centrale międzynarodowe i międzymiastowe.

3) Stacje łączności satelitarnej pracującej w sieci magistralnej.

4) Urządzenia nadawcze radiofoniczne i telewizyjne w sieci o zasięgu ogólnokrajowym.

5) Urządzenia linii radiowych w sieci magistralnej.

6) Centrale radiotelefoniczne dla telefonii komórkowej.

10. Budownictwo wodne - hydrotechniczne:

Są to obiekty budowlane gospodarki wodnej jak: zapory ziemne i betonowe, wały przeciwpowodziowe, siłownie wodne i elektrownie wodne, ujęcia śródlądowych wód powierzchniowych, wyloty ścieków, zbiorniki wodne, kanały, budowle regulacyjne na rzekach i potokach, porty, baseny, zimowiska.

W zależności od użytych materiałów podstawowych budownictwo dzieli się na:

1. Budownictwo drewniane.

2. Budownictwo kamienne.

3. Budownictwo ceglane.

4. Budownictwo betonowe.

5. Budownictwo metalowe.

6. Budownictwo inne.

Podstawowe warunki, które każdy obiekt budowlanych powinien spełniać:

1. Odpowiadać w pełni swemu przeznaczeniu.

2. Być wykonany wg prawideł sztuki budowlanej.

3. Zaspokajać odczucia estetyczne.

Spełnienie dwóch pierwszych warunków wchodzi w zakres budownictwa, zaś spełnienie wszystkich trzech jest celem architektury.

Co to jest architektura i budownictwo ogólne?

Architektura jest sztuką kształtowania przestrzeni a budownictwo ogólne jest dziedziną wiedzy inżynierskiej, która zajmuje się zaspokajaniem podstawowej potrzeby człowieka-potrzeby mieszkania. Więc budownictwo ogólne tradycyjnie uważa się, za obejmujące budownictwo mieszkaniowe i użyteczności publicznej.

W zależności od przewidzianego okresu użytkowania, budynki dzielą się na:

1. Budynki stałe.

2. Budynki tymczasowe.

Z punktu widzenia wzajemnego usytuowania budynków względem siebie, budynki dzielą się na:

1. Budynki wolno stojące.

2. Budynki bliźniacze.

3. Budynki szeregowe.

4. Budynki inne.

Wyróżnia się także budynki:

1. Parterowe.

2. Jednopiętrowe.

3. Wielokondygnacyjne.

Pod względem wysokości, budynki dzielą się na:

1) Niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie;

2) Średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie;

3) Wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie;

4) Wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu.

W zależności od kryteriów technologicznych budownictwo dzieli się na:

1. Budownictwo tradycyjne: W budownictwie tradycyjnym roboty wykonywane są systemem rzemieślniczym z drobnych elementów jak cegły, pustaków itp. - przy zastosowaniu nieskomplikowanych narzędzi i urządzeń.

2. Budownictwo tradycyjne udoskonalone: Ma na celu wprowadzenie w tradycyjnych konstrukcjach i metodach wykonawczych norm oszczędnościowych - przyczyniających się do zmniejszenia pracochłonności i przyspieszenia realizacji budynków.

3. Budownictwo uprzemysłowione: To jest budownictwo wykonywane metodami uprzemysłowionymi i obejmuje rodzaj techniki budowlanej, charakteryzujący się dużym stopniem zmechanizowania robót, ciągłością i równomiernością produkcji oraz masowością.

Rozwój budownictwa uprzemysłowionego związany jest z:

1. Rodzajem zastosowanej konstrukcji i podstawowych materiałów konstrukcyjnych (beton, stal, drewno, materiały drewnopochodne i inne).

2. Typizacją składowych elementów, tolerancją ich wymiarów i pasowaniem.

Budownictwo ogólne w ostatnich latach zawiera coraz mniej danych z zakresu obliczeń statycznych oraz technologii i mechanizacji, a coraz więcej z zakresu podstaw prawidłowego formowania ustrojów budowlanych w celu stworzenia w nich odpowiedniego mikroklimatu i warunków zdrowotnych.

DYSCYPLINY NAUKOWE ZWIĄZANE Z BUDOWNICTWEM

Budownictwo by spełnić swoje podstawowe cele musiało korzystać z osiągnięć innych dziedzin nauk jak np. fizyki i chemii. W ten sposób wyodrębniły się takie dyscypliny nauk, jak:

1. Mechanika budowli: Jest to nauka pozwalająca w sposób możliwie ścisły wyznaczać wymiary elementów nośnych konstrukcji.

2. Nauka o materiałach budowlanych: Jest to nauka podająca ich właściwości techniczne w aspekcie przydatności tych materiałów dla budownictwa.

3. Fizyka budowli: Jest to nauka, której przedmiotem analizy są podstawowe procesy zachodzące przy przenikaniu przez przegrody budowlane ciepła i pary wodnej oraz dźwięków.

Następny etap rozwoju budownictwa stworzył podwaliny powstania nowych dyscyplin takich jak:

1. Technologia robót budowlanych: Jest to nauka zajmująca się metodami i systemami wykonywania prac.

2. Mechanizacja budowy: Dotyczy to zastosowania maszyn i urządzeń potrzebnych do realizacji określonej technologii.

3. Planowanie i organizacja budowy: Nauka o rozwiązaniach realizacyjnych przyjętych założeń technologicznych i mechanizacyjnych.

4. Ekonomika budownictwa: Zajmuje się zjawiskami i prawidłowościami ekonomicznymi w budownictwie.

5. Ergonomia budowlana: Dotyczy optymalizacji wysiłku ludzkiego przy realizacji budowy.

BEZPIECZEŃSTWO KONSTRUKCJI BUDYNKÓW

Budynki i urządzenia z nimi związane powinny być projektowane i wykonywane w taki sposób, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie wznoszenia i użytkowania nie prowadziły do:

1. Zniszczenia całości lub części budynku;

2. Przemieszczeń i odkształceń o niedopuszczalnej wielkości;

3. Uszkodzenia części budynków, połączeń lub zainstalowanego wyposażenia w wyniku znacznych przemieszczeń elementów konstrukcji;

4. Zniszczenia na skutek wypadku, w stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny.

Stany graniczne

Konstrukcja budynku powinna spełniać warunki zapewniające nieprzekroczenie stanów granicznych nośności oraz stanów granicznych przydatności do użytkowania w żadnym z jego elementów i w całej konstrukcji.

Stany graniczne nośności uważa się za przekroczone, jeżeli konstrukcja powoduje zagrożenie bezpieczeństwa ludzi znajdujących się w budynku oraz w jego pobliżu, a także zniszczenie wyposażenia lub przechowywanego mienia.

Stany graniczne przydatności do użytkowania uważa się za przekroczone, jeżeli wymagania użytkowe dotyczące konstrukcji nie są dotrzymywane. Oznacza to, że w konstrukcji budynku nie mogą wystąpić:

1. Lokalne uszkodzenia, w tym również rysy, które mogą ujemnie wpływać na przydatność użytkową, trwałość i wygląd konstrukcji, jej części, a także przyległych do niej niekonstrukcyjnych części budynku;

2. Odkształcenia lub przemieszczenia ujemnie wpływające na wygląd konstrukcji i jej przydatność użytkową, włączając w to również funkcjonowanie maszyn i urządzeń, oraz uszkodzenia części niekonstrukcyjnych budynku i elementów wykończenia;

3. Drgania dokuczliwe dla ludzi lub powodujące uszkodzenia budynku, jego wyposażenia oraz przechowywanych przedmiotów, a także ograniczające jego użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem.

Wzniesienie budynku w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu budowlanego nie może powodować zagrożeń dla bezpieczeństwa użytkowników tego obiektu lub obniżenia jego przydatności do użytkowania. Rozbudowa, nadbudowa, przebudowa oraz zmiana przeznaczenia budynku powinny być poprzedzone ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego.

