Biologiczne podstawy dojrzałości płciowej chłopców i dziewcząt.

Tematem mojego eseju są biologiczne podstawy dojrzałości płciowej chłopców i dziewcząt, dlatego też na samym początku trzeba wyjaśnić co to dojrzałość płciowa.
Dojrzałość płciowa jest to „okres w życiu biologicznym kiedy osobnik zdolny jest do rozrodu. Za początek tego okresu przyjmuje się osiągnięcie zdolności do wytwarzania komórek płciowych. Osiągnięcie zdolności do wytwarzania gamet zależy w znacznej mierze od ośrodków nerwowych zlokalizowanych w mózgowiu. Wzrost ich aktywności prowadzi do wydzielania hormonów wywołujących przyspieszony wzrost organizmu i rozwój pierwszorzędowych i drugorzędowych cech płciowych.”¹

Dojrzewanie jest to całość przemian, jakim podlega organizm dziecka, przeobrażając się w organizm osoby dorosłej. Zmiany te zachodzą jednocześnie w budowie zewnętrznej i wewnętrznej. W przypadku zmian wewnętrznych organizmu, wywołane jest to tzw. grą hormonów, które uaktywniają przysadkę mózgową i układ rozrodczy człowieka. Pod wpływem hormonów płciowych gruczoły rozrodcze zaczynają produkować komórki rozrodcze (plemniki i komórki jajowe), człowiek staje się zdolny do podjęcia aktywności seksualnej (dojrzałość seksualna) oraz do rozmnażania (dojrzałość rozrodcza). Osiągniecie tej zdolności jest jednak wyznacznikiem tylko dojrzałości seksualnej i płciowej.

Proces dojrzewania jest tokiem bardzo indywidualnym. Niektóre cechy i oznaki dojrzałości mogą się pojawiać w innym czasie niż u rówieśników, jak i sam proces może rozpocząć się w diametralnie innym czasie.

Dojrzewanie chłopców:
Fizjologia chłopca jest zupełnie różna do fizjologii dziewczynki, dlatego też dojrzewanie ich wygląda zupełnie inaczej. Dojrzewanie u chłopców charakteryzuje się tym, iż w tym okresie następuje dużo większy niż u dziewczynek przyrost wysokości ciała. Obserwując przedszkolaki można zauważyć, iż chłopcy są niżsi od dziewczynek. Okres dojrzewania dla płci męskiej jest, więc „napędzaczem”, aby te różnice w wysokości ciała nadgonić.

Z początkiem okresu przepokwitaniowego w organizmie zaczyna się prawdziwa burza hormonalna. Zmienia się skład morfologiczny krwi. Wydzielany jest tostesteron, podwyższone są parametry gonadotropiny. Około 11 roku powiększają się jądra, zmienia się struktura i zabarwienie moszny. Około roku później powiększa się prącie, większe jest też we krwi stężenie poziomu męskich hormonów zwanych androgenami. Rok 13 przynosi ze sobą dalsze zmiany, pojawiają się pierwsze włosy na wzgórku łonowym i wokół nasady prącia. Moszyna ciemnieje i staje się bardziej pofałdowana. Może także dojść do przejściowego powiększenia bądź nabrzmienia brodawek piersiowych, oraz do przyrostu tam tkanki tłuszczowej, objawy te nazywa się terminem ginekomastii. Innym znakiem zauważalnym dla otoczenia a świadczącym o wkroczeniu w etap dojrzewania jest pojawienie się zarostu na twarzy dziecka oraz włosów pod pachami.

U chłopców szczyt skoku pokwitaniowycgo występuje około 14 roku życia. Występuje wówczas mutacja głosu związana z wydłużeniem krtani i strun głosowych. W tym też wieku obserwuje się też pierwsze polucje. Nasienie to jest jednak mało wartościowe, często brak w nim plemników.

Dotąd bardzo intensywny rozwój zwalnia swoje tempo około 16-18 roku życia. Narządy płciowe a także cechy somatyczne jak szerokość miednicy, barków i wysokość ciała uzyskują swoje wartości ostateczne. Kończy się także proces kostnienia szkieletu. Owłosienie przybiera męski charakter.