KONSTRUKCJA BUDYNKU

Konstrukcja budynku jest to zespół elementów połączonych ze sobą w sposób trwały, tak aby całość mogła bezpiecznie i bez nadmiernych odkształceń opierać się działającym siłom zewnętrznym i przenosić je na grunt.

Każdy budynek składa się z konstrukcji nośnej, wypełnienia i wyposażenia. Konstrukcję kształtuje się w zależności od materiału, z którego wykonuje się budynek oraz od warunków geograficznych, gospodarczych i innych.

Siły zewnętrzne nazywamy obciążeniami, które dzieli się je na obciążenia stałe i zmienne. Aby cały układ konstrukcyjny budynku znajdował się w równowadze, wszystkie siły zewnętrzne muszą być zrównoważone przez odpowiadające im co do wartości siły wewnętrzne, występujące w obciążonych materiałach. Siły wewnętrzne w materiale, które przeciwstawiają się jego zniszczeniu przez siły zewnętrzne, nazywamy naprężeniami. Tak więc element obciążony siłami zewnętrznymi może być np. ściskany lub rozciągany, czyli

zostają w nim wywołane naprężenia ściskające lub rozciągające. W jednym elemencie występują często jednocześnie dwa rodzaje (lub więcej) naprężeń.

Konstrukcje wykonuje się z materiałów jednorodnych, jak drewno, cegła, beton, stal itp. oraz z materiałów złożonych typu żelbet, ceramika zbrojna i inne. Wybór metody wykonawstwa i rozwiązań materiałowych powinien uwzględniać następujące czynniki:

1. Wykorzystanie miejscowych materiałów, co jest szczególnie istotne w budownictwie indywidualnym;

2. Charakter obiektów, cechy geometryczne i obciążenie;

3. Środowisko (wilgotność, agresja chemiczna itp.);

4. Wymaganą odporność ogniową;

5. Trwałość obiektu;

6. Posiadany sprzęt transportowy i montażowy;

7. Podaż rynkową materiałów i gotowych elementów konstrukcyjnych i budowlanych;

8. Unifikację technologii realizacji poszczególnych obiektów w jednej inwestycji;

9. Wymagania architektoniczno-plastyczne.

WYMAGANIE TECHNICZNE STAWIANE OBIEKTOM BUDOWLANYM

Wymagania techniczne dotyczące konstrukcji - Wznoszone obiekty budowlane powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami prawa budowlanego, warunkami technicznymi, normami państwowymi lub branżowymi i zarządzeniami urzędowymi.

W budynkach rozróżnia się:

1. Konstrukcje nośne.

2. Konstrukcje odgradzające - Cienka ściana osłonowa zewnętrzna lub działowa wewnętrzna są konstrukcjami odgradzającymi.

3. Konstrukcje mieszane - Spełniają jednocześnie zadania konstrukcji nośnych i odgradzających. Ściana zewnętrzna obciążona stropami jest jednocześnie konstrukcją nośną i odgradzającą.

Konstrukcja powinna:

1. Mieć odpowiednią wytrzymałość i stateczność, aby mogła bezpiecznie przenosić wszelkiego rodzaju obciążenia stałe i użytkowe.

2. Być sztywną, a to w celu niedopuszczenia do powstawania nadmiernych odkształceń.

Konstrukcje wykonuje się z materiałów, które odpowiadałby wymaganemu okresowi trwałości budowli, większej dla budowli kapitalnych (trwałych) i mniejszej dla budowli tymczasowych.

Konstrukcję projektuje się na podstawie uproszczonego schematu statycznego, zbliżonego do rzeczywistych warunków jej pracy w wykonanym obiekcie.

O wyborze schematu statycznego decydują:

1) Rodzaj stosowanego materiału.

2) Warunki posadowienia budynku.

3) Terminy wznoszenia.

4) Zalecenia ekonomiczne.

OBCIĄŻENIA

Rodzaje obciążenia - Rozróżnia się następujące rodzaje obciążenia:

1. Obciążenia zasadnicze: Działają na konstrukcję stale (np. ciężar własny konstrukcji). Obciążenia użytkowe (obciążenie śniegiem, wiatrem itp.) mogą być różne.

2. Obciążenia dodatkowe: Działają na konstrukcję sporadycznie, np. parcie wiatru, obciążenia specjalne ruchome, dynamiczne, wahania temperatury, skurcz betonu itp.

3. Obciążenia wyjątkowe: Odnoszą się do przypadków szczególnych: parcie wody przy stanach katastrofalnych, wpływ temperatury przy naruszeniu procesu technologicznego, wpływ trzęsienia ziemi, wpływy występujące na terenie szkód górniczych.

W budownictwie ogólnym interesuje nas przede wszystkim:

1. Ciężar własny konstrukcji - Ustala się na podstawie założonych wymiarów konstrukcji, a następnie koryguje się po dokonaniu obliczeń statycznych konstrukcji.

2. Obciążenie użytkowe - Na obciążenie użytkowe w budownictwie ogólnym składa się przede wszystkim obciążenie ludźmi, ciężar umeblowania itp. oraz obciążenie śniegiem i wiatrem. Obciążenie śniegiem i wiatrem przyjmuje się w zależności od strefy kraju, kształtu budowy itp. oraz wg obowiązujących norm i zarządzeń.

W zależności od czasu trwania, obciążenie dzieli się na:

1. Obciążenie stałe - Są to obciążenia o działaniu ciągłym i o niezmiennej wartości, pochodzące od ciężaru własnego elementów konstrukcji (ciężar dachu, ścian, stropów) lub czynników działających na budynek od zewnątrz, np. parcie wiatru, parcie ziemi, wody itp.

2. Obciążenie zmienne - Działają na konstrukcję okresowo lub mają wartość zmienną w czasie. Dzielą się one na:

a) Długotrwałe, np. od ciężaru mebli, urządzeń lub materiałów składowanych w budynku;

b) Krótkotrwałe, np. od ciężaru ludzi, śniegu, parcia wiatru;

c) Wyjątkowe, np. od uderzeń pojazdu, trzęsienia ziemi, wybuchu gazu.

W zależności od sposobu działania obciążeń rozróżniamy:

1. Obciążenia statyczne - Charakteryzują się powolnym przebiegiem zmian obciążenia od zera do wymaganej wartości przy niezmiennym położeniu.

4. Obciążenia dynamiczne - Zmiana szybkości jest gwałtowna.

WYBRANE ZAGADNIENIA KONSTRUKCYJNE

Naprężenia - Siły wewnętrzne występujące w obciążonych materiałach, przeciwstawiające się ich zniszczeniu przez siły zewnętrzne (obciążenia).

Wytrzymałość materiału - Jest to wartość krytyczna naprężenia, której nie wolno przekroczyć, gdyż wówczas element ulega zniszczeniu. Może to spowodować katastrofę budynku. W obliczeniach przyjmuje się naprężenia mniejsze od wytrzymałości danego materiału.

Stan graniczny - Jest to stan, w którym konstrukcja (elementy) osiąga pod wpływem sił zewnętrznych granicę nośności, odkształcalności i (lub) zarysowania.

Granica nośności - Jest to wartość naprężenia, powyżej której następuje zniszczenie elementu.

METODY STANÓW GRANICZNYCH

Elementy konstrukcyjne należy obliczać sprawdzając 2 stany graniczne:

1. Stan graniczny nośności - Polega na wykazaniu, że wartości sił wewnętrznych od obciążeń zewnętrznych są mniejsze od nośności elementu;

2. Stan graniczny użytkowania - Polega na wykazaniu, że ugięcia elementu i inne przemieszczenia są mniejsze od wartości dopuszczalnych.

WYTRZYMAŁOŚĆ, STATECZNOŚĆ (SZTYWNOŚĆ) BUDYNKÓW

Warunkiem prawidłowego zaprojektowania, wykonania i użytkowania budynku jest spełnienie następujących wymagań:

1) Materiały, z których wykonane są elementy budynku muszą bezpiecznie przenosić obciążenia działające na te elementy oraz posiadać odpowiednią trwałość na zagrożenie np. chemiczne, pożarowe;

2) Budynek jako całość, jak również poszczególne jego elementy i ustroje powinny być geometrycznie niezmienne w czasie eksploatacji, gdyż może wystąpić zjawisko np. nadmiernego ugięcia, przechylenia lub nawet przypadek przewrócenia się budynku pod działaniem sił zewnętrznych: ciężaru własnego, obciążenia użytkowego (technologicznego), parcia wiatru itp.

ZAGADNIENIE JAKOŚCI BUDOWNICTWA

1. Jakość budownictwa

Jakość wykonania wznoszonego budynku i wbudowanych w nim elementów w zasadniczy sposób rzutuje na koszty eksploatacyjne obiektu (częstość napraw i ich kosztów).

Jakość wyrobu lub obiektu można zdefiniować w następujący sposób:

1) Jest to zbiór cech reprezentowanych przez wyrób, które są niezbędne do spełnienia przez niego funkcji wynikających z jego przeznaczenia;

2) Jest to stopień poziomu wartości cech dotyczących funkcji użytkowych, np. funkcjonalności, estetyki, trwałości, niezawodności itp.

Projektując jakikolwiek obiekt należy zapewnić wymaganą wytrzymałość konstrukcji, stosując w obliczeniach statycznych odpowiednie współczynniki bezpieczeństwa dla zapewnienia jej niezawodności.

2. Niezawodność

Niezawodność w ogólnym przypadku jest to prawdopodobieństwo, że w założonym czasie eksploatacji nie wystąpi żaden z niedopuszczalnych stanów granicznych całej konstrukcji, ani w jej elementach, węzłach i połączeniach.

Cechami niezawodności są przede wszystkim:

1) Początkowa sprawność techniczna - zdolność elementów, połączeń i innych szczegółów oraz całej konstrukcji do zapewnienia niezbędnej wytrzymałości i stateczności zarówno w okresie wznoszenia, jak i w początkowym okresie eksploatacji;

2) Trwałość - praca konstrukcji i jej elementów bez uszkodzeń i awarii w określonych warunkach eksploatacji (z możliwymi przerwami na profilaktyczne naprawy) od czasu realizacji do końca całkowitej utraty właściwości eksploatacyjnych lub w czasie między dwiema generalnymi naprawami;

3) Przystosowanie do konserwacji, napraw i remontów kapitalnych, polegających na okresowych przeglądach, profilaktycznych remontach lub wymianach zniszczonych części.

Musi być zapewniona niezawodność elementów, jak również niezawodność całej konstrukcji.

W budownictwie uprzemysłowionym podstawowymi czynnikami oceny niezawodności są:

1) Prawidłowe założenia w projektowaniu;

2) Technologia wykonania elementów;

3) Jakość montażu budynków.

3. Trwałość budynku

Wiadomości ogólne

Elementy konstrukcyjne i wypełniające mogą być wykonane z elementów i złączy o równej lub różnej trwałości. Przy różnej trwałości elementów, za pierwszy etap trwałości przyjmuje się okres do remontu generalnego, podczas którego wymienia się elementy zniszczone. Za następny etap trwałości przyjmuje się okres między dwoma generalnymi remontami, a za ostatni - od ostatniego generalnego remontu aż do całkowitego zużycia konstrukcji.

Dla zapewnienia założonego okresu trwałości budynku należy:

1) Dokonywać odpowiedniego wyboru rozwiązania konstrukcyjno-materiałowego uwzględniającego wymaganą trwałość elementów i złączy oraz opracować możliwie łatwy dostęp do przeprowadzenia napraw i remontów;

2) Zapewnić wykonanie wymaganej jakości robót budowlano-montażowych;

3) Zapewnić prawidłową eksploatację obiektu poprzez gwarantowane regularne przeglądy techniczne wszystkich elementów budynku;

4) Prowadzić profilaktyczne naprawy w okresach eksploatacji;

5) Przestrzegać zachowania założonego klimatu cieplno-wilgotnościowego w pomieszczeniach;

6) Przestrzegać, aby w pomieszczeniach nie występowały obciążenia większe od założonych w projekcie;

7) Zabezpieczać elementy i złącza od szkodliwego działania otaczającego środowiska;

8) Zabezpieczać zamontowane elementy w czasie składowania i transportu przed zawilgoceniem, co wpływa na pogorszenie ich jakości.

Zmieniające się w ciągu doby temperatury zewnętrzne ujemne i dodatnie powodują, np. w okresie wiosennym, wykraplanie się pary wodnej i jej zamarzanie w przekroju ściany i złączach. Długotrwała podwyższona wilgotność oraz długotrwałe mżawki i odwilże przyspieszają niszczenie elementów.

Trwałość konstrukcji budynków

Konstrukcje budowlane powinny, przez cały przewidywany okres użytkowania w określonych warunkach środowiskowych i przy właściwej konserwacji, odpowiadać założonemu przeznaczeniu. Przy określeniu trwałości konstrukcji budowlanych należy uwzględnić warunki środowiskowe, na działanie, których konstrukcja będzie narażona, oraz umiejscowienie elementu konstrukcyjnego w budynku i sposób jego zabezpieczenia przed

działaniem niekorzystnych czynników.

Warunki środowiskowe dzieli się na pięć klas:

1) Klasa 1: Środowisko suche - wnętrza budynków mieszkalnych i biurowych, a także niepodlegające zawilgoceniu wewnętrzne warstwy ścian szczelinowych;

2) Klasa 2: Środowisko wilgotne wewnątrz pomieszczeń lub środowisko zewnętrzne łącznie z elementami znajdującymi się w nieagresywnym gruncie lub wodzie;

3)Klasa 3: Środowisko wilgotne z występującym mrozem i środkami odladzającymi;

4) Klasa 4: Środowisko wody morskiej - elementy pogrążone całkowicie lub częściowo w wodzie morskiej, elementy położone w strefie bryzgów wodnych lub znajdujące się w powietrzu nasyconym solą;

5) Klasa 5: Środowisko agresywne chemicznie (gazowe, płynne lub stałe).

Trwałość budynków

Trwałość budynku jako całości i jego poszczególnych elementów jest ściśle związana z jakością wykonania i jakością użytkowanych materiałów. W miarę upływu czasu każdy budynek traci swą pierwotną wartość użytkową na skutek starzenia się użytych materiałów oraz zużywania się fizycznego jego poszczególnych elementów wskutek eksploatacji. O trwałości budynku decyduje trwałość jego poszczególnych elementów składowych. W budynkach występują elementy, których trwałość przewyższa przewidywaną trwałość całego

budynku. W normalnym okresie eksploatacji nie wymagają one żadnych napraw. Występują także elementy o mniejszej trwałości niż trwałość całego budynku, wymagające stopniowych napraw lub częściowej, a nawet całkowitej wymiany. W tabeli 1 zestawiono dane dotyczące procentowego udziału poszczególnych elementów budynku i okresu ich trwałości.

Tabela 1 Podział elementów budynków w zależności od ich trwałości

Rodzaj elementów	Procentowy udział w całym budynku	Okres trwałości
Fundamenty, ściany, słupy, stropy	35%	Nieograniczony
Stolarka okienna, ścianki działowe, wyposażenie, pokrycie, okładziny wewnętrzne	50%	30 lat
Okładziny zewnętrzne, instalacje	10%	10 lat
Malowanie	5%	5 lat

W tabeli 2 podano orientacyjne okresy trwałości poszczególnych elementów budynku.

Uzyskanie wymaganej trwałości budynku możliwe jest przez odpowiedni dobór rozwiązań materiałowo technologicznych w fazie projektowania, a następnie jego wznoszenia, zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i dokumentacją projektową. W zależności od wartości technicznej budynku (kapitalności) ustala się umownie trzy klasy długowieczności konstrukcji:

1) Klasa I - okres eksploatacyjny dłuższy niż 100 lat;

2) Klasa II - okres eksploatacyjny w granicach 50¸100 lat;

3) Klasa III - okres eksploatacyjny w granicach 20¸50 lat.