Dojrzewanie dziewcząt

Dziewczynki są wyższe od chłopców a spowodowane jest to szybkim wzrastaniem kości długich. Proces dojrzewania u dziewcząt zaczyna się około 10 roku życia. Wraz ze wzrostem kości długich powiększa się miednica, przyrasta tkanka tłuszczowa zaokrąglając ramiona i biodra. Około 11 roku powiększają się u dziewcząt gruczoły piersiowe. Przechodzą one do stadium pączka. Brodawka unosi się i ciemnieje. U dziewcząt pojawiają się pierwsze upławy. Wpływ na nie mają estrogeny. Upławy to wydzielina śluzowata o kwaśnym odczynie i zapachu. Ich wystąpienie świadczy o przejściu w kolejny etap okresu dojrzewania. Zaczyna się faza pokwitania, łączy się ona bezpośrednio z pojawieniem się pierwszej miesiączki. Pojawia się ona około 13-14 roku życia. Oczywiście mogą być odchylenia od tego okresu. Dziewczynki żyjące w dużych aglomeracjach dostają ją na ogół wcześniej, a te pochodzące z małych miasteczek bądź też wsi później. Na pierwszą miesiączkę maja zatem duży wpływ czynniki egzogenne. Klimat, tryb życia to wszystko przekłada się na funkcjonowanie młodego organizmu. Pierwsze miesiączki występują najczęściej bezowulacyjnie. Owulacje zaczynają się wtedy, kiedy jajnik jest zdolny do produkowania i uwalniania komórek jajowych. Często owulacja i miesiączka nie pokrywają się w czasie. Wyrównanie tych procesów następuje do około 2 lat. Małe jest wobec tego ryzyko zapłodnienia w tym czasie. Nie należy jednak tego wykluczać. Istnieją bowiem przypadki bycia w ciąży przez 13-latki, a nawet jest odnotowany przypadek 5 letniej dziewczynki peruwiańskiej która urodziła w ty wieku syna.

Cykle miesiączkowe u dziewcząt różnią się od miesiączki u dorosłej kobiety. Bywają nieregularne, towarzysza im bóle głowy, krzyża, zmęczenie, bóle w okolicy brzucha Na jej przebieg mają czynniki endogenne i egzogenne.

Wiek 11-12 lat charakteryzuje się również pojawieniem się włosów wokół warg sromowych. Pojawia się owłosienie pachowe. Zaczynają się formować piersi.

Ostatnia faza okresu dojrzewania to faza dorastania. U dziewczynek zaczyna się około 15-16 roku życia i trwa do 18 roku życia. Cykle miesięczne staja się regularne, pokrywają się one z owulacją. Ma miejsce ostateczny rozwój somatyczny — wzrost szkieletu.

Okres dojrzewania jest szczególny w życiu każdej kobiety, kiedy powstaje i rozwija się wszystko to, co składa się na jej kobiecość. Jest to proces wieloletni i zróżnicowany. Zróżnicowanie to zależy od czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia dziewczynki. Dziewczynka przeistacza się w kobietę.

Cały okres dojrzewania płciowego jest procesem wieloetapowym, w którym kształtują się odpowiednio cechy fizyczne, zdolność do wytwarzania komórek rozrodczych oraz cechy psychiczne. Dziecko zaczyna rosnąć, pojawiają się drugorzędowe cechy płciowe, zmienia się barwa głosu, cera, sposób poruszania się i gestykulacji. Proces dojrzewania nie przebiega w tym samym tempie u wszystkich i dochodzi do jego odchyleń. Zdarza się, że w jednej klasie są dzieci, które już zaczęły dojrzewać jak i takie, które jeszcze nie zaczęły. Widać duże dysproporcje we wzroście wśród osobników w jednej klasie. Dzieci dzielą się wtedy na bardziej i mniej dorosłych. Negatywnym skutkiem takiego podziału są waśnie i rywalizacja pomiędzy nieformalnie stworzonymi grupami.

Okres dojrzewania to okres, w którym dzieci stają przed trudnymi zadaniami. Muszą zaakceptować zmiany, które w nich zachodzą, muszą przyzwyczaić się do nowego wyglądu. Zaczyna kreślić się u dziecka nowy wizerunek jego samego.

Wiek dojrzewania to także wiek buntu. To okres poszukiwań doświadczeń poza domem i rodziną. Większego znaczenia nabiera grupa rówieśnicza. Zaczyna się bardzo ważny okres budowy nowych zasad funkcjonowania rodziny.

Kończąc omawianie okresu dojrzewania należy pamiętać, iż każde dziecko rozwija się zgodnie ze swoim wiekiem biologicznym, który nie zawsze jest zgodny z wiekiem kalendarzowym. Jeśli dziecko będzie rozwijało się szybciej i wtedy mówiły o akceleracji, bądź też będzie się opóźniać i mówimy wtedy o retardacji dojrzewania.