Okres eksploatacyjny poniżej 20 lat odnosi się do budynków tymczasowych.

Tabela 2 Orientacyjne okresy trwałości poszczególnych elementów budynku

Rodzaj elementu	Okres trwałości - lata
Fundamenty z kamienia na zaprawie cementowej	120÷200
Fundamenty ceglane na zaprawie cementowej	70÷150
Fundamenty żelbetowe i betonowe	200÷300
Ściany drewniane, szkieletowe	25÷40
Ściany drewniane z bali	50÷70
Ściany typu mur pruski	40÷60
Ściany z kamienia na zaprawie cementowej	120÷200
Ściany ceglane	130÷150
Ściany z betonu komórkowego	30÷50
Ściany z prefabrykatów keramzytobetonowych	65÷80
Ściany z prefabrykatów warstwowych, żelbetowe	80÷100
Ściany z prefabrykatów warstwowych, szkielet drewniany	40÷50
Stropy ceglane, łukowe	100÷150
Stropy Kleina	100÷130
Stropy drewniane, balkonowe	60÷80
Stropy żelbetowe monolityczne, prefabrykowane	130÷150
Schody stalowe	120÷150
Schody kamienne na belkach stalowych	100÷120
Schody żelbetowe	120÷150
Schody drewniane	20÷50
Okna i drzwi zewnętrzne	40÷50
Drzwi wewnętrzne	60÷80
Posadzka z klepki dębowej	50÷80
Tynki wewnętrzne wapienne	50÷60
Tynki zewnętrzne cementowo-wapienne	30÷40
Powłoka malarska olejna okien	5÷7
Powłoka malarska klejowa ścian i sufitów	4÷5
Pokrycia dachu blachą czarną	20÷30
Pokrycia dachu blachą ocynkowaną	40÷50
Pokrycia dachu papą	10÷20
Pokrycia dachu dachówką	20÷60
Obróbki blacharskie dachu	15÷20
Przewody wodociągowe, kanalizacyjne i gazowe	25÷40
Aparaty sanitarne	15÷30
Osprzęt instalacji elektrycznych	25÷30
Urządzenia dźwigowe	30÷35
Zasypy do śmieci	80÷100
Instalacja centralnego ogrzewania	20÷25

Na trwałość konstrukcji wpływają:

1) Właściwe rozwiązania konstrukcyjne;

2) Sumienne wykonanie;

3) Dbałość użytkowników o powierzone im obiekty budowlane;

4) Należyta ich eksploatacja i konserwacja.

Trwałość obiektu mogą zmniejszać czynniki fizyczne i chemiczne (zmiany temperatury, korozja materiału itp.) oraz mechaniczne, jak wstrząsy, drgania itp.

ZASADY PROJEKTOWANIA KONSTRUKCJI

1. Definicje pojęć

Definicje podstawowych pojęć (terminów) związanych z zagadnieniem projektowania konstrukcji budowlanych:

1) Element konstrukcji - element obiektu budowlanego, którego głównym zadaniem jest przenoszenie obciążeń (np. pręt, płyta, cięgno, tarcza, powłoka); elementem konstrukcji jest również podłoże gruntowe;

2) Ustrój konstrukcyjny - zespół elementów konstrukcji połączonych ze sobą w sposób umożliwiający ich wzajemną współpracę w przenoszeniu obciążeń (np. rama, kratownica, strop gęstożebrowy, szkielet konstrukcji);

3) Konstrukcja - zespół ustrojów konstrukcyjnych współpracujących w przenoszeniu obciążeń

działających na obiekt budowlany;

4) Układ konstrukcyjny - schemat konstrukcji obiektu budowlanego, określający usytuowanie, wzajemne powiązanie i zadania jego elementów;

5) Obiekt budowlany (tj. budynek, budowla, obiekt małej architektury) - przedmiot powstały w wyniku działalności budowlanej, połączony z gruntem w sposób trwały; rozróżnia się obiekty podziemne (np. tunel) i naziemne (np. budynek, most, maszt).

2. Etapy projektowania konstrukcji

Projektowanie konstrukcji można ogólnie podzielić na kilka etapów, które obejmują:

1) Kształtowanie;

2) Ustalanie schematów statycznych;

3) Określanie obciążeń;

4) Obliczanie sił wewnętrznych i przemieszczeń;

5) Wymiarowanie;

6) Sporządzanie opisu technicznego i rysunków.

Kształtowanie - polega na wstępnym określeniu kształtu oraz wymiarów konstrukcji i jej elementów, a także wyborze materiału, z którego konstrukcja ma być wykonana. Czyni się to wykorzystując ogólne zasady kształtowania, ustalone na podstawie doświadczeń wynikających z projektowania podobnych konstrukcji.

Schematy statyczne - ukształtowaną konstrukcję przedstawia się w postaci schematów statycznych dobranych tak, aby jak najwierniej odzwierciedlały rzeczywistą pracę jej ustrojów konstrukcyjnych i elementów.

Określanie obciążeń - po ustaleniu schematów konstrukcyjnych (statycznych) określa się wartości i sposoby działania obciążeń na poszczególne elementy konstrukcji.

Obliczanie sił wewnętrznych i przemieszczeń - po określeniu obciążeń oblicza się uogólnione siły wewnętrzne (zazwyczaj: momenty zginające M, siły poprzeczne V, siły podłużne N) od obciążeń. W odniesieniu do niektórych ustrojów konstrukcyjnych i ich elementów jest wymagane obliczenie przemieszczeń (np. ugięć), rozwarcia rys (w konstrukcjach żelbetowych) itp.

Wymiarowanie - polega zazwyczaj na sprawdzeniu, czy siły wewnętrzne S występujące w przekrojach elementów, spowodowane działaniem obciążeń F, nie są większe od nośności R przekrojów, wynikających z wytrzymałości materiału f konstrukcji oraz wymiarów przekrojów.

Sprawdzenie - sprawdza się warunek:

S (F) ≤ R (f)

- Jeśli jest to wymagane - sprawdza się, czy obliczone największe przemieszczenia (np. ugięcia a) ustrojów konstrukcyjnych i ich elementów nie przekraczają wartości dopuszczalnych (np. ugięć dopuszczalnych a_dop), co zapisuje się w postaci warunku: a ≤ a_dop;

- W niektórych konstrukcjach sprawdza się również inne warunki, określone w odpowiednich normach.

Jeżeli okaże się, że choćby jeden z warunków wymiarowania nie jest spełniony, to koryguje się założenia (np. wymiary elementów, rozwiązanie konstrukcyjne i schematy statyczne, wytrzymałości materiałów) i obliczenia powtarza się.

Opis techniczny i rysunki - po wykonaniu w/w omówionych etapów projektowania sporządza się opis techniczny oraz rysunki ustrojów konstrukcyjnych i ich elementów.

3. Metody wymiarowania elementów konstrukcyjnych

Ustroje konstrukcyjne i ich elementy wymiaruje się metodą stanów granicznych. Jako graniczne określono takie stany, po których osiągnięciu ustrój konstrukcyjny lub jego część przestaje spełniać zadania założone w projekcie. Rozróżnia się dwa stanów granicznych:

1) Stany graniczne nośności;

2) Stany graniczne użytkowania (najczęściej ugięć).

Sprawdzenie stanu granicznego nośności - polega na wyznaczeniu miarodajnych przekrojów (fragmentów) ustroju konstrukcyjnego i wykazaniu, że występujące w nich siły wewnętrzne S od obliczeniowej wartości obciążeń F_d nie są większe od nośności R tych przekrojów, wynikającej z obliczeniowej wytrzymałości materiału f_d konstrukcji.

Sprawdza się więc warunek S (F_d) ≤ R (f_d).

Sprawdzenie stanu granicznego użytkowania (ugięć) - polega na wykazaniu, że występujące w ustroju konstrukcyjnym siły wewnętrzne od charakterystycznej wartości obciążeń nie powodują ugięć większych od uznawanych za dopuszczalne ze względu na przeznaczenie obiektu budowlanego, możliwość uszkodzenia elementów przylegających do konstrukcji, estetykę oraz poczucie bezpieczeństwa użytkowników. Sprawdza się więc warunek a ≤ a_dop. W niektórych konstrukcjach sprawdza się też inne stany graniczne użytkowania (np. rozwarcia rys w żelbecie).

ZASADY DIAGNOSTYKI TECHNICZNEJ W BUDOWNICTWIE

Przyczyny uszkodzeń konstrukcji

Zniszczenia lub uszkodzenia konstrukcji mogą być spowodowane różnymi przyczynami. Do najczęściej spotykanych należy zaliczyć:

1. Zużycie naturalne materiałów zastosowanych w poszczególnych elementach budynku.

2. Działanie czynników środowiska zewnętrznego; czynniki te mogą wywołać erozję i korozję materiałów budowlanych, zawilgocenie elementów budynku, podmywanie wodą fundamentów, osiadanie gruntu, przemarzanie gruntu, groźne też w skutkach drgania i wstrząsy oraz zanieczyszczenia chemiczne atmosfery, a także działanie czynników biologicznych, jak grzyby domowe, bakterie i owady.

3. Błędy w projekcie polegające głównie na wadliwym rozwiązaniu części podziemnej budynku oraz jego fundamentów, zbyt dużych odległościach i niewłaściwym usytuowaniu w budynku szczelin dylatacyjnych, błędnym zaprojektowaniu izolacji termicznej ścian zewnętrznych, niewłaściwym rozwiązaniu izolacji przeciwwilgociowej budynku, niewłaściwym rozwiązaniu dachów płaskich i tarasów.

4. Błędy realizacji powodujące powstawanie znacznych uszkodzeń już w czasie eksploatacji budynku. Do tych błędów należy zaliczyć stosowanie niezgodne z projektem jakości materiałów, wadliwe wykonanie poszczególnych elementów konstrukcyjnych budynku, pokrycia dachu, obróbek blacharskich i szeregu innych elementów wykończeniowych.

5. Błędy eksploatacji polegające na:

a) Nie usuwaniu we właściwym czasie usterek w dachu i instalacjach sanitarnych, centralnego

ogrzewania itp..

b) Intensywnych czynnościach gospodarczych (pranie, suszenie bielizny, gotowanie) przy nie

przewietrzaniu mieszkań i braku wentylacji lub wadliwym jej działaniu.

c) Przeciążeniu konstrukcji (stosunkowo rzadko).

6. Osobną grupą przyczyń uszkodzeń, a nawet zniszczenia konstrukcji stanowią klęski żywiołowe, jak pożary, powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, szkody górnicze oraz działanie wojenne.

PRZYCZYNY I RODZAJE USZKODZEŃ W BUDYNKACH O KONSTRUKCJI TRADYCYJNEJ

1. Uszkodzenie elementów i materiałów:

1) Erozja powierzchniowa: Powstaje w wyniku rozmywania powierzchni elementów przez wody atmosferyczne zanieczyszczone pyłami wydalonymi do atmosfery przez zakłady przemysłowe.

2) Ruchy wód gruntowych: Wody gruntowe oddziałują bardzo szkodliwie na fundamenty budynków, wypłukując spod nich grunt. Powodują przez to nierównomierne osiadanie budynku i jego pękanie.

3) Łączne oddziaływanie czynników fizycznych i chemicznych: Czynniki te powodują korozję materiałów w elementach budowlanych. Działanie tych czynników występuje zarówno w ziemi, jak też w wodzie i w powietrzu.

4) Woda atmosferyczna: Woda wnikając w nieszczelne powierzchnie elementów przy spadku temperatury poniżej 0°C, powoduje łuszczenie się powierzchniowe oraz niszczy ich strukturę wewnętrzną.

2. Oddziaływanie wilgoci na elementy budynku: Do zawilgocenia budynku przyczyniają się następujące czynniki:

1) Zawilgocenie technologiczne.

2) Opady atmosferyczne.

3) Woda gruntowa.

4) Zawilgocenie spowodowane uszkodzeniami.

5) Zawilgocenie w wyniku wadliwego wykonawstwa.

6) Zawilgocenia spowodowane złą eksploatacją.

7) Zawilgocenia spowodowane złą jakością materiałów izolacyjnych.

3. Ruchy gruntu i osiadanie budynku: Do przyczyń powodujących ruchy gruntu i nierównomiernego osiadania budynku należy zaliczyć:

1) Różnego rodzaju klęski żywiołowe.

2) Szkody górnicze.

3) Ruchy wód gruntowych.

4) Przemarzanie gruntu.

5) Podmywanie fundamentów.

6) Wadliwe wykonywanie robót ziemnych obok budynku.

7) Posadowienie budynku na niejednolitych gruntach.

4. Oddziaływanie wstrząsów i drgań na budynek.

5. Uszkodzenia spowodowane wpływem temperatury.

PRZYCZYNY I RODZAJE USZKODZEŃ W BUDYNKACH

WZNOSZONYCH METODAMI UPRZEMYSŁOWIONYMI

Przyczyny uszkodzeń w budynkach wznoszonych metodami uprzemysłowionymi mogą być spowodowane błędami powstającymi w następujących fazach cyklu realizacyjnego:

1. W projektowaniu.

2. W produkcji elementów prefabrykowanych.

3. W wykonywaniu budynków.

Występujące w budynkach już eksploatowanych wady i (lub) uszkodzenia są spowodowane przez:

1. Wady i złą jakość użytych materiałów.

2. Odkształcenie termiczne budynku.

3. Korozję i starzenie się materiałów.

DYLATACJE W BUDYNKACH WZNOSZONYCH METODAMI TRADYCYJNYMI

Dylatacja - to zaprojektowana przerwa (szczelina) w konstrukcji, wprowadzana jest w celu umożliwienia niezależnej pracy poszczególnych części obiektu. Ruch obiektu może być spowodowany zmianami temperatury, wilgotności, obciążeniami. Dylatacja ma szerokość od kilku milimetrów do kilku centymetrów.

Dylatacja - jest to szczelina celowo utworzona w budynku lub jego elemencie. Wydzielone elementy, ich fragmenty samodzielnie przenoszą przewidywane obciążenia, odkształcenia i przesunięcia. Dodawanie wapna do zapraw cementowych zwiększa ich elastyczność. Z tego też względu wzajemna odległość pomiędzy dylatacjami ulega zwiększeniu. Przynosi to wykonawcy wymierne oszczędności finansowe z tytułu niższych kosztów robocizny oraz materiałów stosowanych do wykonania dylatacji.

Dylatacje dzieli się na:

1. Dylatacje konstrukcyjne - wydzielają fragmenty budynku stanowiące jednolitą całość pod względem statycznym. Stosowane są przy zmianie sposobu posadowienia, zmianie układu konstrukcyjnego budynku, dużych różnic w obciążeniach, przy znacznych wymiarach obiektu w rzucie poziomym itp.

2. Dylatacje termiczne - mają za zadanie wyeliminowanie wpływu dużych naprężeń od odkształceń termicznych (rozszerzalność termiczna) poszczególnych fragmentów budynku. Elementy nagrzewane i chłodzone z jednej strony (np. dachy) mogą ulegać ugięciu, a pręty nagrzewane nierównomiernie na końcach - skręcaniu.

3. Dylatacje technologiczne - eliminują wpływ skurczu lub pęcznienia materiałów użytych do wykonania elementu obiektu. Wg przepisów skurcz betonu np. uważa się za równoznaczny z obniżeniem temperatury o 15ºC. Żużlobeton, gips lub estrichgips ulegają pęcznieniu pod wpływem wilgoci. W obu przypadkach stosuje się szczeliny dylatacyjne, które zmniejszają obszary działania sił wewnętrznych.

4. Dylatacje przeciwdrganiowe - mają zadanie eliminacji lub zmniejszenia wpływu drgań, wstrząsów itp. jednego elementu na drugi. Stosowane np. pomiędzy maszyną a jej fundamentem, posadzką a fundamentem maszyny wytwarzającej drgania (np. młot), między budynkiem a jezdnią o dużym natężeniu ruchu pojazdów, w rejonach trzęsień ziemi lub szkód górniczych. Rozmieszczenie szczelin dylatacyjnych w budynkach betonowych i żelbetowych podaje tabela 1, a w budynkach murowanych tabela 2. Oprócz tego zaleca się stosowanie przerw dylatacyjnych w górnych warstwach przekryć dachowych.

Tabela 1. Maksymalne odległości między dylatacjami w konstrukcjach betonowych i żelbetowych [PN-B-03264:2002]

	Maksymalna odległość [m]
Rodzaj konstrukcji	w budynkach ocieplonych lub w gruncie
1.Konstrukcje betonowe: - monolityczne bez zbrojenia konstrukcyjnego - monolityczne zbrojone konstrukcyjnie - prefabrykowane	20 30 40
2. Konstrukcje żelbetowe i sprężone 3 kategorii rysoodporności - monolityczne i prefabrykowane zmonolityzowane - szkieletowe monolityczne - szkieletowe prefabrykowane - dachy nieocieplone, galerie, gzymsy itp.	40 50 60 -

Tabela 2. Maksymalne odległości między dylatacjami w konstrukcjach murowanych [PN-B-03264:2002]

	Budynki ze ścianami z cegły
Rodzaj budynków lub elementów
	ceramicznej [m]
a. budynki ze ścianami na zaprawie cementowo-wapiennej ze stropami żelbetowymi (monolitycznymi i prefabrykowanymi) b. budynki ze ścianami na dowolnej zaprawie z dachem monolitycznym ocieplonym od góry przynajmniej w murach ostatniej kondygnacji (niezależnie od dylatacji dachu) c. jw. lecz z dachem żelbetowym (monolitycznym lub prefabrykowanym) bez ocieplenia od góry (niezależnie od dylatacji dachu) d. budynki ze ścianami na zaprawie cementowej, z uwzględnieniem p. b. i c., jeżeli z nich wypadają mniejsze odległości	60 40 30 50
e. w styku ścian murowanych z budynkami szkieletowymi lub dużymi dachami stalowymi i żelbetowymi - w każdym styku f. na terenach górniczych - wg warunków miejscowych g. dla ścian wielowarstwowych - wg warstwy o największym współczynniku rozszerzalności cieplnej

BUDYNEK

PODSTAWOWE OKREŚLENIA DOTYCZĄCE BUDYNKÓW

Podstawowe określenia dotyczące budynków obejmują:

Budynek - obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach. Budynki muszą być wyposażone w instalacje i urządzenia techniczne zapewniające możliwość ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Budynki dzielą się na mieszkalne i niemieszkalne.

Budynki mieszkalne - obiekty budowlane, w których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej jest wykorzystywana do celów mieszkalnych. Budynki mieszkalne mogą być jednorodzinne, wielorodzinne lub zbiorowego zamieszkania. Część „mieszkaniowa” budynku mieszkalnego obejmuje pomieszczenia mieszkalne (kuchnie, pokoje wypoczynkowe, sypialnie), pomieszczenia pomocnicze, piwnice oraz pomieszczenia ogólnego użytkowania (np. wózkarnie, suszarnie).

Budynki niemieszkalne - obiekty budowlane wykorzystywane głównie dla potrzeb niemieszkalnych. Są to budynki, w których mniej niż połowa całkowitej powierzchni użytkowej wykorzystywana jest na cele mieszkalne. Do budynków niemieszkalnych zaliczamy:

1. Hotele i budynki zakwaterowania turystycznego;

2. Budynki biurowe;

3. Budynki handlowo-usługowe;

4. Budynki transportu i łączności;

5. Budynki przemysłowe i magazynowe;

6. Ogólnodostępne obiekty kulturalne, budynki o charakterze edukacyjnym, budynki szpitali i zakładów opieki medycznej;

7. Pozostałe budynki niemieszkalne;

Budynek mieszkalny jednorodzinny - budynek wolnostojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Budynek parterowy - budynek mający jedną kondygnację nadziemną. Poza jedną kondygnacją nadziemną budynek może mieć poddasze oraz dowolną liczbę kondygnacji podziemnych.

Budynek piętrowy - budynek mający dwie lub więcej kondygnacji nadziemnych. Wśród budynków piętrowych rozróżnia się budynki jedno- i wielopiętrowe. Budynek jednopiętrowy ma dwie kondygnacje nadziemne, budynek dwupiętrowy - 3 kondygnacje nadziemne, itp.

Budynek zamieszkania zbiorowego - budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom

dziecka, dom rencistów i dom zakonny.

Budynek użyteczności publicznej - budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz inny ogólnodostępny budynek przeznaczony do wykonywania

podobnych funkcji, w tym także budynek biurowy i socjalny.

Budynek rekreacji indywidualnej - budynek przeznaczony do okresowego wypoczynku.

Budynek gospodarczy - budynek przeznaczony do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi, sprzętu i płodów rolnych służących mieszkańcom budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego, budynku rekreacji indywidualnej, a także ich otoczenia, a w zabudowie zagrodowej przeznaczony również do przechowywania środków produkcji rolnej i sprzętu oraz płodów rolnych.

Mieszkanie - zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.

Zabudowa śródmiejska - zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze funkcjonalnego śródmieścia, który to obszar stanowi faktyczne lub przewidywane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego centrum miasta lub dzielnicy miasta.

Zabudowa jednorodzinna - jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespół takich budynków, wraz z budynkami garażowymi i gospodarczymi.

Zabudowa zagrodowa - są to w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych.

Pomieszczenie mieszkalne - pokoje w mieszkaniu, a także sypialnie i pomieszczenia do dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego.

Pomieszczenie pomocnicze - pomieszczenie znajdujące się w obrębie mieszkania lub lokalu użytkowego, służące do celów komunikacji wewnętrznej, higieniczno-sanitarnych, przygotowania posiłków, z wyjątkiem kuchni zakładów żywienia zbiorowego, a także do przechowywania ubrań, przedmiotów oraz żywności.

Pomieszczenie techniczne - pomieszczenie przeznaczone dla urządzeń służących do funkcjonowania i obsługi technicznej budynku.

Pomieszczenie gospodarcze - pomieszczenie znajdujące się poza mieszkaniem lub lokalem użytkowym, służące do przechowywania przedmiotów lub produktów żywnościowych użytkowników budynku, materiałów lub sprzętu związanego z obsługą budynku, a także opału lub odpadów stałych.

Lokal użytkowy - jedno pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, wydzielone stałymi przegrodami budowlanymi, niebędące mieszkaniem, pomieszczeniem technicznym albo pomieszczeniem gospodarczym.

Elewacja budynku - widok zewnętrznej powierzchni ściany budynku wraz ze wszystkimi występującymi na niej elementami (np. okna, drzwi) oraz detalami architektonicznymi. Elewacja może być frontowa, tylna, boczna, ze względu na usytuowanie w stosunku do stron świata: wschodnia, zachodnia, północna lub południowa.

Fasada budynku - elewacja frontowa, najczęściej z wejściem do budynku. Jest zazwyczaj ozdobna, odróżnia się bogatszą kompozycją architektoniczną od pozostałych.

Poziom terenu - poziom projektowanego lub urządzonego terenu przed wejściem głównym do budynku niebędącym wejściem wyłącznie do pomieszczeń gospodarczych lub pomieszczeń technicznych.

Uzbrojenie terenu - ogół instalacji podziemnych i nadziemnych, doprowadzonych do działki budowlanej, obejmujący sieć wodno-kanalizacyjną, elektroenergetyczną, centralnego ogrzewania, telefoniczną itp.

Kondygnacja - pozioma nadziemna lub podziemna część budynku, zawarta między górną powierzchnią stropu lub warstwy wyrównawczej na gruncie a górną powierzchnią stropu lub stropodachu znajdującego się nad tą częścią, w tym poddasze z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz pozioma część budynku stanowiąca przestrzeń na urządzenia techniczne, mająca wysokość w świetle nie mniej niż 2,0 m, z wyjątkiem

nadbudówek ponad dachem, takich jak maszynownia dźwigu, centrala wentylacyjna, klimatyzacyjna lub kotłownia gazowa.

Kondygnacja nadziemna - kondygnacja, której górna powierzchnia stropu lub warstwy wyrównawczej podłogi na gruncie znajduje się w poziomie lub powyżej poziomu projektowanego lub urządzonego terenu, a także każda sytuowana nad nią kondygnacja.

Kondygnacja podziemna - kondygnacja, której więcej niż połowa wysokości w świetle, ze wszystkich stron budynku, znajduje się poniżej poziomu przylegającego do niego, projektowanego lub urządzonego terenu, a także każda sytuowana pod nią kondygnacja.

Antresola - górna część kondygnacji lub pomieszczenia znajdująca się nad przedzielającym je stropem pośrednim o powierzchni mniejszej od powierzchni tej kondygnacji lub pomieszczenia, niezamknięta przegrodami budowlanymi od strony wnętrza, z którego jest wydzielona.

Suterena - kondygnacja budynku lub jej część zawierająca pomieszczenia, w której poziom podłogi w części lub całości znajduje się poniżej projektowanego lub urządzonego terenu, lecz co najmniej od strony jednej ściany z oknami poziom podłogi znajduje się nie więcej niż 0,9 m poniżej poziomu terenu, przylegającego do tej strony budynku.

Piwnica - kondygnacja podziemna lub najniższa nadziemna bądź ich część, w których poziom podłogi co najmniej z jednej strony budynku znajduje się poniżej poziomu terenu.

Powierzchnia terenu biologicznie czynna - grunt rodzimy oraz woda powierzchniowa na terenie działki budowlanej, a także 50% sumy powierzchni tarasów i stropodachów o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2 urządzonych jako stałe trawniki lub kwietniki na podłożu zapewniającym ich naturalną wegetację.

Powierzchnia wewnętrzna budynku - suma powierzchni wszystkich kondygnacji budynku, mierzona po wewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych budynku w poziomie podłogi, bez pomniejszenia o powierzchnię przekroju poziomego konstrukcji i przegród wewnętrznych, jeżeli występują one na tych kondygnacjach, a także z powiększeniem o powierzchnię antresoli.

Całkowita powierzchnia użytkowa budynku - cała powierzchnia budynku z wyjątkiem:

1) Powierzchni elementów budowlanych m.in. podpór, kolumn, filarów, szybów, kominów;

2) Powierzchni zajmowanych przez pomieszczenia techniczne instalacji ogólnobudowlanych;

3) Powierzchni komunikacji, np. klatki schodowe, dźwigi, przenośniki.

Kubatura brutto budynku - suma kubatury brutto wszystkich kondygnacji, stanowiąca iloczyn powierzchni całkowitej, mierzonej po zewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych i wysokości kondygnacji brutto, albo między podłogą na stropie lub warstwą wyrównawczą na gruncie a górną powierzchnią podłogi bądź warstwy osłaniającej izolację cieplną stropu nad najwyższą kondygnacją, przy czym do kubatury brutto budynku:

1) Wlicza się kubaturę przejść, prześwitów i przejazdów bramowych, poddaszy nieużytkowych oraz przekrytych części zewnętrznych budynku jak: loggie, podcienia, ganki, krużganki, werandy, a także kubaturę balkonów i tarasów, obliczaną do wysokości balustrady;

2) Nie wlicza się kubatury ław i stóp fundamentowych, kanałów i studzienek instalacyjnych, studzienek przy oknach piwnicznych, zewnętrznych schodów, ramp i pochylni, gzymsów, daszków i osłon oraz kominów i attyk ponad płaszczyzną dachu.

Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi - dzielą się na:

1) Pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny;

2) Pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.

Nie uważa się za przeznaczone na pobyt ludzi pomieszczeń, w których:

1) Łączny czas przebywania tych samych osób jest krótszy niż 2 godziny w ciągu doby, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź też praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem oraz konserwacją maszyn i urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku;

2) Mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie warunków przebywania osób stanowiących ich obsługę, bez zastosowania indywidualnych urządzeń ochrony osobistej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy;

3) Jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich osób zajmujących się obsługą.

Wysokość budynku:

1) Liczy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części do górnej płaszczyzny stropu bądź najwyżej położonej krawędzi stropodachu nad najwyższą kondygnacją użytkową, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, albo do najwyżej położonej górnej powierzchni innego przekrycia;

2) Służącą do określenia maksymalnego, pionowego wymiaru budynku, liczy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku do górnej krawędzi ściany zewnętrznej, gzymsu lub attyki bądź jako wymiar liczony od poziomu terenu do najwyżej położonej krawędzi dachu (kalenicy) lub punktu zbiegu połaci dachowych.

Podział budynków na grupy wysokości - w celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadza się następujący podział budynków na grupy wysokości:

5) Niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie;

6) Średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie;

7) Wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie;

8) Wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu.

Wymiary w świetle - wymiary uzyskane po wykończeniu powierzchni elementów budynku, a w odniesieniu do wymiarów otworów okiennych i drzwiowych - jako uzyskane po otwarciu skrzydła okna lub drzwi pod kątem 90°.

Odległości między budynkami i terenowymi urządzeniami budowlanymi - mierzy się w miejscu najmniejszego oddalenia, przy czym dopuszcza się przyjmowanie wymiarów bez uwzględnienia grubości tynków i okładzin zewnętrznych.

ETAPY REALIZACJI BUDYNKÓW

Realizację budynków możemy podzielić na następujące etapy:

1. Stan zerowy - wykonanie wykopów, fundamentów z izolacjami i najniższej części obiektu aż do poziomu górnej powierzchni stropu nad kondygnacją przyziemną;

2. Stan surowy otwarty - wykonanie wszelkich prac związanych ze ścianami, stropami, schodami oraz konstrukcją nośną dachu, ale bez wypełnienia otworów okiennych i drzwiowych, bez pokrycia dachu, robót instalacyjnych oraz wykończeniowych;

3. Stan surowy zamknięty - w budynku są już zamontowane okna oraz drzwi zewnętrzne, lecz nadal nie ma w nim instalacji (wodociągowej, kanalizacyjnej, grzewczej, gazowej, elektrycznej, telefonicznej itd.) ani wykończenia (tynków, tapet, wyposażenia);

4. Stan wykończeniowy instalacyjny - instalacje elektryczne - wykonanie przyłączy, tablic

rozdzielczych, oświetlenia, gniazd wtykowych, a także instalacji odgromowej, alarmowej, antenowej itp.; instalacje sanitarne - wykonanie instalacji wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, centralnego ogrzewania;

5. Stan wykończeniowy wewnętrzny - wykonanie w pomieszczeniach tynków, okładzin, powłok malarskich lub tapet, podłóg z posadzkami i innych elementów wewnętrznych;

6. Stan wykończeniowy zewnętrzny - wykonanie elewacji z tynkiem zewnętrznym, okładzin

zewnętrznych itp.;

7. Obiekt całkowicie ukończony - wykonano wszystkie roboty budowlane przewidziane projektem.

USYTUOWANIE BUDYNKÓW

Przeznaczenie budynku oraz sposób zabudowy i zagospodarowania działki budowlanej powinny być zgodne z:

1) Ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;

2) Decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;

3) Warunkami obrony cywilnej.

Budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi powinien być wznoszony poza zasięgiem zagrożeń i uciążliwości określonych w przepisach odrębnych, przy czym dopuszcza się wznoszenie budynków w tym zasięgu pod warunkiem zastosowania środków technicznych zmniejszających uciążliwości poniżej poziomu ustalonego w tych przepisach bądź zwiększających odporność budynku na te zagrożenia i uciążliwości, jeżeli nie

jest to sprzeczne z warunkami ustalonymi dla obszarów ograniczonego użytkowania, określonych w przepisach odrębnych.

Do uciążliwości, o których mowa jest wyżej, zalicza się w szczególności:

1) Szkodliwe promieniowanie i oddziaływanie pól elektromagnetycznych;

2) Hałas i drgania (wibracje);

3) Zanieczyszczenie powietrza;

4) Zanieczyszczenie gruntu i wód;

5) Powodzie i zalewanie wodami opadowymi;

6) Osuwiska gruntu, lawiny skalne i śnieżne;

7) Szkody spowodowane działalnością górniczą.

Usytuowanie budynku na działce budowlanej powinno:

1) Być dostosowane do linii i gabarytów zabudowy, określonych w planie miejscowym lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

2) Zapewniać zachowanie odległości między budynkami i urządzeniami terenowymi oraz odległości budynku i urządzeń terenowych od granic działki i od zabudowy na działkach sąsiednich, określonych w rozporządzeniu 1, a także w przepisach odrębnych i szczególnych, w tym sanitarnych i o ochronie przeciwpożarowej.

[1 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 r., Nr 75, poz. 690) z późniejszymi zmianami]

Budynki na działce budowlanej sytuuje się od granicy z sąsiednią działką budowlaną w odległości nie mniejszej niż:

1) 4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy;

2) 3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

Dopuszcza się sytuowanie ściany budynku w odległości 1,5 m od granicy z sąsiednią działką budowlaną lub bezpośrednio przy granicy, jeżeli:

1) Wynika to z ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego alb;

2) Nie jest możliwe zachowanie odległości 3 m ze względu na rozmiary działki.

Odległość od granicy sąsiedniej działki mierzy się w poziomie:

1) Od najbliższej krawędzi zewnętrznej otworu drzwiowego lub okiennego ściany lub;

2) W połaci dachowej budynku zwróconej w stronę tej granicy lub;

3) Od najbliższej krawędzi otworu okiennego umieszczonego w dachu.

Jeżeli na sąsiedniej działce:

1) W odległości od 1,5 m do 3 m od granicy istnieje budynek ze ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych albo wydano decyzję o pozwoleniu na budowę tak usytuowanego budynku, dopuszcza się sytuowanie ściany budynku bez otworów okiennych lub drzwiowych w takiej samej odległości od tej granicy, chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej;

2) Bezpośrednio przy granicy istnieje budynek ze ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych albo wydano decyzję o pozwoleniu na budowę tak usytuowanego budynku, dopuszcza się sytuowanie ściany budynku bez otworów okiennych lub drzwiowych bezpośrednio przy tej granicy, przylegającej do istniejącej ściany, chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Okapy i gzymsy budynku nie mogą pomniejszać odległości od granicy sąsiedniej działki budowlanej o więcej niż 0,8 m, natomiast części budynku, takie jak balkony, galerie, tarasy, schody zewnętrzne, pochylnie i rampy – o więcej niż 1,3 m. Odległość budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi od innych obiektów powinna umożliwiać naturalne oświetlenie tych pomieszczeń.

Minimalne odległości budynków mieszkalnych wielorodzinnych, budynków zbiorowego zamieszkania i budynków użyteczności publicznej powinny wynosić:

1) Od granicy boiska sportowego lub szkolnego placu ćwiczeń - 25 m;

2) Od granicy działki przychodni zdrowia, żłobka, przedszkola lub szkoły - 15 m;

3) Od placyków gospodarczych z trzepakami i przenośnymi zbiornikami na odpady domowe - 10 m.

Budynki mieszkalne i gospodarcze na działkach zagrodowych oraz jednorodzinne domy mieszkalne o ścianach z materiałów niepalnych i pokryciu trudno zapalnym należy sytuować w odległości co najmniej 4 m od granicy działki. Minimalne odległości budynków inwentarskich, stodół, suszarni itp., od budynków niezabezpieczonych ścianą oddzielenia przeciwpożarowego uzależniono od materiałów, z jakich wykonane są ściany i pokrycie dachu tych budynków. Zamykają się one w granicach od 8 do 25 m.

Odległości między budynkami ze względu na potrzebę zapewnienia ochrony przeciwpożarowej powinny wynosić:

1) Miedzy budynkami zaliczonymi do I i II kategorii niebezpieczeństwa pożarowego oraz między tymi i innymi budynkami - 20 m;

2) Między budynkami zaliczonymi od III do V kategorii niebezpieczeństwa pożarowego a budynkami zaliczonymi do kategorii zagrożenia ludzi - 10 m;

3) Między budynkami zaliczonymi do kategorii zagrożenia ludzi - 10 m.

FUNKCJE BUDYNKU

Funkcje budynku na ogół określa poziom wymagań stawianych budynkowi w zakresie konstrukcji i parametrów osłonowych.

Funkcje budynku można podzielić na:

1. Funkcja użytkowa - wyraża się w ustaleniu określonego poziomu wymagań stawianych budynkowi we wszystkich dziedzinach. W przypadku budynku mieszkalnego będą to:

1) Wymagania konstrukcyjne (np. obciążenie stropów);

2) Mikroklimatyczne (temperatura i wilgotność wnętrza);

3) Bezpieczeństwa (ochrona przeciwpożarowa i zabezpieczenie przed piorunami, zabezpieczenie mienia przed kradzieżą).

Funkcja użytkowa budynku musi być prawidłowo rozwiązana przy jednoczesnym spełnieniu

najważniejszych wymagań estetycznych, dotyczących zarówno bryły budynku, jak i jego wnętrz. Zapewnienie walorów użytkowych i estetycznych, czyli możliwość najlepszego użytkowania budynku w sferze odczuć fizycznych i psychicznych, jest przedmiotem studiów architektów i znajduje swój wyraz w projekcie architektonicznym. Zapewnienie prawidłowych warunków konstrukcyjnych, mikroklimatycznych i bezpieczeństwa w budynku jest dziedziną pracy inżynierów budowlanych.

2. Funkcja osłonowa - budynek powinien osłaniać użytkowników i przedmioty przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, tj. temperaturą, opadami, wiatrem, hałasem, nadmiernym nasłonecznieniem, lub naświetleniem oraz kurzem i innymi zanieczyszczeniami atmosfery. Przeznaczenie budynku decyduje o tym, w jaki sposób i w jakim stopniu poszczególne funkcje osłonowe muszą być przez dany budynek spełnione. Budynek mieszkalny musi np. zapewnić użytkownikom odpowiedni mikroklimat w tym temperaturę i wilgotność, osłonić użytkowników przed opadami, wiatrem, hałasem, nadmiernym nasłonecznieniem, kurzem itp. natomiast w tych samych warunkach klimatycznych może być usytuowany magazyn materiałów budowlanych, który powinien

ich chronić przed wilgocią, nadmiernym nasłonecznieniem i kurzem. Materiały budowlane przeważnie nie wymagają osłony przed zimnem, hałasem i wiatrem. Stopień, w jakim budynek jest narażony na działanie poszczególnych czynników zewnętrznych, zależy przed wszystkim od jego położenia geograficznego. Budynki w górach w większym stopniu podlegają działaniu wiatru i śniegu niż budynki w miastach, które są bardziej narażone na hałas i zanieczyszczenia atmosfery.